“17–23 junio. Mateo 27; Markos 15; Lukas 23; Jwan 19: “Xtz’aqlok ru” ” Kim, Taaqehin—Choq’ reheb’ li komon ut li junkab’al: Li Ak’ Chaq’rab’ 2019 (2019)
“17–23 junio. Mateo 27; Markos 15; Lukas 23; Jwan 19,” Kim, Taaqehin—Choq’ reheb’ li komon ut li junkab’al: 2019
Ecce Homo, xb’aan laj Antonio Ciseri
17–23 junio
Mateo 27; Markos 15; Lukas 23; Jwan 19
“Xtz’aqlok ru”
Sa’ Mateo 27; Markos 15; Lukas 23; ut Jwan 19, wan reetalileb’ li hoonal sa’ xraqik lix yu’am li Kolonel sa’ li ruchich’och’. K’e aach’ool chireek’ankil lix rahom choq’ aawe naq nakattzolok chirix lix mayej ut lix kamik.
Xtz’iib’ankil li nakak’oxla
Sa’ chixjunil li raatin ut lix b’aanuhom, li Jesukristo kixk’ut li tz’aqal rahok—a’an li yeeb’il resil xb’aan li apostol aj Pablo (chi’ilmanq 1 Korintios 13). Kik’utman a’in chi tz’aqal tz’aqal naq ok re chi raqe’k lix yu’am li Kolonel sa’ li ruchich’och’. Kikana chi ch’anch’o naq wankeb’ li ke’jitok re rik’in b’alaq’il, ut kixk’ut naq “ink’a’ napo’k” (1 Korintios 13:5). Kixkanab’ rib’ chi rape’k, chi eetz’uuk, ut chi kamsiik chiru krus, us ta kiwan xwankil chi elk chaq sa’eb’ li rahilal a’in, ut chi jo’kan kixk’ut naq “wank xkuyum” ut “chixjunil naxkuy” (1 Korintios 13:4, 7). Kixtoq’ob’a ru lix na’ ut kiruxtaanaheb’ ru li ani ke’k’ehok chaq re chiru krus—us ta yoo chaq chixk’ulb’al nimla rahilal—ut a’in naxk’ut naq “ink’a’ naxsik’ xchaab’ilal xjunes” (1 Korintios 13:5). Naq yoo chi raqe’k lix yu’am sa’ li ruchich’och’, li Jesus kixb’aanu li k’a’ru ak yoo chaq chixb’aanunkil chiru chixjunil lix yu’am—kooxtzol rik’in lix b’aanuhom. Relik chi yaal naq li tz’aqal rahok “a’an li saq ruhil rahok narahok wi’ li Kristo” (Moroni 7:47).
Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu aajunes
Mateo 27; Markos 15; Lukas 23; Jwan 19
Rik’in naq li Jesukristo kiwan xch’ool chixk’ulb’al li rahilal, nak’utun lix rahom choq’ re li Yuwa’b’ej, ut choq’ qe chiqajunil laa’o.
Us ta li Kolonel kiwan xwankil chixb’oqb’aleb’ chaq k’iila “teep chi anjel” (Mateo 26:53), a’an kiwan xch’ool chixnumsinkil li raqb’a-aatin li moko tiik ta, li rahil eetz’unk, ut xnimal li rahilal re tz’ejwalej. K’a’ut naq kixb’aanu? “Sa’ xk’ab’a’ lix chaab’ilal xch’ool aj rahonel,” jo’ kixch’olob’ laj Nefi, “ut xnajtil li royb’enihom choq’ reheb’ li ralal xk’ajoleb’ li winq” (1 Nefi 19:9).
Maare us raj taatikib’ tzolok chirixeb’ li hoonal sa’ roso’jik xyu’am li Kolonel rik’in rilb’al 1 Nefi 19:9. B’ar sa’ Mateo 27; Markos 15; Lukas 23; ut Jwan 19 nakataw resil li rahilal kixye laj Nefi naq tixk’ul li Jesus?
