Fuakava Foʻoú 2023
16–22 Sānuali. Sione 1: Kuo Mau ʻIlo ʻa e Mīsaiá


“16–22 Sānuali. Sione 1: Kuo Mau ʻIlo ʻa e Mīsaiá,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“16–22 Sānuali. Sione 1,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ko ha fefine ʻokú ne vahevahe ʻa e ongoongoleleí ʻi ha tauʻanga lēlue

16–22 Sānuali

Sione 1

Kuo Mau ʻIlo ʻa e Mīsaiá

ʻI hoʻo lau mo fakalaulauloto ki he Sione 1, hiki ʻa e ngaahi ongo ʻokú ke maʻú. Ko e hā ha ngaahi pōpoaki ʻokú ke maʻu ʻe mahuʻinga taha kiate koe mo ho fāmilí? Ko e hā te ke lava ʻo vahevahe ʻi hoʻo ngaahi kalasi ʻi he Siasí?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Kuó ke fifili nai pe te ke ʻiloʻi ʻa Sīsū ʻo Nasaletí ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá kapau naʻá ke moʻui lolotonga e taimi naʻá Ne ngāue fakafaifekau ai ʻi he māmaní? Naʻe tatali mo lotua ʻe he kau ʻIsileli angatonú ʻi ha ngaahi taʻu lahi, kau ai ʻa ʻAnitelū, Pita, Filipe mo Nataniela, ʻa e hāʻele mai ʻa e Mīsaia ne talaʻofa maí. Naʻe anga fēfē ʻenau ʻiloʻi ko e Taha Ia ne nau fekumi ki aí ʻi he taimi ne nau fetaulaki ai mo Iá? ʻI he founga tatau pē ʻoku tau ʻiloʻi ai ʻa e Fakamoʻuí—ʻaki hono tali ʻa e fakaafe ke “haʻu ʻo mamata” maʻatautolu pē (Sione 1:39). ʻOku tau lau fekauʻaki mo Ia ʻi he ngaahi folofolá. ʻOku tau fanongo ki Heʻene tokāteliné. ʻOku tau ʻiloʻi ʻEne tōʻonga moʻuí. ʻOku tau ongoʻi Hono Laumālié. ʻI heʻetau fai ʻa e ngaahi meʻá ni te tau ʻiloʻi ai, ʻo hangē ko Natanielá, ʻoku ʻafioʻi mo ʻofa ʻa e Fakamoʻuí ʻiate kitautolu pea ʻokú Ne finangalo ke teuteuʻi kitautolu ke tau maʻu ha “ngaahi meʻa lahi ange” (Sione 1:50).

fakaʻilonga ʻo e ako fakataautahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Ko hai ʻa Sione?

Ko Sioné ko ha ākonga ia ʻa Sione Papitaiso pea naʻá ne hoko kimui ko e taha ʻo e kau fuofua muimui ʻia Sīsū Kalaisí pea ko e taha ʻo ʻEne Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Naʻá ne tohi e Kosipeli ʻa Sioné, ngaahi ʻipiseli ʻe niʻihi, mo e tohi ʻa Fakahaá. Naʻá ne tohi ʻi heʻene Kosipelí ko ia ʻa e ākonga “naʻe ʻofa ai ʻa Sīsuú” mo e “ākonga ko ia ʻe tahá” (Sione 13:23; 20:3). Naʻe fuʻu vēkeveke ʻaupito ʻa Sione ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí ko ia naʻá ne kole ai ke ne nofo pē ʻi he māmaní ʻo aʻu ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e Fakamoʻuí koeʻuhí ke ne ʻomi e ngaahi laumālié kia Kalaisi (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 7:1–6).

Vakai foki ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Sione, Foha ʻo Sēpetí.”

Sione 1:1–5

Naʻe “ʻi he kamataʻangá [ʻa Sīsū Kalaisi] mo e ʻOtuá.”

Naʻe kamata ʻe Sione ʻene Kosipelí ʻaki ʻene fakamatalaʻi ʻa e ngāue naʻe fakahoko ʻe Kalaisi kimuʻa pea toki ʻaloʻi Iá: “ʻI he kamataʻangá … naʻe ʻi he ʻOtuá ʻa e Folofolá [ko Sīsū Kalaisi].” Ko e hā ʻokú ke ako mei he veesi 1–5 ʻo kau ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ngāué? ʻE lava ke ke maʻu ha ngaahi fakamatala mahino ʻi he Liliu ʻa Siosefa Sāmita, Sione 1:1–5 (ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá). ʻI he kamata hoʻo ako fekauʻaki mo e moʻui ʻa e Fakamoʻuí, ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻilo fekauʻaki mo ʻEne ngāue ʻi he maama fakalaumālié?

Vakai foki ki he Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Ne Fili ʻa Sīsū Kalaisi ko e Fakamoʻuí,” topics.ChurchofJesusChrist.org.

Sione 1:1–18

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e “Maama moʻoní,” ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá.

Naʻe ueʻi ʻa Sione ke ne fekumi ki he Fakamoʻuí koeʻuhí ko e fakamoʻoni ʻa Sione Papitaisó, ʻa ia naʻá ne fakahā “ko e fakamoʻoni … [ki he] Maama moʻoní” (Sione 1:8–9). Naʻe fakahoko foki ʻe Sione ha fakamoʻoni mālohi ki he moʻui mo e ngāue ʻa e Fakamoʻuí.

