ուսուցման պատկերակ

Մտքեր հիշելու համար

Խորանը և զոհաբերությունը

Ընթերցելով Հին Կտակարանը՝ մենք երբեմն երկար հատվածներ ենք կարդում այն բաների մասին, որոնք Տիրոջ համար ակնհայտորեն կարևոր էին, բայց այսօր մեզ կարող են արդիական չթվալ: Ելից 25–30, 35–40, Ղևտացոց 1–9, 16–17 գլուխները դրանց օրինակներն են։ Այս գլուխները մանրակրկիտ նկարագրում են անապատում գտնվող Իսրայելի խորանը և այնտեղ կատարվելիք կենդանիների զոհաբերությունները։¹ Խորանը շարժական տաճար էր՝ Տիրոջ բնակավայրն Իր ժողովրդի մեջ:

Մեր ժամանակակից տաճարները նմանություններ ունեն Իսրայելի խորանի հետ, բայց դրանք, անշուշտ, չեն համընկնում «Ելից» գլխի խորանի նկարագրությանը: Եվ մենք մեր տաճարներում կենդանիներ չենք սպանում. ավելի քան 2000 տարի առաջ Փրկիչի Քավությամբ վերջ դրվեց կենդանիների զոհաբերությանը: Այնուամենայնիվ, չնայած այս տարբերություններին, այսօր իրենից արժեք է ներկայացնում Հին Իսրայելի երկրպագության ձևերի մասին ընթերցանությունը, հատկապես, եթե մենք դրանք տեսնում ենք այնպես, ինչպես տեսնում էր Աստծո ժողովուրդը Մորմոնի Գրքում՝ որպես միջոց «զորացնելու նրանց հավատքն առ Քրիստոս» (Ալմա 25․16, տես նաև Հակոբ 4․5, Հարոմ 1․11)։ Երբ մենք հասկանում ենք խորանի խորհրդանշական իմաստը և կենդանիների զոհաբերությունը, մենք ձեռք ենք բերում հոգևոր պատկերացումներ, որոնք նույնպես կամրապնդեն մեր հավատը Քրիստոսի հանդեպ:

մարդիկ խորանի քահանաներին գառ էին բերում

Իսրայելացիները գառ են բերում խորան, նկարը՝ ըստ Ռոբերտ Թ․ Բարեթի

Խորանն ամրապնդում է Հիսուս Քրիստոսի հանդեպ հավատը

Երբ Աստված պատվիրեց Մովսեսին խորան կառուցել իսրայելացիների ճամբարում, Նա ասաց դրա նպատակը. «Որ իրենց մեջ բնակվեմ» (Ելից 25․8)։ Խորանի ներսում Աստծո ներկայությունը ներկայացվում էր ուխտի տապանակով. փայտե մի տուփ, որը ծածկված էր ոսկով և պարունակում էր Իր ժողովրդի հետ Աստծո ուխտի գրավոր հիշատակարանը (տես Ելից 25․10–22)։ Տապանը պահվում էր ամենասուրբ՝ ներքին սենյակում, որը խորանի մնացած մասից բաժանված էր վարագույրով: Այս վարագույրը խորհրդանշում է Անկման պատճառով Աստծո ներկայությունից մեր բաժանումը:

Մովսեսից բացի, մենք գիտենք միայն մի մարդու, ով կարող էր մուտք գործել այդ «սրբութեանց սրբութիւնումը» (Ելից 26․34), դա քահանայապետն էր։ Ինչպես մյուս քահանաներին, այնպես էլ նրան, նախ պետք էր լվանալ և օծել (տես Ելից 40․12–13) և հագցնել սրբազան հագուստ, որը խորհրդանշում էր իր կոչումը (տես Ելից 28)։ Տարին մեկ անգամ՝ Քավության օրը, քահանայապետը ժողովրդի անունից զոհեր էր մատուցում՝ նախքան մենակ կմտներ խորանը: Վարագույրի մոտ նա խունկ էր վառում (տես Ղևտացոց 16․12)։ Երկինք բարձրացող բուրավետ ծուխը ներկայացնում էր մարդկանց աղոթքները, որոնք բարձրանում էին դեպի Աստված (տես Սաղմոս 141․2)։ Այնուհետև քահանայապետը, կենդանիների զոհաբերությունից արյուն վերցնելով, անցնում էր վարագույրի միջով և մոտենում Աստծո գահին, որը խորհրդանշում էր ուխտի տապանակը (տես Ղևտացոց 16․14–15)։

