Totoka o Nauvoo, mai vei Larry Winborg

25–31 ni Okotova

Vunau kei na Veiyalayalati 124–125

“E Dua na Vale Ki na Yacaqu”

Ni o wilika na Vunau kei na Veiyalayalati 124–25, vakasamataka vakatitobu na veivakalougatataki a sureta na Turaga vei ira na Yalododonu e Nauvoo me ra ciqoma kei na veivakalougatataki e solia vei iko.

Vola na Veika o Uqeti Kina

Me vaka na dredre ni loma ni ono na yabaki sa oti vei ira na Yalododonu, sa tekivu me vinaka na bula ena vulaitubutubu ni 1839: Era sa kune yalololoma na senivalu Yalododonu ena kedra maliwa na lewenivanua e Quincy, Illinois. Era a vakatara na dauyadra vei Parofita Josefa Simici kei na iliuliu tale eso ni Lotu me ra dro bula rawa mai na tiko vakavesu e Missouri. Ka se qai volia walega na Lotu e dua na vanua mai Illinois mera laki tiko vata tale kina na Yalododonu. Io, a vanua lolobo, sinai ena namu, ia ni vakatauvatani kei na nodra bolebole na Yalododonu sa sotavi oti mai, na kena oqo e rairai rawa ni lewai vinaka. Era sa qai vakamacara na lolobo ka cakava e dua na droini ni siti vou, ka vakatoka me o Nauvoo. Sa kena ibalebale na “totoka” ena vosa vaka-Iperiu, dina ga ni a dua tu na ivakaraitaki levu ni vakabauta mai na ivakamacala dodonu sara, vakailiu taumada. Ia, sa veivakauqeti tiko na Turaga vua na Nona Parofita ena yalo ni vakusakusa. Sa tu Vua e levu cake na dina kei na veicakacaka vakalotu me vakalesui mai, ka sa gadreva o Koya e dua na valetabu mera laki ciqoma kina na Yalododonu. Ena vuqa na sala, na yalo ni vakabauta kei na vakusakusa vata oqo sa ka bibi ki na cakacaka ni Turaga nikua.

Dina ni a yaco o Nauvoo me dua na koro totoka kei na dua na kena valetabu totoka, rau a qai vakanadakui emuri. Ia na cakacaka totoka dina ni Turaga, ena gauna taucoko oqo, o ya me “vakaisalataki kemudou ena vakarokoroko, na tawamate rawa, kei na bula tawamudu” (Vunau kei na Veiyalayalati na 124:55), ka na sega ni cava na cakacaka oya.

Raica na Yalododonu, 1:399–427; “Na Kena Tauyavutaki na Lotu e Nauvoo,” Revelations in Context, 264–71.

Vakasama ni Vuli iVolanikalou ni Tamata Yadua

Vunau kei na Veiyalayalati 124:12–21

Au sa rawa ni dua na tisaipeli e nuitaka tu na Turaga.

E dina ga ni vica na iliuliu kilai levu era biuta na Lotu e na mua ni 1830 vakacaca, e lewelevu vei ira na lewenilotu a yalodina tikoga. O ira na Yalododonu yalodina oqo era oka kina na sotava na veivakatovolei e Missouri ka vakakina o ira ka se qai lewena vou na Lotu. Ena Vunau kei na Veiyalayalati 124:12–21, a vosa vakacerecerea na Turaga e vica vei ira. Na raititobu cava baleta na bula vakatisaipeli o raica rawa ena Nona vosa? E tiko beka e dua na ka baleti ira na Yalododonu yalodina oqo e vakauqeti iko mo na vakataki ira? Sa rawa mo vakasamataka talega vakatitobu na sala sa vakaraitaka kina na Turaga na nona loloma vei iko.

Vunau kei na Veiyalayalati 124:22–24, 60–61

E vinakata na Turaga meu kidavaki ka ciqomi ira na tani.

