Laipelí
Ponokalafí


ʻĪmisi
tangata ʻoku sio ki ha komipiuta

Ako ʻo e Tokāteliné

Ponokalafí

Ko e ponokalafí ko ha faʻahinga fakatātā ia, ʻi he ʻata pe fakamatala, ʻoku fakataumuʻa ke fakatupu ha ngaahi ongo fakasekisuale taʻefeʻunga. ʻE lava ke maʻu ia ʻi he ʻū tohí, ʻū taá, faivá, ʻīmisi fakaʻilekitulōniká, keimi vitioó, ngaahi fakamatala ʻi he mītia fakasōsialé, polokalama ki he telefoní, fepōtalanoaʻaki fakalielia ʻi he telefoní, mūsiká, pe ko ha faʻahinga founga pē. Ko e ponokalafí ko ha meʻangāue ia ʻa e filí pea ʻokú ne fakatupunga ke mavahe ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí meiate kitautolu.

Vakai Fakalūkufuá

ʻOku fokotuʻu mai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e sīpinga ʻo ha taha ʻoku maʻa ʻi he fakakaukau mo e tōʻonga (vakai, 3 Nīfai 27:21). Neongo naʻe “ʻahiʻahiʻi tatau pē Ia ʻi he meʻa kotoa pē,” ka naʻe “ʻikai [pē] haʻane angahala” (Hepelū 4:15). Naʻá Ne tauhi Ia ke maʻa, haohaoa, mo angamaʻa, pea te tau lava ʻo fakahoko ʻa e meʻa tatau. Naʻe poupouʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke “tuku ke ngaohi ke fakaʻofoʻofa maʻu ai pē ʻe he angamaʻá ʻa [hotau] ngaahi fakakaukaú” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:45).

Ko e ponokalafí ko ha faʻahinga fakatātā ia, ʻi he ʻata pe fakamatala, ʻoku fakataumuʻa ke fakatupu ha ngaahi ongo fakasekisuale taʻefeʻunga. ʻOku fakautuutu ange ʻa e ponokalafí ke kuongá ni ʻi ha toe kuonga ange. ʻE lava ke maʻu ia ʻi he ʻū tohí (kau ai e ʻū tohi talanoá), ʻū taá, faivá, ʻīmisi fakaʻilekitulōniká, keimi vitioó, ngaahi fakamatala ʻi he mītia fakasōsialé, polokalama ki he telefoní, fepōtalanoaʻaki fakalielia ʻi he telefoní, mūsiká, pe ko ha faʻahinga founga pē.

Ko e feohi fafale fakaesinó ko ha konga toputapu ia ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní ki he fiefiá. Ka neongo ia, ʻoku feinga ʻa e filí ke taʻofi ʻa e palani ʻa e ʻEikí ki he fiefiá ʻaki hano poupouʻi ko e feohi fafale fakaesinó ko ha fakatōliʻa pē ʻo e fiemaʻu fakatāutahá. Ko e ponokalafí ko ha meʻangāue ia ʻa e filí pea ʻokú ne fakatupunga ke mavahe ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí meiate kitautolu (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:16).

ʻOku kau ʻi he ngaahi nunuʻa ʻe ala hoko ʻi he ponokalafí ʻa e nofo toko tahá, fakapulipulí, mo e anga kākā ʻokú ne maumauʻi e ngaahi vā fetuʻutakí pea tuku laveangofua ai ha taha ke ne ongoʻi ʻoku ʻikai hano mahuʻinga, peá ne loto-hohaʻa, mo loto-mafasia; ngaahi ʻamanaki taʻemalava mo ha maʻuhala fekauʻaki mo e feohi fafale fakasekisualé; fakangatangata kitautolu ke tau fakakaukau ki he kakaí ko ha meʻanoa pē ke ngāue ʻaki pea liʻaki; pea mo e fakatupunga ʻo e ngaahi fakakaukau maʻunimā mo e ngaahi tōʻonga fakamālohí.

Naʻe akonaki mai ʻe Palesiteni M. Lāsolo Pālati:

“Kapau ʻokú ke kau ai, kapau ʻokú ke fihia ʻi he angafai ko ʻení, fekumi ki ha tokoni fakalaumālie he taimí ni. Te ke lava ʻo liua ʻa e ponokalafí ʻaki ʻa e tokoni ʻa e Fakamoʻuí. ʻOua ʻe toe tatali.”

