Fuakava Foʻoú 2023
6–12 Nōvema. Hepelū 7–13: “Ko e Taulaʻeiki Lahi ʻo e Ngaahi Meʻa Lelei ʻe Hoko”


“6–12 Nōvema. Hepelū 7–13: ‘Ko e Taulaʻeiki Lahi ʻo e Ngaahi Meʻa Lelei ʻe Hoko,’” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“6–12 Nōvema. Hepelū 7–13,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ʻĪmisi
Ko hono foaki ʻe Melekisēteki ha tāpuaki kia ʻEpalame

Ko e Tāpuakiʻi ʻe Melekisēteki ʻa ʻEpalamé, tā ʻe Walter Rane Meʻaʻofa ʻa e tokotaha tā fakatātaá

6–12 Nōvema

Hepelū 7–13

“Ko e Taulaʻeiki Lahi ʻo e Ngaahi Meʻa Lelei ʻe Hoko”

ʻI hoʻo lau ʻa e Hepelū 7–13, te ke lava ʻo maʻu ha ngaahi ongo ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní. Fakakaukauʻi ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo lekooti ia; hangē ko ʻení, te ke lava ʻo lekooti ia ʻi he tohi lēsoni ko ʻení, ʻi he tafaʻaki hoʻo tohi folofolá, pe ʻi ha pepa pe tohinoa.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻOku kau pē mo e Kāingalotu faivelengá ʻi heʻenau mamahi ʻi he “ngaahi manuki mo e ngaahi fakamamahi” ʻa ia ʻe lava ke uesia ai ʻenau loto-falalá (vakai Hepelū 10:32–38). Naʻe ʻiloʻi ʻe Paula naʻe aʻusia ʻe he kau Siu ne ului ki he tui faka-Kalisitiané ha fakatanga lahi koeʻuhí ko ʻenau tui fakalotu foʻoú. Ke fakalotolahiʻi kinautolu ke nau tauhi moʻoni ʻenau ngaahi fakamoʻoní, naʻá ne fakamanatu ange kiate kinautolu ʻa e tukufakaholo fuoloa ʻo e kau tui faivelenga mei honau hisitōlia ʻonautolú: ʻĒpeli, ʻĪnoke, Noa, ʻĒpalahame, Sela, Siosefa, Mōsese—ko e “ʻao ʻo e kau fakamoʻoni tokolahi” ʻoku moʻoni e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá pea mahuʻinga ke faʻa tatali ki ai (vakai Hepelū 11; Hepelū 12:1). ʻOku ʻaʻau foki mo e tukufakaholó ni. Ko e tukufakaholo ʻo e tui ʻoku maʻu ʻe kinautolu kotoa pē ʻoku nau sio “kia Sīsū ko e kamataʻanga mo e ngataʻanga ʻo e tuí” (Hepelū 12:2). Koeʻuhí ko Ia, ʻi he taimi kotoa pē ʻoku hanga ai ʻe he filí ʻo ʻai ke tau fie “fakaholomui,” te tau lava ʻo “ʻunuʻunu atu ʻi he loto moʻoni mo e ʻamanaki mālohi ʻo e tuí” (Hepelū 10:22, 38). ʻOku hoko ʻa Sīsū Kalaisi ko hotau “taulaʻeiki lahi ʻo e ngaahi meʻa lelei ʻe hoko” kiate kitautolu, pea mo e Kāingalotu ʻi he kuonga muʻá (Hepelū 9:11).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakataautahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Hepelū 7

ʻOku tataki au ʻe he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí kia Sīsū Kalaisi.

Ne laui senituli ʻa hono fakaʻaongaʻi ʻe he kau Siú ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Līvaí, ʻa ia ʻoku toe ʻiloa foki ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. Ka naʻe hoko mai ʻa e kakato ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí fakataha mo hono fakafoki mai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí māʻolunga angé, ʻa ia naʻe ʻomi ai ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ange. Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mei he Hepelū 7? Manatuʻi ko e taumuʻa ʻo e tohí ni—hangē ko e folofola kotoa pē—ke langaki e tui kia Sīsū Kalaisí, te ke lava ʻo fakatokangaʻi e ngaahi potufolofola ʻoku fakamoʻoni kiate Iá.

