Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
9–15 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88: “Fokotuʻu … ha Fale ʻo e ʻOtuá”


“9–15 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88: ‘Fokotuʻu … ha Fale ʻo e ʻOtuá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“9–15 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2021

ʻĪmisi
loki mo e ʻū sea

9–15 ʻAokosi

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88

“Fokotuʻu … ha Fale ʻo e ʻOtuá”

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni, “ʻOku ou palōmesi atu ʻi hoʻomou ngāue mālohi ke fakafoʻou homou ʻapí ke hoko ko ha senitā ki hono ako ʻo e ongoongoleleí, ʻe … hōloa e ivi tākiekina ʻo e filí ʻi hoʻo moʻuí mo ho ʻapí” (“Ko e Hoko ko ha Kāingalotu Faʻifaʻitakiʻangá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2018, 113).

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻomi ʻe he ʻEikí ha kiʻi fakalika ki Hono “ngeiá mo e māfimafí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:47) ʻo fakafou ʻi he ngaahi fakahā taʻetuku ki Heʻene kau palōfitá. Ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88 ko ha fakahā pehē ia—ʻoku fekauʻaki ia mo e maama mo e nāunau mo e ngaahi puleʻanga te ne lava ʻo ʻai ke ngali taʻeʻaonga e ngaahi meʻa fakamāmani ʻoku tau hohaʻa ki aí ʻi hono fakafehoanakí. Neongo kapau ʻoku ʻikai lava ke mahino kiate kitautolu e meʻa kotoa pē ʻoku akoʻi mai ʻe he ʻEikí, ka te tau lava ʻo ongoʻi ʻoku ope atu ʻa ʻitāniti ʻi he meʻa ʻoku lava ke mahino kiate kitautolu he taimi ní. Ko e moʻoni, naʻe ʻikai lea ʻa e ʻEikí kau ki he ngaahi meʻa fakalilolilo fakaʻeiʻeikí ni ke fakailifiaʻi kitautolu pe ʻai ke tau ongoʻi ʻoku ʻikai ke tau mahuʻinga. Ko hono moʻoní, naʻá Ne talaʻofa mai, “ʻE hokosia ʻa e ʻaho te mou ʻiloʻi ai ʻa e ʻOtuá foki” (veesi 49; tānaki atu e mataʻitohi fakahihifí). Mahalo ko e taumuʻa mahuʻinga mo toputapu ia naʻe tapou ai ʻa e ʻEikí ki Hono Kāingalotu ʻi Ketilaní ke fokotuʻu e Akoʻanga ʻo e Kau Palōfitá. Naʻá Ne folofola ʻo pehē, “Fokotuʻutuʻu ʻa kimoutolu. “Teuteu ʻa e meʻa ʻaonga kotoa pē; pea fokotuʻu … ha fale ʻo e ʻOtuá” (veesi 119). He ʻoku ʻi he fale māʻoniʻoni ʻo e ʻOtuá—pea ʻi hotau ngaahi ʻapí—te Ne lava ai, ʻo laka hake ʻi ha toe feituʻu kehe, ʻo fakalōloa ange ʻetau vakaí ke ope atu ʻi he maama fakamatelié, ʻo “ne toʻo ʻa e pūlou ʻo hono fofongá kiate [kitautolu],” pea teuteuʻi kitautolu ke “kātakiʻi ha nāunau fakasilesitiale” (veesi 68, 22).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí ha ʻamanaki lelei mo e nonga.

