Mga Dapat Tandaan

“Si Jesus Magsiling, ‘Kari Ka sa Akon’”

Sa disyerto sang Sinai, gintipon ni Moises ang mga anak sang Israel sa tiilan sang isa ka bukid. Didto gindeklarar sang Ginuo nga gusto Niya nga himuon ining grupo sang bag-o lang nahilway nga mga ulipon nga isa ka mabaskog nga katawhan. Siling Niya, “Kamo mangin ginharian nga mga [pari] sa akon kag pungsod nga balaan” (Exodo 19:6). Ginpromisa niya nga magalapnag kag magauswag sila, bisan ginalibutan sang mas dalagko kag mas makusog nga mga kaaway (tan-awa sa Deuteronomio 28:1–14).

Matabo ini tanan indi tungod madamo ang mga Israelnon ukon makusog sila ukon abilidaran. Matabo ini, paathag sang Ginuo, “kon magtuman kamo sang akon tingug kag magbantay sang akon katipan” (Exodo 19:5). Ang gahum sang Dios, indi ang ila kaugalingon, ang magahimo sa ila nga mabaskog.

Ugaling wala pirme ginasunod sang mga Israelnon ang Iya tingug, kag sa kadugayan nag-untat sila sa pagbantay sang Iya katipan. Madamo ang nagsugod sa pagsimba sa iban nga mga dios kag nagsunod sang mga pangginawi sang mga kultura sa ila palibot. Ginsikway nila ang mismong naghimo sa ila nga nasyon, nga lain sa iban—ang ila kaangtanan sa kasugtanan upod sa Ginuo. Kon indi tungod sa gahum sang Dios nga nagaamlig sa ila (tan-awa sa 2 Mga Hari 17:6–7), wala sing may makapugong sa ila mga kaaway (tan-awa sa 2 Mga Cronica 36:12–20).

Ang Paglapta

Pila ka beses sa tunga-tunga sang 735 kag 720 BC, ginsulong sang mga Asirianhon ang Norte nga Ginharian sang Israel, puluy-an sang pulo sa dose ka mga tribo, kag ginbihag ang linibo ka mga Israelnon padulong sa lainlain nga parte sang Imperyo sang Asiria (tan-awa sa 2 Mga Hari 17:1–7).¹ Ining mga Israelnon nangin kilala bilang ang “nadula nga mga tribo,” sa isa ka punto bangud nahilayo sila sa ila dutang natawhan kag naglinapta sa iban nga mga nasyon. Pero nadula man sila sa mas madalom nga kahulugan: sa kadugayan nadula na ang ila pagkatawo bilang katawhan sang Dios sa kasugtanan.

Bangud ang Sur nga Ginharian sang Juda, kon kaisa, mas matarong sangsa Norte nga Ginharian, mas nagdugay ini.² Pero sang ulihi ang mga tawo didto nagtalikod man sa Ginuo. Gin-atake kag ginsakop sang mga Asirianhon ang kalabanan sang Sur nga Ginharian; ang Jerusalem gid lang ang milagroso nga nasalbar (tan-awa sa 2 Mga Hari 19; Isaias 10:12–13). Sang ulihi, sa tunga-tunga sang 597 kag 580 BC, ginwasak sang Babilonia ang Jerusalem, lakip na ang templo, kag gindala nga bihag ang madamo sa mga pumuluyo sang siyudad (tan-awa sa 2 Mga Hari 24–25; 2 Mga Cronica 36; Jeremias 39; 52). Mga 70 katuig ang nagligad, ang salin sang Juda gintugtan nga makabalik sa Jerusalem kag magtukod liwat sang templo. Madamo, ugaling, ang nagpabilin sa Babilonia.³

Sa pagligad sang mga henerasyon, ang mga Israelnon halin sa tanan nga mga tribo “paaplaagon … sang buhawi sa tunga sang tanan nga pungsod nga wala nila makilala” (Zacarias 7:14; tan-awa man sa Amos 9:8–9). Ang iban gindala sang Ginuo sa iban nga kadutaan (tan-awa sa 2 Nefi 1:1–5; Omni 1:15–16). Ang iban nagbiya sang Israel para malagyo sa pagkabihag (tan-awa sa 2 Mga Hari 25:22–26; Jeremias 42:13–19; 43:1–7) ukon tungod sang mga rason sa politika ukon ekonomiya.⁴