Mahalo naʻa lelei ke faʻu ha lisi ʻo e ngaahi moʻoni naʻe fakalau ʻe Sione ʻi heʻene fakamoʻoni kamata kia Kalaisí (veesi 1–18; vakai foki Liliu ʻa Siosefa Sāmita, Sione 1:1–19 [ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá]). ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe kamata ai ʻe Sione ʻene Kosipelí ʻaki ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení? Fakakaukau ke hiki hoʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí—ko e hā ha meʻa te ke fie vahevahe? Ko e hā ha ngaahi aʻusia kuó ne tokoniʻi koe ke ke ʻiloʻi mo muimui ki he Fakamoʻuí? Ko hai nai ʻe ala faitāpuekina ʻi haʻane fanongo ki hoʻo fakamoʻoní?

Sione 1:11–13

ʻOku ʻomi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e “monūʻia ke hoko” ko e ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine ʻo e ʻOtuá.

Neongo ko e ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine fakalaumālie kotoa kitautolu ʻo e ʻOtua ko e Tamaí, ka ko e taimi ʻoku tau faiangahala aí ʻoku tau hē pe mavahe meiate Ia. ʻOku ʻomi ʻe Sīsū Kalaisi ha founga ke tau foki ai ʻo fakafou Heʻene feilaulau fakaleleí. Fakalaulauloto ki he meʻa ʻoku akoʻi mai ʻi he Sione 1:11–13 fekauʻaki mo e hoko ko e ngaahi ʻofefine mo e ngaahi foha ʻo e ʻOtuá. Fakakaukau foki ki he meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi potufolofola ko ʻení fekauʻaki mo e founga ʻoku tau maʻu ai ʻa e meʻaʻofá ni: Loma 8:14–18; Mōsaia 5:7–9; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:1. Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ke maʻu ʻa e “monūʻia ke hoko” ko ha ʻofefine pe foha ʻo e ʻOtuá?

Sione 1:18

ʻOku fakamoʻoni ʻa e Tamaí ki Hono ʻAló.

ʻOku pehē ʻi he Sione 1:18 kuo teʻeki mamata ha taha ki he ʻOtuá. Ka neongo ia, ʻoku fakamahinoʻi ʻe he Liliu ʻe Siosefa Sāmita e veesi ko ʻení “ʻoku ʻikai ha tangata kuo mamata ki he ʻOtuá ʻi ha kuonga, ka ko ia pē kuo fakamoʻoni ki he ʻAló.” Fakakaukau ke toe vakaiʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení ʻa ia naʻe ongona ai ʻa e ʻOtua ko e Tamaí ʻoku fakamoʻoni ki he ʻAló: Mātiu 3:17; 17:5; 3 Nīfai 11:6–7; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:17.

Ko e hā ‘oku hoko ai ko ha tāpuaki ke maʻu e ngaahi fakamatala ko ʻení? Ko e hā ʻoku nau akoʻi atu fekauʻaki mo e vā fetuʻutaki ʻo Sīsū Kalaisi mo ʻEne Tamaí?

fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

taʻahine ʻoku lau folofola

ʻI heʻetau ako e folofolá, te tau maʻu ha tataki fakalaumālie ki heʻetau moʻuí.

Sione 1:4–10.Te ke tokoniʻi fēfē nai ho fāmilí ke nau fakakaukauloto ki he meʻa ne nau lau ki ai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e māmá? Te ke lava ʻo ʻai ke taufetongi ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻi hono fakaulo ha maama ʻi ha loki fakapoʻuli pea vahevahe ʻa e founga ʻoku hoko ai ʻa e Fakamoʻuí ko ha Maama ki heʻenau moʻuí. Pea ʻi hoʻomou lau ʻa e Sione 1:4–10, mahalo naʻa ʻi ai ha toe ngaahi fakakaukau ʻa e fāmilí ʻe tānaki mai ki he fakamoʻoni ʻa Sione kau kia Sīsū Kalaisi, ko e Maama ʻo Māmaní.

Sione 1:35–36.Ko e hā nai ne ui ai ʻe Sione Papitaiso ʻa Sīsū “ko e Lami ʻa e ʻOtuá”? Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo e hingoá ni mei he pōpoaki ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ko e “Vakai ki he Lami ʻa e ʻOtuá” pe ko e pōpoaki ʻa ʻEletā Kēliti W. Kongo ko e “Tauhi-sipi Leleí, Lami ʻa e ʻOtuá”? (Liahona, Mē 2019, 44–46, 97–101)

Sione 1:35–46.Ko e hā e ngaahi ola ʻo e fakamoʻoni ʻa Sioné? Ko e hā ʻe lava ʻe homou fāmilí ʻo ako mei he kakai ne fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e founga ke vahevahe ai e ongoongoleleí?  

1:17

Sione 1:45–51.Ko e hā naʻe fakahoko ʻe Nataniela ke tokoniʻi ai ia ke ne maʻu ha fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí? Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau talanoa ki he founga ne nau maʻu ai ʻenau fakamoʻoní.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Himi ʻoku fokotuʻu atú: “Ko e ʻEikí ko ʻEku Maama,” Ngaahi Himí, fika 45.

Ko Hono Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Vahevahe ha ngaahi lēsoni fakataumuʻa. Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau kumi ha ngaahi meʻa te nau lava ʻo fakaʻaongaʻi ke tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he folofola ʻoku mou lau fakafāmilí. Hangē ko ʻení, mahalo te nau fie fakaʻaongaʻi ha foʻi teʻelango ke ne fakafofongaʻi ʻa e Maama ʻo Kalaisí (vakai Sione 1:4).

Ko hono fakatupu ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e māmaní

Ko e Fakatupu ʻe Sihova ʻa e Māmaní, tā fakatātaaʻi ʻe Walter Rane