Fuakava Foʻoú 2023
30 Sānuali–5 Fēpueli. Mātiu 4; Luke 4–5: “ʻOku ʻIate Au ʻa e Laumālie ʻo [e ʻEikí]”


“30 Sānuali–5 Fēpueli. Mātiu 4; Luke 4–5: ‘ʻOku ʻiate Au ʻa e Laumālie ʻo [e ʻEikí],’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“30 Sānuali–5 Fēpueli. Mātiu 4; Luke 4–5,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2023

ʻĪmisi
ko Sīsū ʻoku tuʻu ʻi he toafá

Into the Wilderness (Ki he Maomaonganoá), tā ʻe Eva Koleva Timothy

30 Sānuali–5 Fēpueli

Mātiu 4; Luke 4–5

“ʻOku ʻiate Au ʻa e Laumālie ʻo [e ʻEikí]”

Kamata hoʻo teuteu ki he lēsoni ko ʻení ʻaki haʻo lau e Mātiu 4 mo e Luke 4–5. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí ke mahino ʻa e ngaahi vahe ko ʻení, pea ʻe lava ke ʻoatu ʻe he lēsoni ko ʻení ha ngaahi fakakaukau ki hono akoʻí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Kole ki he fānaú ke nau paasi takai ha fakatātā ʻo Sīsū. ʻI hono maʻu ʻe he fānau takitaha ʻa e fakatātaá, fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ha meʻa ne fai ʻe Sīsū ʻi Heʻene kei ʻi he māmaní.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Mātiu 4:1–11; Luke 4:1–13

Te u lava ʻo fili ki he totonú ʻo hangē ko Sīsuú.

Ko e fānau īkí “ʻoku ʻikai te nau lava ʻo faiangahala” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 29:47). Ka neongo ia, ʻe lava ke ueʻi ʻa e fānaú ʻe he talanoa ki hono fakasītuʻaʻi ʻe Sīsū ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ʻa Sētané, ke nau fili ki he totonú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fai e talanoa ʻo hono ʻahiʻahiʻi ʻo Sīsuú mei he Mātiu 4:1–11. (Vakai foki ki he “Vahe 11: Ko Hono ʻAhiʻahiʻi ʻo Sīsuú,” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Foʻoú, 30–31, pe ko e vitiō fekauʻaki mo iá ʻi he ChurchofJesusChrist.org.) ʻI he ngaahi konga ʻi he lēsoní ʻe tāú, fehuʻi ange, “Ko e hā ʻoku mou pehē ʻoku totonu ke fai ʻe Sīsuú?”

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū Kalaisi, pea fakamatalaʻi e ngaahi fili ʻe lava ke fai ʻe ha kiʻi tamasiʻi pe kiʻi taʻahine. Kole ki he fānaú ke nau manga atu ke ofi ki he fakatātaá ʻi he taimi kotoa pē ʻokú ke fakamatalaʻi ai ha fili ʻoku leleí. Kole ange ke nau kiʻi manga ki mui ʻi he taimi kotoa pē ʻokú ke fakamatalaʻi ai ha fili ʻoku kovi.

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau ako e lea ʻo ha foʻi hiva fekauʻaki mo e fai ha ngaahi fili lelei, hangē ko e “Fili e Hala Totonú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 82). Fakaʻaongaʻi ha ʻū fakatātā, ʻū meʻa, pe naunau tokoni fakafaiako kehe ʻoku fekauʻaki mo e fakaleá.

Luke 4:18–19

Ko Sīsū Kalaisi ʻa hoku Fakamoʻuí.

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Luke 4:18–19 ʻa e ngāue ʻa Sīsuú. Te ke lava fēfē ʻo tokoniʻi e fānaú ke nau houngaʻia ʻi he meʻa kuó Ne fai maʻanautolú?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ki he fānaú ʻa e Luke 4:18–19, pea fakamatalaʻi ange e meʻa ne haʻu ʻa Sīsū ke fakahoko ʻi he māmaní (ke akoʻi kitautolu ki he founga ke tau foki ai ki he Tamai Hēvaní, ke fakafiemālieʻi kitautolu, mo fakamoʻui e kakaí). Vahevahe e founga kuó Ne fai ai e ngaahi meʻá ni maʻau.

  • Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e fānaú ke nau fakangalingali pē ʻoku nau puputuʻu, loto-mamahi, pe puke. Kole ki he fānau kehé ke nau fakatātaaʻi ko e hā te nau lava ʻo fai ke tokoniʻi e niʻihi ko ʻení. Fakamoʻoniʻi ange naʻe hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisi ke akoʻi, fakafiemālieʻi, mo fakamoʻui kitautolu, pea ʻoku totonu ke tau muimui ki Heʻene sīpingá.

