Fuakava Foʻoú 2023
17–23 ʻEpeleli. Mātiu 18; Luke 10: “Ko e Hā Te u Fai ke Maʻu ai ʻa e Moʻui Taʻengatá?”


“17–23 ʻEpeleli. Mātiu 18; Luke 10: ‘Ko e Hā Te U Fai ke Maʻu ai ʻa e Moʻui Taʻengatá?,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“17–23 ʻEpeleli. Mātiu 18; Luke 10,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ʻĪmisi
ko e Samēlia leleí

Ko e Samēlia Leleí, tā ʻe Dan Burr

17–23 ʻEpeleli

Mātiu 18; Luke 10

“Ko e Hā Te u Fai ke Maʻu ai ʻa e Moʻui Taʻengatá?”

ʻI hoʻo lau mo fakalaulauloto ʻi he faʻa lotu ʻa e Mātiu 18 mo e Luke 10, tokanga ki he ngaahi ueʻi leʻosiʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. Te Ne tala atu ʻa e founga ʻoku ʻaonga ai ʻa e ngaahi akonaki mo e talanoa ko ʻení kiate koé. Hiki e ngaahi ongo ʻokú ke maʻú.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻI hoʻo fehuʻi ha meʻa ki he ʻEikí, mahalo te ke maʻu ha tali naʻe ʻikai ke ke ʻamanaki ki ai. Ko hai hoku kaungāʻapí? Ko ha taha pē ʻokú ne fie maʻu hoʻo tokoní mo e ʻofá. Ko hai ʻoku lahi taha ʻi he puleʻanga ʻo e langí? Ko e fānaú. ʻOku feʻunga nai hono fakamolemoleʻi tuʻo fitu e taha faihiá? ʻIkai, ʻoku totonu ke ke fakamolemoleʻi tuʻo fitungofulu liunga fitu. (Vakai Luke 10:29–37; Mātiu 18:4, 21–22.) ʻE lava ke fakaafeʻi kitautolu ʻe he ngaahi tali taʻeʻamanekina mei he ʻEikí ke liliu ʻetau fakakaukaú, ongó, mo e tōʻongá. Kapau ʻokú ke fekumi ki he finangalo ʻo e ʻEikí koeʻuhí ʻokú ke fuʻu fie ako meiate Ia, ʻe akoʻi atu ʻe he ʻEikí ʻa e founga ke ke moʻui ai ʻe iku ki he moʻui taʻengata mo Iá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakataautahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Mātiu 18:21–35

Kuo pau ke u fakamolemoleʻi ʻa e niʻihi kehé kapau ʻoku ou fie maʻu e fakamolemole ʻa e ʻEikí.

ʻE ngali fuʻu angalelei ʻa e fokotuʻu ʻa Pita ʻo pehē te ne lava ʻo fakamolemoleʻi tuʻo fitu ha tahá, ka naʻe akoʻi ʻe Sīsū ha fono ʻoku maʻolunga angé. Ko ʻEne talí, “ʻOku ʻikai te u pehē kiate koe, Ke liunga fitu pē: kae liunga fitungofulu lau e fitú” (veesi 22), naʻe ʻikai ko ha akonaki ia ki he mataʻifiká ka ki hono fakatupulaki ha tōʻonga fakakaukau faka-Kalaisi ʻo e faʻa fakamolemolé. ʻI hoʻo lau ʻa e talanoa fakatātā ki he tamaioʻeiki taʻeʻofá, fakalaulauloto ki he ngaahi taimi naʻá ke ongoʻi ai e ʻaloʻofa mo e manavaʻofa ʻa e Otuá. ʻOku ʻi ai nai ha taha ʻoku fie maʻu ke ne ongoʻi e ʻaloʻofá mo e manavaʻofá meiate koe?

Naʻe ʻomi ʻe ʻEletā Tēvita E. Soleniseni ʻa e fakatokanga mahuʻinga ko ʻení: “Neongo kuo pau ke tau fakamolemoleʻi ha kaungāʻapi ʻokú ne fakalaveaʻi kitautolu, ka ʻoku totonu ke tau kei ngāue fakalelei pē ke taʻofi e toutou hoko ʻa e lavea ko iá. … ʻOku ʻikai fie maʻu ʻe he faʻa fakamolemolé ia ke tau tali pe fakanainaiʻi ʻa e koví. … Ka ʻi heʻetau tauʻi ʻa e angahalá, kuo pau ke ʻoua naʻa tau tuku ke hanga ʻe he tāufehiʻá pe ko e ʻitá ʻo puleʻi ʻetau ngaahi fakakaukaú pe ngaahi tōʻongá” (Forgiveness Will Change Bitterness to Love,” Liahona, May 2003, 12).

