Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
2–8 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 85–87: “Mou Tuʻu ʻi he Ngaahi Potu Toputapú”


“2–8 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 85–87: ‘Mou Tuʻu ʻi he Ngaahi Potu Toputapú,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“2–8 ʻAokosi. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 85-87,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2021

ʻĪmisi
ko e fāmili ʻoku lue ki he temipalé

2–8 ʻAokosi

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 85–87

“Mou Tuʻu ʻi he Ngaahi Potu Toputapú”

ʻE lava ke tataki koe ʻe he Laumālié ke ke ako e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he vahe 85–87 ʻoku ʻikai ʻoatu ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení. Muimui ki Heʻene ngaahi ueʻí.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻOku angamaheni ko e ʻAho Kilisimasí ko ha taimi ia ke fakalaulauloto ai ki he ngaahi pōpoaki hangē ko e “ʻi māmani ʻa e melinó” mo e “ʻofa ki he kakaí” (vakai, Luke 2:14). Ka ʻi he ʻaho 25 ʻo Tīsema 1832, naʻe moʻua e fakakaukau ʻa Siosefa Sāmitá ʻi he fakamanamana ʻo e taú. Naʻe toki angatuʻu pē ʻa Saute Kalolaina ki he puleʻanga ʻIunaiteti Siteití pea naʻa nau teuteu ki he tau. Pea naʻe fakahā ʻe he ʻEikí kia Siosefa naʻe toki kamata pē: Naʻá Ne fakahā “ʻE lilingi hifo ai ʻa e tau ki he ngaahi puleʻanga kotoa pē” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 87:2). Naʻe hangē ʻe vavé ni ʻaupito pē hano fakahoko e kikite ko ʻení.

Ka naʻe ʻikai. ʻI loto pē ʻi ha ngaahi uike siʻi, naʻe felotoi ai ʻa Saute Kalolaina mo e puleʻanga ʻAmeliká pea naʻe taʻofi ʻa e taú. Ka ʻoku ʻikai fakahoko maʻu pē ʻa e fakahaá ʻi he taimi pe founga ʻoku tau ʻamanaki ki aí. ʻI ha meimei taʻu nai ʻe 30 mei ai, ʻikai fuoloa hili hono fakapoongi ʻo Siosefa Sāmitá pea hiki fakahihifo e Kāingalotú, naʻe angatuʻu ʻa Saute Kalolaina pea naʻe hoko ai ha tau fakalotofonua. Talu mei ai, ne fakatupu ʻe he tau ʻi he funga ʻo e māmaní “[ke] tangi ʻa e … māmaní” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 87:6). Neongo ne faifai pea hoko ʻa e kikité, ka ʻoku siʻi ke kikiteʻi ʻe he fakahaá ni ʻa e taimi ʻe hoko ai ha faingataʻá pea lahi ange ki hono akoʻi e meʻa ke fai ʻi he taimi ʻoku hoko mai aí. ʻOku tatau ʻa e akonakí ʻi he 1831, 1861, mo e 2021: “Mou tuʻu ʻi he ngaahi potu toputapú, pea ʻoua ʻe hiki mei ai” (veesi 8).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 85:1–2

‘Oku lelei “ke … tauhi ha hisitōlia.”

Naʻe lekooti ʻi he “hisitōlia” naʻe fakamatalaʻi ʻi he veesi 1 ʻa e ngaahi hingoa ʻo kinautolu naʻa nau “maʻu ha ngaahi tofiʻa fakalao” ʻi Saioné (vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 72:24–26). Ka neongo ia, naʻe mahulu hake ʻa e hisitōliá ni ʻi he founga pē hono puleʻí—naʻe hoko foki ia ko ha lekooti mahuʻinga ʻo e “anga ʻo [e] moʻui [ʻa e Kāingalotú], mo ʻenau tuí mo e ngaahi ngāué” (veesi 2).

