“Iango aika Ana Ururungaki ao Ni Iangoaki Raoi: Warekan te O Tetemanti,” Nakomai, Iriirai–Ibukiia Aomata n Tatabemaniia ao Utu: Te O Tetemanti 2022 (2021)
“Iango aika Ana Ururungaki ao Ni Iangoaki Raoi: Warekan te O Tetemanti,” Nakomai, Iriirai–Ibukiia Aomata n Tatabemaniia ao Utu: Te O Tetemanti 2022
Iango aika Ana Ururingaki ao ni Iangoaki
Warekan te O Tetemanti
Ukoukora Nanona ibon Iroum
Ngke ko iangoa am tai ni kamatebwaia te O Tetemanti n te ririki aei, tera am namakin? Ingainga? Nanououa? Maaku? Namakin akanne ni kabane a kona n ota te aba iai. Te O Tetemanti bon teuana man koroboki ni kawai n te aonaaba, ao anne e kona ni karaoia bwa e na kakaongora ao ni kakamaku. Koroboki aikai a roko man te katei rimoa are e kona n taraaki bwa mai ianena ao n tabetai e kamimi ke ni bon aki kamwengaraoi. Ao e ngae n anne ni koroboki aikai ti nooria aomata n rinanon te bwai are e taraa n ririki, ao ti kinai botoniango n te euangkerio ake a kakoaua ni mimitongin Iesu Kristo ao Ana euangkerio.
Eng, aomata n ai aron Aberaam, Taara, Anna, ao Taniera a maiu n aron anne, ni kawai tabeua, a rangi ni kaokoro ma ngaira. Ma a rinanon naba te kimwareirei n te utu ao te aki rau n te utu, taai n onimaki ao n nanokokoraki, ao n tokanikai ao ni kabwaka—n ai arora naba ni kabane. Ae kakaawaki riki, a kamwakura te onimaki, rairannano, karaoi berita aika a tabu, a rinanon taneiai n tamnei, ao aki bwara nanoia n aia kekeiaki n ongotaeka nakon te Atua.
Ngkana ko titiraki ngkana ngkoe ao am utu kam kona ni karekea nanona ibon iroumi inanon te O Tetemanti n te ririki aei, katikua n ami iango bwa e riki naba nakoia ana utu Riaai ao Taara. Nibwaai e karakina Mote ao ana reire Itaia ngke tarina a kainnanoa te kaunganano ke kaetakiia ke tararuakiia. Ngke e taekinna Nibwaai, “E kimwareirei tamneiu ni koroboki aika a tabu” (2 Nibwaai 4:15), e taetae iaon koroboki aika a tabu ake a riki ngkai bwa mwakoron te O Tetemanti.
Ukoukora te Tia Kamaiu
Ngkana ko kan ataia ngkana ngkoe ao am utu kam kona ni kaan riki nakon Iesu Kristo rinanon kamatebwaian te O Tetemanti, katikua n am iango bwa te Tia Kamaiu e kaoira bwa tina karaoa anne. Ngke E tuangiia aia mataniwiia I-Iutaia, “Koroboki aika a tabu … ngaia are e kaotioti ibukiu” (Ioane 5:39), E taetae ibukin koroboki ake ti aranna bwa te O Tetemanti. Karekean ana reirei te Tia Kamaiu n te bwai are ti warekia, ko riai n iangoia ma te taotaonakinnano ao n ukoukora ana kairi te tamnei. N tabetai koroboki ake a koreaki ibukina a taraa n rangi ni kaineti, n aron are e taekinna Itaia “Ba E bungiaki te tei i bukira, ti anganaki te nati te mwane: … ao e na atongaki arana bwa … te Uea n Raoi” (Itaia 9:6). N taabo tabeua, te Tia Kamaiu e kanikinaeaki riki n te katei, rinanon kanikina ao kabotau—te katoto, rinanon karaoan te angakarea irouia maan (taraa Nakoaia Ibonga 1:3–4) ke karakinan Iotebwa ngke e kabwarai aia bure tarina ao e kamaiuia man te rongo.
Ngkana ko ukoukora te onimaki ae korakora riki inanon te Tia Kamaiu ngkai ko kamatebwaia te O Tetemanti, kona kunea. Tao aio e kona n riki bwa oin te kantaninga ibukin am kamatebwai n te ririki aei. Tataro bwa te Tamnei e na kairiko bwa kona kunea ao ni kabotoa am iango iaon rongorongo, karaki, ao taetae ni burabeti ake a uotiko ni kaniiko riki nakon Iesu Kristo.
