Fuakava Motuʻá 2022
3–9 Sānuali. Sēnesi 1–2; Mōsese 2–3; ʻĒpalahame 4–5: “Naʻe Fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻi he Kamataʻangá ʻa e Langí mo e Māmaní”


“3–9 Sānuali. Sēnesi 1–2; Mōsese 2–3; ʻĒpalahame 4–5: ‘Naʻe Fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻi he Kamataʻangá ʻa e Langí mo e Māmaní,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“3–9 Sānuali. Sēnesi 1–2; Mōsese 2–3; ʻĒpalahame 4–5,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2022

ʻĪmisi
ʻīmisi ʻo e māmaní mo e māhiná

3–9 Sānuali

Sēnesi 1–2; Mōsese 2–3; ʻĒpalahame 4–5

“Naʻe Fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻi he Kamataʻangá ʻa e Langí mo e Māmaní”

ʻI hoʻo ako ʻa e Sēnesi 1–2, Mōsese 2–3, mo e ʻĒpalahame 4–5, fakakaukau ki he fānau ʻokú ke akoʻí, pea fakalaulauloto ki he ngaahi moʻoni te ke lava ʻo tokoni ke mahino kiate kinautolu mei he ngaahi vahe ko ʻení.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ha meʻa naʻe fakatupu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻa ia ʻoku nau houngaʻia ai. ʻE lava ke tokoni ʻa hono fakaʻaliʻali e ʻū fakatātā mei he lēsoni ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí ke nau maʻu ha ngaahi fakakaukau.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Mōsese 2

Naʻe fakatupu ʻe Sīsū ʻa e māmaní.

ʻE ala tokoni ʻa e ʻilo fekauʻaki mo e Fakatupú ke ongoʻi ʻe he fānaú e ʻofa ʻa e ʻOtuá mo fakalahi ʻenau houngaʻia ʻi he māmaní. Te ke lava fēfē ke ʻai e ako fekauʻaki mo e Fakatupú ke fakalaumālié?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ʻū fakatātā ʻo e ngaahi meʻa ʻokú ne fakafofongaʻi ha ngaahi vahaʻataimi kehekehe ʻo e Fakatupú (ʻo hangē ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Mōsese 2; vakai foki “Naʻe Faʻu ʻe Sīsū ʻa e Māmaní,” ʻi he Ngaahi Talanoa mei he Fuakava Motuʻá), pea tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi ngāue ke hoa mo e ʻū fakatātaá. Hangē ko ʻení, te nau lava ʻo kuku honau nimá ke fakafofongaʻi ʻa e kelekele mōmoá pe ngaungaue honau nimá ke hangē ko e peau ʻo e tahí (vakai, Mōsese 2:9–10). Vahevahe hoʻo fakamoʻoni naʻe fakatupu ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi meʻá ni koeʻuhí ko ʻEne ʻofa mo e Tamai Hēvaní ʻiate kitautolú.

  • Hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ne fakatupu ʻe Sīsū Kalaisi maʻatautolú, hangē ko e “Fakaʻofoʻofa ʻa Māmaní” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 123). Kole ki he fānaú ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻo e ngaahi fakatupu ne fakamatalaʻi ʻi he hivá.

    ʻĪmisi
    monomono ʻokú ne fakahaaʻi e tuʻunga kehekehe ʻo e fakatupú

    Creation [Fakatupú], tā ʻe Joan Hibbert Durtschi

Mōsese 2:26–27

Naʻe fakatupu au ʻi he tatau ʻo e ʻOtuá.

Ko e taimi ʻe mahino ai ki he fānaú naʻe fakatupu kinautolu ʻi he tatau ʻo e ʻOtuá, ʻe lava ke nau fakatupulaki ha faʻahinga ongo ʻaʻapa ki honau sino ʻonautolú mo e niʻihi kehé.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau toutou lea ʻaki ʻa e “ko au, ko e ʻOtuá, naʻá ku ngaohi ʻa e tangatá ʻi hoku ʻīmisi ʻoʻokú” ʻo tuʻo lahi (Mōsese 2:27). Fakamatalaʻi ange naʻe ngaohi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa hotau sinó ke hangē pē ko Iá. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tuhu ki he ngaahi kupu honau sinó ʻi hoʻo fakalau iá, pe hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo hotau sinó, hangē ko e “ ʻUlu, Uma, Tui, mo Vaʻe” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 129a).

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fakatātaaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻe lava ke nau fai ʻaki honau sinó, lolotonga iá ʻe mateʻi ʻe he fānau kehé ʻa e meʻa ʻoku nau faí. Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ʻa e ʻuhinga ʻoku nau houngaʻia ai ʻi honau sinó.

