Fuakava Motuʻá 2022
17–23 Sānuali. Sēnesi 5; Mōsese 6: “Akoʻi Tauʻatāina ʻa e Ngaahi Meʻá Ni ki Hoʻo Fānaú”


“17–23 Sānuali. Sēnesi 5; Mōsese 6: ‘Akoʻi Tauʻatāina ʻa e Ngaahi Meʻá Ni ki Hoʻo Fānaú,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“17–23 Sānuali. Sēnesi 5; Mōsese 6,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2022

ʻĪmisi
Ko ʻĀtama mo ʻIvi ʻi tuʻa ʻi he Ngoue ko ʻĪtení

Better than Paradise, [Lelei Ange ʻi Palataisi] tā ʻe Kendal Ray Johnson

17–23 Sānuali

Sēnesi 5; Mōsese 6

“Akoʻi Tauʻatāina ʻa e Ngaahi Meʻá Ni ki Hoʻo Fānaú”

ʻOku kamata hoʻo teuteu ke faiakó ʻi hoʻo ako ʻa e Sēnesi 5 mo e Mōsese 6. ʻI hoʻo fai iá, fakafanongo ki ha ngaahi ueʻi mei he Laumālie Māʻoniʻoní fekauʻaki mo e meʻa ʻoku fiemaʻu ʻe he fānaú ke nau akó.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻI ha fanga kiʻi laʻipepa, tohiʻi ai ha ngaahi foʻi lea mahuʻinga ʻe ala tokoni ke manatuʻi ʻe he fānaú ha meʻa ne nau ako ʻi ʻapi he uiké ni pe ʻi ha lēsoni Palaimeli he kuohilí. Tuku ki he fānaú ke nau taufetongi ʻi hono fili ha foʻi lea. ʻO ka hili hano fili ha foʻi lea, fakaafeʻi ha taha ʻi he fānaú ke ne vahevahe ha meʻa kuó ne ako ʻoku felāveʻi mo e foʻi lea ko iá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Mōsese 6:27, 31–34

ʻE lava ke tokoniʻi au ʻe he ʻOtuá ke u fai ha ngaahi meʻa faingataʻa.

ʻI he taimi naʻe uiuiʻi ai ʻa ʻĪnoke ke ne malanga ʻaki e ongoongoleleí, naʻá ne hohaʻa naʻa faifaí kuó ne fehālaaki. Ka naʻe tokoniʻi ia ʻe he ʻOtuá ke ne fai ha ngaahi meʻa maʻongoʻonga.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ha taimi naʻe kole ange ai ke nau fai ha meʻa naʻe faingataʻa pe fakamanavahē. Vahevahe ʻa e talanoa ki he uiuiʻi ʻa ʻĪnoke ke ne hoko ko ha palōfitá, ʻoku hā ʻi he Mōsese 6:27, 31–34 (vakai foki, “ ʻĪnoke,” ʻi he Ngaahi Talanoa mei he Fuakava Motuʻá). Fakamamafaʻi ange neongo ne ʻikai mateuteu ʻa ʻĪnoke ke ne hoko ko ha palōfita, ka naʻe palōmesi ange ʻe he ʻOtuá ke tokoniʻi ia. Tokoni ke mahino ki he fānaú ha ngaahi founga ʻe niʻihi ʻoku tokoniʻi ai ʻe he ʻOtuá kitautolu ʻi he taimi ʻoku kole mai ai ke tau fai ha ngaahi meʻa faingataʻa.

  • Vahevahe ha ngaahi sīpinga mei he folofolá ʻo ha taimi ne tokoniʻi ai ʻe he ʻOtuá ha kakai ke nau fai ha meʻa faingataʻa—hangē ko ʻení, ko hono foʻu ʻe Noa ʻa e ʻaʻaké, ko hono tauʻi ʻe Tēvita ʻa Kolaiaté, ko hono maluʻi ʻe ʻĀmoni ʻa e tākanga sipi ʻa e tuʻí, pe ko e malanga ʻa Samuela ko e tangata Leimaná. (Vakai ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 7, 19, 7881 ki ha ʻū fakatātā mo ha ngaahi potufolofola.) Vahevahe haʻo aʻusia ki ha taimi ne tokoniʻi ai koe ʻe he ʻEikí ke ke fai ha meʻa faingataʻa.

Mōsese 6:52

ʻOku akoʻi au ʻe he ongoongoleleí ki he founga ke u toe foki ai ki he Tamai Hēvaní.

Naʻe akoʻi ʻe he ʻOtuá kia ʻĀtama ʻa e meʻa ʻoku fie maʻu ke tau fai ke foki hake ai kiate Iá—maʻu e tui, fakatomala, papitaiso, pea maʻu e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. Te ke tokoniʻi fēfē e fānaú ke nau ako lahi ange ki he ngaahi meʻá ni?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fekumi pe tā ha ʻū fakatātā ke fakafofongaʻi ʻa e tuí, fakatomalá, papitaisó, pea mo e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní (vakai ki he peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní). Fokotuʻutuʻu ʻa e ʻū fakatātaá ʻi ha laine ʻoku fakatau ki ha fakatātā ʻo Sīsū Kalaisi. Lau ʻa e Mōsese 6:52 ki he fānaú, pea kole ange ke nau tuʻu ʻi he tafaʻaki ʻo e fakatātā totonú ʻi he taimi te nau fanongo ai ki he ngaahi foʻi lea ʻoku fakafofongaʻi ʻe he fakatātaá.