Ni vakasamataki na veika era se qai sotava walega na Yalododonu e Missouri, era a rairai temaki beka mera yawaki ira mai ka vakuwai ira na vulagi e Nauvoo. Mo nanuma tiko oqo ni o wilika na Vunau kei na Veiyalayalati 124:22–24, 60–61. Na cava e vakurabuitaki iko me baleta na ivakasala ni Turaga me tara e dua na “icili”? (tikina e 23). Na cava e vakavulica na Nona vosa me baleta na ilesilesi ni Nona Lotu? Vakasamataka vakatitobu na sala e rawa ni yaga kina na veivakasala oqo kivei iko kei na nomu itikotiko.

Raica talega na vidio “A Friend to All,” ChurchofJesusChrist.org.

Vunau kei na Veiyalayalati 124:25–45, 55

Sa vakarota na Turaga me da tara valetabu me rawa ni da ciqoma kina na veicakacaka tabu vakalotu.

Era a sega ni kurabui dina na Yalododonu Edaidai ni gauna era sa toka dei kina e Nauvoo, a vakasalataki ira na Turaga ena tara ni dua na valetabu—me vaka ga e a vakayacora e Ohio kei Missouri. Na cava soti o raica ena Vunau kei na Veiyalayalati 124:25–45, 55 e vukei iko ni kila na vuna e kaya kina na Turaga, “Ka ra sa dau vakaroti na tamata me ra tara na [valetabu] ena yacaqu tabu”? (tikina e 39).

Vakatekivu mai na gauna a tara kina na valetabu e Nauvoo, sa sivia oqo e 200 na valetabu e tara se sa kacivaki oti. A vakavulica o Peresitedi Russell M. Nelson: “Eda sa kila na noda gauna ena valetabu sa ka bibi ki na noda vakabulai ka vakacerecerei vakakina o ira na noda matavuvale. … Na ravuravu ni vunica sa tubu cake tikoga vakatotolo, ena kena kaukauwa kei na ituvaki. Na noda gagadre ni tiko vakawasoma ena valetabu ena kena gauna sa kaukauwa sara nikua” (“Meda iVakaraitaki Uasivi ni Yalododonu Edaidai,” Ensign se Liaona, Nove. 2018, 114). E sa vukei iko vakacava na valetabu mo vorata kina na “ravuravu ni vunica”? Na cava o sa vakauqeti ni cakava mo muria kina na ivakasala nei Peresitedi Nelson?

Raica talega na Church History Topics, “Nauvoo Temple,” ChurchofJesusChrist.org/study/church-history.

O Josefa Simici ena Valetabu e Nauvoo, mai vei Gary E. Smith.

Vunau kei na Veiyalayalati 124:84–118

Sa gadreva na Turaga me solia vei au eso na ivakasala dodonu me baleta na noqu bula.

Sa sinai tu enatikina 84–118 na ivakasala me baleta na tamata vakatabakidua, ka so vei ira, ena rairai sega ni ganita na nomu bula. Ia, o na raica talega e dua na ka o via rogoca. Vakasamataka mo kerea vua na Turaga na itukutuku cava e tiko Vua me nomu ena veitikina oqo, ka vakasaqara na veidusimaki ni Yalotabu mo kunea kina. Qai navuca na ka o na cakava mo cakacakataka kina. Me ivakaraitaki, e rawa vakacava ni vukei iko na nomu yalomalumalumu vakalevu cake mo ciqoma kina na Yalo? (raica na tikina 97).

Sa rawa mo vakasamataka talega vakatitobu na ivakasala tale eso sa solia na Turaga vei iko. O sa cakacakataka tiko vakacava?

Vakasama baleta na Vuli iVolanikalou Vakamatavuvale kei na Lotu Vakamatavuvale

Vunau kei na Veiyalayalati 124:2–11.Kevaka e kaya na Turaga ki na nomu matavuvale “mo vunautaka yani na noqu kosipeli” kivei ira “na tui e vuravura” (tikina 2–3), na cava beka o na vunautaka? Navuca ni cakava vata e dua, ka sureta na lewe ni vuvale me vakatura na dina ni kosipeli eso era vinakata me okati kina.