Ginatawag naton ining mga hitabo nga ang paglapta sang Israel. Kag importante nga mahibal-an ang parte sa paglapta sa pila ka rason. Una, mayor ini nga topiko sa Daan nga Katipan: Madamo sa mga propeta sa Daan nga Katipan ang mga saksi sang espirituhanon nga pag-usmod nga nagresulta sa paglapta sang Israel. Nakita na nila nga daan ang paglinapta kag nagpaandam sila parte sini, kag ang iban sa ila nangabuhi pa gani sa sining mga panahon.⁵ Makabulig nga panumdumon ina samtang imo ginabasa ang mga libro ni Isaias, Jeremias, Amos, kag madamo pa nga iban nga libro sa ulihi nga parte sang Daan nga Katipan. Nga ginatandaan ining konteksto, kon imo basahon ang ila mga propesiya parte sa Asiria kag Babilonia, pagsimba sa dios-dios kag pagkabihag, kalaglagan kag pagpanumbalik sa ulihi, mahibal-an mo kon ano ang ila buot silingon.

Ang pag-intiendi sang paglapta sang Israel makabulig sa imo nga mas maintiendihan man ang Libro ni Mormon, bangud ang Libro ni Mormon rekord sang isa ka sanga sang ginlapta nga Israel (tan-awa sa 1 Nefi 15:12). Ang ining kasulatan nagasugod sa panimalay ni Lehi nga nagapalagyo halin sa Jerusalem sang mga 600 BC, antes lang gid mag-atake ang mga taga-Babilonia. Isa si Lehi sadtong mga propeta nga nagpropesiya sang paglapta sang Israel.⁶ Kag nagbulig ang iya pamilya nga matuman inang propesiya, nga gindala ang ila sanga sang panimalay sang Israel kag gintanom ini sa pihak nga bahin sang kalibutan, sa kadutaan sang Amerika.

The Destruction of Jerusalem by Nebuzar-adan [Ang Paglaglag ni Nebuzar-adan sang Jerusalem], ni William Brassey Hole, © Providence Collection/lisensyado sa goodsalt.com

Ang Pagtipon

Ang paglapta sang Israel, ugaling, katunga lang sang istorya. Wala ginakalimtan sang Ginuo ang Iya katawhan, wala Niya sila lubos nga ginasikway, bisan pa nga ginsikway nila Sia. Ang madamo nga mga propesiya nga ang Israel pagalaptahon gin-updan sang madamo nga mga promisa nga sa pila ka adlaw tipunon sila sang Dios.⁷

Ang inang adlaw amo karon—ang aton panahon. Nakasugod na ang pagtipon. Sang 1836, linibo ka tinuig matapos nga gintipon ni Moises ang mga anak sang Israel sa tiilan sang Bukid Sinai, nagpakita si Moises sa Templo sang Kirtland para itugyan kay Joseph Smith “ang mga yabi sang pagtipon sang Israel halin sa apat ka bahin sang kalibutan” (Doktrina kag mga Kasugtanan 110:11). Karon, sa idalom sang direksyon sinang mga nagakapot sining mga yabi, ang mga tribo sang Israel padayon nga ginatipon halin sa tagsa ka nasyon nga pwede kadtuan sang mga alagad sang Ginuo.

Gintawag ni Pangulong Russell M. Nelson ining pagtipon nga “ang pinakaimportante nga butang nga nagakatabo sa kalibutan karon. Wala sing makatupong sa kasangkad, wala sing makatupong sa importansya, wala sing makatupong sa katahum. Kag kon pilion ninyo, kon luyag ninyo, mangin dako kamo nga bahin sini.”⁸

Paano mo ini himuon? Ano ang buot silingon sang pagtipon sang Israel? Ano ang buot silingon sang pagpanumbalik sang dose ka tribo sa duta nga ila sadto ginaistaran? Ang matuod, nagakahulugan ini sang mas dako, mas wala katapusan. Ginpaathag ni Pangulong Nelson:

“Kon ginatumod naton ang pagtipon, simple naton nga ginasiling ining importante nga kamatuoran: ang tagsa ka anak sang aton Amay nga Langitnon, sa mga buhi kag minatay, dapat nga makabati sang mensahe sang ginpanumbalik nga ebanghelyo ni Jesucristo. …

