Fuakava Foʻoú 2023
11–17 Tīsema. Fakahā 6–14: “Naʻa Nau Ikuna … ʻaki ʻa e Taʻataʻa ʻo e Lamí”


“11–17 Tīsema. Fakahā 6–14: ‘Naʻa Nau Ikuna … ʻaki ʻa e Taʻataʻa ʻo e Lamí,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Foʻoú 2023 (2021)

“11–17 Tīsema. Fakahā 6–14,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2023

ʻĪmisi
Ko Sīsū ʻoku ʻafio ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi fetuʻú

Fakatahatahaʻi e fakatātaá ʻe Eric Johnsen: Ko e Fakataha Alēlea Lahí, tā ʻa Robert T. Barrett; pupunga fetuʻu ʻi he angalelei ʻa e European Space Agency

11–17 Tīsema

Fakahā 6–14

“Naʻa Nau Ikuna … ʻaki ʻa e Taʻataʻa ʻo e Lamí”

ʻI hoʻo lau ʻa e Fakahā 6–14, fakakaukau ki he fānau ʻokú ke akoʻí. ‘E lava ke tokoni atu ʻa e Laumālie Mā‘oniʻoní ke ke ʻiloʻi e ngaahi moʻoni ʻe mahuʻingamālie kiate kinautolú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaʻaliʻali ha ʻū fakatātā ʻe tokoni ki he fānaú ke nau manatuʻi ʻa e ngaahi meʻa kuo nau toki ako kimuí ni mai ʻi ʻapi pe ʻi he Palaimelí. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau ʻiloʻi fekauʻaki mo e fakatātaá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Fakahā 7:9, 13–14

ʻOku tokoniʻi au ʻe Sīsū Kalaisi ke u hoko ʻo maʻa.

Naʻe mamata ʻa Sione ki ha kakai tokolahi naʻa nau tui ha ngaahi kofu naʻe “fō ke hinehina … ʻi he taʻataʻa ʻo e Lamí” (veesi 14). Fakakaukau ki he founga ʻe lava ai ke tokoni ʻa e mata meʻa-hā-mai ko ʻení ke mahino ki he fānaú ʻa hono mahuʻinga ke tau maʻá ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha vala hinehina (pe ko hano fakatātā) mo ha fakatātā ʻo Sīsū. Lau e Fakahā 7:9, 13–14 ki he fānaú, pea kole ange ke nau tuhu ki he fakatātaá mo e valá ʻi he taimi kotoa pē ʻoku nau fanongo ai ki he foʻi lea hinehina. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he vala hiná ʻa e maʻá, pea ʻokú ne fakamanatu mai kiate kitautolu ʻe lava ʻe Sīsū Kalaisi ʻo ngaohi kitautolu ke tau maʻa mei heʻetau ngaahi fehālākí.

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha konga tupenu hinehina, pea tuku ke nau feinga ke ʻuli ʻaki hano kohikohi ʻaki ha peni pe ʻai ki ai ha kelekele. Fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku tau talangataʻa ai ki he ngaahi fekaú, ʻe lava ke tatau ia mo hono ʻuliʻi hotau valá. Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū ʻi Ketisemani (hangē ko e Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 56), ʻave ʻa e tupenu pe pepa kuo ʻulí, pea fakaʻaliʻali ange ha konga tupenu maʻa. Fakamoʻoni ange ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau maʻa.

  • Hivaʻi ha foʻi hiva kau ki he papitaisó, hangē ko e “ʻI Heʻeku Papitaisó” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 53), pea fakamoʻoniʻi ange ʻoku tokoniʻi kitautolu ʻe Sīsū ke tau maʻa ʻi he taimi ʻoku tau papitaiso aí.

Fakahā 12:7–11

Naʻá ku fakahaaʻi ʻeku tui kia Sīsū Kalaisí ʻi he maama fakalaumālié.

