Li Tzolʼlebʼ ut Sumwank 2021
25–31 enero. Tzol’leb’ ut Sumwank 6–9: “A’in li musiq’ej re k’utb’esink”


“25–31 enero. Tzol’leb’ ut Sumwank 6–9: “A’in li musiq’ej re k’utb’esink,” ” Kim, Taaqehin—Choq’ reheb’ li komon ut li junkab’al: Li Tzol’leb’ ut Sumwank 2021 (2020)

“25–31 enero. Tzol’leb’ ut Sumwank 6–9,” Kim, Taaqehin—Choq’ reheb’ li komon ut li junkab’al: 2021

Jalam-uuch
jun aj tz’iib’anel natz’iib’ak chiru hu

25–31 enero

Tzol’leb’ ut Sumwank 6–9

“A’in li musiq’ej re k’utb’esink”

Li Qaawa’ naxk’utb’esi li yaal chiqu sa’ li qak’a’uxl ut sa’ li qach’ool (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 8:2–3). Naq yookat chirilb’al ru Tzol’leb’ ut Sumwank 6–9, tz’iib’aheb’ li na’leb’ nakak’ul.

Tz’iib’a li nakak’oxla

Sa’ xraqik li chihab’ 1828, jun saaj aj k’utunel, aj Oliver Cowdery xk’ab’a’, kixtaw xtrab’aaj jo’ aj k’utunel sa’ Manchester, Nueva York, ut kikana sa’ rochoch li xLucy ut laj Jose Smith, yuwa’b’ej. Laj Oliver kirab’i resil laj Jose, li ralaleb’, li wan chaq sa’ Harmony, Pennsylvania. Laj Oliver, a’an aj sik’ol re li yaal jo’ kixye a’an, kiraj xnawb’al xkomon chik chirix. Eb’ laj Smith ke’xye resil li ula’aniik xb’aaneb’ li anjel, jun najter tz’iib’anb’il esil, ut li maatan re jaltesink ru aatin rik’in lix wankilal li Dios. Kisach xch’ool laj Oliver. Ma yaal chixjunil a’an? Li xLucy ut laj Jose, yuwa’b’ej, ke’xk’e jun na’leb’ re li naru nak’anjelak re yalaq ani nasik’ok re li yaal: tijon ut patz’ re li Qaawa’.

Chi jo’kan kixb’aanu laj Oliver, ut li Qaawa’ kixsume, kixye tuqtuukilal re ut kixk’ojob’ xch’ool laj Oliver. Laj Oliver kixtaw naq li junjunq naru chixk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’—ut k’iila sut tixtzol a’an chiruheb’ li po chalel. Li k’utb’esinb’il na’leb’ moko k’eeb’il ta ka’ajwi’ reheb’ profeet; k’eeb’il re yalaq ani naraj ru ut naxsik’. Maji’ kixnaw chixjunil laj Oliver, a’ut tz’aqal xnawom re xik chi uub’ej. Li Qaawa’ yoo chixb’aanunkil jun xnimal ru k’anjel rik’in laj Jose Smith, ut laj Oliver kiraj tz’aqonk.

Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirix li yoo chi k’ulman naq kik’ehe’ Tzolʼlebʼ ut Sumwank 6–9, chi’ilmanq Santos, 1:58–64; “Days of Harmony” (video, ChurchofJesusChrist.org).

Jalam-uuch
reetalil li tzolok aajunes

Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu aajunes

Tzolʼlebʼ ut Sumwank 6; 8–9

Lin Choxahil Yuwa’ nikinraatina rik’in “li Musiq’ej re li yaal.”

Sa’ xtiklajik 1829 laj Oliver Cowdery kiq’axon aran Harmony ut kixpatz’ ma naru taa’ok choq’ aj tz’iib’anel chiru laj Jose Smith naq yoo chixjaltesinkil ru lix Hu laj Mormon. Anjawan laj Oliver yoo chirilb’al chi nach’ chan ru na’uxman chi k’utb’esinb’il li jaltesink ru aatin. Jwal ki’eek’asiik xch’ool xb’aan a’in, ut a’an kixpatz’ ma naru ajwi’ a’an chixk’ulb’al jun maatan re jaltesink ru aatin. Li Qaawa’ kixkanab’ chixyalb’al li jaltesink ru aatin, a’b’an toj ak’ choq’ re laj Oliver xk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’, ut ink’a’ us ki’el. Toj wan naab’al li tento tixtzol, ut Tzol’leb’ ut Sumwank 6, 8, ut 9 neke’xk’ut naq kiwan xch’ool li Qaawa’ chixtzolb’al.

