“4–10 enero. Jose Smith—Resilal 1:1–26: “Kiwil jun xaqal li saqen,” ” Kim, Taaqehin—Choq’ reheb’ li komon ut li junkab’al: Li Tzolʼlebʼ ut Sumwank 2021 (2020)
“4–10 enero. Jose Smith—Resilal 1:1–26,” Kim, Taaqehin—Choq’ reheb’ li komon ut li junkab’al: 2021
Loq’laj K’iche’, xb’aan laj Greg K. Olsen
4–10 enero
Jose Smith—Resilal 1:1–26
“Kiwil jun xaqal li saqen”
Naq nakawil ru Jose Smith—Resilal 1:1–26, k’a’ruheb’ li esil nakataw choq’ re laa yu’am laa’at? K’a’ru li q’axal nim xloq’al choq’ aawe laa’at ut re laa junkab’al?
Tz’iib’a li nakak’oxla
Li Tzol’leb’ ut Sumwank a’an jun hu wan wi’ xsumenkileb’ li tij: naab’al reheb’ li santil k’utb’esinb’il na’leb’ sa’li hu ke’chal jo’ xsumenkileb’ li patz’om. Jo’kan naq chaab’il xtikib’ankil li xtzolb’al li Tzol’leb’ ut Sumwank rik’in xk’oxlankil li patz’om li kitikib’ank re lix hoyonik li k’utb’esinb’il na’leb’ sa’ roso’jikeb’ li kutan—li kixpatz’ laj Jose Smith sa’ jun k’iche’ sa’ 1820. Sa’ xk’ab’a’ jun “pleet re aatin ut choqink chirix li k’a’ru k’oxlanb’il,” (Jose Smith—Resilal 1:10) kikana laj Jose chi sachso xna’leb’ chirix li paab’ank ut lix wanjik li raam; maare laa’at aaweek’ahom ajwi’ a’an. Wankeb’ k’iila na’leb’ neke’xwech’ rib’ ut k’iila xyaab’ kuxej aj q’unb’esinel ch’oolej sa’ li qakutan, ut naq naqaj xtz’ilb’aleb’ rix li na’leb’ a’in ut xtawb’al li yaal, naru taqab’aanu li kixb’aanu laj Jose. Naru toopatz’oq, taqatzoleb’ li loq’laj hu, took’oxlaq, ut ut chirix a’an naru toopatz’oq re li Dios. Jo’ xsumenkil lix tij laj Jose, kikub’e chaq jun xaqal li xam sa’ choxa; li Dios Yuwa’b’ej ut li Jesukristo ke’xk’ut rib’ ut ke’xsume lix patz’om. Lix ch’olob’ahom laj Jose chirix li sachb’a-ch’oolejil hoonal a’an naxye chi kaw naq yalaq ani “li moko tz’aqal ta xna’leb’ taaruuq chi tz’aamank re li Dios, ut chi k’uluk” (Jose Smith—Resilal 1:26). Chiqajunilo naru taqak’ul, maare ink’a’ rik’in choxahil k’utb’esinb’il matk’, a’ut rik’in jun ilom saqen ru, li kutanob’resinb’il xb’aan li choxahil saqen.
Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu aajunes
Laj Jose Smith a’an li Profeet re lix k’ojlajik wi’chik li evangelio.
Li rajb’al li resilal laj Jose Smith a’an re “taqak’ul li yaalil na’leb’ ” xb’aan naq chi kok’ aj xsa’ tik’ti’ li yeeb’il chirix laj Jose Smith (Jose Smith—Resilal 1:1). Naq nakawil ru Jose Smith—Resilal 1:1–26, k’a’ru naxkawob’resi lix nawom aach’ool chirix lix choxahil b’oqb’al? K’e reetaleb’ li eetalil nakataw naq li Qaawa’ kixkawresi laj Jose Smith choq’ re lix k’anjel jo’ profeet. Naq yookat chirilb’al ru, naru ajwi’ taatz’iib’a li nakaweek’a ut li nakak’oxla chirix laj Jose Smith ut lix ch’olob’ahom.
Chi’ilmanq ajwi’ Santos, 1:3–19.
Wi ninpatz’ok rik’in paab’aal, li Dios taasumenq.
