Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
2–8 Nōvema. Molomona 7–9: “ʻOku Ou Lea Kiate Kimoutolu ʻo Hangē ʻOku Mou ʻI Hení”


“2–8 Nōvema. Molomona 7–9: ‘ʻOku Ou Lea Kiate Kimoutolu ʻo Hangē ʻOku Mou ʻI Hení,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“2–8 Nōvema. Molomona 7–9,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2020

ʻĪmisi
Ko e tohi ʻa Molonai ʻi he ʻū lauʻi peleti koulá

Ko e Tohi ʻa Molonai ʻi he ʻŪ Lauʻi Peleti Koulá, tā ʻe Dale Kilborn

2–8 Nōvema

Molomona 7–9

“ʻOku Ou Lea Kiate Kimoutolu ʻo Hangē ʻOku Mou ʻI Hení”

ʻI hoʻo lau ʻa e Molomona 7–9, fakakaukau ki he meʻa lahi taha hoʻo loto ke ʻiloʻi ʻe he fānau ʻokú ke akoʻí. Faʻu ha ngaahi palani ke akoʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻokú ke ongoʻi te ne tāpuekina ai ʻenau moʻuí.

Lekooti ʻa e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga vahevahé

Fakaafeʻi Ke Vahevahe

Paasi takai ha tatau ʻo e Tohi ʻa Molomoná. ʻI he hoko e taimi ke nau puke ai e tohí, fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe ha meʻa ʻe taha kuo nau ako mei ai. Kapau ʻoku nau fie maʻu tokoni, fakamanatu ange e ngaahi meʻa kuo nau ako kimuí ni mai ʻi he kalasí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Molomona 7:8–10

ʻOku fakatou fakamoʻoni ʻa e Tohi ʻa Molomoná mo e Tohi Tapú kia Sīsū Kalaisi.

Naʻe akoʻi mai ʻe Molomona, naʻe hiki e Tohi ʻa Molomoná ke tokoniʻi kitautolu ke tau tui ki he Tohi Tapú pea ko kinautolu ʻoku nau tui ki he Tohi Tapú, te nau tui ki he Tohi ʻa Molomoná.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ʻa e peesi talamuʻaki ʻo e Tohi ʻa Molomoná, pea tuhu ki he ngaahi foʻi lea ʻo e kaveingá ʻi hoʻo lau iá, ʻo fakamamafaʻi ange ʻa e foʻi lea ʻe taha. Tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi tohi folofola kehe ʻokú ne akoʻi kitautolu kau kia Sīsū. Fakahā kiate kinautolu ʻoku ʻi he Tohi Tapú ʻa e Fuakava Motuʻá mo e Fuakava Foʻoú. Tokoniʻi e fānaú ke nau lea “Fuakava Motuʻa, Fuakava Foʻou” ʻi he taimi te ke tuhu ai ki he Tohi Tapú, pea mo e “Ko ha Fakamoʻoni ʻe Taha” ʻi he taimi te ke tuhu ai ki he Tohi ʻa Molomoná.

  • Fakaʻaliʻali ange ha mape ʻo e māmaní pe ko e peesi ʻekitivitī ki he fokotuʻutuʻu ko ʻení, fakataha mo e Tohi Tapu pea mo e Tohi ʻa Molomoná. Fakaʻaongaʻi e ngaahi meʻa ko ʻení ke akoʻi ange ki he fānaú, ko e Tohi Tapú ko ha lekooti ia ʻo e ngaahi akonaki ʻa Sīsū ʻi Selusalema pea mo e feituʻu ofi atu ki aí, pea ko e Tohi ʻa Molomoná ko ha lekooti ia ʻo ʻEne ngaahi akonaki ʻi he ongo ʻAmeliká.

  • Fili ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi naʻe hoko pea mo ha ngaahi moʻoni ʻoku fakatou fakamoʻoni ki ai ʻa e Tohi Tapú mo e Tohi ʻa Molomoná, hangē ko e ʻaloʻi, pekia, mo e Toe Tuʻu ʻa Sīsuú. Fakaʻaliʻali ange ʻa e ngaahi fakatātā mei he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí ʻa ia ʻokú ne fakahaaʻi ai e ngaahi meʻa naʻe hoko mo e ngaahi moʻoni ko ʻení. Kole ki he fānaú ke nau fakamatalaʻi e meʻa ʻoku nau vakai ki ai ʻi he ngaahi fakatātaá, pea talaange ʻoku fakatou akoʻi mai ʻe he Tohi Tapú mo e Tohi ʻa Molomoná kau ki he ngaahi meʻa ko ʻení.

Molomona 8:3

Te u lava ʻo fili ʻa e totonú neongo e taimi te u ongoʻi tuenoa aí.

