Fuakava Foʻoú 2023
25–31 Tīsema. Fakahā 15–22: “Ko Ia ia ʻe Ikuná, ʻe Maʻu ʻe Ia ʻa e Ngaahi Meʻa Kotoa Pē”


“25–31 Tīsema. Fakahā 15–22: ‘Ko Ia ia ʻe Ikuná, ʻe Maʻu ʻe Ia ʻa e Ngaahi Meʻa Kotoa Pē,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023 (2021)

“25–31 Tīsema. Fakahā 15–22,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2023

ʻĪmisi
Talitali ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e kakaí ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí

Ko e Kolo Taʻengatá, tā ʻa Keith Larson

25–31 Tīsema

Fakahā 15–22

“Ko Ia ia ʻe Ikuná, ʻe Maʻu ʻe Ia ʻa e Ngaahi Meʻa Kotoa Pē”

ʻI hoʻo teuteu ke akoʻí, fakaʻaongaʻi hoʻo aʻusia ʻi hono ako fakataautaha pe fakafāmili ʻa e Fakahā 15–22. Ko e hā ne mahino kiate koé? Ko e hā ha ngaahi ongo naʻá ke maʻu? Manatuʻi ʻe lava ke fakafeʻungaʻi e ngaahi ʻekitivitī naʻe fokotuʻu atu ʻi he lēsoni ko ʻení, maʻá e fānau ʻo ha faʻahinga taʻu motuʻa pē.

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe e ʻuhinga ʻoku nau toe fie nofo ai mo e Tamai Hēvaní. Tokoniʻi kinautolu ʻi he toenga ʻo e lēsoní ke nau fekumi ki he ngaahi meʻa te nau lava ʻo fai ke nau teuteu ai ke foki kiate Ia.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Fakahā 15:2–4

Te u lava ʻo fakahīkihikiʻi ʻa e ʻOtuá ʻaki ʻeku hiva.

Ko e Kāingalotu ne fakamatalaʻi ʻe Sione ʻi he Fakahā 15:2–4 naʻa nau hiva ha ngaahi fakahīkihiki ki he ʻOtuá koeʻuhi ko ʻEne angaleleí. Ko e hā ha ngaahi hiva fakafetaʻi ʻe lava ʻo tokoni ki he fānaú ke fakahaaʻi ʻenau ʻofa ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻI hoʻo lau leʻolahi e ngaahi konga ʻi he Fakahā 15:2–4, kole ki he fānaú ke nau faʻu hano fakatātaaʻi hangē ko e tā ha haʻape, pe tataki ha kuaea. ʻOku tau ongoʻi fēfē ʻi he taimi ʻoku tau hiva ai fekauʻaki mo Sīsuú?

  • Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi hiva ʻoku nau manako taha ai fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. Hivaʻi fakataha ha niʻihi ʻo e ngaahi hivá, pea tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi hivá fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí.

Fakahā 19:7

Te u lava ʻo mateuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí, ʻi heʻeku fili ki he totonú.

Te ke tokoniʻi fēfē ʻa e fānaú ke mahino kiate kinautolu, ʻe fakafiefia maʻatautolu ʻa e Hāʻele ʻAnga Uá kapau te tau muimui ki he ngaahi fekau ʻa Sīsuú?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻEke ki he fānaú pe kuo nau ʻalu nai ki ha mali. Ko e hā ʻenau ongoʻi ki aí? Ko e hā ʻoku fiefia ai ʻa e kakaí ʻi ha kātoanga mali? Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí ʻi he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí, pea lau ʻa e Fakahā 19:7. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he “taʻane ʻo e Lamí” ʻa e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. Ko e hā ka tau fiefia ai ʻi he toe hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí? Tokoni ki he fānaú ke fakafehoanaki ʻa e fiefia ʻo ha kātoanga mali ki he fiefia ʻo e toe hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí.

  • Vahevahe ki he fānaú e ʻuhinga ʻokú ke fakatuʻamelie ai ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsuú? Te mou lava foki ʻo hivaʻi fakataha ha foʻi hiva kau ki he Hāʻele ʻAnga Uá, hangē ko e “ʻO Ka Ne Ka Toe Haʻú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 46–47).

  • Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe e meʻa ʻoku nau fai ke nau mateuteu ai ki he lotú he Sāpaté. Ko e hā e ʻuhinga ʻoku tau fai ai e ngaahi meʻá ni kimuʻa pea tau haʻu ki he lotú? Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau mateuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Kalaisí? ʻI he peesi ʻekitivitī ki he uike ní, tuku ki he fānaú ke nau tā e meʻa te nau lava ʻo fai ke nau teuteu ai ki he Hāʻele ʻAnga Uá.

Fakahā 21:1, 3–4, 22–27; 22:1–2

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke u nofo mo Ia ʻi he puleʻanga fakasilesitialé.

ʻI he ongo vahe fakaʻosi ʻe ua ʻo tohi Fakahaá, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sione ha lea fakaʻofoʻofa ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e nāunau fakasilesitialé ʻa ia ʻe fiefia ai e kakai faivelengá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau tā ʻi he palakipoé ʻa e fuʻu ʻakau naʻe fakamatalaʻi ʻi he Fakahā 22:2. Fakamatalaʻi ange ko e fuʻu ʻakau ko ʻení, ko e ʻakau ia ʻo e moʻuí, pea ʻoku fakafofongaʻi ʻe hono fuá ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá (vakai, 1 Nīfai 11:21–22). ʻOange ki he fānaú ha ʻū laʻipepa kuo kosi hangē ha fuaʻiʻakaú, pea fakaafeʻi ke nau tā ʻi he laʻipepá ha meʻa ʻokú ne tokoniʻi kinautolu ke nau ongoʻi e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní. Fakamatalaʻi ange ko kinautolu ʻoku ʻofa mo talangofua ki he Tamai Hēvaní, te nau nofo mo Ia ʻi he puleʻanga fakasilesitialé.

  • Vahevahe mo e fānaú ha ngaahi ʻīmisi ʻe niʻihi pe ngaahi fakaikiiki naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sione ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e nāunau fakasilesitialé (vakai, Fakahā 21:1, 3–4, 22–27; 22:1–2), pea fakaafeʻi e fānaú ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻo e ngaahi meʻá ni.

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva ʻokú ne akoʻi mai e founga ke tau teuteu ai ke tau foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá, hangē ko e “Te u Muimui he Palani ʻa e ʻOtuá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 86–87). Fakaafeʻi e fānaú ke nau feinga ke ʻiloʻi e meʻa te nau lava ʻo fai ke nau toe nofo ai mo e Tamai Hēvaní.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Fakahā 19:7–8

Te u lava ʻo mateuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí, ʻi heʻeku fili ki he totonú.

Te ke tokoniʻi fēfē e fānau ʻokú ke akoʻí ke mahino kiate kinautolu ko e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí ko ha meʻa fakafiefia ia maʻá e kakai māʻoniʻoní?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau fakataha e Fakahā 19:7–8, pea tokoni ke mahino ki he fānaú ʻa e fakataipe ʻi he ngaahi veesi ko ʻení—ko e taʻané ko e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ia ʻa e Fakamoʻuí, ko e Lamí ʻa e Fakamoʻuí, pea ko Hono ʻunohó ʻa e Siasí (pe ko kitautolu kotoa). Ko e hā ha ngaahi meʻa te tau lava ʻo fai ke tau teuteu ai ki he toe hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí?

  • Toe vakaiʻi mo ako maʻuloto mo e fānaú ʻa e Tefito ʻo e Tui 1:10. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakamatalaʻi ʻe he tefito ʻo e tui ko ʻení ha meʻa fakafiefia lahi ʻe hoko ʻi he taimi ʻe toe hāʻele mai ai ʻa Sīsuú. Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo e Hāʻele ʻAngaua mai ʻa Sīsuú ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau tā e meʻa ʻoku nau fakakaukau atu ʻe hoko ʻi he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsuú.

Fakahā 20:12–13

ʻE fakamaauʻi au ʻe he ʻOtuá.