Naq yookat chirilb’aleb’ ru li tasal a’in, k’e reetal li kixk’ut li Qaawa’ chirix li k’utb’esinb’il na’leb’. Chan ru naq li raatin wan rilom rik’in laa numsihom laa’at sa’ laa yu’am—malaj li taawaj xnumsinkil?

Qayehaq, k’a’ru nayeeman sa’ Tzol’leb’ ut Sumwank 6:5–7; 8:1; 9:7–8 chirix k’a’ru naxpatz’ aawe li Qaawa’ rub’elaj naq tixk’utb’esi li rajom xch’ool?

K’a’ru nakatzol sa’ Tzol’leb’ ut Sumwank 6:14–17, 22–24; 8:2–3; 9:7–9 chirix chan ru naq taaruuq taachalq li k’utb’esinb’il na’leb’?

Ma wan chik k’a’ru nakatzol chirix li k’utb’esinb’il na’leb’ sa’eb’ li raqal a’in?

Re xtzolb’al xkomon chik li na’leb’ chirix li k’utb’esinb’il na’leb’, chi’ilmanq Russell M. Nelson, “Li k’utb’esinb’il na’leb’ choq’ re li Iglees ut choq’ re qayu’am,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2018; Julie B. Beck, “…y sobre las siervas derramaré mi Espíritu en aquellos días,” Liahona, mayo 2010, 10–12. Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirix “li maatan re laj Aaron” li yeeb’il resil sa’ tasal 8, chi’ilmanq “El don de Oliver Cowdery,” Revelaciones en contexto, 17–21.

Tzol’leb’ ut Sumwank 6:18–21, 29–37

Chex-iloq wan wi’ li Kristo sa’ li junjunq k’oxlahom.

Us ta ak kixk’ul “li ch’a’ajkilal” laj Jose sa’ xb’aanunkil lix k’anjel li Qaawa’ (Tzol’leb’ ut Sumwank 6:18), a’an ut laj Oliver ink’a’ ke’xnaw chan ru naq te’nimanq li ch’a’ajkilal li te’xnumsi chiruheb’ li chihab’ chalel. A’b’an li Qaawa’ kixnaw, ut a’an naxnaw ajwi’ li yale’k-ix tatnume’q wi’ laa’at. Lix na’leb’ choq’ re laj Jose ut laj Oliver sa’ Tzol’leb’ ut Sumwank 6:18–21, 29–37 naru ajwi’ tatxtenq’a laa’at. K’a’ru nakak’oxla naq ke’reek’a laj Jose ut laj Oliver chirix naq ke’rab’iheb’ li aatin a’an? K’a’ru nakataw sa’eb’ li raqal a’in li nakatxtenq’a chixkanab’ankil aawib’ chiru li Qaawa’? Chan ru naru tat-iloq wan wi’ li Kristo chi rajlal wi’chik sa’ laa yu’am?

Jalam-uuch
laj Oliver Cowdery

Laj Oliver Cowdery, xb’aan laj Lewis A. Ramsey

Tzol’leb’ ut Sumwank 6–7; 9:3, 7–14

“Jo’ chanru ajwi’ nakawaj wik’in, jo’kan taa’uxq aawe.”

K’e reetal jarub’ sut wankeb’ li aatin jo’ “ajok” malaj “ajom” sa’eb’ li tasal 6 ut 7. K’a’ru nakatzol sa’eb’ li tasal a’in chirix lix aajelil ru laa wajom sa’ rilob’aal li Dios? Paatz’ aawib’ li kixpatz’ li Qaawa’ sa’ Tzol’leb’ ut Sumwank 7:1: “K’a’ru nakawaj?”

Jun reheb’ li rajom xch’ool laj Oliver Cowdery tiik ru—re jaltesink ru aatin jo’ naxb’aanu laj Jose Smith—ink’a’ kitz’aqlok ru. Naq yookat chirilb’al ru Tzol’leb’ ut Sumwank 9:3, 7–14 k’a’ru li musiq’ahom nakak’ul li maare tatxtenq’a naq ink’a’ neke’tz’aqlok ru laa wajom tiikeb’ ru?

Chi’ilmanq ajwi’ Tzol’leb’ ut Sumwank 11:8; Dallin H. Oaks, “El deseo,” Liahona, mayo 2011, 42–45.

Jalam-uuch
reetalil li tzolok jo’ junkab’al

Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu jo’ junkab’al, ut choq’ re li q’ojyin re junkab’al

Tzol’leb’ ut Sumwank 6:7, 13.Chan ru naru taatenq’a laa junkab’al chixtawb’al ru li tz’aqal “b’ihomal” li natawman sa’ li junelik yu’am? (raqal 7). Taaruuq taakanab’eb’ li komon sa’ laa junkab’al chixyiib’ankil li pak’b’il tumin ut chixtz’iib’ankil malaj chixb’onb’al chiru junjunq reheb’ li k’iila osob’tesink xe’xk’ul jo’ junkab’al, sa’ xk’ab’a’ li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik.