Ko Molonai e tokotaha Nīfai angatonu fakamuimuitahá, ka naʻá ne tauhi tonu ʻene fakamoʻoní. Tokoniʻi e fānaú ke nau ako mei heʻene tā sīpingá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ʻa e Molomona 8:3, ʻo fakamamafaʻi ange naʻe tuenoa ʻa Molonai, ka naʻá ne kei tauhi pē ʻa e ngaahi fekaú kau ai e fekau ke fakakakato e Tohi ʻa Molomoná. Vahevahe ki ha taimi naʻá ke ngāue faivelenga ai neongo hoʻo ongoʻi tuenoá.

  • Hili hono aleaʻi e sīpinga ʻa Molonaí, vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi tūkunga ʻa ia ʻe pau ai ke fili ha kiʻi tamasiʻi pe taʻahine pe ʻe fili ki he totonú pe ʻikai, neongo kapau ʻoku ʻikai ke sio atu ki ai ha taha. Ko e hā ha meʻa naʻe mei fai ʻe Molonai?

  • Hiva fakataha mo e fānaú ha foʻi hiva fekauʻaki mo e fili ki he totonú, hangē ko e “Tuʻu ʻi he Totonú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 81). Ko e hā e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke ke fili ki he totonú he taimi kotoa pē, ʻo aʻu ki he taimi ʻokú ke tuenoa aí?

Molomona 9:7–21

Ko e ʻOtuá “ko ha ʻOtua ʻo e ngaahi mana.”

Tokoniʻi ke mahino ki he fānaú, ʻoku mahuʻinga ʻa e ngaahi maná ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá pea ʻe fakahoko ʻe he ʻOtuá ha ngaahi mana ʻi he taimi ʻoku maʻu ai ʻe Hono kakaí ʻa e tui.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakamatalaʻi ange, ko e maná ko ha meʻa ʻoku fakahoko ʻe he ʻOtuá ke fakahā ai Hono mālohí mo tāpuekina ʻetau moʻuí (vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Maná”). Lau e ngaahi lea mo e kupuʻi lea mei he Molomona 9:11–13, 17 ʻokú ne fakamatalaʻi e niʻihi ʻo e ngaahi mana ʻa e ʻOtuá. Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi mana kehe ʻoku maʻu ʻi he folofolá (ʻe lava ke tokoni e ngaahi fakatātā mei he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, hangē ko e fika 26, 40, 41, mo e 83). Fakamoʻoniʻi ange naʻe fakahoko ʻe he ʻOtuá ha ngaahi mana ʻi he kuonga muʻá pea ʻokú Ne kei fakahoko ha ngaahi mana he ngaahi ʻahó ni.

  • Vahevahe ha aʻusia ki he taimi naʻá ke mamata ai ki ha mana ʻi he Siasí he kuongá ni pe ʻi hoʻo moʻui pē ʻaʻaú. Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ko e ʻOtuá “ko ha ʻOtua ʻo e ngaahi mana” (Molomona 9:11).

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Molomona 7:8–10

ʻOku fakatou fakamoʻoni ʻa e Tohi ʻa Molomoná mo e Tohi Tapú kia Sīsū Kalaisi.

Naʻe akoʻi mai ʻe Molomona “ʻe tuku ʻi [hotau] ʻaó … ʻa e ongoongolelei ʻa Kalaisí” ʻi he Tohi Tapú mo e Tohi ʻa Molomoná fakatouʻosi. Fakakaukau ki he founga te ke akoʻi ai ki he fānaú, ʻoku mahuʻinga ʻa e ongo tohi toputapú fakatouʻosi kiate kitautolu.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tohiʻi ʻa e Molomona 7:9 ʻi he palakipoé, kae fakaʻatā ha foʻi konga ʻi he feituʻu ʻoku tuʻu ai e ongo foʻi lea ʻeni (meʻá ni) mo e ai. Hikiʻi foki ʻi he palakipoé ʻa e ʻeni (meʻá ni) = ko e Tohi ʻa Molomoná mo e ai = ko e Tohi Tapú. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lau leʻo lahi ʻa e Molomona 7:9 pea fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻi he palakipoé ke fakakakato ʻa e ngaahi konga ʻoku ʻataá. Ko e hā e meʻa ʻoku tau ako mei he veesi ko ʻení fekauʻaki mo e Tohi Tapú mo e Tohi ʻa Molomoná?

  • Fakaʻaliʻali ha Tohi ʻa Molomona pea mo ha Tohi Tapu. Vahevahe ha ngaahi talanoa ʻe niʻihi mei he ongo tohi takitaha, mo fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻo kapau ʻe malava (vakai ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí). Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tuhu ki he tohi ʻoku maʻu mei ai e talanoa ko iá. Ko e hā e ʻuhinga ʻoku tau fie maʻu ai e ongo tohí fakatouʻosi?