Hili ha ngaahi lau ʻaho pē mei he fakatokanga ko ia ʻe “hifo … ki he ngaahi puleʻanga kotoa pē” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 87:2) ʻa e taú, naʻe foaki ʻe he ʻEikí ha fakahā kia Siosefa Sāmita ne ui ko ha “lou ʻōlive’ … naʻe pakiʻi mei he ʻAkau ʻo Palataisí, ko e pōpoaki ʻo e melino ʻa e ʻEikí kiate kitautolu” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88, ʻuluʻi vahé). ʻOku founga fēfē ʻa e hangē ʻa e fakahā ko ʻení ha lou ʻōlive, ko ha fakataipe angamaheni ʻo e melinó? (vakai foki, Sēnesi 8:11). Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻi he vahe ko ʻení ʻoku tokoni ke ke ongoʻi e ʻamanaki lelei mo e melino ʻia Kalaisí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:6–67

‘Oku maʻu e māmá mo e fonó meia Sīsū Kalaisi.

ʻOku ʻasi tuʻo lahi e ngaahi lea ko e maama mo e fono ʻi he vahe 88. Kuo fakaʻaongaʻi e ngaahi leá ni ʻi he ngaahi folofola kehe ke fakamatalaʻi ʻa Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí (ko ha sīpinga ʻeni, vakai, ʻĪsaia 60:19; Sione 1:1–9; 3 Nīfai 15:9). Fakaʻilongaʻi pe fakatokangaʻi ange e ngaahi veesi ʻokú ke maʻu ai e ngaahi leá ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:6–67, pea hiki hifo e meʻa ʻokú ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí, māmá, mo e fonó. Fakatauange ke ueʻi koe ʻe he ngaahi vēsí ni ke ke fai e ngaahi liliu ʻi hoʻo moʻuí ke maʻu faivelenga ange e māmá mo moʻui ʻaki e “fono ʻa Kalaisí” (veesi 21).

Vakai foki, Sharon Eubank, “Ko Kalaisi ʻa e Maama ʻoku Ulo ʻi he Fakapoʻulí,” Ensign pe Liahona, Mē 2019, 73–76.

ʻĪmisi
fāmili ʻoku nau ako e folofolá

ʻOku maʻu ʻi he ngaahi folofolá ʻa e fono ʻa Kalaisí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:62–126

Teuteu ʻa e meʻa ʻaonga kotoa pē.

ʻI he ngaahi founga ʻe niʻihi, ʻoku tau moʻui ʻi ha kuonga ne fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻi he taimi “ʻe moveuveu ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē; pea ko e moʻoni, ʻe vaivai ʻa e loto ʻo e kakaí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:91). ʻI hoʻo lau e veesi 62–126, fakakaukau ki he founga ʻe lava ai e akonaki ʻa e ʻEikí ʻo tokoni ke ke teuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí. Ko ha ngaahi fehuʻi siʻi ʻeni ke fakakaukau ki ai:

Veesi 62–76.ʻI hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ʻoku ueʻi koe ke ke fai ke “ʻunuʻunu” ki he ʻOtuá? (veesi 63). Fakakaukau ki he meʻa ʻe ala ʻuhinga kiate koe ke “fakamāʻoniʻoniʻi ʻa kimoutolú” (veesi 68).

Veesi 77–80, 118–26.Ko e hā ʻe “ʻaonga ke mahino kiate kimoutolu” ʻa e ngaahi kaveinga fakatokāteline mo fakatuʻasino fakatouʻosi? (veesi 78). ʻOkú ke muimui fēfē nai ki he akonaki ko ia ke “fekumi ki he ʻiló”? (veesi 118). ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke ako “ʻi he ako pea ʻi he tui foki”?

Veesi 81–116.Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi kikite fekauʻaki mo e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení. ‘Okú ke pehē ko e hā ʻe finangalo ai e ʻEikí ke ke ʻilo kau ki he ngaahi meʻá ni?

Veesi 117–26.Fakakaukau ke lau e ngaahi veesi ko ʻení mo fakakaukau ki he temipalé; ko e hā ʻokú ke ʻilo heni ʻe lava ʻo tokoni ke ke teuteu ke hū ki he fale ʻo e ʻEikí?