Luke 10:1–20

Ko hai ʻa e kau Fitungofulú?

ʻI Haʻane muimui ki ha sīpinga naʻe fokotuʻu ʻi he kuonga ʻo e Fuakava Motuʻá (vakai ʻEkesōtosi 24:1; Nōmipa 11:16), naʻe fakanofo ʻe Sīsū Kalaisi ha kau “toko fitungofulu kehe,” ke tānaki ki Heʻene Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ke nau fakamoʻoni kiate Ia, malangaʻi ʻEne ongoongoleleí, pea tokoni ke fai ʻEne ngāué. ʻOku kei fakaʻaongaʻi pē ʻa e sīpinga ko ʻení ʻi he Siasi kuo fakafoki maí. ʻOku ui ʻa e kau Fitungofulú ke nau tokoni ki he Toko Hongofulu Mā Uá ʻi honau misiona ko e kau fakamoʻoni makehe ʻo Sīsū Kalaisi ki he funga kotoa ʻo e māmaní.

Vakai foki Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:25–26, 33–34, 97.

Luke 10:25–37

Kuo pau ke u ʻofa ki he ʻOtuá mo hoku kaungāʻapí ʻo hangē pē ko aú, kae lava ke u maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.

ʻOku tokoni ke manatuʻi ko e talanoa fakatātā ʻo e Samēlia leleí ko e founga ia hono tali ʻe Sīsū ʻa e ongo fehuʻi: “Ko e hā te u fai ke maʻu ai ʻa e moʻui taʻengatá?” mo e “Ko hai hoku kaungāʻapí?” (Luke 10:25, 29). ʻI hoʻo lau e talanoa fakatātā ko ʻení, manatuʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení. Ko e hā e ngaahi tali ʻokú ke maʻú?

ʻI he aʻu mai ki he kuonga ʻo Sīsuú, kuo laui senituli e fakautuutu e tāufehiʻá ʻi he vahaʻa ʻo e kau Siú mo e kau Samēliá. Ko e kau Samēliá ko e hako kinautolu ʻo e kakai Siu ne nau nofo ʻi Samēliá ʻa ia naʻa nau femaliʻaki mo e kau Senitailé. Ne ongoʻi ʻe he kau Siú naʻe fakaʻau ke faihala ʻa e kau Samēliá ʻi heʻenau feohi mo e kau Senitailé pea naʻa nau hē ai mei he moʻoní. Naʻe faʻa fononga takai ʻa e kau Siú ʻi ha lau maile ke nau fakaʻehiʻehi mei he kolosi ʻi loto Samēliá. (Vakai foki e Luke 9:52–54; 17:11–18; Sione 4:9; 8:48.)

ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe fili ai ʻe he Fakamoʻuí ha tangata Samēlia, ko ha taha naʻe fehiʻanekinaʻi ʻe he kau Siú, ke hoko ko ha sīpinga ʻo e manavaʻofá mo e ʻofa ki hono kaungāʻapí? Ko e hā ʻoku ueʻi koe ʻe he talanoa fakatātā ko ʻení ke ke fakahokó?

Vakai foki Mōsaia 2:17; “Talanoa Fakatātā ʻo e Samēlia Leleí” (vitiō), ChurchofJesusChrist.org.

Luke 10:38–42

ʻOku tau fili “ʻa e meʻa leleí” ʻaki hono fai ha ngaahi fili fakaʻaho ʻoku fakatau ki he moʻui taʻengatá.

