Laipelí
Tui kia Sīsū Kalaisí


“Tui kia Sīsū Kalaisí,” Ngaahi Tefitó mo e Ngaahi Fehuʻí (2023)

ko ha tangata ʻoku lotu

Vakai Fakalūkufuá

Tui kia Sīsū Kalaisí

Naʻe akoʻi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ko e “tuí ko e tuʻunga [fakapapau] ia ʻo e ngaahi meʻa ʻoku ʻamanaki lelei ki ai, ko e fakamoʻoni ʻo e ngaahi meʻa taʻe hā mai.” Naʻe fai ʻe ʻAlamā ha fakamatala tatau: “Kapau ʻoku mou maʻu ʻa e tuí ʻoku mou ʻamanaki lelei ki he ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke mamata ki ai, ʻa ia ʻoku moʻoni.” Ko e tuí ko ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ngāue mo e mālohi. Ko e taimi pē ʻoku tau ngāueʻi ai ha taumuʻa mahuʻinga, ʻoku tau ngāue ʻaki ʻa e tuí. ʻOku tau fakahaaʻi ʻetau ʻamanaki lelei ki ha meʻa ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo sio ki ai.

Tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí

Koeʻuhí ke lava ʻa e tuí ʻo tataki ki he fakamoʻuí, kuo pau ke fakatefito ia ʻi he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. Te tau lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻetau tui kia Kalaisí ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ha fakamoʻoni ʻokú Ne moʻuí, ko ha ʻilo totonu ki Hono ʻulungāngá, pea mo ha ʻilo ko ʻetau feingá ke moʻui fakatatau mo Hono finangaló.

ʻOku ʻuhinga ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí ke falala kakato kiate Ia—ʻo falala ki Hono mālohí, potó, mo e ʻofa taʻe fakangatangatá. ʻOku kau ai e tui ki Heʻene ngaahi akonakí. ʻOku ʻuhinga ia ke tui neongo ʻoku ʻikai mahino kiate kitautolu ʻa e meʻa kotoa pē, ka ʻokú Ne tokaimaʻananga. Koeʻuhí kuó Ne ʻosi aʻusia ʻetau ngaahi mamahí, ngaahi faingataʻaʻiá, mo e ngaahi vaivaí, ʻokú Ne ʻafioʻi ai ʻa e founga ke tokoniʻi kitautolu ke tau lelei ange ʻi hotau ngaahi faingataʻaʻia fakaʻahó. Kuó Ne “ikuʻi ʻa māmani” mo teuteuʻi ʻa e hala ke tau maʻu ai ʻa e moʻui taʻengatá. ʻOkú Ne mateuteu maʻu pē ke tokoniʻi kitautolu kapau te tau manatuʻi ʻEne kolé: “Sio pē kiate au ʻi he fakakaukau kotoa pē; ʻoua ʻe tālaʻa, ʻoua ʻe manavahē.”

Moʻui ʻi he Tuí

Ko e tuí ʻoku mahulu hake ia ʻi he falala taʻe fai ha ngāué. ʻOku tau fakahaaʻi ʻetau tuí ʻaki ʻetau ngāué—ʻaki ʻetau tōʻonga moʻuí.

Naʻe talaʻofa ʻa e Fakamoʻuí, “Kapau te mou tui kiate au te mou maʻu ʻa e mālohi ke fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku totonu ke fai ʻiate aú.” ʻE lava ke fakaʻaiʻai kitautoluʻe he tui kia Sīsū Kalaisí ke tau muimui ʻi Heʻene sīpinga haohaoá. ʻE lava ʻe heʻetau tuí ʻo tataki kitautolu ke fai ha ngaahi ngāue lelei, talangofua ki he ngaahi fekaú, mo fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá. ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe heʻetau tuí ke tau ikunaʻi ʻa e ʻahiʻahí. Naʻe faleʻi ʻe ʻAlamā hono foha ko Hilamaní ʻo pehē, “Akoʻi ʻa kinautolu ke nau lavaʻi ʻa e ʻahiʻahi kotoa pē ʻa e tēvoló, ʻaki ʻenau tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí.”

