Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
11–17 Sānuali. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:27–65: “ʻE Liliu ʻa e Loto ʻo e Fānaú ki Heʻenau Ngaahi Tamaí”


“11–17 Sānuali. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:27–65: ‘ʻE Liliu ʻa e Loto ʻo e Fānaú ki Heʻenau Ngaahi Tamaí,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“11–17 Sānuali. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:27–65,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2021

ʻĪmisi
hā ʻa Molonai kia Siosefa Sāmitá

Naʻá Ne Ui Au ʻAki Hoku Hingoá, tā fakatātaaʻi ʻe Michael Malm

11–17 Sānuali

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:27–65

“ʻE Liliu ʻa e Loto ʻo e Fānaú ki Heʻenau Ngaahi Tamaí”

Kamata hoʻo teuteú ʻaki hoʻo lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2 mo e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:27–65. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e ngaahi fakakaukau ʻi he fokotuʻutuʻu fakanounou ko ʻení, ke ke akoʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Te ke lava ʻo kamata e kalasí ʻaki haʻo kole ki he fānaú ke nau vahevahe e meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo e ʻaʻahi ʻa e ʻāngelo ko Molonaí kia Siosefa Sāmitá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:27–54

Naʻe ui ʻe he Tamai Hēvaní ʻa Siosefa Sāmita ke tokoni kiate Ia ʻi hono fai ʻEne ngāué.

ʻE lava ke toe lahi ange ʻa e houngaʻia ʻa e fānaú ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi heʻenau ako fekauʻaki mo e ngāue naʻe ui ia ʻe he ʻEikí ke ne faí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e ʻaʻahi ʻa Molonai kia Siosefa Sāmitá (vakai ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 91). Kole ki he fānaú ke nau talaatu ha ngaahi meʻa ʻoku nau fakatokangaʻi ʻi he fakatātaá. Fakamatalaʻi fakanounou e talanoa ʻo e ʻaʻahi ʻa Molonai kia Siosefá. Vakai ki he Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:27–54 mo e “Vahe 3: Ko e ʻĀngelo ko Molonaí mo e ʻŪ Lauʻi Peleti Koulá” ʻo ka fie maʻu, (Ngaahi Talanoa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, 13–17). Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fakakaukau ko Siosefa Sāmita kinautolu ʻi ha ngaahi konga kehekehe ʻi he talanoá ʻaki ʻenau kūnima ʻo hangē ʻoku nau lotú, ʻo kaka fakangalingali he Moʻunga Komolá, mo e alā meʻa pehē.

  • Lau leʻolahi ʻa e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:33 pea kole ki he fānaú ke nau tuʻu ki ʻolunga ʻi he taimi ʻoku nau fanongo ai ki he kupuʻi lea “ʻOku ʻi ai ha ngāue ʻa e ʻOtuá ke u fai.” Ko e hā e meʻa naʻe finangalo ʻa e ʻOtuá ke fai ʻe Siosefá? Ko e hā ʻokú Ne kole mai ke tau faí? Tuku ki he fānaú ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻo ha ngaahi meʻa ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke nau faí, hangē ko e lotú, ngāue tokoní, pe lau ʻo e folofolá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2

Naʻe foaki ʻe ʻIlaisiā kia Siosefa Sāmita ʻa e mālohi ke silaʻi e ngaahi fāmilí ke taʻengatá.

ʻE ala tokoni ʻa e ako ki hono toe fakafoki mai ʻo e mālohi faisilá ʻo fakafou ʻia Siosefa Sāmitá ke fakahoungaʻi ai ʻe he fānaú ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e fāmili taʻengatá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau toutou lea ʻaki ʻa e hingoa “ʻIlaisiā”. Kole ange ke nau fakafanongo ki he hingoa ko ʻení lolotonga hoʻo lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2:1. Fakamatalaʻi ange ko e ngaahi lea ʻeni ʻa Molonai kia Siosefa Sāmitá, pea ʻoku nau akoʻi mai ʻe haʻu ʻa ʻIlaisiā ke fakafoki mai ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Naʻe toki hā ʻa ʻIlaisiā kimui kia Siosefa ʻi he Temipale Ketilaní ʻo foaki ki he Palōfitá ʻa e mālohi ki hono silaʻi fakataha ʻo e ngaahi fāmilí.

