Fuakava Foʻoú 2023
8–14 Mē. Mātiu 19–20; Maʻake 10; Luke 18: “Ko e hā ʻOku ou Kei Hala Aí?”


“8–14 Mē. Mātiu 19–20; Maʻake 10; Luke 18: ‘Ko e hā ʻOku Ou Kei Hala Aí?,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“8–14 Mē. Mātiu 19–20; Maʻake 10; Luke 18,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ʻĪmisi
kau ngāue ʻi ha ngoue vaine

8–14 Mē

Mātiu 19–20; Maʻake 10; Luke 18

“Ko e hā ʻOku ou Kei Hala Aí?”

Lau mo fakalaulauloto ʻa e Mātiu 19–20; Maʻake 10; mo e Luke 18, tokanga ki he ngaahi ueʻi fakalaumālie te ke maʻú. Hiki e ngaahi ueʻi ko iá, pea fakakaukau pe te ke ngāueʻi fēfē kinautolu.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Kapau te ke maʻu ha faingamālie ke ke ʻeke ai ha fehuʻi ki he Fakamoʻuí, ko e hā e fehuʻi te ke ʻeké? ʻI he taimi naʻe fuofua fetaulaki ai ha talavou koloaʻia mo e Fakamoʻuí, naʻá ne fehuʻi ange, “Ko e hā ha meʻa lelei te u fai ke u maʻu ai ʻa e moʻui taʻengatá?” (Mātiu 19:16). Naʻe fakahā ʻe he tali ʻa e Fakamoʻuí ʻa e houngaʻia ʻi he ngaahi meʻa lelei kuo fai ʻe he talavoú mo hano fakalotolahi ʻi he ʻofa ke ne ngāue ʻo lahi ange. ʻI heʻetau fakalaulauloto ki hono maʻu ʻo e moʻui taʻengatá, te tau lava ʻo fifili pe ʻoku ʻi ai nai ha toe meʻa lahi ange ʻoku totonu ke tau fai. ʻI heʻetau fehuʻi ʻiate kitautolu pē, “Ko e hā ʻoku ou kei hala aí?” ʻI he (Mātiu 19:20), ʻe lava ke ʻomi ʻe he ʻEikí ha ngaahi tali ʻoku fakataautaha tatau pē mo ʻEne tali ki he talavou koloaʻiá. Ko e hā pē meʻa ʻoku folofola mai ʻe he ʻEikí ke tau faí, ʻe fie maʻu maʻu pē ke tau falala kiate Ia ʻo lahi ange ʻi heʻetau māʻoniʻoní (vakai Luke 18:9–14) pea ke tau “maʻu ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻo hangē ko e tamasiʻi siʻí” (Luke 18:17; vakai foki 3 Nīfai 9:22).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakataautahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Mātiu 19:3–9; Maʻake 10:2–12

Ko e mali ʻi he vahaʻa ʻo ha tangata mo ha fefiné ko e tuʻutuʻuni ia ʻa e ʻOtuá.

Ko e fepōtalanoaʻaki ko ʻeni ʻa e Fakamoʻuí mo e kau Fālesí, ko e taha ia ʻo e ngaahi sīpinga kuo lekooti ʻa ia ne akonaki fakapatonu ai e Fakamoʻuí ʻo fekauʻaki mo e malí. Hili hono lau ʻa e Mātiu 19:1–9 mo e Maʻake 10:1–12, lisi ha ngaahi fakamatala ʻokú ke pehē ʻokú ne fakamatalaʻi nounou mai ʻa e finangalo ʻo e ʻEikí ki he malí. Hili iá pea ako ha niʻihi ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku maʻu ʻi he “Nofo-malí” (Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, topics.ChurchofJesusChrist.org), pea tānaki ha ngaahi fakamatala lahi ange ki hoʻo lisí. ʻOku kaunga fēfē hoʻo ʻilo ki he palani ʻo e fakamoʻui ʻa e Tamaí ki he anga hoʻo fakakaukau mo e ongo fekauʻaki mo e nofo-malí?

