Fuakava Foʻoú 2023
4–10 Tīsema. Fakahā 1–5: “Ki he Lamí ʻa e … Ongoongolelei, mo e Māfimafi ʻo Taʻengata”


“4–10 Tīsema. Fakahā 1–5: ‘Ki he Lamí ʻa e … Ongoongolelei, mo e Mafimafi ʻo Taʻengata,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023 (2021)

“4–10 Tīsema. Fakahā 1–5,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2023

ʻĪmisi
lami ʻoku tangutu ʻi he musié

4–10 Tīsema

Fakahā 1–5

“Ki he Lamí ʻa e … Ongoongolelei, mo e Māfimafi ʻo Taʻengata”

ʻE lava ke faingataʻa ke mahino ʻa e tohi ʻa Fakahaá ki he fānaú, ka ʻoku ʻi ai foki mo ha tokāteline mahuʻinga ʻoku fakaʻofoʻofa mo faingofua.

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe e anga ʻo ʻenau ongoʻi kapau ne nau mamata kia Sīsū Kalaisi ʻi ha mata meʻa-hā-mai. Kole ange ke nau vahevahe ha meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo e mata meʻa-hā-mai ʻa Sione ʻi he tohi ʻa Fakahaá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Fakahā 1:20

Te u lava ʻo fakaulo atu e maama ʻa e Fakamoʻuí.

ʻI he Fakahā 1:20, naʻe fakahoa ʻe he Fakamoʻuí ʻa Hono Siasí ki ha teʻelango. Tokoni ke mahino ki he fānaú te nau lava ʻo fakaulo e maama ʻa e Fakamoʻuí ʻaki hono moʻui ʻaki ʻEne ngaahi akonakí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ʻū fakatātā ʻo ha ngaahi maʻuʻanga maama kehekehe, hangē ko ha foʻi ʻuhila, foʻi teʻelango, pea mo e laʻaá. ʻI hoʻo lau ʻa e “Ko e tuʻunga maama ʻe fitu ʻa ia ne ke mamata aí, ko e ngaahi siasi ia ʻe fitu” (Fakahā 1:20), fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tuhu ki he maama naʻe lave ki ai ʻi he veesi ko ʻení. Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau aleaʻi ʻa e founga te tau lava ai, ko e kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Sīsuú, ʻo hangē ko e maama ʻo ha foʻi teʻelango—hangē ko e taimi ʻoku tau fai ai ha ngaahi meʻa lelei maʻá e niʻihi kehé.

  • Hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e hoko ko ha maama ki he niʻihi kehé, hangē ko e “Fiemaʻu Au ʻe Sīsū Ke U Ulo Hangē ko ha Hueló” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 38). Vahevahe ha ngaahi founga kuó ke mātā ai hono moʻui ʻaki ʻe he fānaú ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí pea hoko ko ha maama kiate kinautolu ʻoku nau feohí. Vahevahe ʻa e founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe hoʻo hoko ko ha maama ki he niʻihi kehé, ke ke ongoʻi ofi ange ai ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Fakahā 3:20

Te u lava ʻo fakaafeʻi mai ʻa Sīsū Kalaisi ki heʻeku moʻuí.

ʻE lava ʻo tokoni e fakataipe ʻo e tuʻu ʻa Sīsū ʻi he matapaá ʻo tukitukí, ke mahino ki he fānaú ʻokú Ne finangalo ke ofi kiate kinautolu.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻI hoʻo lau ʻa e Fakahā 3:20, fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo e Fakamoʻuí ʻi he matapaá mei he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí. Fakaafeʻi e fānaú ke nau fakakaukau ʻoku tukituki mai ʻa Sīsū ʻi he matapā ki honau falé. Tuku ke nau talanoa kau ki he meʻa te nau faí.