ʻE fakahoko ʻe he ʻEikí ha ngaahi mana kāfakafa ʻi heʻetau moʻuí ʻo fakatatau mo ʻetau tuí. ʻOku tokoni e tui kia Sīsū Kalaisí ke tau maʻu ha fakamoʻui fakalaumālie mo fakatuʻasino tuʻunga ʻi Heʻene Fakaleleí. Ka hoko mai ʻa e taimi ʻo e ʻahiʻahí, ʻe lava ʻe he tuí ʻo ʻomi ha ivi ke tau laka ki muʻa mo fehangahangai mo ʻetau ngaahi faingataʻá ʻi he loto-toʻa. Naʻa mo e taimi ʻe hā ngali taʻepau ai e kahaʻú, ʻe lava ʻe heʻetau tui ki he Fakamoʻuí ʻo ʻomi ha nonga.

Fakatupulaki ʻEtau Tuí

Ko e tuí ko ha meʻaʻofa ia mei he ʻOtuá, ka kuo pau ke tau tanumaki ʻetau tuí ke mālohi ai pē. ʻOku hangē ʻa e tuí ko ha uouá. Ka fakamālohisinoʻi, ʻe fakaʻau ke mālohi. Ka taʻengāueʻi, ʻe fakaʻau ke vaivai.

Te tau lava ʻo tanumaki ʻa e meʻafoaki ʻo e tuí ʻaki haʻatau lotu ki he Tamai Hēvaní ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí. ʻI heʻetau fakahaaʻi ʻetau houngaʻia ki heʻetau Tamaí pea mo tautapa kiate Ia ki ha ngaahi tāpuaki ʻoku tau fiemaʻu mo e niʻihi kehé, te tau ʻunu ai ʻo ofi ange kiate Ia. Te tau ʻunu ʻo ofi ange ki he Fakamoʻuí, ʻa ē ʻoku hanga ʻe Heʻene Fakaleleí ʻo fakaʻatā kitautolu ke tau kole ha ʻaloʻofá. Te tau toe ongoʻingofua foki ai ʻa e fakahinohino leʻosiʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

Te tau lava ʻo fakamālohia ʻetau tuí ʻaki ʻetau tauhi ʻa e ngaahi fekaú. Hangē ko e ngaahi tāpuaki kotoa mei he ʻOtuá, ʻoku maʻu mo fakatupulaki ʻa e tuí ʻi he talangofua mo e tōʻonga angatonu fakafoʻituituí. Kapau te tau loto ke fakalahi ʻetau tuí ki he tuʻunga taupotu taha ʻe ala lavá, kuo pau ke tau tauhi ʻa e ngaahi fuakava kuo tau fakahokó.

Te tau lava foki ʻo fakatupulaki ʻa e tuí ʻaki hano ako e folofolá pea mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfita ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. Naʻe akoʻi mai ʻe he palōfita ko ʻAlamaá ʻoku tokoni ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá ke fakamālohia ʻa e tuí. ʻI hono fakatatau ʻa e folofolá ki ha tengaʻiʻakau, naʻá ne pehē ʻoku lava ʻe he “holi pē ke tuí” ʻo taki kitautolu ke “fakaʻatā ha potu” ki he folofolá ke “tō [ʻi hotau ngaahi] lotó.” Pea te tau ongoʻi leva ʻoku lelei ʻa e folofolá, he ʻe kamata ke ne fakaleleiʻi hotau lotó mo fakamaama hotau ʻatamaí. ʻE fakamālohia ʻe he meʻá ni ʻetau tuí. ʻI heʻetau hokohoko atu ke tanumaki ʻa e folofolá ʻi hotau lotó, “ʻi he faivelenga lahi, pea mo e faʻa kātaki, ʻo ʻamanaki ki hono fuá, ʻe tupu hono aká; pea vakai, ʻe hoko ia ko ha fuʻu ʻakau ʻoku tupu hake ki he moʻui taʻengatá.”

Ngaahi Tefito Fekauʻakí

Fakamatala ʻoku Fekauʻakí