ʻE tokoni hono tuku ke ngaohi ke fakaʻofoʻofa maʻu ai pē ʻe he angamaʻá ʻetau ngaahi fakakaukaú mo moʻui ʻaki e fono ʻo e angamaʻá, ke tau muimui ai ki he sīpinga haohaoa ʻo e Fakamoʻuí.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Te u lava fēfē ʻo ikunaʻi ʻa e ngaahi tauhele ʻo e ponokalafí?

Kapau kuó ke ʻosi fakahōhōʻia ʻi he ponokalafí ʻi ha faʻahinga founga pē, te ke lava ʻo taʻofi. ʻOkú ke maʻu ʻa e tauʻatāina ke fili ʻa hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi tōʻongá. ʻOku fie maʻu heni ʻa hono fakahaaʻi totonu ʻo e palopalemá pea mo e loto-fiemālie ke fatongiaʻaki ʻa hoʻo ngaahi tōʻongá pea mo e mamahi kuo fakahoko ʻe he ngaahi tōʻonga ko iá ki he niʻihi kehé. Mahalo kuo takihalaʻi koe ʻe he filí ʻi he kuohilí, ka ko koe te ke fakahoko ʻa e fili fakaʻosí. Te ke lava ʻo toe maʻu ʻa e mālohi ʻo e Laumālié ʻi hoʻo moʻuí. Ke fakahoko ʻení, ko e tefitoʻi meʻa ʻoku fie maʻu ke ke ʻiloʻí, ʻoku ʻofeina koe ʻe hoʻo Huhuʻí. ʻOkú Ne maʻu ʻa e mālohi ke tokoniʻi mo fakamoʻui koe. Naʻá Ne pekia ke totongi ʻa e ngaahi angahala ʻo e kakai kotoa pē ʻoku nau fakatomala pea muimui kiate Iá. ʻE lava ke ke fakaʻaongaʻi ʻa e mālohi ʻo ʻEne Fakaleleí, ke maʻu ha ʻamanaki lelei mo e mālohi ʻi hoʻo fakatomalá. Manatuʻi e ngaahi lea ʻo e ʻAposetolo ko Paulá: “ʻOku ou faʻa fai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻia Kalaisi ʻokú ne fakamālohiʻi aú” (Filipai 4:13).

ʻOku ʻi ai ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku ʻatā maʻau. ʻOku ʻoatu ʻi he uepisaiti Addressing Pornography mo e Polokalama Fakaakeake mei he Maʻunimaá ha polokalama fakaakeake ʻoku fakatefito ʻi he ongoongoleleí maʻau mo ho fāmilí.

Te u akoʻi fēfē nai ʻeku fānaú kau ki he ngaahi fakatuʻutāmaki ʻo e ponokalafí?

ʻOku maʻu ʻe he ngaahi mātuʻá ha fatongia toputapu ke akoʻi ʻenau fānaú mo fakatupulaki ha ngaahi tuʻunga moʻui angatonu ʻiate kinautolu. ʻOku tokoni ʻa e mātuʻa ʻoku nau fealeaʻaki tauʻatāina mo ʻenau fānaú fekauʻaki mo e feohi fafale fakasekisualé mo hono fatongia ʻi he palani ʻa ʻetau Tamai Hēvaní, ke maluʻi ai ʻa e fānaú mei he ivi tākiekina ʻo e filí.

ʻOku kau ʻi he uepisaiti Addressing Pornography ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ke tokoni ki he mātuʻá ki hono maluʻi mo fakahinohinoʻi ʻenau fānaú. Ko ha ngaahi lēsoni efiafi fakafāmili ʻeni ʻe niʻihi te ke ala fakakaukau ki ai:

Te u ʻiloʻi fēfē nai ʻoku fefaʻuhi ha taha mo e ponokalafí?

ʻOku faingataʻa ke ʻiloʻi lelei pe ʻoku fefaʻuhi ha tokotaha mo e ponokalafí pe ʻikai, ka ʻoku ʻi ai ha ngaahi fakaʻilonga te ke lava ʻo fekumi ki ai. Neongo ʻe malava pē ke hoko ʻa hono fakahaaʻi ʻo e ngaahi fakaʻilonga ko ʻení ko ha fakafuofua hala, ka ko e lahi ange e ngaahi fakaʻilonga ʻe hā maí, ko e lahi ange ia ʻa e fiemaʻu ke ke loto-hohaʻá.