  • Kole ki he fānaú ke nau talaatu ha meʻa ʻoku nau ʻofa ai fekauʻaki mo honau fāmilí. Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha fāmili ʻi he tafaʻaki ʻo ha temipale— ʻa ho fāmili ʻoʻoú, ʻo kapau ʻe lava (pe vakai ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 120). Fakamoʻoniʻi ange ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke nofo fakataha ʻa e ngaahi fāmilí ʻo taʻengata, pea ko e ʻuhinga ʻeni ʻe taha naʻá Ne foaki mai ai ʻa e temipalé kiate kitautolú.

  • Hivaʻi fakataha ʻa e “Ko e Fāmilí ke Taʻe Ngata” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 98). Ko e hā ʻoku talamai ʻe he hiva ko ʻení te tau lava ʻo fai ke taʻengata ai hotau fāmilí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2

ʻOku lava ke u maʻu ʻa e fiefia ʻi he taimi ʻoku ou ako ai fekauʻaki mo ʻeku ngaahi kuí.

Naʻa mo e fānau īkí ʻe malava ke nau kau ʻi he loto-vēkeveke mo fiefia ʻi he hisitōlia fakafāmilí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ha mātuʻa ʻa ha taha ʻo e fānaú ke haʻu ki he kalasí ʻo vahevahe ha talanoa kau ki haʻane kui (pea fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ka maʻu). Talanoa kau ki he fiefia ʻokú ke aʻusia ʻi he taimi ʻokú ke ako ai kau ki ho hisitōlia fakafāmilí.

  • ʻOange ha foʻi haati pepa ki he fānaú takitaha. Tokoniʻi kinautolu ke nau tohi honau hingoá ai mo e “‘Oku ou palōmesi ke manatuʻi ʻa ʻeku ngaahi kuí.” Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2:2, pea fakamatalaʻi ange naʻe haʻu ʻa ʻIlaisiā ke liliu hotau lotó ki heʻetau ngaahi kuí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:28–29

Te u lava ʻo lotu ke fakamolemoleʻi au.

ʻE lava ke ongoʻi ʻe he fānau ʻokú ke akoʻí ʻoku nau “halaia koeʻuhí ko [honau] vaivaí mo e ngaahi melé” (Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:29) ʻo hangē ko ia ne ongoʻi ʻe Siosefa Sāmitá. Tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi te nau lava ʻo tafoki ki he Tamai Hēvaní ki ha fakamolemole.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau mo e fānaú ʻa e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:29. Naʻe ongoʻi fēfē nai ʻe Siosefa Sāmita fekauʻaki mo ʻene ngaahi fehalaakí? Ko e hā e meʻa naʻá ne fai ki aí? Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he sīpinga ʻa Siosefá ʻa ia ʻe ala tokoni kiate kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau fai ai ha fehalaakí? Fehuʻi ki he fānaú pe ʻoku nau ongoʻi fēfē ʻi heʻenau ʻiloʻi naʻe ui ʻe he ʻOtuá ʻa Siosefa neongo ne ʻikai ke ne haohaoa.

  • Ko e hā e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke tau fakakaukau ki hotau “tuʻunga ʻi he ʻao ʻo e [ʻOtuá]”? (Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:29). Fakamatala ki he fānaú ʻa e meʻa ʻokú ke fai ʻi he taimi ʻokú ke fifili ai ki ho tuʻunga ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá.

Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:30–54

Naʻe ui ʻe he ʻOtuá ʻa Siosefa Sāmita ke ne fai ha ngāue mahuʻinga.

ʻE lava ke tokoni hono ako e pōpoaki ʻa Molonai kia Siosefa Sāmitá ke fakamālohia ai e ngaahi fakamoʻoni ʻa e fānaú ki he uiuiʻi toputapu ʻo Siosefá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau faʻifaʻitakiʻi pe tā ha ʻū fakatātā ʻo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:30–54, hangē ko e hā ʻa Molonai kia Siosefá (veesi 30–47), talanoa ʻa Siosefa ki heʻene tamaí (veesi 48–50), pea mo hono maʻu ʻe Siosefa ʻa e ʻū lauʻi peletí (veesi 51–54). Ko e hā ʻoku tau ako mei he fakamatala ko ʻení fekauʻaki mo e ngāue naʻe uiuiʻi ʻa Siosefa ke ne faí?