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau talanoa kau ki ha ngaahi taimi ne nau tatali ai ki ha taha ke ʻaʻahi ki honau ʻapí ʻa ia ne nau fiefia ke sio ki ai. Ko e hā ʻenau ongo ki he tatali ki he tokotaha ko iá ke tukituki ʻi he matapaá? Fēfē kapau he ʻikai pē ke tau fakahū ʻa e tokotahá ki loto? Lau e Fakahā 3:20, pea tuku ki he fānaú ke nau taufetongi hono puke ha fakatātā ʻo Sīsū pea nau pehē pē ʻoku nau tukituki ʻi ha matapā. ʻE lava ke fakangalingali e toenga ʻo e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻoku nau fakaava ʻa e matapaá. Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tau tuku ange ke ofi mai ʻa Sīsū kiate kitautolu, neongo ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo sio kiate Ia?

Fakahā 5:1–10

Ko Sīsū Kalaisi pē ʻa e tokotaha ʻoku taau ke hoko ko hoku Fakamoʻuí.

Naʻe ako ʻa Sione mei heʻene vīsoné ko Sīsū pē (naʻe fakafofongaʻi ʻe ha lami) ʻe lava ke hoko ko hotau Fakamoʻui mo fakakakato e palani ʻa e Tamaí (naʻe fakafofongaʻi ʻe he tohi naʻe fakamaʻú).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kofu ha tatau ʻo e Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí ʻo ngāue ʻaki ha pepa pe filo, kimuʻa pea fai e kalasí. Fakaʻaongaʻi ha ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga mei he Fakahā 5:1–10, ke fakamatalaʻi e vīsone ne mamata ki ai ʻa Sioné. Fakaʻaliʻali e tohí ki he fānaú, talaange kiate kinautolu ko e founga pē ki hono fakaava ʻo e tohí ko hono kumi e fakatātā ʻo Sīsū ʻa ia kuó ke fufuuʻi ʻi he lokí. ʻI he taimi te nau maʻu ai ʻa e fakatātaá, fakaava ʻa e tohí pea vahevahe mo e fānaú ha niʻihi ʻo e ʻū fakatātā ʻi he tohí ʻoku nau fakafofongaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku lava ke maʻu koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí (hangē ko ha temipale, papitaiso, mo ha ngaahi fāmili). Fakamoʻoniʻi ange, ko e Fakamoʻuí pē te ne lava ʻo ʻai e ngaahi meʻa ko iá ke hokó.

  • Fakamatalaʻi fakanounou e vīsone naʻe fakamatalaʻi ʻi he Fakahā 5:1–10, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau fakatātaaʻi e anga ʻo e ongoʻi ʻa Sione mo e niʻihi kehé lolotonga e ngaahi kongokonga kehekehe ʻo e vīsoné. Hangē ko ʻení, te nau lava ʻo pehē pē ʻoku nau tangi ʻi he ʻikai lava ha taha ʻo fakaava ʻa e tohí, pe te nau fiefia ʻi he taimi ne fakaava ai ia ʻe he Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Fakahā 3:5, 12–21

Kapau te u tukupā ki he ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí, te u maʻu ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ʻi he langí.

Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ke “māmāfana pē, ʻo ʻikai momoko pe velá”? Fakakaukau ki ha ngaahi founga ke tokoniʻi ai ʻa e fānaú ke nau hoko ko e fehangahangai ʻo e māmāfaná—ke loto-vēkeveke ʻi heʻenau tukupā ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau fakataha ʻa e Fakahā 3:5, 12, 21, pea fakamatalaʻi ha faʻahinga lea pē he ʻikai ʻiloʻi ʻe he fānaú. ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “ikuná”? Fakaafeʻi e fānaú ke nau tā ha taha ʻo e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení pea vahevahe ia mo e kalasí.

  • Lau fakataha ʻa e Fakahā 3:15–16. Kole ki he fānaú ke nau talanoa fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻoku ʻaonga taha pe fakafiefia tahá ʻi he taimi ʻoku vela aí (hangē ko e supo) pe momokó (hangē ko e ʻaisikilimí). ʻE lava fēfē ʻe he māmāfana fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻo taʻofi kitautolu mei he ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻi he veesi 5, 12, mo e 21?