Ma wan junaq sut naq “moko tz’aqal ta aana’leb’ ” malaj sachso aana’leb’ chirix li tento taab’aanu? (Jose Smith—Resilal 1:13). K’a’ru nakatzol rik’in li kixk’ul laj Jose Smith sa’eb’ li raqal 5–20? K’oxlan chirix chan ru nakawaj ru li nawom ut xnimal wi’chik li na’leb’, ut k’oxla chan ru naq taasik’ li yaal.
Chi’ilmanq ajwi’ 1 Nefi 10:17–19; 15:6–11; Russell M. Nelson, “Li k’utb’esinb’il na’leb’ choq’ re li Iglees ut choq’ re qayu’am,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2018.
Naru toopatz’oq chiru li Dios rik’in li tijok.
K’a’ut naq jalan jalanqeb’ li resilal li Xb’een K’utb’esink?
Chiru lix yu’am, numenaq kaahib’ sut naq laj Jose Smith kixtz’iib’a resil li kixk’ul sa’ li loq’laj k’iche’, ut kok’ aj sa’ kiroksi jun aj tz’iib’anel. Jo’kan ajwi’, wankeb’ jalan chik li kristiaan li ke’rab’i laj Jose chi aatinak chirix li kiril ut ke’xtz’iib’a resil. Us ta wankeb’ kok’ xjalanileb’ li esil a’in, a’ yaal li ani kirab’i ut b’ar ke’wan chaq, chixjunileb’ neke’xk’am rib’. Ut sa’ li junjunq esil wan k’a’aq re ru li nokoxtenq’a chixtawb’al ru chi us wi’chik li kixk’ul laj Jose Smith, jo’ chanru naq li kaahib’ chi evangelio nokohe’xtenq’a chixtawb’al ru chi us lix k’anjel li Kolonel.
Re rilb’al ruheb’ li junjunq chik esil kixtz’iib’a laj Jose, chi’ilmanq “Relatos de la Primera Visión” (Ensayos sobre Temas del Evangelio, topics.ChurchofJesusChrist.org). K’a’ru nakatzol naq nakawileb’ ru chixjunileb’ li esil a’an?
Li Xb’een K’utb’esink kixtikib’ lix k’ojlajik wi’chik lix evangelio li Jesukristo.
Laj Jose Smith kixpaab’ naq li Dios tixsume lix tij, a’b’an maamin taaruuq chixnawb’al chan ru naq taajale’q lix yu’am—jo’ ajwi’ li ruchich’och’—xb’aan lix sumenkil. Naq nakawil ru resil li kixk’ul laj Jose, k’oxla chan ru naq li Xb’een K’utb’esink xjal laa yu’am laa’at. Qayehaq, maare taatz’aqob’resi ru li ch’ol aatin a’in chi jalan jalanq paay ru: “Rik’in naq kik’ulman li Xb’een K’utb’esink, laa’in ninnaw naq …” Chan ru naq osob’tesinb’ilat xb’aan li Xb’een K’utb’esink?
Chi’ilmanq ajwi’ “Pide a Dios: La Primera Visión de José Smith,” video, ChurchofJesusChrist.org; Santos, 1:14–19; Russell M. Nelson, “Chawab’i a’an,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2020.
Naru ninkana chi tiik inpaab’aal chirix li k’a’ru ninnaw, us ta nintz’eqtaanaak xb’aan jalaneb’ chik li kristiaan.
Jun osob’tesink li nachal xb’aaneb’ li loq’laj hu, a’an naq wankeb’ chi sa’ chaab’il resilaleb’ li winq ut ixq kaweb’ xch’ool li ke’xk’ul li ch’a’ajkilal chi wan xpaab’aaleb’ chirix li Jesukristo. Naq kirahob’tesiik laj Jose Smith xb’aan li kiril, a’an kixjuntaq’eeta rib’ rik’in li apostol aj Pablo, li kirahob’tesiik ajwi’ xb’aan xyeeb’al naq kiril jun k’utb’esinb’il matk’. Naq nakawil ru li esil kixtz’iib’a laj Jose, k’a’ru nakatxmusiq’a chi kanaak chi tiik aapaab’aal chirix lix nawom aach’ool? K’a’ruheb’ chik li esil—sa’eb’ li loq’laj hu malaj chirixeb’ li kristiaan nakanaw ru—li neke’xk’e xkawil aach’ool chi kanaak chi tiik aapaab’aal chirix li musiq’ejil na’leb’ xak’ul?
Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu jo’ junkab’al, ut choq’ re li q’ojyin re junkab’al
-
Jose Smith—Resilal 1:6.Naq ink’a’ nokowan sa’ aatin rik’in anihaq, chan ru naru naq ink’a’ too’ok chi wech’ok jo’ ke’xb’aanu li kristiaan li yeeb’ileb’ resil sa’ li raqal a’in?
-
Jose Smith—Resilal 1:11–13.Rilb’aleb’ ru li raqal a’in maare tixmusiq’aheb’ li komon sa’ li junkab’al chixwotzb’al junaq sut naq ke’toch’e’ xch’ool xb’aan jun raqal reheb’ li loq’laj hu ut ke’musiq’aak chixk’anjelankil.
-
Jose Smith—Resilal 1:16–20.Naq yookex chirilb’al ru a’in jo’ junkab’al, naru taak’uteb’ li jalam-uuch wankeb’ sa’ li tusleb’ aatin a’in malaj jalan chik li jalam-uuch chirix li Xb’een K’utb’esink (maare laa junkab’al taawulaq raj chiruheb’ xyiib’ankil xjalam-uuch a’an). Taaruuq ajwi’ teeril ru li video “Pide a Dios: La Primera Visión de José Smith” (ChurchofJesusChrist.org). Li junjunq eere taaruuq tixtz’iib’aheb’ chi tustu li yaalil na’leb’ naqatzol rik’in li k’utb’esinb’il matk’ a’in, toja’ naq teewotz li xetz’iib’a cherib’il eerib’. Chaab’ilaq raj li hoonal a’in re naq eb’ li komon sa’ li junkab’al te’xwotz chan ru naq xe’xk’ul xnawom xch’ooleb’ chirix li Xb’een K’utb’esink kiril laj Jose Smith.
-
Jose Smith—Resilal 1:17.Naq li Dios kixk’ut rib’ chiru laj Jose Smith, a’an kixb’oq laj Jose rik’in tz’aqal xk’ab’a’. Jo’q’e reek’ahomeb’ li komon sa’ laa junkab’al naq li qaChoxahil Yuwa’ tz’aqal naxnaweb’ ru?
-
Jose Smith—Resilal 1:21–26.K’a’ru naru naqaye reheb’ li neke’xpatz’ ma yaal lix nawom qach’ool?
Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirix xtzolb’aleb’ li kok’al, chi’ilmanq li tusleb’ aatin re li xamaan a’in sa’ Kim, Taaqehin—Choq’ re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al.
Jun b’ich naru xb’ichankil: “Xb’een xtij laj Jose Smith,” Eb’ li B’ich, 15.
Eb’ li xyaab’ kuxej re li k’ojob’ank wi’chik
Lix junkab’al laj Jose Smith
K’a’jo’ naq nokotoch’e’ xb’aan chan ru li qawanjik sa’ junkab’al, ut jo’kan ajwi’ kiwan laj Jose Smith. Lix paab’aaleb’ ut lix b’aanuhomeb’ lix na’ xyuwa’ ke’raweb’ li iyaj re paab’aal li ke’tenq’an chi uxmank li k’ojob’ank wi’chik. Naxye a’in sa’ lix diario laj Jose: “Maak’a’eb’ li aatin re xch’olob’ankil inb’antioxihom chiru li Dios xb’aan lin chaab’il na’ inyuwa’ kixk’e chaq we.”1
Eb’ li aatin a’in, li yeeb’ileb’ xb’aan lix na’, li xLucy Mack Smith; li riitz’in, laj William Smith; ut li Profeet ajwi’ neke’xk’ut chiqu li paab’aal li kitawman sa’ li junkab’al Smith.