Burabeti n te O Tetemanti, Judith A. Mehr
Kawakinaki Mimitongina
Tai kantaninga te O Tetemanti bwa e na kaoti bwaai ni kabane ao ni kabwarabwarai rongorongoia aomata ni kawai. Tiaki anne te bwai are a oioi iaona ke ni kataia ni karikia taan koroboki ao taan ikoikoti rongorongo. Aia kantaninga ae abwabwaki riki bwa a na reirei taekan te Atua—ibukin Ana baire ibukiia Natina, n te bwai are e nanonaki bwa ana aomata ni berita, ao ibukin aron karekean te kabooaki ngkana ti aki maiuakini ara berita aika a tabu n aron ae ti riai ni karaoia. N tabetai a karaoia ni karekerekei ma bwaai aika a riki ngkoa ni kaineti ma aron otaia iai—n raonaki ma karaki man maiuia burabeti aika korakora. Karikani Bwaai bon te katoto iaon aei, n aron naba ana boki Iotua, Taan Motiki Taeka, ao 1 ao 2 Uea. Ma taan koroboki n te O Tetemanti ake tabeman a aki kataia ni korei rongorongon rimoa. Ma, a reirei rinanona mwakuri n te korobanna n aron te kamatenano ao te konabwai n te koroboki. Taian Areru ao Taekan Rabakau a rin raoi n te kataroke aei. Ao ngkanne iai aia taeka aika a kakaawaki burabeti, mai iroun Itaia nakon Maraki, ake a taekina ana taeka te Atua nakoia kain Iteraera n taai akekei—ao, rinanon kakai n te Baibara, ake a teimatoa n taetae nakoira n taai aikai.
Ma a ataia ni kabane burabeti aikai, poets, ao taan ikoti rongorongo bwa aia taeka a na tauraoi ni warekaki irouia aomata ni kabuta te aonaaba nga ma nga ririki imwiina? Ti aki ataia. Ma ti mimi bwa aio raoi te bwai ae riki. A tei aba aika a boou a rikirake ni korakora ao n tokina a bwaka, kaawa a tautaekanaki, uea a maiu ao a mate; ma te O Tetemanti e abwabwaki riki maiuna, man te roro teuana nakon teuana, man niniira nakon niniira, man rairataeka nakon rairataeka. Te koaua bwaai tabeua a bua ke a karakaaki, ma e ngae n anne e mwaiti riki ae e a tia ni kawakinaki inanon te kakai.1
Aikai bon tabeua bwaai ake kona katikui n am iango ngkai ko wareka te O Tetemanti n te ririki aei. Tao te Atua e kawakini koroboki rimoa aikai ibukina bwa E ataiko ao E ata te bwai are ko rinanona. Tao E a tia ni kaman katauraoa te rongorongo n tamnei ibukim inanon taeka aikai, te bwai are e na kaniiko riki nako Ina ao ni katea am onimaki iaon Ana baire ao Natina ae Tangiraki. Tao E na kairiko nakon te rongorongo ke te iango are e na kakabwaia temanna ae ko kina—te rongorongo ae ko kona n tibwaia ma te rao, kain te utu, ke raom n Onimaki. A rangin ni mwaiti angana. E aki kaunga iangoan anne?
Booki n te O Tetemanti
N angiin wetion ni Kiritian n te O Tetemanti, booki a baireaki n aro aika a kakaokoro man aroia ni baireaki ngke a moan ikoikotaki inanon te moan ikoikoti. Ngaia are te Baibara n Ebera e kurubuni booki inanon teniua karinanna—te tua, burabeti, ao koroboki—angiin Baibara ni Kiritian a bairei booki inanon aua karinanna: tua (Karikani Bwaai–Warekaia Iteraera), rongorongon (Iotua–Etita), booki n boem(Iobi–Ana Anene Toromon), ao burabeti (Itaia–Maraki).
Bukin tera a kakawaki karinaniia aikai? Ibukina bwa ataakina bwa te aeka ni boki raa are kona kamatebwaia e kona ni buokiko ni kaotako n aron kamatebwaiana.
Aio te bwai ae kona katikua n am iango ngkai ko waaki ni wareka “te tua,” ke moan booki ake nimaua n te O Tetemanti. Booki aikai, ake a kakoauaki bwa a koreaki iroun Mote, ake tao a tia ni bwatinaki rinanon baia taan koroboki aika a mwaiti ao taan ikoti rongorongo inanon ririki aika mwaiti. Ma, ana boki Mote bon ana taeka te Atua aika kairaki mai ieta, e ngae ngke—ti te arona ma ana mwakuri nako te Atua ake a kanakoaki rinanoia aomata—ae kaineti ma aki kororaoia aomata (taraa Mote 1:41; Taekan te Onimaki 1:8). Ana taeka Moronaai, are kaineti nakon rekooti ae tabu n Ana Boki Moomon are e ibuobuoki ni ikoti, a ibuobuoki ikai:“Ao ngkai, ngkana arona bwa iai kairua ao bon aia kaairua aomata; mangaia ae kam na aki kabuakakai ana bwai nako te Atua” (atuun iteranibaan Ana Booki Moomon). N taekana teuana, booki ni koroboki aika a tabu a riai n aki kainaomataki man ana kairua te aomata bwa aonga n riki bwa ana taeka te Atua.