Tzol’leb’ ut Sumwank 6:15, 22–23; 8:2–3; 9:7–9.Rilb’al ruheb’ li raqal a’in chirix chan ru naq li Dios na’aatinak rik’ineb’ li ralal xk’ajol a’an jun chaab’il hoonal re xwotzb’al rik’in laa junkab’al chan ru naq li Dios na’aatinak aawik’in.

Tzol’leb’ ut Sumwank 6:33–37.Eb’ li komon sa’ li junkab’al taaruuq te’xwotz chan ru naru “texb’aanu li chaab’il,” us ta wankeb’ xxiw. Chaab’ilaq raj ajwi’ rilb’al jun raqal re malaj chixjunil li raatin li Elder Ronald A. Rasband “Minumta eek’a’uxl” (Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2018). K’a’ru naraj naxye “ilok wan wi’ [li Kristo] sa’ li junjunq k’oxlahom”? (raqal 36). Aniheb’ chik li kristiaan li ke’xkanab’ rib’ chiru li Qaawa’ re numtaak sa’ xb’een li wiib’ank ch’oolej ut li xiw? (chi’ilmanq, jo’ eetalil, Ester 4; Alma 26:23–31).

Tzol’leb’ ut Sumwank 8:10.Maare a’in jun chaab’il hoonal re xwotzb’al chan ru naq li paab’aal chirix li Jesukristo xatxkawob’resi laa’at ut laa junkab’al. K’a’ut naq aajel ru naq “toopatz’oq rik’in paab’aal”? K’a’ruheb’ li osob’tesink aawilom rik’in xsik’b’aleb’ laa sumenkil malaj laa tenq’ankil rik’in paab’aal?

Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirix xtzolb’aleb’ li kok’al, chi’ilmanq li tusleb’ aatin re li xamaan a’in sa’ Kim, Taaqehin—Choq’ re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al.

Jun b’ich naru xb’ichankil: “Sik’ xb’aanunkil li tiikilal,” B’ichleb’aal choq’ reheb’ li Kok’al, 80.

Jalam-uuch
reetalileb’ li xyaab’ kuxej re li k’ojob’ank wi’chik

Eb’ li xyaab’ kuxej re li k’ojob’ank wi’chik

Xjaltesinkil ru lix Hu laj Mormon

Sa’ abril re 1829, a’ li po ke’k’ule’ wi’ li tasal 6–9 re li Tzol’leb’ ut Sumwank, li k’anjel yoo chixb’aanunkil laj Jose Smith a’an lix jaltesinkil ru lix Hu laj Mormon. Moqon naq kipatz’man re naq taa’aatinaq chirix chan ru naq kijaltesiik ru li tz’iib’anb’il esil a’in, laj Jose kixye “naq ink’a’ na’ajman naq yeeb’ilaq re li ruchich’och’ chixjunil li ki’uxman.”1 Chi kok’ aj xsa’ yal kixye naq kijaltesiik ru “xb’aan lix maatan, ut lix wankil li Dios.”2

Ink’a’ mas naqanaw chirix chan ru naq ki’ux xjaltesinkil ru li hu, a’b’an naqanaw naq laj Jose Smith a’an aj ilol na’leb’, tenq’anb’il xb’aaneb’ li k’anjeleb’aal kawresinb’ileb’ xb’aan li Dios: wiib’ li pek chanchan saq ruhil lem, li Urim ut Tumin nayeeman reheb’, ut jun chik li pek li nawb’il ru jo’ jun li ilob’aal pek.3

Eb’ li aatin a’in, k’eeb’ileb’ xb’aaneb’ li ke’ilok re chan ru kijaltesiik ru li hu, neke’xch’olob’ xyaalal li raatin laj Jose.

Jalam-uuch
lix kaax laj Hyrum Smith k’uulanb’ileb’ wi’ li perel ch’iich’ oor

Nayeeman naq li kaax a’in, re laj Hyrum Smith, ki’oksiman re xmuqb’aleb’ li perel ch’iich’ oor chiru jun hoonal.

xEmma Smith

Jalam-uuch
xEmma Smith

“Naq lin b’eelom yoo chaq chixjaltesinkil ru lix Hu laj Mormon, laa’in kintz’iiba jun raqal re, naq a’an kixyaab’asi li junjunq ch’ol aatin, li junjunq li raqal chi aatinul, ut naq kiril jun k’ab’a’ej ink’a’ naxnaw xyaab’asinkil, malaj jun aatin najt roq’, a’an kixyaab’asi lix junjunq leetril, ut naq yookin chixtz’iib’ankil, wi ink’a’ us kintz’iib’a, a’an kinixxaqab’ ut kixtuqub’ li aatin us ta ink’a’ naru chirilb’al li yookin chixtz’iib’ankil sa’ li hoonal a’an. Chi moko kixnaw chan ru xyaab’asinkil li aatin Sara, ut kixye lix leetril, ut laa’in kinyaab’asi choq’ re.”4

