Mga Hunahuna nga Hinumduman

Pagbasa og Balak diha sa Daang Tugon

Sa mga basahon sa Daang Tugon nga nag-una sa basahon ni Job, kasagaran mga istorya ang atong makita—nagsaysay nga mga istorya nga naghulagway og makasaysayanon nga mga panghitabo gikan sa usa ka espirituhanon nga panglantaw. Si Noe mihimo og arka, si Moises miluwas sa Israel, si Ana nag-ampo nga makabaton og usa ka anak nga lalaki, ug uban pa. Sugod sa Job, atong makita ang lahi nga estilo sa pagsulat, sa dihang ang mga tigsulat sa Daang Tugon migamit og balaknon nga pinulongan sa pagpahayag og lawom nga mga pagbati o importante kaayo nga mga panagna sa halandumon nga paagi.

Nakita na nato ang pipila ka ehemplo sa balak nga gisagol sa tibuok nga makasaysayanong mga basahon sa Daang Tugon. Ug sugod sa basahon sa Job, daghan kaayo kita og makita niini. Ang mga basahon ni Job, Mga Salmo, ug Mga Proverbio halos balak sa kinatibuk-an, ingon man ang mga bahin sa mga sinulat sa mga propeta nga sama ni Isaias, Jeremias, ug Amos. Tungod kay ang pagbasa og balak lahi kay sa pagbasa og istorya, ang pagsabot niini nagkinahanglan og lahi nga paagi. Aniay pipila ka ideya nga makahimo sa imong pagbasa sa balak sa Daang Tugon nga mas makahuluganon.

Pagsinati sa Hebreohanon nga Balak

Una, makatabang nga imong hinumdoman nga ang Hebreohanon nga balak diha sa Daang Tugon wala gibase sa garay [rhyme], sama sa ubang mga matang sa balak. Ug bisan kon ang garay, paggamit sa pulong, ug pagbalik-balik sa mga tingog maoy komon nga hiyas sa karaan nga Hebreohanon nga balak, kasagaran kining mawala sa paghubad. Hinoon, ang usa ka timailhan nga imong mabantayan mao ang pagbalik-balik sa mga hunahuna o mga ideya, usahay gitawag og “parallelism.” Kini nga bersikulo gikan sa Isaias naglakip og yanong ehemplo:

• Isul-ob ang imong kusog, O Sion;

• isul-ob ang imong matahom nga mga bisti, O Jerusalem (Isaias 52:1).

Ang ika-29 nga Salmo adunay daghang magkaamgid nga mga linya—aniay usa ka ehemplo:

• Ang tingog sa Ginoo gamhanan;

• ang tingog sa Ginoo napuno sa pagkahalangdon (Salmo 29:4).

Ug aniay usa ka higayon diin ang pagkasayod nga ang ikaduhang linya kaamgid sa nag-una makahimo sa tudling nga mas sayon sabton:

• Gihatagan ko usab kamo sa kahinlo sa ngipon diha sa tanan ninyong mga siyudad,

• ug kanihit sa tinapay sa tanan ninyong mga dapit (Amos 4:6).

Dinhi niini nga mga ehemplo, ang usa ka ideya gibalik nga adunay gamay nga kalahian. Kini nga pamaagi makahatag og gibug-aton sa gibalik nga ideya samtang naggamit og mga kalahian aron mas hingpit kini nga mahulagway o mapalambo.

Sa ubang sitwasyon, ang duha ka kaamgid nga hugpong sa mga pulong migamit og susama nga pinulongan aron sa pagpahayag og managlahi nga mga ideya, sama niini nga ehemplo:

• Ang tubag nga malumo makapahupay sa kapungot:

• apan ang pulong nga mahait makapapukaw sa kasuko (Mga Proverbio 15:1).

Kini nga pagkaamgid wala mahitabo nga aksidente. Gituyo kini sa mga tigsulat. Nagtugot kini kanila sa pagpahayag og espirituhanong mga pagbati o mga kamatuoran sa paagi nga alang kanila daw gamhanan ug matahom. Busa kon makabantay ka og pagkaamgid diha sa pagsulat sa Daang Tugon, pangutan-a ang imong kaugalingon kon sa unsang paagi kini nakatabang kanimo sa pagsabot sa mensahe sa tigsulat. Pananglitan, unsa kaha ang gipaningkamotang isulti ni Isaias pinaagi sa pagkonektar sa “kusog” ngadto sa “matahom nga mga bisti” ug sa “Sion” ngadto sa “Jerusalem”? (Isaias 52:1). Unsa ang atong masabtan sa mga pulong nga “tubag nga malumo” kon nasayod kita nga ang “pulong nga mahait” mao ang katugbang niini? (Mga Proverbio 15:1).

