« 15–21 nō Fepuare. Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14–17 : ‘’Ia ti’a ’ei ’ite’ », Mai, pe’e mai—nō te ta’ata hō’ē ’e te ’utuāfare : Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 2021 (2020)
« 15–21 nō Fepuare. Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14–17 », Mai, pe’e mai—nō te ta’ata hō’ē ’e te ’utuāfare : 2021
15–21 nō Fepuare
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14–17
« ’Ia ti’a ’ei ’ite »
I te tahi taime, ’ua ui te ’utuāfare o Iosepha Semita ’e tōna mau hoa iāna ’ia tītau i te heheura’a nō te mau mea tā te Atua i hina’aro ia rātou ’ia rave. ’Ia tai’o ’outou i teie mau heheura’a, ’a feruri e aha te arata’ira’a a te Atua nō ’outou.
Pāpa’i i te mau mana’o e tae mai
Noa atu ā tē haere maita’i ra te ’ohipa ’īritira’a, i te ’āva’e Mē 1829, ’ua fifi ri’i mai te orara’a o Iosepha, Emma ’e Oliver i Harmony. Tē rahi noa atu ra te ’ino’ino o te feiā ’ati a’e ia rātou, ’e tē topatopa ra te pāturura’a a te ’utuāfare ’o Emma. Nō te mana’o ē, e ’ere fa’ahou Harmony i te vāhi ataata ’ore, ’ua tītau ’o Oliver i te hō’ē hoa tei parau mai i tōna ’ana’anatae i te ’ohipa a Iosepha : ’o David Whitmer. Tē ora ra David ’e tōna nā metua ’e tōna mau taea’e ’e mau tuahine i Fayette (New York), 100 ti’ahapa maile te ātea. ’Ua fārerei rāua Oliver hō’ē matahiti nā mua atu, ’e ’ua pāpa’i Oliver e rave rahi rata iāna, nō te fa’a’ite i tāna ’ohipa ’e te peropheta. ’Aita ’o David, nā reira ato’a tōna ’utuāfare, i fārerei a’enei ia Iosepha. I te anira’a rā Oliver ē, e ti’a ānei iāna ’e ia Iosepha e fa’anu’u i te fare o Whitmer mā nō te fa’aoti i te ’īritira’a i te Buka a Moromona, ’ua matara ’ōhie mai te ’ūputa o Whitmer mā. ’E ’ua hau atu tā te Fatu ’ohipa nō Whitmer mā i te fāri’i-noa-ra’a i te peropheta i tō rātou fare. E mau arata’ira’a ta’a ’ē tāna nō rātou, e ’itehia te reira i roto i Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14–17, ’e ’ia tae te taime, e riro mai rātou ’ei hō’ē o te mau ’utuāfare tumu o te ’Ēkālesia ’e ’ei mau ’ite nō te tupura’a o te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a mai.
Nō te tahi atu ā ha’amāramaramara’a nō ni’a i te ’utuāfare Whitmer, hi’o Feiā mo’a, 1: 68–71.
Mau mana’o nō te tuatāpapara’a pāpa’ira’a mo’a a te ta’ata hō’ē
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14
E nehenehe tā’u e ’āmui atu i te « ’ohipa rahi ’e te mea māere ho’i » a te Atua.
I te fārereira’a David Whitmer ia Iosepha Semita, e taure’are’a ’oia tei pūpū iāna i te ’ohipa nō tā rātou fare fa’a’apu. E ’ohipa ’ē rā tā te Fatu i mana’o nō David—noa atu ā pa’i tē vai nei te tū’atira’a i te ’ohipa fa’a’apu. ’Ia tai’o ’oe i Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14:1–4, ’a hi’o nāhea te Fatu i te fa’aau i tāna ’ohipa i te huru ’ohipa tā David i mātau. E aha te ha’api’ira’a tā ’oe e ’apo mai nō ni’a i te ’ohipa a te Fatu i roto i te reira fa’aaura’a ?
Nāhea e ti’a ai ia ’oe e « māo’a i tā [’oe] mauha’a ’ō’oti » ? (’īrava 4). Hi’o i te mau parau fafau tei hōro’ahia i roto i teie tufa’a ia rātou tei « ’imi … te fa’atupura’a ’e… te ha’amaura’a i tā’u Ziona » (’īrava 6).