ʻI he Tau ʻi Hēvaní, naʻe ikunaʻi ʻe he fānau angatonu ʻa e ʻOtuá ʻa Sētane ʻaki e “lea ʻo ʻenau fakamoʻoní” mo ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí (Fakahā 12:11). ʻOku nau kei fai pehē pē he kuongá ni.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Ke tokoni ke mahino ki he fānaú e ʻuhinga ke muimui ʻi ha tā-sīpinga ʻo ha taha, fili ha taha ʻi he fānaú ke hoko ko ha “taki,” pea kole ki he niʻihi kehé ke muimui ʻiate ia ʻaki ʻenau fai e meʻa ʻokú ne faí. Pea tuku leva ki he fānau kehé ke hoko ko ha taki. Lau e Fakahā 12:7–11 ki he fānaú pea fakamatalaʻi ange, kimuʻa pea fanauʻi kitautolú, ne tau fili ke tau muimui kia Sīsū kae ʻikai ko Sētane.

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e moʻui ʻi he maama fakalaumālié “Te u Muimui he Palani ʻa e ʻOtuá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 86–85). ʻEke ha ngaahi fehuʻi hangē ko e, “Ko e hā naʻe hoko ʻi he langí kimuʻa pea fanauʻi kitautolú?” mo e “Ko e hā naʻa tau fili ke faí?” (Vakai foki “Talateú: Ko e Palani ʻa ʻEtau Tamai Hēvaní” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Foʻoú, 1–5, pe vitiō fekauʻaki mo iá ʻi he ChurchofJesusChrist.org.)

Fakahā 14:6–7

Naʻe fakafoki mai ʻa e ongoongoleleí ʻi hotau kuongá ni.

Naʻe tohi ʻa Sione fekauʻaki mo ha ʻāngelo te ne ʻomi ʻa e “ongoongolelei taʻengatá” (Fakahā 14:6). ʻOku ʻomi ʻe hono aleaʻi ʻo e Fakahā 14:6–7 ha faingamālie ke ke fakamoʻoni ai ki hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻi hotau kuongá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha fakatātā ʻo Molonai ʻoku talanoa kia Siosefa Sāmita, lolotonga hoʻo lau ʻa e Fakahā 14:6 (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 91). Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke tuhu ki he ʻāngelo ʻi he fakatātaá. Vahevahe mo kinautolu ʻa e talanoa ki he ʻaʻahi ʻa Molonaí (vakai “Vahe 3: Ko e ʻĀngelo ko Molonaí mo e ʻŪ Lauʻi Peleti Koulá,” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, 13–17, pe ko e vitiō fekauʻaki mo iá ʻi he ChurchofJesusChrist.org).

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fakatātaaʻi ʻa e talanoa ʻo e ʻaʻahi ʻa Molonai kia Siosefa Sāmitá (vakai Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:29–35). Tokoniʻi kinautolu ke nau tala atu ha niʻihi ʻo e ngaahi tāpuaki ʻoku tau fiefia ai koeʻuhí ko hono fakafoki mai ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Fakahā 9:1–2

ʻE lava ke tokoniʻi au ʻe he ongoongoleleí ke u ikunaʻi e ʻahiʻahí.

ʻE lava ke fakatatau ʻa e kohu naʻá ne ngaohi ke fakapōpōʻuli ʻa e ʻataá ʻi he Fakahā 9:2 ki he ngaahi ʻahiʻahí (vakai, 1 Nīfai 12:17).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tā ʻū fakatātā ʻo ha laʻā mo ha konga ʻao fakapōpōʻuli, pea kosi ia ʻo toʻo. Fakaafeʻi e fānaú ke nau lau e Fakahā 9:2 mo e 1 Nīfai 12:17 pea tohiʻi ʻi he konga ʻao fakapōpōʻulí ʻa e meʻa ʻoku fakafofongaʻi ʻe he kohú ʻi he ongo veesi ko ʻení. Fakapipiki ʻa e ʻao fakapōpōʻulí ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau faʻu ha lisi ʻo e ngaahi ʻahiʻahi ʻoku fehangahangai mo e fānau ʻi honau taʻu motuʻá. Fakapipiki leva ʻa e laʻaá ʻi he palakipoé pea kole kiate kinautolu ke nau faʻu ha lisi ʻo e ʻū meʻangāue kuo foaki mai ʻe he Tamai Hēvaní kiate kitautolu ke ikunaʻi ʻaki ʻa e fakapoʻulí ʻi he māmaní.

  •      

Fakahā 12:7–11

Naʻá ku fakahaaʻi ʻeku tui kia Sīsū Kalaisí ʻi he maama fakalaumālié.