Vunau kei na Veiyalayalati 124:15.Na cava na ibalebale ni kena tikori na ivalavala dodonu? Cava na vuna e yaga kina vua na Turaga na ivalavala dodonu? Na ivakaraitaki cava ni valavala dodonu esa raica na nomu matavuvale? (Raica talega na Me iSakisaki ni iTabagone, 19.)

Vunau kei na Veiyalayalati 124:28–29, 40–41, 55.Na cava eda vulica mai na veitikina oqo me baleta na vuna e vakarota kina na Turaga me da tara valetabu? Sa rawa ki na nomu matavuvale me droinitaka e dua na valetabu se tara e dua mai na buloko, se ena iyaya tale eso. Ni ko vakayacora, sa rawa me veivosakitaki na vuna dou vakavinavinakataka kina ni sa tiko vei keda na valetabu nikua kei na vuna meda sokalou kina vakawasoma.

Vunau kei na Veiyalayalati 124:91–92.Ena yaga beka ki na nomu matavuvale e dua na veivosaki baleta na veivakalougatataki vakapeteriaki? Sa rawa vei ira na lewe ni vuvale sa ciqoma oti na nodra veivakalougatataki vakapeteriaki mera wasea na ka era a vakila ni ra ciqoma e dua kei na sala esa vakalougatataki ira kina. Sa rawa mo raicalesu na “Veivakalougatataki Vakapeteriaki” (Gospel Topics, topics.ChurchofJesusChrist.org).

Me baleta eso tale na vakasama ni nodra vakavulici na gone, raica na ituvatuva ena macawa oqo ena Lako Mai, Mo Muri Au—Baleta na Lalai.

Na sere sa vakaturi: “Raica na Valetabu,” Nodra Sere na Lalai, 99.

Domo ni Veivakalesuimai

Na iSoqosoqo ni Veivukei

Droini ni mataisoqosoqo ni iSoqosoqo ni Veivukei mai vei Paul Mann

Ena 1842, ni oti na tauyavutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei e Nauvoo, Illinois, a kaya na Parofita o Josefa Simici, “Na Lotu a sega ni taucoko sara na kena tauyavutaki me yacova na gauna esa tauyavutaki kina o ira na marama.”¹ Sa vakakina, na vulici ni Vakalesuimai ni Lotu ni Turaga kei na Nona matabete (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 107) sa sega ni taucoko me yacova ni sa okati kina na vulici ni iSoqosoqo ni Veivukei, ni vakai koya esa “veivakalesui mai ni dua na ivakarau makawa” ni tisaipeli yalewa i Jisu Karisito.²

E a bibi sara na itavi i Eliza R. Snow ena veivakalesui mai o ya. A tiko o koya ena matai ni gauna a tauyavutaki kina na iSoqosoqo ni Veivukei ka, vaka ni a sekeriteri ni soqosoqo, a tauri tukutuku ena kena soqoni. A vakadinadinataka vakai koya ni a tauyavutaki na iSoqosoqo ni Veivukei “ena ivakarau ni matabete.”³ E toka qo e ra na nona vosa, a volai ena gauna a se veiqaravi tiko kina vaka-Peresitedi Raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei, mera vukei kina na marama ni kila vakamatata na cakacaka tabu sa nuitaki vei ira na luvena yalewa ni veiyalayalati na Kalou.

Mo vulica eso tale na ka me baleta na sala a tauyavutaki kina na iSoqosoqo ni Veivukei, raica na Luvequ Yalewa ena Noqu Matanitu: Na iTukutuku kei na Cakacaka ni iSoqosoqo ni Veivukei (2017), 1–25; Na iMatai ni Limasagavulu na Yabaki ni iSoqosoqo ni Veivukei (2016), 3–175.

Eliza–R. Snow

“E dina beka ni rogorogo vou na yaca ni [iSoqosoqo ni Veivukei], na isoqosoqo e se tekivutaki ena gauna makawa sara. E a tukuna vei keda o [Josefa Simici], ni a tiko ena lotu na isoqosoqo vata ga ena gauna makawa, na vakasama eso esa vakayagataki ena so na ivola era tiko ena Veiyalayalati Vou, me vakayagataki na ulutaga, ‘marama sa digitaki tu’ [raica na 2 Joni 1:1; Vunau kei na Veiyalayalati 25:3].