‘Okú ke tauhi nai ha hisitōlia pe tohinoa fakataautaha? Ko e hā te ke lava ʻo lekooti fekauʻaki mo e anga hoʻo moʻuí, tuí, mo e ngaahi ngāué ʻa ia ʻe lava ke hoko ko ha tāpuaki ki he ngaahi toʻu tangata ʻi he kahaʻú? ʻE hoko fēfē ʻa e hisitōliá ni ko ha tāpuaki kiate koe?

Vakai foki, “Journals: ‘Of Far More Worth than Gold,’” Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Uilifooti Utalafi (2011), 141–49).

Tokātekine mo e Ngaahi Fuakava 85:6

ʻOku lea ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi ha “kihiʻi leʻo siʻi.”

Fakalaulauloto ki he ngaahi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Siosefa Sāmita ke fakamatalaʻi ʻaki e Laumālié ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 85:6. Ko e hā ha founga ʻoku “kihiʻi” mo “siʻi” ai e leʻo ʻo e Laumālié? Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻokú ne ʻai ke “mahuhuhuhu” ʻi hoʻo moʻuí?

ʻI hoʻo fakakaukau ki he founga ʻoku lea atu ai e Laumālié kiate koé, fakakaukau ki he ngaahi fakamatala ko ʻeni ne ʻomi ʻia Siosefa Sāmitá: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:22–24; 8:2–3; 9:7–9; 11:12–13; 128:1. Fakatefito ʻi he meʻa kuó ke laú, ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻoku fie maʻu ke ke fai ke mahuhuhuhu lelei ange kiate koe e leʻo ʻo e Laumālié?

Vakai foki, 1 Ngaahi Tuʻi 19:11–12; Hilamani 5:30.

ʻĪmisi
fefine ʻoku ako folofola

‘Oku tokoni hono ako e folofolá ke tau fanongo ki he Laumālie Māʻoniʻoní.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 86

ʻE tānaki fakataha ʻa e kau angatonú ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí.

ʻOku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 86:1–7 e fakamatala ʻa e ʻEikí ki he talanoa fakatātā ʻo e uité mo e teá, pea kiʻi kehe ʻa e fakamamafá mei he meʻa naʻá Ne ʻomi ʻi he Mātiu 13:24–30, 37–43. ‘I hoʻo fakafehoanaki e ongo meʻá ni, ko e hā e ngaahi faikehekehe ʻokú ke fakatokangaʻí? Fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke toutou aleaʻi e talanoa fakatātā ko ʻení—mo e ngaahi faikehekehé ni—“ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí, ʻio ʻi he taimí ni” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 86:4). Ko e hā te ke lava ʻo ako mei he talanoa fakatātaá ni mo hono fakaʻuhingaʻi ʻi he ʻaho kimui ní?

Hangē ko ia ʻoku lekooti ʻi he veesi 8–11, naʻe folofola leva ʻa e ʻEikí kau ki he lakanga fakataulaʻeikí, fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí, mo e fakamoʻui ʻo Hono kakaí. Ko e hā ha ngaahi fehokotaki ʻokú ke vakai ki ai ʻi he ngaahi vēsí ni pea mo e talanoa fakatātā ʻo e uité mo e teá? Te ke lava fēfē ʻo hoko “ko ha fakamoʻui ki [he] kakai [ʻa e ʻEikí]”? (veesi 11).

&160#

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 87

‘Oku maʻu ʻa e melinó ʻi he “ngaahi potu toputapú.”

Makehe mei he ngaahi fakatuʻutāmaki fakatuʻasino ʻo e “lilingi toto… [mo e] hongé, mo e mahaki fakaʻauhá, mo e ngaahi mofuiké” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 87:6), ʻe lava foki ke fakaʻaongaʻi e akonaki ʻi he fakahā ko ʻení ki he ngaahi fakatuʻutāmaki fakalaumālie ʻoku tau fehangahangai kotoa mo ia ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. Ko e hā hoʻo “ngaahi potu toputapu” (veesi 8) ʻokú ke maʻu ai e nongá mo e malú? Ko e hā ʻokú ne ʻai ha feituʻu ke toputapú? Makehe mei he ngaahi feituʻu fakatuʻasinó, mahalo ʻoku ʻi ai ha ngaahi taimi toputapu, founga toputapu, pe ngaahi fakakaukau toputapu te ne lava ʻo ʻomi ʻa e nongá. ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “ʻoua ʻe hiki” mei he ngaahi feituʻú ni?