“Te’xb’ir rix jo’ chanchan naq maak’a’ xloq’al”
“Neke’xraple”
“Neke’xsak’ ”
“Neke’xchuub’a”
K’a’ruheb’ li raqal li neke’xk’e chaaweek’a lix “chaab’ilal xch’ool aj rahonel” li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesus choq’ aawe laa’at? K’a’ruheb’ li na’leb’ k’utb’il xb’aan li Kolonel li taawaj xyu’aminkil chi mas wi’chik?
Chi’ilmanq ajwi’ “Jesús es condenado ante Pilato” ut “Jesús es azotado y crucificado” (eb’ li video, LDS.org).
Mateo 27:27–49, 54; Markos 15:16–32; Lukas 23:11, 35–39; Jwan 19:1–5
Ink’a’ na’ajman naq taaq’uno’q inpaab’aal yal rik’in naq eetz’unb’il lix yaalil na’leb’ li Dios.
Chiru chixjunil lix k’anjel li Jesus kixnumsi li eetz’uuk, a’ut mas wi’chik kixk’ul naq yoo chi rapleek ut chi k’ehe’k chiru krus. A’ut li eetz’uuk a’in ink’a’ kiru chixjalb’al li yaal: Li Jesus a’an li Ralal li Dios. Naq nakawil chan ru naq ke’xkub’si xwankil li Jesus, k’oxla li hob’e’k ut li eetz’uuk naxk’ul lix k’anjel a’an sa’eb’ li kutan a’in. K’a’ru li na’leb’ nakak’ul chirix xnumsinkil li rahob’tesiik? K’a’ru nakaweek’a chirix li kixye lix jolomileb’ laj puub’ sa’ Mateo 27:54?
Ma yaal naq li qaChoxahil Yuwa’ kixkanab’ li Jesus xjunes chiru li krus?
Li Elder Jeffrey R. Holland kixch’olob’ xyaalal li na’leb’ a’in: “Ninch’olob’ naq li Yuwa’b’ej li tz’aqal re ru ink’a’ kixkanab’ xjunes li ralal sa’ li hoonal a’an. ... A’b’anan re naq li nimla mayej re li Ralal taa’uxmanq chi tz’aqal tz’aqal, jo’ chanru naq ki’ajman ru naq taab’aanumanq xjunes ut chi anchal xch’ool, chiru junpaat li Yuwa’b’ej kirisi chaq rik’in li Jesus lix Musiq’ aj k’ojob’anel ch’oolej, ut lix wanjik. ... Re naq taawanq chi junelik ut chi maak’a’ roso’jik lix tojb’al rix li maak, ki’ajman ru naq li Kolonel taareek’a li kamk ink’a’ ka’ajwi’ re tz’ejwalej, re ajwi’ musiq’ej, naq taareek’a li na’eek’aman naq li Loq’laj Musiq’ej narisi rib’ ut nakana li kristiaan chi tz’aqal xjunes, chi maak’a’ xtenq’ankil ut chi maak’a’ xyo’onihom” “Nadie estuvo con Él,” Liahona, mayo 2009, 87–88).
Li Kolonel kixk’ut rik’in xb’aanuhom li kuyuk maak.
K’a’ru nakaweek’a naq nakawil ru li raatin li Kolonel sa’ Lukas 23:34? (chi’ilmanq chan ru naq k’eeb’il chik li na’leb’ sa’ li Santil Hu jaltesinb’il ru xb’aan laj Jose Smith sa’ JJS, Lukas 23:35). Chirix li raatin li Kolonel, li Awa’b’ej Henry B. Eyring kixye: “Tento taqakuyeb’ xmaak ut ink’a’ xik’ taqileb’ li ani neke’rahob’tesink qe. Li Kolonel kixk’ut li na’leb’ a’in naq kiwan chiru li krus. ... Ink’a’ naqanaw chan ru xch’ooleb’ li neke’rahob’tesink qe” (“Para que seamos uno,” Liahona, mayo 1998, 68). Chan ru naq li raqal a’in naru tatxtenq’a wi ch’a’aj chawu xkuyb’al xmaak anihaq?
K’a’ru xyaalalil “lin loq’laj na’aj” li kixye resil li Kolonel re laj elq’?