ʻI he Luke 10:38–42, naʻe fakaafeʻi lelei ʻe Sīsū ʻa Māʻata ke toe kiʻi fakakaukau ki he anga ʻene fakaʻaongaʻi hono taimí. Hili hono lau ʻe Sisitā Kalo F. Makongikī e ngaahi veesi ko ʻení, naʻá ne akoʻi ʻo pehē: “Kapau te tau angamāʻoniʻoni, kuo pau ke tau ako ke nofo hifo he veʻe vaʻe ʻo e Tokotaha Māʻoniʻoni ʻo ʻIsilelí pea tuku ha taimi moʻó e māʻoniʻoní. ʻOku tau tuku nai e telefoní ki he tafaʻakí, pe lisi ʻo e ngaahi meʻa taʻefaʻalaua ke faí, pea mo e hohaʻa ki he ngaahi meʻa ʻo e māmaní? ʻOku hanga ʻe he lotú, akó mo e muimui ki he folofola ʻa e ʻOtuá, ʻo fakaafeʻi mai ʻEne ʻofa faifakamaʻa mo faifakamoʻuí ki heʻetau moʻuí. Tau toʻo muʻa ha taimi ke māʻoniʻoni ai, kae lava ke fakafonu kitautolu ʻaki Hono laumālie toputapu mo haohaoá” (“Ko e Matamatalelei ʻo e Māʻoniʻoní,” Liahona, Mē 2017, 11). Mahalo te ke fie vakaiʻi e anga hoʻo fakaʻaongaʻi ho taimí—ʻo aʻu pē ki he ngaahi meʻa ʻoku leleí. ʻOku ʻi ai nai ha meʻa ʻoku “ʻaonga” (veesi 42) ange ʻoku fie maʻu lahi ange ki ai hoʻo tokangá?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

Mātiu 18:1–11.Ko e hā ka fie maʻu ai ʻe Sīsū ke tau hangē ha kiʻi tamasiʻi siʻí? Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga ʻoku maʻu ʻe he fānaú te tau lava ʻo fakatupulaki ke tau anga faka-Kalaisi ange aí? (vakai Mōsaia 3:19).

ʻĪmisi
ko Sīsū mo e fānaú

‘Oku finangalo ʻa Sīsū ke hoko ʻEne kau ākongá ʻo hangē ko e fānau īkí.

Mātiu 18:15.Te tau fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e faleʻi ʻi he Mātiu 18:15 ki heʻetau ngaahi feohi fakafāmilí? ʻE tāpuekina fēfē hotau fāmilí ʻi hono fakahoko ʻení?

Mātiu 18:21–35.Ko e hā ‘oku akoʻi mai ʻe he talanoa fakatātaá ni ‘o kau kia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ʻokú ne akoʻi mai fekauʻaki mo ʻetau fakafōtunga ki he niʻihi kehé?

Luke 10:25–37.Mahalo ʻe fiefia ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke tui ha ngaahi teunga pea fakatātaaʻi ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení. Ko e hā ha founga ʻoku tau faʻa hangē ai ko e kakai kehekehe ʻi he talanoa fakatātaá? ʻOku founga fēfē e tatau ʻa e Fakamoʻuí mo e Samēlia leleí? ʻE founga fēfē ʻetau hangē ko e Samēlia leleí?

Mahalo te ke fakakaukau ke hivaʻi fakataha ha himi pe hiva ʻa e fānaú ʻokú ne poupouʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení. Ko e sīpinga ʻe taha ko e “ʻEiki, Te u Muimui Atu” (Ngaahi Himí, fika 127), ka ʻoku lahi mo ha ngaahi hiva kehe. Mahalo ʻe fiefia e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke kumi ha himi pe foʻi hiva pea fakamatalaʻi e founga ʻoku fekauʻaki ai mo e talanoa fakatātaá.

Luke 10:38–42.ʻOku faingataʻa nai ke fakakau ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié ki hoʻomou taimi-tēpile fakafāmilí? ʻE lava ke ueʻi ʻe he talanoa kia Mele mo Māʻatá ha fakataha alēlea fakafāmili pe efiafi ʻi ʻapi fekauʻaki mo e founga ke fakahoko lelei ange ai ʻení. Te mou lava ʻo faʻu fakafāmili ha lisi ʻo e ngaahi founga ke mou fili ai ʻa e “meʻa leleí” (Luke 10:42).

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Folofola ʻa Sīsū ʻFeʻofaʻaki,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 39.

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Tanumaki ha ʻātakai ʻo e ʻofa. ʻE lava ke kaunga lahi e anga ʻo e feongoʻiʻaki mo e ʻulungaanga ʻo e kau mēmipa ʻo e fāmilí ki he mālohi ʻo e laumālié ʻi homou ʻapí. Tokoniʻi e kau mēmipa kotoa ʻo e fāmilí ke nau fai honau fatongia ʻi hono fokotuʻu ha ʻapi ʻoku maʻu ai ʻa e ʻofá, mo e fakaʻapaʻapá kae ongoʻi malu e taha kotoa ke vahevahe ʻene ngaahi aʻusiá, ngaahi fehuʻí, mo e fakamoʻoní. (Vakai Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí15.)

ʻĪmisi
ko Kalaisi mo Mele mo Māʻata

Ko Kalaisi ʻi he ʻApi ʻo Mele mo Māʻatá, tā ʻe Walter Rane

Paaki