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14:2
E mea « ’oi’oi ’e te pūai ho’i » te parau a te Atua.
’Ua fa’aau te Fatu i tāna parau i te hō’ē « ’o’e mata piti » (Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14:2). E aha te mana’o e tae mai i teie fa’aaura’a nō ni’a i te parau a te Atua ? ’Ei hi’ora’a, nāhea tāna parau i te mea ’oi’oi ’e te pūai ’e te ’oe’oe ? Nāhea ’oe i te ’itera’a i te pūai o te parau a te Atua ?
’A feruri i te tahi atu parau tā te Atua i fa’ahōho’a i tāna parau. ’Ei hi’ora’a, e aha te ha’api’ira’a tā ’oe i ’apo mai nō ni’a i te parau a te Atua i roto i te mau fa’aaura’a i roto i te mau ’īrava i muri nei ?
’Ua fa’aau te Fatu i tāna parau i te hō’ē ’o’e.
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14:7
’O te ora mure ’ore « te hōro’a hau a’e te reira i te mau hōro’a ato’a a te Atua ».
’Ia tai’o ’oe i Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14:7, ’a feruri nō te aha ’o te ora mure ’ore « te hōro’a hau a’e te reira i te mau hōro’a ato’a a te Atua ». E nehenehe teie hi’ora’a a te peresideni Russell M. Nelson e tauturu mai : « Nā roto i te ’ōpuara’a rahi ’oa’oa a te Atua, e nehenehe i te mau ’utuāfare ’ia tā’atihia i roto i te mau hiero ’e ’ia fa’aineinehia nō te ho’i e ora i mua i tōna aro mo’a ē a muri noa atu. Terā te ora mure ’ore ! »(« Māuruuru i te Atua », Ensign ’aore rā Liahona, Mē 2012, 77).
E nehenehe e tu’u i te tahi mau fa’ahorora’a i te īrava 7 ’o tē tauturu ’ia māramarama hau atu nō ni’a i te ora mure ’ore (hi’o « Ora mure ’ore » i roto i te arata’i o te tumu parau ’aore rā te arata’i o te pāpa’ira’a mo’a, scriptures.ChurchofJesusChrist.org). E aha tā ’oe i ’apo mai ’o tē fa’auru ia ’oe ’ia tūtava nō te ora mure ’ore ?
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 15–16
E mea faufa’a rahi roa ’ia ’āfa’i i te mau vārua i te Mesia ra.
’Ua hina’aro John rāua Peter Whitmer ’ia ’ite e aha « tē riro ’ei faufa’a rahi a’e » i roto i tō rāua orara’a (Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 15:4 ; 16:4). ’Ua uiui a’ena ānei tō ’oe mana’o i te reira ? ’Ia tai’o ’oe i Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 15–16, ’a feruri nō te aha e mea faufa’a rahi te ’āfa’ira’a i te mau vārua i te Mesia ra. Nahea ’oe e nehenehe ai e ani i te mau vārua ’ia haere mai i te Mesia ra ?
Hi’o ato’a Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 18:10–16.
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 17
E fa’a’ohipa te Fatu i te mau ’ite nō te ha’amau i tāna parau.
E aha te hō’ē ’ite ? Nō te aha te Fatu e fa’a’ohipa ai i te mau ’ite i roto i tāna ’ohipa ? (hi’o 2 Korinetia 13:1). ’A feruri i teie mau uira’a ’a tai’o ai ’oe i te mau parau a te Atua i nā ’ite to’otoru i roto i Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 17. E mea maita’i ato’a ’ia tai’o fa’ahou « E parau fa’a’ite a nā ’ite to’otoru » i roto i te Buka a Moromona. Nāhea te mau ’ite i te tauturu i te « mau ’ohipa parauti’a » a te Atua ? (’īrava 4).