Mātiu 19:3–9; Maʻake 10:2–12

Naʻe akoʻi nai ʻe Sīsū ʻoku ʻikai ʻaupito ke tali ʻa e vete malí pe ʻoku totonu ke ʻoua naʻa toe mali ʻa e kakai naʻe vete malí?

ʻI ha lea ʻa Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi fekauʻaki mo e vete malí, naʻá ne akoʻi mai ai ʻoku fakataumuʻa ʻa e Tamai Hēvaní ke taʻengata ʻa e vā fetuʻutaki ʻo e nofomalí. Ka neongo ia, ʻoku mahino foki ki he ʻOtuá ʻoku faʻa fie maʻu ʻa e vete malí he taimi ʻe niʻihi. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni ʻOakesi ʻoku hanga ʻe he ʻEikí ʻo “fakangofua ʻa e taha kuo veté ke toe mali ʻo ʻoua naʻa fakameleʻi ʻe he ʻuli ʻo e angaʻulí, ʻa ē ʻoku fakamahinoʻi ʻi he fono ʻoku maʻolunga angé. Kapau naʻe ʻikai fai ʻe he taha naʻe veté ha angahala mamafa, ʻe lava pē ke ne maʻu ha lekomeni temipale ʻi he tuʻunga moʻui taau tatau pē ʻoku ʻai ki he toenga ʻo e kāingalotu kehé” (“Divorce,” Liahona, May 2007, 70).

Mātiu 19:16–22; Maʻake 10:17–22; Luke 18:18–23

Kapau te u kole ki he ʻEikí, te Ne akoʻi au ki he meʻa ʻoku fie maʻu ke u fai ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.

ʻE lava ke hoko ʻa e talanoa ki he talavou koloaʻiá ko ha meʻa ke fakatupu ai ha loto-hohaʻa ʻo aʻu pē ki he ākonga faivelenga mo faitōnungá. ʻI hoʻo lau ʻa e Maʻake 10:17–22, ko e hā ʻa e fakamoʻoni ʻokú ke maʻu ki he tui faivelenga mo loto moʻoni ʻa e talavoú? Naʻe ongoʻi fēfē ʻa e ʻEikí ki he talavoú ni?

Mahalo ʻe ueʻi koe ʻe he fakamatala ko ʻení ke ke fehuʻi, “Ko e hā ʻoku ou kei hala aí?” (Mātiu 19:20). ʻOku tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he ʻEikí ke fakakakato ʻa e meʻa ʻoku tau tōnounou aí? (vakai ʻEta 12:27). Ko e hā te tau lava ʻo fai ke teuteuʻi ai kitautolu ke tali ʻEne fakatonutonú mo e tokoní ʻi heʻetau feinga ke fakalakalaká?

Vakai foki ki he Larry R. Lawrence, “Ko e Hā ʻOku Teʻeki Ai Ke u Faí?,” Liahona, Nōvema 2015, 33–35; S. Mark Palmer, “Pea Sio Ki ai ʻa Sīsū mo ʻOfa Kiate Ia,” Liahona, Mē 2017, 114–16.

Mātiu 20:1–16

ʻE lava ke maʻu ʻe he tokotaha kotoa pē ʻa e tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá, ʻo tatau ai pē pe ko e fē taimi te nau tali ai ʻa e ongoongoleleí.

Te ke lava nai ʻo ongoʻi ʻa e aʻusia ʻa ha taha ʻo e kau ngāue ʻi he ngoue vainé? Ko e hā ha ngaahi lēsoni ʻoku ʻaonga kiate koe ʻi he potufolofola ko ʻení? ʻE ala tokoni ʻa e pōpoaki ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani “Ko e Kau Ngāue ʻi he Ngoue Vainé” (Liahona, Mē 2012, 31–33) ke ke ʻiloʻi ai ha ngaahi founga foʻou ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení. Ko e hā ha ngaahi ueʻi fakalaumālie kehe ʻoku foaki atu ʻe he Laumālié kiate koe?

ʻĪmisi
tangata loto fakatōkilalo mo e tangata Fālesi

Ko e Tangata Tānaki Tukuhau Kuo Fakatomalá mo e Tangata Fālesi Angatonú ʻi he Temipalé, tā fakatātāʻi ʻe Frank Adams

Luke 18:9–14

ʻOku totonu ke u falala ki he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá, kae ʻikai ko ʻeku māʻoniʻoní.

Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ʻa e ngaahi faikehekehe ʻi he ongo lotu ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení? Fakalaulauloto ki he meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku totonu ke ke fai ke ke hangē ange ko e tangata tānaki tukuhau ʻi he talanoa ko ʻení kae siʻi ange hoʻo hangē ko e tangata Fālesí.

Vakai foki Filipai 4:11–13; ʻAlamā 31:12–23; 32:12–16.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

Maʻake 10:13–16; Luke 18:15–17.Ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau fakalaulauloto ki he fakamatala ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, te mou lava ʻo hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo ia, hangē ko e “ʻOku ou Fakakaukau ʻI heʻeku Lau ʻa e Talanoa Mālie ko iá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 35). Naʻe mei fēfē nai ke kau ʻi he fānau naʻe tāpuakiʻi ʻe Sīsuú? ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “maʻu ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻo hangē ha tamasiʻi siʻí”? (Maʻake 10:15).

Maʻake 10:23–27.Ko e hā hono faikehekehe ʻo e maʻu koloá mo e falala ki he koloá? (vakai Maʻake 10:23–24). ʻI hoʻo lau ʻa e veesi 27, te ke lava ʻo fakamatalaʻi ʻa e Liliu ʻa Siosefa Sāmitá: “ʻOku ʻikai faʻa fai ʻeni ʻe he tangata ʻoku falala ki he koloá, ka ko e tangata pē ʻoku falala ki he ʻOtuá ʻo siʻaki ʻa e meʻa kotoa pē koeʻuhí ko aú, he ʻoku faʻa fai ʻe he niʻihi peheé ʻa e ngaahi meʻá ni kotoa pē” (Joseph Smith Translation, Mark 10:26 [ʻi he Mark 10:27, footnote a]). ʻOku tau fakahaaʻi fēfē ko e fāmili ʻoku tau falala lahi ange ki he ʻOtuá ʻi he ngaahi meʻa fakamatelié?

Mātiu 20:1–16.Ke fakatātaaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Mātiu 20:1–16, te ke lava ʻo faʻu ha feʻauhi faingofua, hangē ko ha lova nounou. Hili ʻa e feʻauhí, foaki ʻa e pale tatau ki he tokotaha kotoa pē, ʻo kamata mei he tokotaha naʻe fakamuimui tahá pea fakaʻosi ki he tokotaha naʻe ikuná. Ko e hā ʻoku akoʻi mai heni kau ki he tokotaha ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní?

Mātiu 20:25–28; Maʻake 10:42–45.ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e kupuʻi lea “ko ia ʻoku loto ke ʻeiki ʻiate kimoutolú, ʻe hoko ia ko hoʻomou tamaioʻeiki”? (Mātiu 20:27). Naʻe fakahaaʻi fēfē ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení? Te tau lava fēfē ʻo muimui ki Heʻene tā sīpingá ʻi hotau fāmilí, uōtí pe koló, mo e tukuikoló?

Luke 18:1–14.Ko e hā ʻoku tau ako mei he ongo talanoa fakatātā ʻi he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e lotú?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Himi ʻoku fokotuʻu atú: “ʻE Fānau ko e ʻOtua ē,” Ngaahi Himí, fika 190.

Ko Hono Fakatupulaki e Ako Fakatāutahá

Fokotuʻu ha taimi ʻe lelei kiate koé. Ko e faingofua taha ʻo e akó ke fakahoko ia ʻi he taimi te ke lava ai ʻo ako e folofolá ʻo ʻikai toe fakahohaʻasí. Fokotuʻu ha taimi ʻe lelei kiate koe, pea fai ho lelei tahá ke ke ako maʻu pē ʻi he taimi tatau he ʻaho kotoa.

ʻĪmisi
Kalaisi mo e talavou koloaʻiá

Ko Kalaisi mo e Pule Kei Talavou Koloaʻiá, tā ʻe Heinrich Hofmann

Paaki