“Chi kok’ aj xsa’ ke’k’ehe’ li perel ch’iich’ oor sa’ xb’een li meex chi ink’a’ kixyal xmuqb’aleb’, lanlookeb’ sa’ jun ch’ina t’ikr, li kink’e re laj Jose re xlanb’aleb’. Jun sut kinch’e’eb’ li perel ch’iich’, naq k’eek’ookeb’ sa’ xb’een li meex, re xnawb’al chan ru xteram ut xnimal. Chanchaneb’ perel pimeb’ ru, ut kitzintzok jo’ ch’iich’ naq eek’asinb’il xb’aan li wuq’, jo’ wan naq nakab’aanu rik’ineb’ xperel jun tasal hu. …

“Laa’in ninpaab’ naq lix Hu laj Mormon sa’ choxa kichal chaq—ink’a’ nawiib’an inch’ool chirix a’an. Ch’olch’o chiwu naq maajun winq kiru raj chixyaab’asinkil li tz’iib’anb’il chiru li hu chi ink’a’ musiq’anb’il; xb’aan naq, naq laa’in yookin chi tz’iib’ak choq’ re, laj Jose kiyaab’asin we chiru k’iila hoor; ut naq koosutq’iik chirix naq koowa’ak, malaj jalan chik li k’a’aq re ru, a’an ki’ok wi’chik tz’aqal b’ar wi’ kixaqli, us ta ink’a’ kiril li kintz’iib’a chi moko kirab’i raatinul chi ilb’il ru choq’ re. Rajlal kixb’aanu a’in. Ch’a’aj raj chiru jun winq nim xtzolb’al xb’aanunkil a’in; ut, choq’ re jun winq moko nim ta xna’leb’ ut ink’a’ tzolb’il jo’ a’an, maamin taaruuq taa’uxmanq.”5

Jalam-uuch
li xEmma Smith naq yoo chi tenq’ank sa’ li jaltesink ru aatin

Xjalam-uuch li xEmma ut laj Jose Smith xb’aan laj Michael T. Malm

Aj Oliver Cowdery

Jalam-uuch
aj Oliver Cowdery

“Laa’in kintz’iib’ank re chixjunil lix Hu laj Mormon (ka’ajwi’ junjunq perel ink’a’) naq yoo chi elk sa’ xtz’uumal re li profeet, naq a’an yoo chixjaltesinkil ru rik’in lix maatan ut lix wankil li Dios, chi tenq’anb’il xb’aan li Urim ut Tumim, malaj, jo’ yeeb’ileb’ re xb’aan li hu, loq’laj k’utleb’aal aatin. Kiwil rik’in tz’aqal xsa’ wu, kinch’e’ rik’in tz’aqal wuq’, eb’ li perel ch’iich’ li kijaltesiik wi’ chaq ru. Kiwileb’ ajwi’ li k’utleb’aal aatin.”6

Eb’ li raqalil

  1. Minutes, 25–26 October 1831,” Minute Book 2, 13, josephsmithpapers.org.

  2. Sa’ “Church History,” Times and Seasons, 1 marzo, 1842, 707; chi’ilmanq ajwi’ Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: José Smith (2007), 468.

  3. Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’, ch’ilmanq “La traducción del Libro de Mormón,” Temas del Evangelio, topics.ChurchofJesusChrist.org; Richard E. Turley Jr., Robin S. Jensen, and Mark Ashurst-McGee, “José el vidente,” Liahona, octubre 2015, 11–17.

  4. Sa’ Edmund C. Briggs, “A Visit to Nauvoo in 1856,” Journal of History, vol. 9, no. 4 (octubre 1916), 454; yeeb’il sa’ Russell M. Nelson, “A Treasured Testament,” Ensign, julio 1993, 62.

  5. Sa’ “Last Testimony of Sister Emma,” Saints’ Herald, 1 octubre, 1879, 290.

  6. Sa’ Reuben Miller journal, 21 octubre, 1848, Church History Library, Salt Lake City.

Jalam-uuch
laj Jose Smith ut laj Oliver Cowdery naq yookeb’ chixjaltesinkileb’ ru li perel ch’iich’ oor

Naab’al li ke’xtzol laj Jose Smith ut laj Oliver Cowdery naq yookeb’ chixjaltesinkileb’ ru li perel ch’iich’ oor.

Isi reetalil