  • Tohiʻi e foi lea takitaha ʻo e tefito ʻo e tui hono valú ʻi ha ngaahi laʻi pepa kehekehe. ʻOange ha foʻi lea ʻe taha pe ua ki he tamasiʻi takitaha, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau ngāue fakataha ke fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi foʻi leá ki he hokohoko totonú. Kole ange leva ke nau toutou lau ʻa e tefito ʻo e tuí. Ko e hā ʻokú ne akoʻi maí?

    ʻĪmisi
    ngaahi tatau ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻi he ngaahi lea fakafonua kehekehé

    ʻOku fakamoʻoni e Tohi ʻa Molomoná kia Sīsū Kalaisi.

Molomona 8:1–7

Te u lava ʻo fili ʻa e totonú neongo e taimi te u ongoʻi tuenoa aí.

ʻE lava ke ueʻi ʻe he loto fakapapau ʻa Molonai ke “fakahoko ‘a e fekau ʻa [‘ene] tamaí,” neongo ne ʻosi pekia ʻene tamaí, ke talangofua ʻa e fānaú ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau mo e fānaú ʻa e Molomona 8:1–7 pea fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe kau ki he anga ʻenau ongó kapau ko Molonai kinautolu. Kole ange ke nau toe fekumi ʻi he veesi 1, 3, mo e 4 ke nau ʻiloʻi ko e hā e meʻa naʻe fekau kia Molonai ke ne faí. Naʻe “fakahoko [fēfē nai ʻe Molonai] ʻa e fekau ʻa [ʻene] tamaí”? Te tau lava fēfē ke tau hoko ʻo toe hangē ange ko Molonaí?

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau takitaha hiki hifo ha tūkunga ʻa ia ʻe pau ai ke nau fai ha fili totonu pe hala, ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke mamata atu ai ha taha ki aí. Faʻo ʻenau ngaahi fakakaukaú ʻi ha faʻoʻanga meʻa, pea tuku ki he fānaú ke nau taufetongi ʻi hono toʻo ha tūkunga pea vahevahe e meʻa te nau lava ʻo fai ke nau hangē ai ko Molonaí.

Molomona 8:24–26; 9:7–26

Ko e ʻOtuá “ko ha ʻOtua ʻo e ngaahi mana.”

ʻOku tokolahi ha kakai ʻi he kuongá ni ʻoku ʻikai ke nau tui ʻoku kei hoko ha ngaahi mana. Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi akonaki ʻa Molonai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ke akoʻi ki he fānaú, te tau lava ʻo mamata ki hono fakahoko ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi mana ʻi heʻetau moʻuí, ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e tuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha founga ngaohi ʻo ha meʻatokoni (recipe). Ko e hā ʻe hoko kapau he ʻikai ke ke fakaʻaongaʻi ha taha ʻo e ngaahi meʻa mahuʻinga taha ki hono ngaohi ʻo e meʻatokoni ko iá? Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fekumi ʻi he Molomona 8:24 mo e 9:20–21 ʻa e ngaahi “konga” mahuʻinga kuo pau ke tau maʻu kimuʻa pea lava ke fakahoko ʻe he ʻOtuá ha ngaahi maná. Vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi maná—lalahi pe iiki—kuó ke mātā ʻi he Siasí pe ʻi hoʻo moʻuí. Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia pē ʻanautolú.

  • Vahevahe ʻa e fānaú ki ha timi ʻe ua. Fakaafeʻi e timi takitaha ke nau kumi e ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi maná ʻi ha niʻihi pe kotoa ʻo e ngaahi folofola ko ʻení: Molomona 8:24; 9:11–13, 16–18, 21–25. Ko e hā te tau lava ʻo lea ʻaki ki ha taha ʻokú ne pehē ʻoku ʻikai toe hoko ʻa e ngaahi maná? (vakai ki he Molomona 9:9, 15–21).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau kole ki ha mēmipa ʻo e fāmilí ke ne fakamatala ki ha mana naʻe fakamālohia ai ʻene fakamoʻoní.

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Akoʻí

ʻOku lava pē ke ʻiloʻi ʻe he fānaú ʻa e ivi tākiekina ʻo e Laumālié. Akoʻi ki he fānaú ʻoku haʻu mei he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e ongo ʻo e nongá, ʻofá, mo e fiefia ʻoku nau maʻu ʻi he taimi ʻoku nau talanoa pe hiva ai kau kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí (vakai ki he Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamoʻuí, 11).

Paaki