Vakai foki, Henry B. Eyring, “Ko ha ʻApi ʻOku ʻAfio ai e Laumālie ʻo e ʻEikí,” Ensign pe Liahona, Mē 2019, 22–25; Saints, 1:163–64

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 85:6.Te ke lava fēfē ʻo akoʻi ho fāmilí ke nau ʻiloʻi e kihiʻi, leʻo siʻi ʻo e Laumālié? Mahalo te mou lava ʻo fai ha kiʻi vaʻinga ʻa ia ʻe fanafana ai ʻe ha taha ha ngaahi fakahinohino mahuʻinga lolotonga e longoaʻá. Ko e hā te ne lava ʻo tohoakiʻi kitautolu mei he fanongo ki he Laumālie Māʻoniʻoní? Mahalo ʻe lava ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻo vahevahe atu e meʻa ʻoku nau fai ke fanongo ai ki he leʻo ʻo e Laumālié.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 86.Tā pe vakai ki ha ʻū tā ʻe lava ʻo tokoni ke mahino ki ho fāmilí e talanoa fakatātā ʻo e uité mo e teá. Mahalo te ke fie kamata ʻaki e ʻū tā ʻo e ngaahi meʻa ne fakamatalaʻi ʻi he Mātiu 13:24–30. ʻE lava leva ho fāmilí ʻo fakahingoa e ʻū fakatātaá ʻaki e ngaahi fakamatala mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 86:1–7. ʻOku tau tatau fēfē nai mo e uité? Te tau lava fēfē ʻo hangē ko e kau ʻāngelo naʻe tānaki uité?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 87:8.Ke kamataʻi ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e founga ke ngaohi ai homou ʻapí ke hoko ko ha feituʻu toputapu angé, te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau tā ha ʻapi maʻa ha taha ʻoku ʻofa ʻi he Fakamoʻuí. ʻE lava ke iku ʻeni ki ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e founga ke “toe fokotuʻutuʻu” homou ʻapí ke hoko ia ko ha feituʻu ʻo e nongá ʻi he lotolotonga ʻo e fakatuʻutāmaki fakalaumālie ʻi he māmaní. ʻE lava ʻe he ngaahi hiva hangē ko e “ ʻOfa ʻi ʻApi,” “Hoko ʻa ʻApi ko e Hēvani” (Ngaahi Himí, fika. 187, 188), pe “Where Love Is” (Children’s Songbook, 138–39) ʻo ʻoatu ha ngaahi fakakaukau.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “ ʻOfa ʻi ʻApi,” Ngaahi Himí, 187

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaʻaongaʻi hoʻo mohu foungá. ‘I hono akoʻi ho fāmilí mei he ngaahi folofolá, ʻoua te ke fakangatangata pē ki he ngaahi fehuʻi mo e ngaahi fakakaukau ki he ʻekitivitī ʻoku fokotuʻu atu ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení. Tuku ke fakatupulaki ʻe he ngaahi fakakaukaú ni hoʻo mohu foungá. Fakakaukau ki he meʻa ʻe fiefia ai ho fāmilí mo e meʻa ʻe tokoni ke nau ʻilo e fehokotaki ʻi he ngaahi folofolá mo ʻenau moʻuí.

ʻĪmisi
ngoue uite

Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he ʻEikí e talanoa fakatātā ʻo e uité mo e teá ke fakatātaaʻi e founga ʻe tānaki ai Hono kakaí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí.

Paaki