  • Fakaʻaliʻali ha ʻū fakatātā ʻo hono fakahoko ʻe Sīsū ʻa ʻEne ngāué (vakai Tohi Fakatātā ʻa e Ongoongoleleí). Kole ki he fānaú ke fakamatalaʻi e meʻa ʻoku fakahoko ʻe Sīsū ʻi he fakatātā takitaha. Fakaʻaliʻali ange foki ha ʻū fakatātā ʻo ha kakai ʻoku nau feinga ke nau hangē ko Sīsuú (te ke ala maʻu ha niʻihi mei he ngaahi makasini ʻa e Siasí).

Mātiu 4:18–22; Luke 5:1–11

ʻOku fakaafeʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau hoko ko ha kau “toutai tangata.”

Ko e ui ʻa e Fakamoʻuí ke, “Muimui ʻiate au, pea te u ngaohi [ʻa kimoutolu] ko e toutai tangatá” (Mātiu 4:19), ko e ui ia ki he taha kotoa, kau ai e fānaú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ha fānau ʻe toko ua ke na fakatātā ko Saimone Pita mo ʻAnitelū kinaua lolotonga hoʻo lau e Mātiu 4:18–22. Tokoniʻi e fānaú ke nau ʻiloʻi e meʻa ne liʻaki ʻe he ongo tangata ko ʻení ka na muimui ʻia Sīsuú.

  • Tuku ki he fānaú ke nau taufetongi ʻi hono fakahoko e talanoa mei he ngaahi veesi ko ʻení, ʻaki hano fakaʻaongaʻi e fakatātā ʻi laló mo ia ʻi he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí.

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e muimui kia Sīsū Kalaisí, hangē ko e “Te u Muimui he Palani ʻa e ʻOtuá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 86). Tokoniʻi e fānaú ke nau kumi e ngaahi meʻa ʻoku lave ki ai ʻa e hivá, ʻa ia te nau lava ʻo fai ke muimui ai kia Sīsuú.

  • Fakaʻaongaʻi e peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní ke aleaʻi mo e fānaú e founga te nau lava ai ke hoko ko e kau “toutai tangata” ʻaki ʻenau muimui kia Sīsuú. Te ke lava foki ʻo fai ha vaʻinga fakatauhoa mo e peesi ʻekitivitií. Kosi ʻo toʻo ʻa e tatau ʻe ua ʻo e mataʻiiká, fokotuʻu fakafoʻohifo kinaua, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau fulihi taha taha ke maʻu ha tauhoa.

ʻĪmisi
Ko hono ui ʻe Sīsū ha kau ākonga

Ko hono Ui ʻe Kalaisi ha Ongo Ākonga, tā ʻa Gary Ernest Smith

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Mātiu 4:1–11; Luke 4:1–13

Naʻe tā ʻe Sīsū e sīpingá maʻaku ʻaki hono fakasītuʻaʻi e ʻahiʻahí.

Ne ʻahiʻahiʻi foki ʻe Sētane ʻa Sīsū Kalaisi, ka naʻe ʻikai ke Ne tukulolo. Te ke tokoni fēfē ki he fānaú ke nau muimui ki Heʻene tā-sīpingá?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tā ha saati ʻi he palakipoé ʻo fakahingoa ko e Ngaahi ʻAhiʻahi ʻa Sētané mo e Ngaahi Tali ʻa Sīsuú. Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakakato e sātí ʻaki hono fakaʻaongaʻi e Mātiu 4:1–11 mo e Luke 4:1–13. Fehuʻi ki he fānaú pe te nau muimui fēfē ki he sīpinga ʻa Sīsuú.

  • Hiki hifo ha ngaahi sīpinga ʻa ia ʻe ala ʻahiʻahiʻi ai ha kiʻi tamasiʻi pe taʻahine ke ne fai ha fili ʻoku hala. Tuku ki ha kiʻi tamasiʻi pe taʻahine ke ne fili ha sīpinga ʻe taha ke lau, pea kole ki he fānaú ke nau aleaʻi e founga te nau lava ai ʻo matuʻuaki e ʻahiʻahi ʻi he tūkunga ko iá.

Mātiu 4:1–2

ʻOku lava ke tokoni e ʻaukaí ke u ongoʻi vāofi mo e Tamai Hēvaní.

Kimuʻa pea kamata e ngāue ʻa Sīsuú, naʻá Ne ʻaukai mo “fefolofolai mo e ʻOtuá” (Liliu ʻa Siosefa Sāmita, Mātiu 4:2 [ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá ]). Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e founga ʻe malava ai ʻe he ʻaukaí ʻo ʻomi e mālohi fakalaumālie mo tokoniʻi kinautolu ke nau ongoʻi vāofi mo e Tamai Hēvaní.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ha fānau ke ne lau leʻolahi e Mātiu 4:1–2. Fakamahinoʻi ange ko e Liliu ʻa Siosefa Sāmita ki he ongo veesi ko ʻení, ʻoku tau ako ai ne hāʻele ʻa Sīsū ki he toafá ke Ne “ʻi he ʻOtuá” (Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Mātiu 4:1). Ko e hā ne fai ʻe Sīsū ke vāofi ange ai mo e ʻOtuá? Vahevahe ange e founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe he ʻaukaí ke ke ongoʻi ofi ange ai ki he Tamai Hēvaní.