  • Mole ʻa e ifó ʻi he feohi fakasekisualé pe ko e ʻikai lava ke fakafiemālieʻi e uʻa fakasekisualé.

  • Ko e ngaahi ʻulungaanga fakafisinga hangē ko e tuli-tonuhiá, kumi-ʻuhingá, fakasiʻiá, mo e alā meʻa pehē.

  • Liʻaki ʻo e ngaahi fatongiá.

  • Tuenoa lahi ange (hangē ko e nofo māʻuloloa he taimi poʻulí ʻi he komipiutá); mavahe mei he fāmilí.

  • Mavahe fakaeloto mei he fāmilí; fakaangaʻi maʻu pē ʻo e hoa malí mo e fānaú.

  • ʻItangofua; feliliuaki taʻeʻamanekina e ngaahi ongó.

  • Pulia taʻeʻuhingá.

  • Ngaahi fehūʻaki fakapaʻanga taʻeʻuhingá.

Kapau ʻokú ke ongoongoʻi ʻoku fefaʻuhi ha taha ʻokú ke ʻofa ai pea mo e ponokalafí, lau ʻa e faleʻi ʻi he AddressingPornography.org.

Te u fekuki fēfē mo e ngāue ʻaki ʻe hoku malí pe fānaú ʻa e ponokalafí?

Kapau ʻokú ke ʻilo ʻoku ʻi ai ha kaunga ha mēmipa ʻi ho fāmilí ki he ponokalafí, ʻoku angamaheni ʻaki e ongoʻi ʻitá, loto-siʻí, lavakiʻí, pe faingataʻaʻiá. ʻI he ngaahi faingataʻa ko ʻení, te ke ala ʻilo pea maʻu ha mālohi ʻi hoʻo fealeaʻaki mo hoʻo pīsopé. Mahalo te ke fie kole foki mo ha tāpuaki lakanga fakataulaʻeiki mei ha tokotaha maʻu lakanga fakataulaʻeiki moʻui taau. Maʻu ha mālohi mei he ngaahi talanoa kau ki he niʻihi ne nau foua ha ngaahi aʻusia tatau.

Lau e ngaahi talanoa ʻo e ʻamanaki lelei maʻá e ngaahi hoa malí pe mēmipa ʻo e fāmilí ʻi he AddressingPornography.org, pea ako ʻa e Spouse and Family Support Guide ʻi he AddictionRecovery.ChurchofJesusChrist.org.

ʻE malava foki ke ke kau atu ki ha ngaahi kulupu tokoni maʻá e ngaahi hoa malí mo e mēmipa ʻo e fāmilí ʻoku maʻunimā ʻe he ponokalafí, ʻo fakafou ʻi he Polokalama Fakaakeake mei he Maʻunimaá.

Ngaahi Tefito Fekauʻakí

Ngaahi Folofolá

Ngaahi Fakamoʻoni Fakafolofolá

Ngaahi Pōpoaki mei he Kau Taki ʻo e Siasí

Ngaahi Pōpoaki Lahi Angé

 

 

 

 

 

 

 

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakaakó.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakalūkufuá

Tuku ke Ngaohi ke Fakaʻofoʻofa ʻe he Angamaʻá ʻa Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

 

 

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Faifaleʻi” (Fakangatangata e hū ki aí ki he kau mēmipa pē ʻo e fakataha alēlea ʻa e Uōtí mo e Siteikí)

ʻŪ Makasini ʻa e Siasí

 

 

Loto-mamahí mo e ʻAmanaki Leleí: Taimi ʻoku Fakaʻaongaʻi ai ho Malí e Ponokalafí,” Liahona, Fepueli 2017

 

Kerry Hanson Jensen, “Ko Hotau Maluʻanga Lelei Taha mei he Ponokalafí,” Liahona, Sānuali 2016

 

Jennifer Grace Fallon, “Fakamoʻui e Ngaahi Kafo Pulipuliá,” Liahona, Sepitema 2014

 

 

My Battle with Pornography,” Liahona, Siulai 2007

Dan Gray, “Talking to Youth about Pornography,” Liahona, Siulai 2007

 

Ngaahi Talanoá