Te tau tuʻu kotoa ʻi ha ʻaho ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá ke fakamaauʻi kitautolu. Te ke lava ʻo tokoni ke mahino ki he fānaú ʻe moʻoni, totonu, mo ʻaloʻofa ʻa ʻEne fakamāú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Hiki ʻi he palakipoé ʻa e ʻE fēfē nai ʻa e ʻAho ʻo e Fakamāú? Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fekumi ki ha ngaahi tali ki he fehuʻi ʻi he Fakahā 20:12–13 pea mo e “Fakamaau Fakaʻosí” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá (scriptures.ChurchofJesusChrist.org). Ko e hā kuo fai ʻe he Fakamoʻuí kae lava ke hoko ʻa e ʻAho Fakamāú ko ha ʻaho fakafiefia? (vakai, Tefito ʻo e Tui 1:3–4). Ko e hā te tau lava ʻo faí ke hoko ia ko ha ʻaho fakafiefia kiate kitautolú?

    ʻĪmisi
    Ko Sīsū mo e kakai ʻoku nau ʻi he māmá ʻi Hono toʻukupu toʻomataʻú mo e kakai ʻi he fakapoʻulí ʻi hono toʻohemá

    Ko e Fakamaau Fakaʻosí, tā ʻa John Scott

  • ʻOmi ki he kalasí ha tohi ke ne fakafofongaʻi ʻa e “tohi ʻo e moʻuí” (Fakahā 20:12), ʻa ia kuó ke hiki ai ha ngaahi ʻulungaanga Faka-Kalaisi mo e ngaahi ngāue lelei ʻa e fānau ʻi hoʻo kalasí. Lau ki he fānaú ʻa e ngaahi meʻa naʻá ke tohí, pea fakaafeʻi ke nau talanoa fekauʻaki mo e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi kuo nau mātā ʻiate kinautolú. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ʻoku tokoniʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau hoko ʻo hangē ko Iá mo ʻomi ha founga ke tau fakatomala ai mo ikunaʻi ʻa e angahalá.

Fakahā 21:1, 3–4, 22–27; 22:1–2, 17

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke u nofo mo Ia ʻi he puleʻanga fakasilesitialé.

ʻI hoʻo lau ʻa e fakamatala ʻa Sione ki he nāunau fakasilesitialé ʻi he Fakahā 21–22, ko e hā e meʻa naʻe makehe kiate koé? Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ke vahevahe mo e fānau ʻokú ke akoʻí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fekumi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, ki ha ngaahi lea pe kupuʻi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sione ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e nāunau fakasilesitialé: Fakahā 21:1, 3–4, 22–27; 22:1–2. Tuku ke nau fili ha meʻa ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻoku nau loto ke tā fakatātaaʻi. Te nau lava leva ke talanoa ki he kalasí ʻo kau ki heʻenau ʻū fakatātaá. Poupouʻi kinautolu ke fakaʻaliʻali ʻenau ʻū fakatātaá ki honau ngaahi fāmilí ʻi ʻapi.

  • Lau fakataha e Fakahā 22:17, pea fakamatalaʻi ange ko e taʻahine ʻoku lea “Haʻú” ko e Siasí ia. ʻI heʻetau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí, ko hai ʻoku tau loto ke fakaafeʻi e niʻihi kehé ke nau “haʻu” ki aí? (vakai Molonai 10:30–33). Ko e hā ha meʻa ʻe ala “fieinua” ki ai ʻa e niʻihi ʻoku tau feohí? Ko e hā ha ngaahi founga lelei ke tau fakaafeʻi ʻaki e kakaí ke nau “haʻú”?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Tokoniʻi e fānaú ke nau teuteu ke lau ʻa e Tohi ʻa Molomoná he taʻu foʻoú, ʻaki hano fakaafeʻi ke nau kole ki ha mēmipa ʻo e fāmilí pe kaungāmeʻa ke vahevahe ha veesi pe talanoa ʻoku nau manako ai mei he Tohi ʻa Molomoná.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Akoʻi e fānaú ke hiki e ngaahi ongó. Kapau ʻe lava ʻe he fānaú ʻo ako e ʻulungaanga ʻo hono hiki e ngaahi ongó, ʻe tokoniʻi ai kinautolu ke nau ʻiloʻi mo muimui ʻi he Laumālié. ʻE lava ke hiki ʻe he fānaú e ngaahi ongó ʻaki hano fakaʻilongaʻi e folofolá, tā e ʻū fakatātā, pe hiki ha ngaahi fakamatala tohinoa faingofua. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí30.)

Paaki