  • Fakaafeʻi e fānau kuo nau ʻaukai kimuʻá, ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá. Te nau fakamatalaʻi fēfē ʻa e ʻaukaí ki ha taha kuo teʻeki ke ne ʻaukai kimuʻa?

  • Tohi ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ʻaukaí (hangē ko e, ko e hā hono ʻuhingá, ko e fē taimí, pe ʻoku founga fēfē ʻetau ʻaukaí) ʻi ha ʻū laʻipepa pea faʻo kinautolu ʻi ha poulu. Fakaafeʻi e fānaú ke nau fili ha fehuʻi pea feinga ke tali ia. Ko e hā ha ngaahi aʻusia te ke lava ʻe koe pe ko e fānaú ʻo vahevahe fekauʻaki mo e ʻaukaí?

Luke 4:16–22, 28–30

Ko Sīsū Kalaisi ʻa hoku Fakamoʻuí.

Fakalaulauloto ki he founga kuo faitāpuekina ai ʻe he Fakamoʻuí hoʻo moʻuí. Te ke lava fēfē ʻo tokoniʻi e fānaú ke nau houngaʻia ange ʻi Heʻene tākiekina ʻenau moʻuí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ha kiʻi tamasiʻi pe taʻahine ke haʻu mateuteu ki he kalasí ke vahevahe e talanoa ʻi he Luke 4:16–30. Mahalo ʻe ʻaonga ke ngāue ʻaki ʻa e “Vahe 17: Ko e Kakai Ne ʻIta ʻi Nāsaletí” (ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Foʻoú, 42–43, pe ko e vitiō fekauʻaki mo iá ʻi he ChurchofJesusChrist.org).  

  • Lau e Luke 4:18 lolotonga iá ʻoku muimui e fānaú ʻi he laukongá. Kole ange ke nau faʻu ha lisi ʻo e ngaahi meʻa naʻe folofola e Fakamoʻuí te Ne hāʻele mai ke fakahokó. Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe e ngaahi sīpinga ʻo e taimi ne fakahoko ai ʻe Kalaisi e ngaahi meʻá ni, ʻi he folofolá pe ʻi heʻenau moʻuí.

  • Hiki ʻi ha ʻū laʻipepa ʻa e ngaahi foʻi lea “Koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi …” ʻOange ha laʻipepa ki he fānau takitaha, pea fakaafeʻi kinautolu ke tohi e founga te nau fakakakato ai e kupuʻi leá. Tuku ke nau vahevahe e meʻa ne nau hikí.

Mātiu 4:18–22; Luke 5:1–11

ʻOku fakaafeʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau muimui kiate Ia pea hoko ko ha kau “toutai tangata.”

ʻOku lahi e ngaahi founga ʻe lava ai ʻe he fānaú ʻo muimui ki he Fakamoʻuí pea hoko ko ha kau “toutai tangata” (Mātiu 4:19). Te ke tokoniʻi fēfē kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa e tākiekina lelei te nau lava fakahoko ki he niʻihi kehé?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau e Mātiu 4:18–22 mo e Luke 5:1–11. Naʻe tali fēfē ʻe he kau ākonga ʻa Sīsuú ʻEne ui ke nau muimui ʻiate Iá? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tau muimui ai ki heʻenau tā-sīpingá?

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ʻū naunau taumātaʻu pe ko ha fakatātā ʻo ha tokotaha toutai. ʻOku ʻuhinga ki he hā ke tau hoko ko e kau “toutai tangatá”? Ko e hā e ʻū meʻangāue ʻoku tau maʻu ke tokoniʻi kitautolu ke tau hoko ko ha kau toutai tangatá?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe mo honau ngaahi fāmilí e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo e hoko ko ha kau toutai tangatá.

Fakatupulaki ʻEtau Akoʻí

ʻOku lava ke ʻiloʻi ʻe he fānaú e tākiekina ʻo e Laumālié. Akoʻi ki he fānaú ʻoku haʻu mei he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e ongo ʻo e nongá, ʻofá, mo e fiefia ʻoku nau maʻu ʻi he taimi ʻoku nau talanoa pe hiva ai kau kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí. ʻE lava ʻe he ngaahi ongo ko ʻení ke ne langaki ʻenau ngaahi fakamoʻoní.

Paaki