Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
22–28 Fēpuelí. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18–19: “ʻOku Mahuʻinga Lahi ʻa e Ngaahi Laumālié”


“22–28 Fēpuelí. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18–19: ‘ʻOku Mahuʻinga Lahi ʻa e Ngaahi Laumālié,’” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“22–28 Fēpuelí. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18–19,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2021

ʻĪmisi
faama ʻa Māteni Hālisí

Faama ʻa Māteni Hālisí, tā ʻe Al Rounds

22–28 Fēpuelí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18–19

“ʻOku Mahuʻinga Lahi ʻa e Ngaahi Laumālié”

Ko e ngaahi fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá naʻe ʻomi kinautolu ko ha tali ki ha ngaahi tūkunga mahino ʻi he meimei taʻu ʻe 200 kuo hilí, ka ʻoku ʻikai fakataimi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku nau akoʻí. Kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo laukongá, mo fakakaukauʻi e founga ʻoku kaunga ai kiate koé.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Naʻe maʻu ʻe Māteni mo Lusi Hālisi ha taha ʻo e ngaahi faama lelei taha ʻi Palemaila, Niu ʻIoké. Kuo laui taʻu ʻena ngāue ke maʻu iá, ʻo lava ai ke na ohi hake ha fāmili, peá na tuʻu lelei ai ʻi he koló. Ka ʻi he 1829, naʻe mahino ʻe toki lava pē ke pulusi e Tohi ʻa Molomoná kapau ʻe tuku atu ʻe Māteni ʻene fāmá ko ha nō maluʻi ke totongi ʻaki e fale pākí. Naʻe maʻu ʻe Māteni ha fakamoʻoni ki he Tohi ʻa Molomoná, ka naʻe ʻikai pehē ʻa Lusi ia. Kapau naʻe fakahoko ʻe Māteni e maluʻí pea ʻikai lelei hono fakatau e Tohi ʻa Molomoná, ʻe mole ʻene fāmá mo uesia ʻene nofo-malí. ʻOku ʻi ai pē ha ngaahi taimi, ʻoku tau fehangahangai kotoa ai mo ha ngaahi fehuʻi tatau mo ē ne fehangahangai mo Mātení: Ko e hā e mahuʻinga ʻo e ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí kiate aú? Ko e hā te u fie feilaulauʻi ke tokoni ki he langa ʻo e puleʻanga e ʻOtuá? ʻE ala tokoni ke tau manatuʻi, kuo teʻeki ha taha te ne fakahoko ha feilaulau lahi ange ke tāpuekina e fānau ʻa e ʻOtuá, ʻia Sīsū Kalaisi, “ko e tokotaha maʻongoʻonga tahá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:18).

Naʻe fili ʻa Māteni ke maluʻi ʻaki ʻene fāmá. Naʻe totongi ʻe heʻene feilaulaú hono paaki e ʻuluaki tatau ʻe 5,000 ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Pea ʻi he taimí ni, kuo laka hake he tatau ʻe 190 milioná, mo ha ngaahi laumālie ʻe laumiliona kuo tāpuekina ʻi he funga ʻo e māmaní.

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange ki hono pulusi e Tohi ʻa Molomoná, vakai, Kau Māʻoniʻoní, 1:76–84.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:10–16

ʻOku fiefia e ʻEikí ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala aí.

Fakatokangaʻi ange e tuʻo lahi ʻa e ʻasi e foʻi lea fakatomalá ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18 mo e 19, peá ke fakalaulauloto ki he meʻa ʻokú ke ako mei he foʻi lea ko ʻení ʻi he taimi kotoa pē ʻoku fakaʻaongaʻi aí. Fakatatautefito hoʻo fakakaukauʻí ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:10–16; ʻoku tokoniʻi fēfē ʻe he ngaahi vēsí ni hoʻo ongo fekauʻaki mo e fakatomalá—hoʻo fakatomala ʻaʻaú mo ho fatongia ke fakaafeʻi e niʻihi kehé ke nau fakatomalá?

Vakai foki, ʻAlamā 36:18–21; Dale G. Renlund, “Fakatomalá: Ko ha Fili Fakafiefia,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2016, 121–24.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:34–36

ʻOku ou lava ʻo ongoʻi e leʻo ʻo e ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá.

Kapau ʻe ʻeke atu ʻe ha taha pe ʻoku fēfē e leʻo ʻo e ʻEikí, ko e hā te ke talaangé? Fakakaukau ki he fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo lau e Tokāteilne mo e Ngaahi Fuakava 18:34–36. Ko e hā kuó ke ako fekauʻaki mo e leʻo ʻo e ʻEikí mei hono lau ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá? Ko e hā te ke lava ʻo fai ke ke fanongo lelei ange ai ki Hono leʻó?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:15–20

Naʻe mamahi ʻa Sīsū Kalaisi koeʻuhí ke u lava ʻo fakatomala mo haʻu kiate Ia.

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Fuakava Foʻoú e mamahi ʻa e Fakamoʻuí ʻi Ketisemaní mei he anga e vakai ʻa kinautolu ne nau mamata ki aí. ʻI he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:15–20, naʻe folofola ai ʻa Sīsū Kalaisi fekauʻaki mo ʻEne mamahí ʻaki ʻene ngaahi lea pē ʻAʻana. ʻI hoʻo lau e fakamatala toputapu mo fakafoʻituitui ko ʻení, kumi e ngaahi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi e mamahi ʻa e Fakamoʻuí. Fakakaukau ki he meʻa ʻoku akoʻi atu ʻe he foʻi lea pe kupuʻi lea takitaha. Ko e hā naʻe loto fiemālie ai e Fakamoʻuí ke mamahí? Te ke lava ʻo lekooti hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mo ʻEne feilaulau maʻaú.