Ko ha sīpinga ʻeni ʻo e ngaahi moʻoni kehe te ke ala maʻú:

Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuó ke maʻu mei he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo “hono ngaahi ouaú”? (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:20). Kuo tokoniʻi fēfē koe ʻe he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ke ke haʻu kia Kalaisí?

Vakai foki ʻAlamā 13:1–13; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:36–46; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí,” topics.ChurchofJesusChrist.org; Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Melekisēteki,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org; Russell M. Nelson, “Ngaahi Koloa Fakalaumālie,” Liahona, Nōvema 2019, 76–79; Dallin H. Oaks, “Ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo e Ngaahi Kií,” Liahona, Mē 2020, 69–72.

Hepelū 9; 10:1–22

ʻOku hanga ʻe he ngaahi ouau ʻo e kuonga muʻá mo e kuonga ní ʻo fakataumuʻa ʻetau fakakaukaú kia Sīsū Kalaisi.

Ne mei maheni ʻa e kau laukonga Hepelū ʻo e tohi ko ʻení mo e fale fehikitaki ʻo e kuongamuʻá mo e ngaahi ouau ne fakamatalaʻi ʻe Paulá. Ka naʻe ʻikai fakatokangaʻi ʻe ha niʻihi naʻe fakataumuʻa ʻa e ngaahi ouau ko ʻení ki he feilaulau fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

ʻI he kuonga fakatohitapú, ʻi ha ʻaho mālōlō fakataʻu naʻe ui ko e ʻAho ʻo e Fakaleleí, naʻe hū ha taulaʻeiki lahi ki he potu toputapú (pe Potu Toputapu ʻaupitó) ʻi he temipale Selusalemá ʻo feilaulauʻi ha kosi pe lami ke fakalelei maʻá e ngaahi angahala ʻa ʻIsilelí.

ʻI hoʻo lau ʻa e fakamatala ʻa Paula ki he ngaahi ouau ko ʻení, kumi ʻa e ngaahi fakataipe mo e ngaahi akonaki ʻoku tokoni ke mahino lelei ange ai kiate koe ʻa e misiona fakalelei ʻa e Fakamoʻuí.

ʻOku kehe ʻa e ngaahi ouau ʻoku tau kau ki ai he ʻaho ní mei he kuonga ʻo Paulá, ka ʻoku tatau pē honau taumuʻá. ʻOku fakamoʻoni fēfē atu e ngaahi ouau he kuonga ní ʻo kau kia Sīsū Kalaisí?

Hepelū 11

ʻOku fie maʻu e he tuí a e falala ki he ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá.

Ka kole atu ʻe ha taha ke ke fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e tuí, ko e hā te ke lea ʻakí? Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sisitā Ane C. Pingilei ha lea mei he Hepelū 11 ke ʻomi ʻa e fakaʻuhinga ko ʻeni ʻo e tuí: “Ko e malava fakalaumālie ko ia ke fakalotoa kitautolu ki he ngaahi talaʻofa ʻoku hā ʻmamaʻo atuʼ ka he ʻikai lava ke maʻu ia ʻi he moʻuí ni” (“Seeing the Promises Afar Off,” Liahona, Nov 2003, 14).

Fakakaukau ke fakatupulaki hoʻo fakaʻuhinga pē ʻaʻau ki he tuí ʻi hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi fakakaukau ʻi he Hepelū 11. Ko e hā ʻoku akoʻi atu ‘e he ngaahi sīpinga ʻo e kakai ʻoku lau ki ai ʻi he vahe ko ʻení fekauʻaki mo e tuí? (Vakai foki e ʻEta 12:6–22.)