  • Lau mo e fānaú ʻa e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:33–35, pea kole ange ke nau fakafanongo ki he meʻa naʻe loto ʻa Molonai ke ʻiloʻi ʻe Siosefa fekauʻaki mo e ngāue naʻe uiuiʻi ʻa Siosefá ke ne faí. Kuo faitāpuekina fēfē nai kitautolu koeʻuhí ko hono fakahoko ʻe Siosefa Sāmita ʻa ʻene ngāue ko ha tokotaha liliu lea ʻo e Tohi ʻa Molomoná? Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lau maʻu pē ʻa e Tohi ʻa Molomoná.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke silaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ʻi he temipalé.

Naʻe fakahā ʻe Molonai kia Siosefa Sāmita ʻe haʻu ʻa ʻIlaisiā ke “fakahā … ʻa e Lakanga Fakataulaʻeikí” (veesi 1). ʻOku ʻuhinga ʻeni ki he mālohi fakamaʻu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia ʻokú ne fakaʻatā ʻa e ngaahi fāmilí ke nau fakataha ʻo taʻengata pea malava ke tau maʻu ʻa e ngaahi ouau maʻa ʻetau ngaahi kuí ʻi he temipalé.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau lau ʻa e kikite ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2:1. Kole ange ke nau fekumi ki he tokotaha ʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ʻi he ʻaho fakaʻosí pea mo e meʻa ʻe fakahā mai ʻe he tokotahá ni. Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ʻIlaisiā ʻi he Temipale Ketilaní (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 95), pea talanoa ki he founga kuo fakahoko ai ʻa e kikité ni hili e taʻu ʻe 13 mei he ʻaʻahi mai ʻa Molonaí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:13–15).

  • Fakamatalaʻi ange naʻe fakafoki mai ʻe ʻIlaisiā ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia ʻokú ne fakaʻatā ke silaʻi fakataha ʻa e ngaahi fāmilí ki he taʻengatá. Fakaʻaliʻali ha ngaahi meʻa ʻe lava ʻo tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e ʻuhinga ko ia ke silaʻi ha meʻá, hangē ko ha kapa meʻakai pe ko ha milemila pelesitiki ʻoku ʻi ai hano loka sipa. ʻOku tokoni fēfē nai ʻa e ngaahi meʻá ni ke mahino kiate kitautolu ʻa hono ʻuhinga ke silaʻi ha fāmilí?

  • Fakaʻaliali ha fakatātā ʻo ha temipale, pea tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau talaatu ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi ʻoku tau fai ʻi he temipalé. Fakamatalaʻi ange ʻoku malava kotoa ʻa e papitaiso maʻá e pekiá, mali taʻengatá, mo e silaʻi ʻo e ngaahi fāmilí ʻi he temipalé, koeʻuhí ko e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí naʻe toe fakafoki mai ʻe ʻIlaisiaá.

  • Fakaafeʻi ha finemui pe talavou ʻi he uōtí ke ne vahevahe haʻane aʻusia ʻi heʻene maʻu ha hingoa ʻo haʻane kui pea naʻá ne papitaiso maʻá e kui ko iá ʻi he temipalé.

    ʻĪmisi
    Temipale Palmyra New York

    ʻOku silaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ʻi he temipalé ʻaki ʻa e mālohi naʻe fakafoki mai ʻia ʻIlaisiaá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Poupouʻi ʻa e fānaú ke nau kole ki heʻenau mātuʻá ke nau talanoa ange kau ki ha taha ʻo ʻenau ngaahi kuí pe tokoniʻi kinautolu ke nau teuteuʻi ha meʻatokoni ʻoku manako taha ai haʻane kui pea nau kai fakataha ia.

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Tokoniʻi e fānau īkí ke nau ako mei he folofolá. Ke tokoni ki he fānau īkí ke nau ako mei he folofolá, tokanga taha pē ki ha veesi pē ʻe taha pe ko ha kupuʻi lea mahuʻinga. Te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tuʻu ki ʻolunga pe hiki honau nimá ʻi he taimi ʻoku nau fanongo ai ki he foʻi lea pe kupuʻi lea ko iá. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 21.)

Paaki