“Oqo e dua na isoqosoqo e sega ni rawa ni vakavotukana ke sega na Matabete, mai na dina kece ni sa yavutaki na kena dodonu ni lewa kei na veivakauqeti taucoko mai na ivurevure o ya. Ni sa kau tani na Matabete mai na vuravura oqo, na isoqosoqo oqo ka vakakina o ira ka sema kina ena ivakarau dina ni Lotu i Jisu Karisito ena vuravura, sa kawaboko. …

“Niu a tiko ena kena tauyavu na ‘iSoqosoqo ni Marama Veivukei e Nauvoo,’ … ka levu sara na veika au a sotava ena isoqosoqo o ya, de dua meu vakaraitaka mada e vica na vakasama ena vukei ira na luvena yalewa ni Saioni mera kalawa yani ki na itutu bibi sara oqo, esa vakasinaiti tu ena ilesilesi vou ka vakaikuritaki. Kevaka e dua vei ira na goneyalewa kei na tina e Isireli e vakila ni vakaiyalayala walega na vanua era tu kina oqo, era sa na kunea oqo na madigi e veirauti kei na kaukauwa kece kei na galala ni caka vinaka era sa vakalougatataki mai kina. …

A tauyavutaki na iSoqosoqo ni Veivukei ena rumu e cake ni Sitoa Vatu Damudamu.

“Kevaka e dua me na lomatarotaka tu vakaoqo, Na cava beka na inaki ni iSoqosoqo ni Veivukei? Au na sauma—mera caka vinaka—me vakatetei na ilesilesi kece eda taukena ena caka vinaka, sega walega ena nodra vakacegui na dravudravua ia me vakabulai na yalo ni tamata. Na sasaga vakaduavatataki ena rawaka vakalevu sara mai na kena e rawati ena igu kaukauwa taudua ni tamata yadua. …

“Ena nodra qaravi na dravudravua, sa tiko eso tale na itavi ni iSoqosoqo ni Veivukei me qarava ka sega walega ni kena vakacegui na leqa vakayago. Na dravudravua ni vakasama kei na tauvimate ni yalo, sa gadrevi me na qaravi talega; ka vuqa na gauna na ivakaraitaki ni yalololoma—vica na vosa ni ivakasala, se na lululu taqoqo ka veikaroni sara madaga ena caka vinaka vakalevu cake ka na taleitaki cake mai na dua na bausi ni koula. …

“Ena gauna sa ra soqoni kina na Yalododonu mai na veivanua tani, vulagi vei ira na tamata kecega, ka rawa mera muataki vakatani mai vei ira na dauveicavilaki, sa dodonu ki na iSoqosoqo ni [Veivukei] me tu vakarau ni qaravi [ira] ka vakatakilai ira ki na isoqosoqo ena moica ka laveta, ka kena itinitini vaqaqacotaki ira ena vakabauti ni kosipeli, ka ni sa vakayacori, ena rawa ni mana sara ena vakabulai ni lewevuqa.

“Ena gadrevi kina e levu sara na ka me na vakamacalataka na itavi, na madigi kei na ilesilesi e basika ena loma ni kauwai ni iSoqosoqo. … Cakava sara (ena veidusimaki ni nomu bisopi) vakavinaka, vakainaki, vakaukauwa, vakaduavata kei na masumasu, ka na vakalevutaka na Kalou na nomu sasaga ena rawaka.”⁴

iDusidusi

1. Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici (2007), 451.

2. Luvequ Yalewa ena Noqu Matanitu: Na iTukutuku kei na Cakacaka ni iSoqosoqo ni Veivukei (2017), 1.

3. Joseph Smith, in Sarah M. Kimball, “Auto-biography,” Woman’s Exponent, Sept. 1, 1883, 51.

4. “Female Relief Society,” Deseret News, 22 ni Epe, 1868, 81.

Na Valetabu e Nauvoo mai vei George D. Durrant