Vakai, Sione 15:13; Mōsaia 3:7; ʻAlamā 7:11–12; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:10–13.

ʻĪmisi
Ko Sīsū ʻokú ne pukepuke ha kiʻi tamasiʻi

Mahuʻinga ʻo ha Laumālie, tā ʻe Liz Lemon Swindle

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:26–27, 34–41

ʻOku maʻongoʻonga ange ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá ʻi he ngaahi koloa ʻo e māmaní.

Naʻe ʻikai ke lelei hono fakatau e Tohi ʻa Molomoná ʻi Palemailá, pea iku ai ʻo fakatau ʻe Māteni Hālisi ha konga lahi ʻo ʻene fāmá ke totongi ʻaki e moʻuá (vakai, “The Contributions of Martin Harris,” Revelations in Context, 7–8). Fakalaulauloto ki he feilaulau ko iá—pea mo e ngaahi tāpuaki kuó ke maʻu koeʻuhí ko ia—ʻi hoʻo lau e ngaahi veesi ko ʻení. Te ke lava foki ʻo fakakaukau ki he meʻa kuo kole atu ʻe he ʻEikí ke ke feilaulauʻí. Ko e hā ʻokú ke maʻu ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻokú ne ueʻi koe ke ke fakahoko e ngaahi feilaulau ko ʻení ʻi he “fiefia”? (vakai foki, veesi 15–20).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:23

ʻOku maʻu ʻa e melinó ʻi he ako pea mo e muimui ʻia Sīsū Kalaisí.

Fakakaukau ki he fakaafe ʻa e Fakamoʻuí, “Ako ʻIate au.” Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19? Lekooti hoʻo ngaahi fakakaukaú, pea fakalaulauloto ki he ngaahi founga ʻoku tokoni atu ai e ngaahi moʻoni ko ʻeni fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ke ke maʻu ha nongá. Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ke ke “ʻaʻeva ʻi he angamalū ʻo [Hono] Laumālié”?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:1–5.Mahalo naʻa lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ha niʻihi ʻo e ngaahi “meʻa lahi” ne hoko ʻi he (veesi 2) ʻa ia ne fakahaaʻi ai ʻe he Laumālié kiate kinautolu ʻoku moʻoni e folofolá, ʻo tatau mo ʻEne fakahoko kia ʻOliva Kautelé. ʻE founga fēfē ha “falala [ho fāmilí] ki he ngaahi meʻa ʻa ia kuo tohi” (veesi 3) ʻi he folofolá? ʻE anga fēfē haʻo langa e fakavaʻe ho fāmilí ʻi he “maka” (veesi 4) ʻo e ongoongoleleí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:10–13; 19:16–19.ʻE lava ke lau ʻe he mēmipa kotoa pē ʻo e fāmilí ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:10–13 pea fetongi ʻaki hono hingoá e ngaahi foʻi lea “laumālié,” “ngaahi laumālié,” mo e “kakai kotoa pē.” Hili ia pea te mou lava ʻo aleaʻi e founga ʻoku tokoni ai e ngaahi veesi ko ʻení ke fakamahinoʻi hotau mahuʻinga ki he Tamaí mo e ʻAló (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:16–19).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:21–25.ʻOku ʻi ai nai ha ʻuhinga makehe ʻo e hingoa e kau mēmipa homou fāmilí? Mahalo naʻa lava ke mou talanoa kau ki he ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai e ngaahi hingoá pea mo e ʻuhinga ʻo e toʻo kiate kitautolu e huafa ʻo Sīsū Kalaisí (vakai, Mōsaia 5:7). ʻE lava ke hoko ʻeni ko ha faingamālie lelei ke tokoniʻi ai e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau teuteu ke toʻo kiate kinautolu e huafa ʻo Kalaisí ʻi he taimi ʻoku nau papitaiso aí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:15–20.Ke tokoni ke maʻu ʻe homou fāmilí ha aʻusia mahuʻingamālie ʻi he ngaahi vēsí ni, te mou lava ʻo lau kinautolu lolotonga haʻo fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū Kalaisi (ʻOku ʻoatu ha taha mo e lēsoni ko ʻení). Hili ia pea ʻe lava ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ke vahevahe ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e Fakamoʻuí. ʻE lava foki ʻe ha himi manako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻo fakafeʻi ʻa e Laumālié.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ‘o e fānaú, vakai, lēsoni ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “ ʻOku Fakaofo,” Ngaahi Himí, fika 102.

Fakatupulaki e Ako Fakatāutahá

Fai ha ngaahi fehuʻi. Ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ko ha fakamoʻoni ia ʻoku fakaiku e ngaahi fehuʻí ki ha fakahā. ʻI hoʻo ako e folofolá, lekooti e ngaahi fehuʻi ʻe haʻu kiate koé. Hili ia peá ke fakalaulauloto mo lotu pea mo kumi e ngaahi talí.

ʻĪmisi
Ko Kalaisi ʻoku lotu ʻi he Ngoue ko Ketisemaní

Ko Kalaisi ʻoku lotu ʻi he Ngoue ko Ketisemaní, tā ʻe Hermann Clementz

Paaki