  • Tohiʻi ʻi he palakipoé ʻa e māmāfana, fakataha mo ha ngaahi lea ʻuhinga tatau, hangē ko e veiveiua, taʻemahuʻingaʻia, pe fakafiefiemālie. Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi lea ko ʻení ke tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai finangalo ai ʻa e ʻEikí ke tau māmāfaná. Ko e hā ha ngaahi foʻi lea te tau lava ʻo fakakaukau ki ai ke fakamatalaʻi ʻa e hala ʻokú Ne finangalo ke tau fouá? Vahevahe ʻa e ʻuhinga ʻokú ke fie tukupā kakato ai ki he Fakamoʻuí, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau vahevahe foki mo ʻenau ngaahi fakakaukaú.

Fakahā 3:20

Te u lava ʻo fili ke hoko ʻa Sīsū Kalaisi ko ha konga ʻo ʻeku moʻuí.

Te ke tokoniʻi fēfē ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí ke fakaava honau lotó mo e moʻuí ki he mālohi mo e ivi tākiekina ʻo Sīsū Kalaisí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻI hoʻo lau ʻa e Fakahā 3:20, fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo e Fakamoʻuí ʻi he matapaá mei he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí. Ke tokoniʻi e fānaú ke ʻilo ha ngaahi founga ʻe ʻuhingamālie ai e fakatātaá kiate kinautolú, fakaafeʻi ke nau ngāue tautau toko ua ke tali e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku tukituki ai ʻa Sīsū ʻi he matapaá? Ko e hā e ʻuhinga ʻoku ʻikai ai ke ʻi ai ha meʻa fakaava ʻi tuʻa ʻi he matapaá? ʻOku ʻuhinga ki he hā ke tuku ke hū ʻa Sīsū ki heʻetau moʻuí?

  • Kole ki he fānaú ke nau tohi ʻi he palakipoé ha ngaahi founga kehekehe ke “fakaava e matapaá” kia Sīsuú. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa e tokoni ki he niʻihi kehé, lau e folofolá, tauhi e ngaahi fuakava ʻoku tau fai ʻi he papitaisó, mo hono maʻu ʻo e sākalamēnití.

Fakahā 5:1–10

Ko Sīsū Kalaisi pē ʻa e tokotaha ʻoku taau ke hoko ko hoku Fakamoʻuí.

Naʻe akoʻi ʻe he vīsone ʻi he Fakahā 5 ko Sīsū Kalaisi pē naʻe taau mo malava ke fakahoko ʻa e Fakaleleí mo fakahaofi kitautolu mei he angahalá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau talanoa kau ki ha taimi ne nau fie maʻu ai ke fai ʻe ha taha ha meʻa naʻe ʻikai te nau lava ʻo fai maʻanautolu. Kole ange ke nau lau e Fakahā 5:1–10 pea fekumi ki he meʻa naʻe fie maʻu ke faí, ka ko e toko taha pē naʻá ne lavá (fakamatalaʻi ange ko Sīsū Kalaisi ʻa e Lamí pea ʻoku fakafofongaʻi ʻe he tohí ʻa e palani ʻa e ʻOtuá). Ko e hā e meʻa naʻe fai ʻe Sīsū maʻatautolu ʻa ia ne ʻikai toe lava ʻe ha taha kehé?

  • Kole ki he fānaú ke nau kumi ha himi pe ko ha hiva ʻa e fānaú ʻokú ne fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi lea ʻo e hivá ʻo kau kia Sīsū Kalaisí? ʻOku tatau fēfē nai ʻa e hiva ko ʻení mo e himi fakafetaʻi naʻe hivaʻi fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi he Fakahā 5:9–10?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe ki honau ngaahi fāmilí e ngaahi founga te nau lava ai ʻo fakaafea mai e ivi tākiekina ʻa e Fakamoʻuí ki honau ngaahi ʻapí.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Poupouʻi ʻa e ʻapasiá. Ko ha konga mahuʻinga ʻo e loto-ʻapasiá ko e fakakaukau ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. Te ke lava ʻo fakamanatu ki he fānaú ke nau loto-ʻapasia ʻaki ʻenau hiva leʻosiʻi pe ngūngū ha foʻi hiva pe fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū.

Paaki