“Janueri 21-27. Joni 1: ‘Keitou Sa Kunea na Mesaia’” Lako Mai, Mo Muri Au—Me Baleti Ira na Tamata Yadua kei na Matavuvale: Veiyalayalati Vou 2019 (2019)
“Janueri 21-27. John 1,” Lako Mai, Mo Muri Au—Me Baleti Ira na Tamata Yadua kei na Matavuvale: Veiyalayalati Vou 2019
Janueri 21–27.
Joni 1
Keitou Sa Kunea na Mesaia
Ni o wiliwili ka vakasamataka vakatitobu na Joni 1, vola na veivakasama vakayalo o ciqoma. Na itukutuku cava ena vakamareqeti vakalevu cake vei iko kei na nomu vuvale? Na cava e rawa ni o vulica ena nomu kalasi ena Lotu?
Vola na Nomu Veivakasama
O sa bau vakasamataka beka kevaka o na kilai Jisu mai Nasareci ni Luveni Kalou kevaka o a bula donuya na gauna ni Nona veiqaravi ena bula oqo? Sa vakayabaki na nodra masumasu ka wawa tu o ira na Isireli yalodina me vakataki Adriu, Pita, Filipe, kei Nacanieli, me lako mai na Mesaia yalataki. Ni ratou sotavi Koya, eratou kila vakacava ni o Koya sai Koya eratou sa vakasaqara tiko? Na sala vata ga e yaco meda kila kina nai Vakabula—ena kena ciqomi na veisureti meda “mai raica” vakataki keda (Joni 1:39). Eda wilika na veika e baleti Koya ena ivolanikalou. Eda rogoca na Nona ivakavuvuli. Eda vakaraica na Nona itovo ni bula. Eda vakila na Yalona. Ni da toso tiko eda kila mai, me vakai Nacanieli, ni kilai keda nai Vakabula ka lomani keda ka vinakata me vakarautaki keda meda ciqoma na “veika sa uasivi oqo” (Joni 1:50).
Vakasama eso ni Vuli iVolanikalou Yadua
Na Kosipeli i Joni
O cei o Joni?
E a dua vei ira na tisaipeli i Joni na Dauveipapitaisotaki ka qai yaco me dua nai matai ni dauvakamuri Jisu Karisito ka dua vei ira Nona Tinikarua na iApositolo. E vola o koya na Kosipeli i Joni, e vica tale na ivola, kei na ivola na iVakatakila. Ena nona Kosipeli, e vakatokai o koya me tisaipeli ka “sa lomana ko Jisu” kei na “tisaipeli kadua” (Joni 13:23; 20:3). E kaukauwa na igu ni vunautaka o Joni na kosipeli ka qai kerea kina me tiko ga e vuravura me yacova ni sa lako Tale Mai na iVakabula me rawa ni kauta mai na yalo vei Karisito (raica na VV 7:1–6).
Raica talega na Bible Dictionary, “John” kei na “John, Gospel of.”
O Jisu Karisito e a tiko ena “ivakatekivu vata kei na Kalou.”
E tekivutaka o Joni na nona Kosipeli ni vakamacalataka na cakacaka e vakaitavi kina o Karisito ni se bera Nona sucu: “Ena ivakatekivu … ko koya na Vosa [Jisu Karisito] a sa tiko vata kei na Kalou.” Na cava o vulica rawa mai na veitikina oqo ena tikina 1–5 me baleta na iVakabula kei na Nona cakacaka? E rawa ni o kunea na veivakamatatataki ena iVakadewa i Josefa Simici, Joni 1:1–5 (ena Bible appendix). Ni o tekivutaka na nomu vuli me baleta na bula ni iVakabula, na cava e bibi kina mo kila na Nona cakacaka ena bula taumada?
Raica talega na “Jesus Christ Chosen as Savior,” Ulutaga Vakosipeli, topics.lds.org.
Era vakadinadinataki Koya o ira na tisaipeli i Jisu Karisito.
E vakauqeti o Joni me vakasaqara nai Vakabula baleta na ivakadinadina i Joni na Dauveipapitaisotaki, ka cauraka ni, “sa talai mai me tukuna … na Rarama” (Joni 1:8–9, 15–18). E a vakadinadinataka talega ena kaukauwa o Joni na nona ivakadinadina me baleta na bula kei na itavi ni iVakabula.
Ena rawa ni ka ni vuli na kena caka e dua nai tuvatuva ni dina eso e tukuna tiko o Joni ena nona idola ni vakadinadina i Karisito (tikina 1–18; raica talega Na iVakadewa i Josefa Simici, Joni 1:1–19 [ena Bible appendix]). Na cava e nomu nanuma e tekivuna kina o Joni ena Kosipeli oqo ena veidina oqo? Navuca mo vola nomu ivakadinadina kei Jisu Karisito—na cava o na via wasea? Na cava o sotava ka sa vukei iko mo sa mai kila ka vakamuria na iVakabula? O cei e rawa ni vakalougatataki ni rogoca na nomu ivakadinadina?
Cava na ibalebale ni “yaco mo luvena tagane na Kalou”?