Sa’eb’ li loq’laj hu, li aatin a’in, malaj li “hilob’aal na’ajej” a’an jun na’ajej re tuqtuukilal ut sahil ch’oolejil sa’ li ruchich’och’ reheb’ li musiq’ej chirix li kamk—jun na’ajej choq’ reheb’ li tiikeb’ xch’ool. Li profeet aj Jose Smith kixk’ut naq li aatin “loq’laj na’ajej” malaj hilob’aal na’ajej sa’ Lukas 23:43 “jaltesinb’il ru chi ink’a’ us; li Qaawa’ kixye b’an naq laj elq’ taawanq rik’in a’an sa’ li ruchich’och’ reheb’ li musiq’ej” (Leales a la Fe, 137 ). Sa’ li ruchich’och’ reheb’ li musiq’ej, laj elq’ taarab’i chi jultikamank li evangelio.
Li na’leb’ re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu jo’ junkab’al, ut choq’ re li Q’ojyin re Junkab’al.
Naq nakawileb’ xsa’ li loq’laj hu rik’in laa junkab’al, li Musiq’ej naru nakatxtenq’a chixnawb’al k’a’ru li na’leb’ taak’e xwankil ut tex’aatinaq wi’ re taak’anjelaq choq’ re laa junkab’al. Aʼin junjunq li naʼlebʼ naru taabʼaanu:
Us ta laj Judas kixnaw ru li Jesus, a’an “kirisi rib’ rik’in li Jesus, ut kipo’ xch’ool xb’aan li raatin” (Li Santil Hu chi jaltesinb’il xb’aan laj Jose Smith, Markos 14:31). K’a’ut naq wan naq eb’ li chanchan kaweb’ xpaab’aal neke’ru chirisinkil rib’ rik’in li Kolonel? Chan ru naru nokokana chi xaqxo rik’in li Jesukristo?
K’a’ut naq laj Pilato kixq’axtesi li Jesus chi kamsiik chiru krus, us ta kixnaw naq maak’a’ xmaak? Rik’in rilb’al li kixb’aanu laj Pilato, k’a’ru li na’leb’ naqak’ul chirix wank chi xaqxo rik’in li k’a’ru naqanaw naq tiik? Maare us raj choq’ re laa junkab’al naq te’xk’ut chirib’ileb’ rib’ k’a’ru neke’ru chixb’aanunkil re wank chi xaqxo chirix li k’a’ru tiik.
“Ut yoo chixpaqonkil lix krus naq xko’o sa’ li na’ajej ... Golgota” (Jwan 19:17).
Maare tatruuq chixpatz’b’al re li junjunq komon sa’ li junkab’al naq te’xye jun reheb’ li aatin kixye li Kolonel chiru li krus, li neke’tawman sa’eb’ li raqal a’in, ut patz’ reheb’ naq te’xwotz li k’a’ru xe’xtzol chirix li Kolonel ut lix taqlanb’il k’anjel.
Chan ru naq xniman lix nawom qach’ool chirix naq li Jesus a’an “Ralal li Dios” rik’in rilb’al resil lix kamik chiru krus?
K’a’ru naqatzol sa’eb’ li raqal a’in chirix chan ru naq tento taqaraheb’ ut taqatenq’aheb’ li ani wankeb’ sa’ qajunkab’al?
Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirix xtzolb’aleb’ li kok’al, chi’ilmanq li tusleb’ aatin re li xamaan a’in sa’ Kim, Taaqehin—Choq’ re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al.
Xchaab’ilob’resinkil li qak’utum
B’aanu jo’ li kixb’aanu li Kolonel. “Us xtzolb’al chan ru naq kik’utuk li Kolonel—li k’a’ru kiroksi ut li k’a’ru kixye. A’ut lix wankil li Kolonel chi k’utuk ut waklesink ch’oolej kichal rik’in ... chan ru a’an jo’ winq. Wi yalyo wi’chik aaq’e chi wank sa’ laa yu’am jo’ chanru kiwan li Jesukristo, q’axal wi’chik tatruuq chi k’utuk jo’ chanru kik’utuk a’an” (Li k’utuk jo’ li Kolonel, 13).
Li Kristo chiru li krus, xb’aan laj Carl Heinrich Bloch