Իմանալով այն, ինչ գիտեք Հիսուս Քրիստոսի և Երկնային Հոր ծրագրում Քրիստոսի դերի մասին, կարո՞ղ եք տեսնել, թե ինչպես է խորանը մեզ ուղղորդում դեպի Փրկիչը: Ինչպես խորանը և խորանի ներսի տապանակը խորհրդանշում էին Աստծո ներկայությունն Իր ժողովրդի մեջ, այնպես էլ Հիսուս Քրիստոսը հանդիսանում էր Աստծո ներկայությունն Իր ժողովրդի մեջ (տես Հովհաննես 1․14)։ Քահանայապետի նման Հիսուս Քրիստոսը միջնորդ է մեր և Հայր Աստծու միջև: Նա անցավ վարագույրի միջով, որպեսզի մեզ համար բարեխոսի Իր իսկ զոհաբերության արյան շնորհիվ (տես Եբրայեցիս 8–10)։

Իսրայելի խորանի որոշ բնութագրեր կարող են ծանոթ թվալ ձեզ, հատկապես, եթե դուք եղել եք տաճարում՝ ձեր անձնական արարողությունները ստանալու համար: Խորանի սրբության սրբոցը տաճարի սելեստիալ սենյակն է, որը խորհրդանշում է Աստծո ներկայությունը: Մտնելու համար նախ պետք է լվացվենք և օծվենք: Մենք հագնում ենք սրբազան հագուստ։ Մենք աղոթում ենք զոհասեղանի մոտ, որտեղից աղոթքները բարձրանում են դեպի Աստված: Եվ վերջապես, մենք վարագույրի միջով անցնում ենք Աստծո ներկայության մեջ:

Ժամանակակից տաճարների և հին խորանի միջև թերևս ամենակարևոր նմանությունն այն է, որ երկուսն էլ, ճիշտ հասկանալու դեպքում, ամրացնում են մեր հավատքն առ Հիսուս Քրիստոս և մեզ երախտագիտությամբ են լցնում Նրա քավիչ զոհաբերության հանդեպ: Աստված ցանկանում է, որ Իր բոլոր զավակները մտնեն Իր ներկայությունը. Նա ցանկանում է «քահանաների և [քահանայուհիներ] թագավորություն» (Ելից 19․6)։ Բայց մեր մեղքերը խանգարում են մեզ ստանալ այդ օրհնությունը, քանի որ «ոչ մի անմաքուր բան չի կարող բնակվել Աստծո հետ» (1 Նեփի 10․21)։ Այսպիսով, Հայր Աստվածն ուղարկեց Հիսուս Քրիստոսին՝ մեր «քահանայապետին հանդերձեալ բարիքների» (Եբրայեցիս 9․11)։ Նա պատռում է վարագույրը մեզ համար և զորացնում Աստծո ողջ ժողովրդին՝ «համարձակութիւնով մօտենանք շնորհքի աթոռին, որ ողորմութիւն ընդունենք» (Եբրայեցիս 4․16)։

Այսօր տաճարների նպատակն ավելին է, քան մեզ համար վեհացում ձեռք բերելը: Մեր անձնական արարողությունները ստանալուց հետո մենք կարող ենք կանգնել մեր նախնիների տեղում՝ նրանց համար կատարելով փոխարինող արարողությունները: Ինչ-որ իմաստով մենք կարող ենք դառնալ հին քահանայապետ և Մեծ քահանայապետ՝ Աստծո ներկայության ճանապարհը բացելով ուրիշների համար:

Զոհաբերությունն ամրացնում է Հիսուս Քրիստոսի հանդեպ հավատը

Քավության և հաշտեցման այս սկզբունքները մեծապես ուսուցանվում են կենդանիների զոհաբերության հին սովորության մեջ, որը գոյություն ուներ Մովսեսի օրենքից շատ առաջ: Վերականգնված ավետարանի շնորհիվ մենք գիտենք, որ Ադամն ու Եվան զոհ մատուցեցին, հասկացան Փրկիչի զոհաբերությանը միտված դրա խորհրդանշական հղումը և դա սովորեցրին իրենց երեխաներին (տես Մովսես 5․4–12, տես նաև Ծննդոց 4․4)։