’Ua ’ite ānei ’oe ē, ’ua fāri’i ato’a ’o Mary Whitmer i te hō’ē ’itera’a pāpū nō te mau ’api ’auro ? ’Ua fa’a’ite te melahi Moroni i te reira iāna ’ei ha’amāuruurura’a nō te mau tusia tāna i rave ’a ora ai Iosepha, Emma ’e Oliver i tōna fare (hi’o Feiā mo’a, 1:70–71). E aha te ha’api’ira’a tā ’oe i ’apo mai nō ni’a i te fāri’ira’a i te hō’ē ’ite ?
Hi’o ato’a Feiā Mo’a, 1:73–75 ; Ulisses Soares, « Te fāra’a mai o te Buka a Moromona », Ensign ’aore rā Liahona, Mē 2020, 32–35.
Mau mana’o nō te tuatāpapara’a pāpa’ira’a mo’a a te ’utuāfare ’e te pō ’utuāfare
-
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14:1–4.E nehenehe e ani i tō ’outou ’utuāfare ’ia hi’o mai i te mau parau e tū’ati i te ’ohipa fa’a’apu i roto i teie mau ’īrava. Nō te aha te Fatu e fa’aau ai i tāna ’ohipa i te hō’ē ’ō’otira’a ? E aha tā tātou e nehenehe e rave nō te tauturu i tāna ’ohipa ?
-
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 14:2.Te ’ohipara’a nō teie ’īrava i roto i te « Mau mana’o nō te tuatāpapara’a pāpa’ira’a mo’a a te ta’ata hō’ē » e tāpura nei i te tahi mau tuha’a pāpa’ira’a mo’a nō ni’a i te parau a te Atua. E nehenehe te mau melo o te ’utuāfare e tai’o i te reira ’e e fa’a’ite mai e aha tā rātou i ’apo mai. Nāhea teie mau ’īrava i te fa’auru ia tātou ’ia « fa’aro’o » i te parau a te Atua ?
-
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 15:6 ; 16:6.E nehenehe teie mau ’īrava e fa’auru i te hō’ē ’āparaura’a nō ni’a i te mau mea faufa’a rahi roa nō tō ’outou ’utuāfare (hi’o ato’a Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 18:10).
-
Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 17.E au paha tō ’outou ’utuāfare e pāpa’i hōho’a i te mau mea tāta’itahi tei hi’ohia e nā ’ite to’otoru (hi’o te ’īrava 1). ’Ia tai’o ’outou i te tufa’a 17, e hi’o i te mau pereota e ha’api’i nei nō ni’a i te faufa’a rahi o te Buka a Moromona. Nāhea tātou e nehenehe ai e riro ’ei ’ite nō te Buka a Moromona ? E nehenehe ato’a tō ’outou ’utuāfare e māta’ita’i i te video « Hō’ē mahana nō te mau tau a muri atu » (ChurchofJesusChrist.org).
Nō te tahi atu mau mana’o nō te ha’api’ira’a i te mau tamari’i, hi’o te arata’i nō teie hepetoma i roto Mai, pe’e mai—nō te Paraimere.
Hīmene tei mana’ohia : « E pe’e au ia ’oe », Te mau Hīmene, no.°165.