“Tagsa nga himuon ninyo ang bisan ano nga nagabulig sa bisan sin-o—sa pihak kag pihak nga bahin sang kabuhi—nga magtikang padulong sa paghimo sang mga kasugtanan upod sa Dios kag pagbaton sang ila kinahanglanon nga mga ordinansa sang bunyag kag templo, nagabulig kamo sa pagtipon sang Israel. Amo lang sina kasimple.”⁹

Nagakatabo ini, sa ginsiling ni Isaias, “tag-isaisa” (Isaias 27:12) ukon, sa ginpanagna ni Jeremias, “isa sa isa ka banwa, kag duha sa isa ka panimalay” (Jeremias 3:14).

Ang pagtipon sang Israel nagakahulugan sang pagdala sang mga anak sang Dios pabalik sa Iya. Nagakahulugan ini sang pagpanumbalik sa ila sa ila kaangtanan sa kasugtanan upod sa Iya. Nagakahulugan ini sang pagpatindog liwat sang “pungsod nga balaan” nga ginpanugyan Niya nga tukuron sang una pa nga panahon (Exodo 19:6).

Magpauli Na

Bilang manugtipig sang kasugtanan, may bahin ka sa panimalay sang Israel.¹⁰ Natipon ka na, kag isa ka ka manugtipon. Ang pila-ka-siglo na nga istorya nga nagsugod sa kasugtanan sa tunga sang Dios kag ni Abraham nagasulong padulong sa iya katapusan, kag importante ka nga parte sini. Karon na ang tion nga “Si Jesus Magsiling, ‘Kari Ka sa Akon.’”¹¹

Amo ini ang mensahe sang mga manugtipon: Magpauli na sa kasugtanan. Magpauli na sa Sion. Magpauli na kay Jesucristo, ang Isa nga Balaan sang Israel, kag dalhon ka Niya pauli sa Dios, ang imo Amay.

Mga Tanda

1. Ang napulo ka mga tribo nga ginbihag sang Asiria amo ang Ruben, Simeon, Isacar, Zabulon, Dan, Neftali, Gad, Aser, Efraim, kag Manases. Ang mga miyembro sang tribo ni Levi naglinapta sa mga teritoryo sang iban pa nga mga tribo para maghikot sang ila mga responsibilidad bilang pari.

2. Ang Sur nga Ginharian ginalakipan kalabanan gid sang mga tribo ni Juda kag Benjamin. Ugaling, ang mga miyembro sang pila ka iban pa nga mga tribo nagpuyo man didto (tan-awa sa 2 Mga Cronica 11:14–17). Halimbawa, si Lehi, nga nag-istar sa Jerusalem, halin sa tribo ni Manases.

3. Tan-awa sa Esdras 1; 7; Nehemias 2. Ang Imperyo sang Babilonia ginsakop sang Imperyo sang Persia. Ang hari sang Persia, nga si Ciro, nagtugot sang pila ka grupo sang gintapok nga mga Judio nga magbalik sa Jerusalem.

4. Sang AD 70, nawasak liwat ang Jerusalem kag ang templo sini, sang mga Romano naman, kag ang nabilin nga mga Judio naglinapta sa madamo nga mga nasyon sa kalibutan.

5. Tan-awa sa Jeremias 29:18; Ezequiel 22:15; Oseas 9:17; Amos 9:9; 1 Nefi 1:13.

6. Tan-awa sa 1 Nefi 1:13, 18–20; 10:12–14.

7. Tan-awa sa Isaias 5:26; 27:12; 54; Jeremias 16:14–15; 29:14; 31:10; Ezequiel 11:17; 34:12; 37:21–28; Zacarias 10:8; 1 Nefi 10:14; 22:25; 3 Nefi 16:1–5; 17:4.

8. Russell M. Nelson kag Wendy W. Nelson, “Hope of Israel” (bug-os-kalibutan nga debosyonal sang mga lamharon, Hunyo 3, 2018), suplemento sa New Era kag Ensign, 8, ChurchofJesusChrist.org.

9. Russell M. Nelson kag Wendy W. Nelson, “Hope of Israel,” 15, ChurchofJesusChrist.org.

10. Tan-awa sa 2 Nefi 30:2.

11. “Magkalipay Ta [Now Let Us Rejoice],” Mga Himno kag mga Ambahanon sang Kabataan, no. 32.