  • Tā ha fakatātā ʻo ha sino ʻi ha laʻipepa, pea faʻu ha pāsolo ʻaki hano kosikosi kongokonga ia. Tufotufa ʻa e kongokonga laʻipepá pea tuku ke fengāueʻaki fakataha e fānaú ke nau fokotuʻutuʻu fakataha ia ke faʻu ʻaki ha sino. Kole ki he fānaú ke nau vahevahe e ngaahi meʻa ʻe lava ke nau fai ʻaki ʻa e kupu takitaha ʻo e sinó. Vahevahe ange hoʻo fakamoʻoni naʻe faʻu hotau sinó ʻi he ʻīmisi ʻo e ʻOtuá.

Mōsese 3:2–3

ʻOku māʻoniʻoni ʻa e ʻaho Sāpaté.

Ko e fānau kuo nau maheni ki hono tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoni ʻi heʻenau kei siʻí, ʻoku meimei ke nau tauhi e fekau ko ʻení ʻi he taimi ʻoku fakaʻau ke femoʻuekina mo faingataʻa ange ai e moʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ʻa e Mōsese 3:2–3, pea kole ki he fānaú ke nau fakafanongo ki he meʻa naʻe fai ʻe he ʻOtuá ʻi he ʻaho hono fitú. ʻOmi ha ʻū fakatātā (pe tā ha ʻū fakatātā faingofua) ʻo e ngaahi meʻa ʻe lava ke tau fai ʻi he Sāpaté ke ngaohi ia ke hoko ko ha ʻaho māʻoniʻoni pea mo e ngaahi meʻa ʻoku tau fai he ngaahi ʻaho kehé. Tuku ki he fānaú ke nau fakakalakalasi e ʻū fakatātaá ki ha fokotuʻunga ʻe ua, ko e taha ki he ʻaho Sāpaté mo e taha ki he ngaahi ʻaho kehé. Fakamoʻoni ki he ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke tauhi e Sāpaté ke māʻoniʻoní.

  • ʻI ha ngaahi ʻaho siʻi kimuʻa he kalasí, fakaafeʻi ha taha he fānaú ke haʻu mo ʻene ongomātuʻá ʻo mateuteu ke vahevahe ʻa e ngaahi meʻa ʻoku nau fai ʻi honau fāmilí ke tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní. Fakaafeʻi e fānau kehé ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku fai ʻe honau fāmilí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Mōsese 2

Naʻe fakatupu ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e māmaní ʻi he fakahinohino ʻa e Tamai Hēvaní.

Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e Mōsese 2 ke tokoni ke mahino ki he fānaú naʻe fakataumuʻa hono faʻu ʻo e māmaní ke hoko ko ha konga ʻo e palani ʻa e ʻOtuá. ʻI hoʻo lau e ngaahi vahe ko ʻení, ko e hā e ngaahi fakakaukau ʻokú ke pehē ʻe ala tokoni ke fakamālohia ai e fakamoʻoni ʻa e fānaú ki he Fakatupú?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi taimi ne nau ngaohi ai ha meʻa ʻaki ʻenau muimui ki he ngaahi fakahinohino ʻa ha taha kehe. Hangē ko ʻení, mahalo kuo nau ngaohi ha meʻatokoni ʻo muimui ʻi he fakahinohino ʻa e mātuʻá pe ko hanau tokoua. Tohiʻi ʻa e Ko hai naʻá ne fakatupu ʻa e māmaní? ʻi he palakipoé, pea fakaafeʻi e fānaú ke kumi e talí ʻi he Mōsese 2:1. Fakamoʻoni ange naʻe fakatupu ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e māmaní ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e Tamai Hēvaní.

  • Vahe ki he fānau takitaha ha ngaahi veesi ʻi he Mōsese 2 ʻoku felāveʻi mo ha taha ʻo e ngaahi ʻaho ʻo e fakatupú, pea kole ange ke ne tā ha fakatātā ʻo e ngaahi meʻa naʻe fakatupu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū ʻi he ʻaho ko iá. Kole ki he fānaú ke nau puke ʻenau ʻū fakatātaá pea tuʻu laine ʻo fakatatau mo e hokohoko ʻo e ngaahi ʻaho ʻo e Fakatupú, pea fakaafeʻi leva e fānau takitaha ke ne akoʻi ki he toenga e fānaú ʻa e meʻa naʻe hoko ʻi he ʻaho naʻe vahe angé. Ko e hā e meʻa ʻoku tau ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi mei he talanoa ʻo e Fakatupú?

Mōsese 2:26–27

Naʻe fakatupu ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ʻi he ʻīmisi ʻo e ʻOtuá.