Ko e hā ha ngaahi talaʻofa ʻokú ke vakai ʻoku “mamaʻo atu”? Te ke fakahaaʻi fēfē ki he ʻEikí ʻokú ke “ʻilo pau ki ai, [kuo] fāʻofua [ai]”? (Hepelū 11:13).

Vakai foki ʻAlamā 32:21, 26–43; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Tui kia Sīsū Kalaisí,” topics.ChurchofJesusChrist.org.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

Hepelū 10:32–36.Te ke ala fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia fakalaumālie ne nau ongoʻi “fakamaamangia” ai ʻe he moʻoní. ‘E tokoni fēfē ʻa e ngaahi aʻusia ko ʻení kiate kitautolu ke “ʻoua naʻa siʻaki [ʻetau] tuí” ʻi he ngaahi taimi faingataʻá pe veiveiuá?

Hepelū 11.Te ke tokoniʻi fēfē e kau mēmipa homou fāmilí ke nau ako mei he ngaahi sīpinga faivelenga ne fakamatalaʻi ʻi he Hepelū 11? Mahalo naʻa fakalata ke fakatātaaʻi e ʻū talanoa ʻe niʻihi ʻo e ngaahi sīpinga ko ʻení. Te ke lava ʻo toe vakaiʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi talanoa ko ʻení ʻi he Ngaahi Talanoa mei he Fuakava Motuʻá. Pe mahalo ʻe lava ke aleaʻi ʻe homou fāmilí ʻa e ngaahi sīpinga ʻo e kakai faivelenga kehe ʻokú ke ʻiloʻi—kau ai e ngaahi kuí, kau taki ʻo e Siasí, mo e niʻihi ʻo homou koló. Te mou lava foki ʻo hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e tuí, hangē ko e “Ko e Tuí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 50).

Hepelū 12:2.Fakatatau ki he veesi ko ʻení, ko e hā naʻe finangalo ai ʻa Sīsū ke kātekina e mamahi mo faingataʻaʻia ʻi he kolosí? Ko e hā ʻoku akoʻi mai heni fekauʻaki mo e founga te tau lava ai ke kātekina hotau ngaahi ʻahiʻahí? Naʻe ʻomi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ha ngaahi fakakaukau ʻaonga ʻi he veesi ko ʻení ʻi heʻene pōpoaki “Fiefiá mo e Moʻui Fakalaumālié” (Liahona, Nōvema 2016, 81–84).

Hepelū 12:5–11.Ko e hā ʻoku valokiʻi mo fakatonutonu ai kitautolu ʻe he ʻEikí? Ko e hā ʻoku tau fakatokangaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e ʻafio ʻa e ʻEikí ki he valokí? ʻOku uesia fēfē ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ʻa e founga ʻetau fakahoko pe tali ʻa e valokí?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Ko e Tuí,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 50.

Ko Hono Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaʻaongaʻi e mūsiká ke fakaafeʻi e Laumālié mo ako e tokāteliné. Naʻe pehē ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí, “ʻOku ʻi ai ha mālohi taʻefakangangata ʻo e mūsiká ʻi hono fokotuʻu [kitautolu] ki he tuʻunga fakalaumālie ʻoku māʻolunga angé” (“Talamuʻaki ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí,” Ngaahi Himí, x). Mahalo ʻe lava ʻe ha foʻi hiva fekauʻaki mo e tuí, hangē ko e “Tauhi ʻa e Moʻoní” (Ngaahi Himí, fika 157), ʻo fakalahi atu ki ha fealeaʻaki fakafāmili ʻo e Hepelū 11.

ʻĪmisi
sīpinga ʻo Selusalema ʻi he kuonga muʻá

Naʻe akoʻi ʻe he ngaahi fakataipe mo e ngaahi ouau ʻo e temipale ʻi he kuonga muʻá fekauʻaki mo e fatongia ʻo Sīsū Kalaisí.

Paaki