Կենդանիների զոհաբերության խորհրդանշական սովորությունը կարող էր հատկապես խորաթափանց թվալ հին Իսրայելի Քավության օրը (եբրայերեն՝ «Յոմ Կիպուր»): Ամենամյա այս արարողության անհրաժեշտությունն արտահայտվել է Ղևտացոց 16․30-ում․ «Այն օրը քահանան ձեզ համար քաւութիւն պիտի անէ ձեզ մաքրելու համար, որ ձեր բոլոր մեղքերիցը մաքրուիք Եհովայի առաջին»։ Այսպիսով՝ Աստված կարող էր ներկա լինել մարդկանց մեջ: Այս քավությունն իրականացվեց տարբեր արարողությունների միջոցով: Դրանցից մեկում այծը սպանվեց՝ որպես զոհ մարդկանց մեղքերի համար, և քահանայապետն այծի արյունը տարավ սրբության սրբոց: Ավելի ուշ քահանայապետը ձեռքերը դրեց կենդանի այծի վրա և Իսրայելի զավակների մեղքերը խոստովանեց՝ այդ մեղքերը խորհրդանշորեն փոխանցելով այծին: Այնուհետև այծին քշեցին Իսրայելի ճամբարից:

Այս ծիսակարգում այծերը խորհրդանշում էին Հիսուս Քրիստոսին՝ զբաղեցնելով մեղավոր մարդկանց տեղը: Մեղքը տեղ չունի Աստծո ներկայության մեջ: Բայց մեղավորներին ոչնչացնելու կամ քշելու փոխարեն Աստված այլ ուղի էր նախանշել. նրանց փոխարեն այծն էր սպանվում կամ վտարվում: «Եւ նոխազը նորանց բոլոր անօրէնութիւններն իր վերայ մի երկիր տանէ» (Ղևտացոց 16․22)։

Այս ծեսերի խորհրդանշական իմաստը մատնանշում էր այն ճանապարհը, որն Աստված տվել է՝ մեզ Իր ներկայությունը վերադարձնելու համար. դա Հիսուս Քրիստոսն է և Նրա Քավությունը: Փրկիչը «մեր ցաւերը վեր առաւ, եւ մեր վիշտերը բեռնեց», նույնիսկ «մեր ամենի մեղքը» (Եսայիա 53․4, 6)։ Նա կանգնեց մեր տեղում, Իր կյանքը տվեց մեղքի պատիժը վճարելու համար, ապա Իր Հարության միջոցով հաղթեց մահին (տես Մոսիա 15․8–9)։ Հիսուս Քրիստոսի զոհաբերությունն այն «մի մեծ և վերջին զոհաբերություն էր. այո, ոչ մարդու զոհաբերություն, ոչ էլ կենդանու», այլ՝ «անսահման և հավերժական զոհաբերություն» (Ալմա 34․10)։ Նա իրականացրեց այն ամենը, ինչին ուղղված էին հին զոհաբերությունները:

Այս պատճառով Իր զոհաբերության ավարտից հետո Նա ասաց. «Դուք այլևս ինձ չպետք է մատուցեք արյուն թափելը. այո, ձեր զոհերն ․․․ վերջ պիտի տրվեն։ ․․․ Եվ որպես զոհ դուք պիտի մատուցեք ինձ կոտրված սիրտ և փշրված հոգի» (3 Նեփի 9․19–20)։

Այսպիսով, երբ Հին Կտակարանում հատվածներ եք գտնում զոհաբերությունների և խորանի (կամ ավելի ուշ՝ տաճարի) մասին, իսկ դուք դրանցից շատերը կգտնեք, հիշեք, որ այդ ամենի հիմնական նպատակը Մեսիայի՝ Հիսուս Քրիստոսի հանդեպ ձեր հավատքի ամրապնդումն է: Թող ձեր սիրտն ու միտքը դառնան դեպի Նա: Խորհեք, թե Նա ինչ է արել, որպեսզի ձեզ վերադարձնի Աստծո ներկայության մեջ, և թե ինչ կանեք՝ Նրան հետևելու համար:

Հղում

1. Ելից 33․7–11 հատվածներում նշվում է «ժողովքի խորան» վայրը, որտեղ Մովսեսը հաղորդակցվում էր Տիրոջ հետ, բայց դա այն վայրը չէր, որտեղ Ելից և Ղևտացոց գրքերում նկարագրված զոհաբերությունները կատարվում էին: Այդ զոհաբերությունները տեղի էին ունենում Ելից 25–30-ում նկարագրված խորանում, որն Աստված պատվիրեց Մովսեսին կառուցել, և որը կառուցեցին Իսրայելի զավակները (տես Ելից 35–40)։ Այս խորանը, որտեղ Ահարոնը և նրա որդիները կենդանիների զոհեր էին մատուցում, հաճախ անվանում էին նաև «ժողովքի խորան» (տես, օրինակ՝ Ելից 28․43, 38․30, Ղևտացոց 1․3)։