ʻE ʻoange ʻe he māmaní ha ngaahi pōpoaki hala ki he fānaú fekauʻaki mo honau sinó. Ko e tokāteline ʻi he Mōsese 2:26–27 ko ha fakaʻaiʻai mālohi ia ke fakaʻapaʻapaʻi mo tokangaʻi hotau sinó.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau fakataha ʻa e Mōsese 2:26–27. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo hotau sinó? Vaʻinga ʻi he foʻi vaʻinga “Ko Ho Sinó Ko Ha Temipale” (Liahona, ʻAokosi 2019, K12–K13). ʻE lava foki ke mou lau fakataha ha ngaahi kupuʻi lea mei he pōpoaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ko e “Ko Ho Sinó: Ko Ha Meʻaʻofa Fakaofo ke Mataʻikoloa ʻAki” (Liahona, ʻAokosi 2019, 50–55) ʻa ia ʻe ala tokoni ki he fānaú ke nau ongoʻi houngaʻia ʻi he Tamai Hēvaní koeʻuhí ko honau sinó.

  • Tā ha fakatātā ʻo ha sino ʻi he palakipoé, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau fili ha kupu ʻo e sinó pea tohiʻi he tafaʻakí ʻa e ʻuhinga ʻoku nau houngaʻia ai ʻi aí. Fakahaaʻi ʻa hoʻo houngaʻia ʻi ho sinó, pea fakamoʻoni naʻe faʻu kitautolu ʻi he tatau ʻo e ʻOtuá.

Sēnesi 2:2–3

ʻOku māʻoniʻoni ʻa e ʻaho Sāpaté.

Mahalo ʻe fie maʻu ke fakamatalaʻi ʻe he fānaú ki honau kaungāmeʻá ʻa e ʻuhinga ʻoku nau tauhi ai e Sāpaté ʻo kehe mei he ngaahi ʻaho kehé. ʻOku akoʻi mai ʻi he Sēnesi 2:2–3 ʻa e ʻuhinga ʻoku māʻoniʻoni ai ʻa e ʻaho Sāpaté. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke tokoni ke mahino lelei ange ki he fānaú pea mo fakamatalaʻi ʻa e tokāteline ko ʻení?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • ʻOku hoko fēfē ʻetau tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní ke fakahaaʻi ai ʻetau ʻofa mo e fakaʻaʻapa ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí? Tokoni ke fakafaivaʻi ʻe he fānaú ha ngaahi tūkunga ʻoku nau fakamatalaʻi ai ki ha kaungāmeʻa ʻa e ʻuhinga ʻoku nau fili ai ke fai e ngaahi meʻa he Sāpaté ʻokú ne fakalangilangiʻi ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsuú. Fokotuʻu ange ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e Sēnesi 2:2–3 ʻi heʻenau fakamatalá.

  • Tuku ha ngaahi miniti ki he fānaú ke nau hiki ha lisi ʻo e ngaahi meʻa kehekehe te nau ala fakakaukau ki aí, ʻa ia ʻe lava ke nau fai ke tauhi e Sāpaté ke hoko ko ha ʻaho māʻoniʻoní. Fakaafeʻi e fānaú ke vahevahe ʻenau ngaahi lisí, pea poupouʻi ke tānaki ki heʻenau lisí ʻa e ngaahi meʻa ʻe fokotuʻu ʻe he niʻihi kehé ʻi he lolotonga ʻenau vahevahé, ʻa ia ne ʻikai ke nau fakakaukau ki ai. Fokotuʻu ange ki he fānaú ke nau ō mo e ngaahi lisí ki honau ʻapí pea nau vakai ki ai ʻi he taimi te nau fie maʻu ai ha ngaahi fakakaukau ki ha ngaahi meʻa lelei ke fai he Sāpaté.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Tokoniʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki he founga te nau lava ai ke fai ha ʻekitivitī mo honau ngaahi fāmilí ʻoku tatau mo e meʻa ne mou fai ʻi he kalasí. Mahalo te ke fie tokoni ke nau fai ha kiʻi tohi ke fakamanatu kiate kinautolu.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Tokoni ki he fānaú ke fakahaaʻi ʻenau mohu foungá. ʻI he taimi ʻoku langa, tā fakatātā pe valivali ai ʻe he fānaú ha meʻa ʻoku felāveʻi mo e talanoá pe tefitoʻi moʻoni ʻoku nau akó, ʻoku nau faʻa manatuʻi lelei ange ia ai. Poupouʻi ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi meʻa ne nau faʻú ke akoʻi ʻaki honau fāmilí. (Vakai Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 25.)

Paaki