Vakai foki, D. Todd Christofferson, “Teuteu ki he Toe Hāʻele Mai ʻa e ʻEikí,” Ensign pe Liahona, Mē 2019, 81–84; Kau Māʻoniʻoní, 1:164–66.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:14–33, 95–101.Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo e Toetuʻú ʻi he ngaahi veesi ko ʻení? ʻOku tākiekina fēfē ʻe he ngaahi moʻoni ko ʻení ʻa e ngaahi fili ʻoku tau faí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:33.Te ke lava ʻo kamata ha fealeaʻaki ʻi he veesi ko ʻení ʻaki hono kole ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí ke talanoa kau ki he ngaahi meʻaʻofa kuo foaki kiate kinautolú—ʻa e ngaahi meʻa ko ia ne nau maʻu fiefiá mo e ngaahi meʻa ne ʻikai maʻú fakatouʻosi. Te tau lava fēfē ʻo fakahā ki he ʻEikí ʻoku tau fiefia ʻi he meʻaʻofa ʻo e nāunau fakasilesitiale ʻokú Ne foaki mai kiate kitautolú? ‘Oku tau fiefia fēfē ʻi he “tokotaha ʻoku foaki ʻa e meʻaʻofá”?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:63, 68.ʻOku ʻi he ngaahi vēsí ni ha ngaahi lea ngāue te ne lava ʻo ueʻi koe ke fakakaukau ki ha ngaahi founga mohu founga ke akoʻi ʻaki e ngaahi pōpoaki ʻi he ngaahi vēsí ki hoʻo fānaú. Hangē ko ʻení, te ke lava fai ha kiʻi vaʻinga fufū ke aleaʻi e kupuʻi lea “fekumi faivelenga kiate au pea te mou ʻiloʻi au” (veesi 63; tānaki atu e mataʻitohi fakahihifí).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:81.Feinga ke mou ʻilo fakafāmili ha niʻihi ʻo e ngaahi fakaʻilonga fakatokanga ʻi homou ʻapí, hangē ko e ngaahi fakaʻilonga fakatokanga ʻi he foʻiʻakaú pe fakaʻilonga ʻi he halá ki he kau fakaʻulí. ʻOku tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe he ngaahi fakatokanga ko ʻení? Ko e hā ʻoku finangalo ʻetau Tamai Hēvaní ke tau “fakatokanga ki [hotau] kaungāʻapí” fekauʻaki mo iá?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119.Ke ueʻi homou fāmilí ke ʻai homou ʻapí ke hangē ko e fakamatala ʻi he veesi 119, ʻahiʻahi ha meʻa peheni: Hiki ha ngaahi kupuʻi lea mei he vēsí ni ʻi ha fanga kiʻi laʻipepa pea fakaʻaongaʻi ia ke ʻufiʻufi ʻaki ha tā ʻo e temipalé. Lau fakataha e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119 pea tuku ke toʻo ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻa e laʻipepa takitaha ʻi heʻenau fanongo ki he kupuʻi leá ʻi he vēsí. Ko e hā te tau lava ʻo fai ke ngaohi hotau ʻapí ko ha “fale ʻo e ʻOtuá”? (veesi 119).

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Ofi Hoku ʻOtuá,” Ngaahi Himí, fika 49.

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Tuku ke fakahaaʻi ʻe he fānaú ʻenau mohu foungá. ʻI hoʻo fakaafeʻi ho fānaú ke nau faʻu ha meʻa ʻoku fekauʻaki ki ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, ʻoku ʻikai ngata pē ʻi hoʻo tokoni ke mahino lelei ange kiate kinautolu e tefitoʻi moʻoní, ka ʻokú ke ʻoange foki ha fakamanatu ʻo e meʻa ne nau akó (vakai, Faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí, 25).

ʻĪmisi
Ko Sīsū mo e kau ākongá

ʻOku foaki mai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e melinó. Ko e Melinó ʻOku Ou Tuku Kiate Kimoutolu, tā ʻe Walter Rane.

Paaki