E dina ni da luvena yalewa kei na tagane vakayalo na Kalou, ni da sa ivalavala ca eda sa yawaki se tawasei mai vei Koya. E solia tu vei keda o Jisu Karisito e dua na sala meda lesu tale. Ena Nona veisorovaki kei na noda veiyalayalati ena kosipeli, e solia [vei keda] o Koya na “kaukauwa ni ra sa yaco me luveni Kalou” vou tale. Eda sa sucu tale ka da sa vakaduavatataki keda kei Tamada, ka sa kilikili ki na Nona iserau tawamudu ka qai taukena na veika kece e Nona (raica na Roma 8:14–18; Jekope 4:11).
Esa bau dua e raica na Kalou?
E volai tu ena Veiyalayalati Makawa na ivakaraitaki ni tamata era raica na Kalou (raica na iVakatekivu 32:30; Lako Yani 33:11; Aisea 6:5). Ia, Na cava e qai kaya kina o Joni na Dauveipapitaisotaki ni “sa sega e dua na tamata e raica na Kalou ena dua na gauna”? Na iVakadewa i Josefa Simici ena veitikina oqo (raica na Joni 1:18, ivakamacala e ra c) e vakamatatataka ni Kalou na Tamada e basika mai vua na tamata, ena gauna e yaco mai kina o Koya, e vakadinadinataki Luvena. Me ivakaraitaki, na gauna a basika kina vei Josefa Simici ena Veikau Tabu, e kaya o Koya vei Josefa, “Oqo Noqu Gone ni Toko. Mo Rogoci Koya!(Josefa Simici—Ai Tukutuku 1:17; raica talega na VV 76:23). E tiko tale eso nai tukutuku ni veigauna era a raica kina na Kalou na Tamada ena raivotu (raica na Cakacaka 7:55–56; iVakatakila 4:2; 1 Nifai 1:8; VV 137:1–3) se rogoca na Domona ni vakadinadinataki Luvena (raica na Maciu 3:17; 17:5; 3 Nifai 11:6–7).
Ocei o Ilaisa, ka ocei na “parofita”?
Era vakataroga nai liuliu vaka-Jiu kevaka esa vakavotukanataka tiko o Joni na Dauveipapitaisotaki na parofisai ni gauna makawa me baleta na parofita era na lako mai e kedra maliwa na tamata. Era tarogi koya kevaka o koya o Ilaisa, ka vosa va Kiriki ni Ilaija, na yaca ni parofita ka a parofisaitaki ni na vakalesuya mai na ka kecega (raica na Malakai 4:5–6). Era taroga talega kevaka sai koya na “parofita,” ka rawa ni “Parofita” e vakatokai tiko ena Na iVakarua 18:15. E vakamacalataka o Joni ni sega ni dua vei ira oqori ia sai koya na parofita e kaya o Aisea ni na mai vakarautaka na sala me lako mai kina na Turaga (raica na Aisea 40:3).
Raica talega na Bible Dictionary, “Elias.”
Eso na Vakasama me baleta na Vuli iVolanikalou Vakavuvale kei na Lotu Vakavuvale ena Moniti
Ni o wilika na ivolanikalou kei na nomu vuvale, ena rawa ni vukei iko na Yalo mo kila na ivakavuvuli cava mo vakabibitaka ka veivosakitaka me rawa ni sotavi kina na gagadre ni nomu vuvale. Oqo eso na vakatutu:
Ni da vulica na ivolanikalou, eda na ciqoma na veivakauqeti me baleta noda bula.
O na vukea vakacava na nomu vuvale me raitayaloyalotaka na veika era wilika me baleta na rarama ena veitikina oqori? E rawa ni o vakayacora me ra waqaca na cina ena loma ni dua na rumu buto ka qai wasea e sa Rarama vakacava ni nodra bula na iVakabula. Ena gauna dou qai wilika kina na Joni 1:4–10, era rawa ni tiko na nodra rai titobu na lewe ni vuvale me baleta nai vakadinadina i Jisu Karisito, na Rarama kei Vuravura.
Raica na ivakadinadina i Joni na Dauveipapitaisotaki ena tikina e 36. Na cava e na yaco na nona ivakadinadina? (raica na tikina 35–46). Na cava e sa vulica na nomu matavuvale mai vei ira na vakamacalataki tiko ena veitikina oqori me baleta na nodra wasea vakacava na kosipeli?
Na cava e cakava o Nacanieli ka vukei koya kina me ciqoma e dua na ivakadinadina ni iVakabula? Eda sa rawata vakacava na noda ivakadinadina?
Me ikuri ni tukutuku ni vakavulici ni gone, raica na idusidusi ni macawa oqo ena Lako Mai, Mo Muri Au—Me Baleta na Lalai.
Vakatorocaketaki ni Noda Veivakavulici
Wasea nai naki ni lesoni e vakaibalebale. Sureti ira na lewe ni matavuvale me ra kunea mai eso na iyaya e rawa ni vukei ira me ra kila vinaka kina na ivakavuvuli e kune ena ivolanikalou dou wilika tiko vakavuvale. Me vaka beka oqo, e rawa ni ra vakayagataka na kadrala me matataka na Rarama i Karisito (raica na Joni 1:4).
Sa Bulia na Vuravura ko Jiova, mai vei Walter Rane