Mau reo nō te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a mai
Lucy Mack Smitj ’e nā ’ite to’otoru ’e to’ova’u
’Ua fa’a’ite te melahi Moroni i te mau ’api ’auro ia Iosepha Semita, Oliver Cowdery, David Whitmer ’e Martin Harris i roto i te uru rā’au tāpiri i te fare ’o Whitmer mā i Fayette (New York). ’Ua tere mai nā metua o Iosepha i te fare ’o Whitmer mā i terā tau. ’Ua fa’a’ite mai Lucy Mack Smith, te metua vahine o Iosepha, i te ’ohipa i tupu i ni’a i te mau ’ite maoti teie temeio :
« Tei rōpū i te hora toru ’e te hora maha. Tē pārahirahi ra mātou Whitmer vahine ’e Smith tāne ’e ’o vau iho nei i roto i te hō’ē piha ta’otora’a. Tē pārahi ra vau i te hiti ro’i. Tomo mai nei Iosepha, pārahi a’era i pīha’i iho iā’u. ‘Pāpā ! Māmā !’, ’ua nā ’ō ’oia. ‘’Ua ’oa’oa roa vau, e’ita e nehenehe e parau. ’Ua fa’aue te Fatu ’ia fa’a’itehia te mau ’api ’auro i e toru ta’ata ta’a ’ē iā’u, ’o tei ’ite ato’a i te hō’ē melahi ’e ’o tē tītauhia ’ia fa’a’ite pāpū i te parau mau nō te mea tā’u i parau. Inaha ’ua ’ite rātou iho ē, ’aita vau e haere nei e fa’ahema i te mau ta’ata. ’E mai te huru ē, ’ua ’īritihia te tahi hōpoi’a ri’ari’a mai ni’a iā’u, e mea teimaha roa ho’i nō’u ’ia amo. I teienei rā, e amo rātou i te hō’ē tuha’a o te reira, ’e ’ua ’oa’oa roa ho’i tō’u vārua e ’ere fa’ahou ’o vau ana’e iho i roto i teie nei ao.’ Tomo mai nei ’o Martin Harris. Fātata ē, ’ua oti roa ’oia i te ’oa’oa rahi. Fa’a’ite mai nei ’oia i tāna i ’ite ’e i fa’aro’o, nā reira ato’a ’o Oliver ’e ’o David. Hō’ē ā tō rātou ’itera’a pāpū mai terā i roto i te Buka a Moromona…
« ’Ia hi’o vau, ’o Martin Harris paha tei fifi ri’i nō te fa’ahiti mai i tōna mau mana’o. ’Ua nā ’ō ’oia : ‘I teienei, ’ua ’ite au i te hō’ē melahi nō te ra’i mai tei fa’a’ite pāpū mai i te parau mau o te mau mea ato’a tā’u i fa’aro’o nō ni’a i te mau pāpa’a parau, ’e ’ua ’ite roa tō’u nā mata i te reira. ’Ua hi’o ato’a vau i te mau ’api ’e ’ua fāfā vau i te reira i tō’u nei rima ’e e ti’a iā’u ’ia fa’a’ite pāpū nō te reira i tō te ao ato’a nei. ’Ua fāri’i iho nei rā vau i te hō’ē ’ite ’aita e parau nō te reira, e’ita te reo e nehenehe e fa’ahiti atu, ’e tē ha’amaita’i nei au i te Atua ma te vārua ateate roa ē, ’ua fāri’i ’oia i te fa’ariro iā’u, ’o vau nei ho’i, ’ei ’ite nō te faufa’a o tāna ’ohipa ’e te mau ’ōpuara’a nō te mau tamari’i a te ta’ata nei.’ ’Ua ’āmui ato’a Oliver ’e David iāna i roto i te ’āruera’a i te Atua nō tōna maita’i ’e tōna aroha. ’Ua ho’i māua i te fare i [Palmyra, New York,] i te mahana nō muri iho ma te ’oa’oa ’e te pōpou ».1
Hōho’a nō Oliver Cowdery, David Whitmer ’e Martin Harris nā Lewis A. Ramsey
Tei reira ato’a Lucy Mack Smith i te taime ’a ho’i mai ai nā ’ite to’ova’u mai tā rātou ’itera’a :
« I te ho’ira’a mai nā ’ite i te fare, ’ua fā fa’ahou te melahi ia Iosepha ; i terā taime tō Iosepha hōro’ara’a i te mau ’api i tōna ra rima. I terā pō, ’ua fa’atupu mātou i te hō’ē rurura’a, e ’ua fa’a’ite mai nā ’ite i tō rātou ’itera’a pāpū nō taua ’ohipa ra mai tei fa’ahitihia i ni’a atu ; ’e ’ua fa’a’ite pāpū tō mātou ’utuāfare tā’āto’a, ’o Don Carlos [Smith] ato’a noa atu tōna 14 matahiti, i te parau mau nō te tau tu’ura’a nō te mau mahana hope’a nei—tei ha’amātara-hope-hia i teienei ».2
Hōho’a tarai nō Iosepha Semita ’e nō nā ’ite to’ova’u nā Gary Ernest Smith
Tē fa’a’ite ra te melahi Moroni i te mau ’api ’auro ia Iosepha Semita, Oliver Cowdery ’e David Whitmer, nā Gary B. Semita