Lix junkab’al laj Jose Smith, xb’aan laj Dan Baxter
xLucy Mack Smith
“[Sa’ 1802], kinyajer. … Kinye wib’, moko kawresinb’ilin ta chi kamk xb’aan naq ink’a’ ninnaw lix b’e li Kristo, ut kink’oxla naq wan jun jul q’axal cham sa’ qayanq, li Kristo ut laa’in, li ink’a’ kinru raj chixq’axb’al ru. …
“Kin’ilok wan wi’ li Qaawa’ ut kintz’aama ut kiwelaji chiru li Qaawa’ naq tixkol inyu’am re naq tinruuq chixk’iresinkileb’ lin kok’al ut chixk’ojob’ankil xch’ool lin b’eelom; chi jo’kan kinwan chi yokyo chiru chixjunil li q’ojyin. … Kin’ok sa’ sumwank rik’in li Dios naq wi tinixkanab’ chi yo’yo, tinyal inq’e chixtawb’al li paab’aal li tixk’e inwankil chi k’anjelak chiru chi tiik, ma sa’ li Santil Hu malaj yalaq ta b’ar chik natawman, us ta tink’ul chaq sa’ choxa rik’in tijok ut paab’ank. Sa’ roso’jik jun xyaab’ kuxej kinraatina ut kixye, “Chatsik’oq ut taataw, chattoch’oq ut tehe’q chawu. Chik’ojob’aaq aach’ool. Nakapaab’ li Dios; chinaapaab’ ajwi’ laa’in.” …
“Chalen chaq li hoonal a’an kin’ok chixk’ulb’al inmetz’ew chi rajlal. Moko mas ta li kinye chirix li paab’ank us ta junelik yookin chi k’oxlak chirix, ut sa’ inch’ool naq tinyal tz’aqal inq’e sa’ li hoonal naq tintaw jun kristiaan tiik xpaab’aal li naxnaw xb’ehil li Dios re intzolb’al chirix li k’a’aq re ru re choxa.”2
Aj William Smith
“Lin na’, jun ixq jwal tiik xch’ool li naxsik’ xchaab’ilal lix kok’al, arin jo’ ajwi’ sa’ li chalel, kiroksi chixjunil li naru chiru rik’in xrahom jun na’b’ej re reek’asinkil li qach’ool chixsik’b’al lix kolb’al li qaam, malaj (jo’ yeeb’il sa’ li kutan a’an) “ok chi paab’ank.” A’an kixq’unb’esi qach’ool chi wulak sa’eb’ li ch’utam, ut haye’ chixjunil li junkab’al ke’aj xk’a’uxleb’ chirix li na’leb’ a’an, ut ke’ok chixsik’b’al li yaal.”3
“Junelik yooko chi tijok jo’ junkab’al chalen chaq najultiko’ we. Nanaq chi us sa’ inch’ool naq inyuwa’ kixk’ameb’ lix lem sa’ xb’oolx lix kamiis, … ut naq laa’o xqil a’an chixsik’b’al lix lem, xqanaw naq a’an reetalil naq taqakawresi qib’ choq’ re li tijok, ut wi ink’a’ xqak’e reetal, lin na’ kixye, “William,” malaj xk’ab’a’ li ani ink’a’ xk’e reetal, “kawresi aawib’ re tijok.” Chirix xraqik li tij kiwan jun b’ich xqab’icha.”4
Laj Jose, yuwa’b’ej, ut li xLucy Smith ke’xk’ut chiru lix junkab’al naq te’xtzoleb’ rix li loq’laj hu.
Aj Jose Smith
“Anajwan ut ninye naq [inyuwa’] maajun wa kixb’aanu k’a’aq re ru ink’a’ us re naq pix yeeb’ilaq raj re, chiru chixjunil lix yu’am, jo’ ninnaw laa’in. Xinra inyuwa’ ut li xjultikankil a’an; ut lix jultikankil lix tiikil b’aanuhom nakana sa’ xb’een ink’a’uxl; ut naab’al reheb’ lix q’unil aatin we jo’ yuwa’b’ej tz’iib’anb’ileb’ chiru xhuhil lin ch’ool. Loq’ choq’ we xk’oxlankil li resilal lix yu’am, li nanume’ chiru lin k’a’uxl ut xe’enb’il aran, xb’aan li wilom chalen chaq inyo’lajik. … Lin na’ a’an ajwi’ jun reheb’ li jwal tiikeb’ li raam, ut jwal chaab’il re chixjunil li ixq.”5
Li Xb’een K’utb’esink re li k’ojob’ank wi’chik, xb’aan laj Michael Bedard