Gipalig-on Niya ang Akong Kalag, ni Walter Rane

Hebreohanon nga Balak isip Bag-ong Higala

Tingali makatabang kanimo ang pagtandi sa pagbasa og balak ngadto sa paghimamat og bag-ong tawo. Pananglitan, mahimo nimong ikumpara ang pagbasa og balak sa Daang Tugon ngadto sa paghimamat og tawo gikan sa layo nga nasod ug langyaw nga kultura kinsa dili sama og pinulongan nato—ug kinsa sobra na sa dos mil anyos ang panuigon. Kini nga tawo tingali mosulti og mga butang nga dili nato masabtan sa sinugdanan, apan wala kana magpasabot nga wala siyay bililhong ikasulti kanato. Uban sa pailob ug kapuangod, ang atong bag-ong kahimamat pwede nga mahimo natong minahal nga higala. Kinahanglan lamang nato nga mogahin og panahon nga magkauban, maningkamot sa pagsabot sa mga butang sumala sa iyang panglantaw. Basin makaplagan pa nato nga sa atong kasingkasing masabtan nato pag-ayo ang usag usa.

Busa sa unang higayon nga mobasa ka og tudling gikan sa Isaias, pananglitan, ikonsiderar kana nga unang pagpaila ngadto sa bag-ong kahimamat. Pangutan-a ang imong kaugalingon, “Unsa ang kinatibuk-an nakong impresyon?” Unsa ang imong gibati tungod sa tudling—bisan og wala ka makasabot sa matag pulong? Dayon basaha kana pag-usab, pipila ka higayon kon mahimo. Ang ubang mga tawo makakaplag og dugang nga kahulugan pinaagi sa pagbasa og lanog sa mga tudling. Bantayi ang piho nga mga pulong nga gigamit ni Isaias, ilabi na ang mga pulong nga makahulagway og tin-aw nga eksena sa imong hunahuna. Unsa ang imong gibati tungod niadto nga mga hulagway? Unsa ang gisugyot sa paglarawan mahitungod sa gibati ni Isaias? Kon mas magtuon ka sa mga pulong niini nga mga magbabalak sa Daang Tugon, mas makita nimo nga gituyo nila pagpili ang ilang mga pulong ug mga pamaagi aron sa pagpahayag og lawom nga espirituhanong mensahe.

Ang mga balak pwede nga mahimong talagsaong mga higala tungod kay makatabang kini kanato sa pagsabot sa atong mga pagbati ug mga kasinatian. Ang mga balak sa Daang Tugon hilabihan ka bililhon, tungod kay makatabang kini kanato sa pagsabot sa atong labing importante nga mga pagbati ug mga kasinatian—kadtong adunay kalabutan sa atong relasyon sa Dios.

Samtang magtuon ka sa balak diha sa Daang Tugon, hinumdomi nga ang pagtuon sa kasulatan labing bililhon kon mogiya kini kanato ngadto ni Jesukristo. Pangita og mga simbolo, mga paglarawan, ug mga kamatuoran nga makalig-on sa imong pagtuo diha Kaniya. Paminaw sa mga pag-aghat sa Espiritu Santo samtang magtuon ka.

Literatura sa Kaalam

Usa ka kategoriya sa balak sa Daang Tugon mao ang unsay gitawag sa mga iskolar nga “literatura sa kaalam.” Ang Job, Mga Proverbio, ug Ecclesiastes nalakip niini nga kategoriya. Samtang ang mga salmo nagpahayag og mga pagbati sa pagdayeg, pagbangutan, ug pagsimba, ang literatura sa kaalam nakatutok sa malungtarong tambag o lawom nga pilosopikanhong mga pangutana. Ang basahon ni Job, pananglitan, nagsuhid sa kaangayan sa Dios ug sa mga rason luyo sa tawhanon nga pag-antos. Ang Mga Proverbio nagtanyag og tambag unsaon sa pagpuyo nga maayo, lakip ang maalamong mga panultihon nga gikolekta ug gipasa gikan sa nag-una nga mga henerasyon. Ug ang Ecclesiastes nagsusi sa pangutana sa katuyoan mismo sa kinabuhi—kon ang tanan daw lumalabay lang ug pinasulagma, asa man kita makakaplag og tinuod nga kahulugan? Tingali maghunahuna ka sa literatura sa kaalam isip mahunahunaon nga pakigsulti uban sa dinasig nga mga tigtudlo kinsa gusto nga mopaambit og pipila ka obserbasyon mahitungod sa Dios ug sa kalibutan nga Iyang gilalang—ug tingali motabang kanimo nga mas maayong makasabot niini nga mga butang kay sa kaniadto.