Ko e fānau ʻokú ke akoʻí, ʻoku nau ʻi māmani koeʻuhí ne nau maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisi ʻi he maama fakalaumālié pea nau fili ke muimui kiate Ia.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau fakataha e Fakahā 12:7–11, pea tohiʻi ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi foʻi lea fuʻu ngata, Tau ʻi he Langí, lī ki tuʻa, fakamoʻoni, mo e Lami. Kole ki he fānaú ke nau fakamatalaʻi fakanounou e ngaahi veesi ko ʻení ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi lea ʻi he palakipoé. Ko e hā ʻoku tau ako kau kia Sīsū Kalaisi (ʻa e Lamí) mei he ngaahi veesi ko ʻení? Ko e hā ʻoku tau ako kau ki he ngaahi fili ne tau fai ʻi he maama fakalaumālié?

  • Faʻu ha ngaahi kōlomu ʻe tolu ʻi he palakipoé pea fakahingoa kinautolu ko e Kimuʻa ʻi he moʻuí ni, Lolotonga e moʻuí ni, mo e Fakatouʻosi. Teuteuʻi ha ʻū laʻipepa ʻoku fakahaaʻi ai e ngaahi moʻoni kau ki he maama fakalaumālié mo e moʻui fakamatelié, hangē ko e ʻOku ʻi ai hotau sino, ʻOku ʻikai hatau sino, ʻOku tau nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá, ʻOku tau tauʻi ʻa Sētane, ʻOku tau fakahaaʻi ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí, pea mo e ʻOku tau muimui ki he palani ʻa e ʻOtuá. Tuku ki he fānaú ke nau taufetongi ʻi hono fili ha laʻipepa mo fili e kōlomu ʻoku kau ki aí. Vahevahe ange hoʻo loto-falala ʻe lava ke hokohoko atu hono fakahaaʻi ʻe he fānaú ʻa e tui kia Kalaisi.

Fakahā 14:6–7

ʻE malangaʻi ʻa e ongoongoleleí ki māmani fulipē, ko ha konga ʻo hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí.

ʻE lava ke tokoni ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí ke malangaʻi ʻa e ongoongoleleí “ki he puleʻanga kotoa pē, mo e faʻahinga, mo e lea, mo e kakai” (Fakahā 14:6).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau lau ʻa e Fakahā 14:6–7 pea tohiʻi ʻi he palakipoé ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku mahuʻingamālie kiate kinautolu mei he ngaahi veesi ko ʻení. Kole ange ke nau vahevahe e ʻuhinga ne nau fili ai e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ko iá. Vahevahe ange ʻoku fakamatalaʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ʻa hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻi hotau kuongá. Fehuʻi ange pe te nau kau fēfē ʻi hono malangaʻi ʻo e ongoongoleleí ki he māmaní.

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lau ʻa e Fakahā 14:7 pea toe fakalea ʻi heʻenau lea pē ʻanautolu ʻa e pōpoaki ʻa e ʻāngeló ki he māmaní. Pe fakaafeʻi kinautolu ke nau tā ha fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi e pōpoaki ʻa e ʻāngeló. Ko e hā te tau lava ʻo vahevahe mo e niʻihi kehé fekauʻaki mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Tokoniʻi e fānaú ke nau hiki ha foʻi lea pe kupuʻi lea ʻe tokoni ke nau manatuʻi ha meʻa ne nau ako ʻi he kalasí he ʻahó ni. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakaʻaliʻali e meʻa ne nau tohí ki ha taha ʻi ʻapi pea vahevahe e meʻa ne nau akó.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Akoʻi ʻa e tokāteliné ʻo fakafou ʻi he mūsiká. ʻE lava ke fakamālohia ʻe hono hivaʻi ʻo e ngaahi hivá mo e fānaú ʻa e tokāteline ʻokú ke akoʻi mei he folofolá. Ki ha ngaahi fakakaukau, vakai ki he “Ko Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Hivá ke Akoʻi ʻa e Tokāteliné” ʻi he konga “Ngaahi Fakahinohino ki he Taimi Hivá mo e Polokalama ʻa e Fānaú ʻi he Houalotu Sākalamēnití” ʻi he fakaʻosinga ʻo e tohi lēsoni ko ʻení.

Paaki