  • Hivaʻi ha ngaahi foʻi hiva ʻokú ne akoʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Mōsese 6:52, hangē ko e “Ko e Tuí,” “Tokoniʻi Au Tamai” (veesi 2), “ ʻI heʻeku Papitaisó,” mo e “Ko e Laumālie Māʻoniʻoní” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 50–51, 52, 53, 56). Tokoni ke mahino ki he fānaú ko hono fai ko ia e ngaahi meʻa ʻoku akoʻi ʻi he ngaahi hivá ʻe tokoni ia ke tau toe foki ki he Tamai Hēvaní.

Mōsese 6:58

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke akoʻi ʻe he ongomātuʻá ʻa ʻena fānaú.

Talu mei he kuonga ʻo ʻĀtama mo ʻIví, kuo fekauʻi e ongomātuʻá ke na akoʻi e ongoongoleleí ki heʻena fānaú. Te ke poupouʻi fēfē ʻa e fānaú ke nau fakafanongo mo muimui ki he ngaahi akonaki angatonu ʻa ʻenau mātuʻá?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ki he fānaú ʻa e Mōsese 6:58, pea fakaʻaliʻali e fakatātā ʻo e fāmili ʻo ʻĀtama mo ʻIvi ʻi he lēsoni ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí. Tokoniʻi e fānaú ke nau angimui ʻi he kupuʻi lea “akoʻi tauʻatāina ʻa e ngaahi meʻá ni ki hoʻo fānaú.” Fakamatalaʻi ange ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke muimui ʻa e ngaahi mātuʻa kotoa pē ʻi he sīpinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví ʻaki ʻenau akoʻi ki heʻenau fānaú kau kia Sīsū Kalaisi pea mo ʻEne ongoongoleleí. ʻEke ki he fānaú pe ko e hā ha meʻa ʻe lava ke nau fai ʻi he taimi ʻoku akoʻi ange ai ʻe heʻenau mātuʻá pe ko ha niʻihi kehe ʻa e ongoongoleleí kiate kinautolú.

  • Tokoni ki he fānaú ke nau fakatauhoa ʻa honau ʻū taá ki heʻenau mātuʻá pe ʻū fakatātā ʻo e fanga monumanu īkí ki he fanga monumanu lalahí. ʻOku tokoniʻi fēfē ʻe he ongomātuʻá ʻa ʻena fānaú? Ko e hā e meʻa ʻokú na akoʻi kiate kinautolú? Kole ki he fānaú ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻo honau fāmilí ʻi he taimi ʻoku akoʻi ai ʻe he ongomātuʻá ʻa e fānaú, hangē ko e lau fakataha e folofolá, lotu fakatahá, pe maʻu meʻatokoni fakataha.

    ʻĪmisi
    fāmili ʻoku nau ako e folofolá

    ʻOku totonu ke akoʻi ʻe he ongomātuʻá ʻa e ongoongoleleí ki heʻena fānaú

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Mōsese 6:26–34

ʻE lava ke tokoniʻi au ʻe he ʻOtuá ke u fai ha ngaahi meʻa faingataʻa.

Neongo ne ongoʻi taʻefeʻunga ʻa ʻĪnoke, ka naʻe tokoniʻi ia ʻe he ʻOtuá ke ne fakahoko ʻa hono uiuiʻi ko ha palōfitá. ʻE lava foki ʻe he ʻOtuá ʻo tokoniʻi e fānau ʻokú ke akoʻí ke nau fai ha ngaahi meʻa faingataʻa.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau mo e fānaú ʻa e Mōsese 6:26–34. Ko e hā e ʻuhinga ne ongoʻi ai ʻe ʻĪnoke he ʻikai ke ne lava ʻo malanga ʻaki e ongoongoleleí? (vakai, Mōsese 6:31). Naʻe tokoniʻi fēfē ʻe he ʻOtuá ʻa ʻĪnoké? (vakai, Mōsese 6:32–34; 7:13).

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau fakalau ha ngaahi meʻa faingataʻa ʻe niʻihi ʻoku faʻa fai ʻe he fānau honau toʻú (hangē ko hono fakakakato ha ngāue ki he akó, angalelei ki ha taha angakovi, pe ko hono tala e moʻoní ʻi he taimi kuo nau fai ai ha fehālaaki). Tokoni ki he fānaú ke nau kumi ha ngaahi kupuʻi lea ʻi he Mōsese 6:32–34 ʻe ala tokoni kiate kinautolu. Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ha taimi ne tokoniʻi ai kinautolu ʻe he ʻOtuá ke nau fai ha meʻa faingataʻa. Vahevahe foki mo haʻo aʻusia pē ʻaʻau.

Mōsese 6:50–62

ʻOku teuʻi au ʻe he tuí, fakatomalá, papitaisó, pea mo hono maʻu e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ke u foki ki he ʻOtuá.

Naʻe akoʻi ʻe ʻĀtama mo ʻĪnoke ki hona kakaí ʻa e ngaahi ʻuluaki tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí: tuí, fakatomalá, papitaisó, mo hono maʻu e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní (vakai foki, Ngaahi Tefito ʻo e Tuí 1:4). Ko e hā ha meʻa te ke fai ke tokoniʻi e fānaú ke mahino kiate kinautolu ʻa hono mahuʻinga ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau ko ʻení ʻi heʻenau moʻuí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau lau ʻa e Mōsese 6:52, 57 ke ʻilo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí ʻoku fakamatala ki ai ʻi he tefito ʻo e tui hono faá.

  • Hiki ʻa e tefito ʻo e tui hono faá ʻi he palakipoé, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau lau ia. Hili iá pea tamateʻi leva ha foʻi lea ʻe taha pe ua, pea kole ange ke nau toe lau ia, ʻo fakakakato ʻa e foʻi lea ʻoku puliá mei he meʻa ʻoku nau manatuʻí. Toutou fai ʻeni kae ʻoua leva kuo ako ʻe he fānaú ʻa e tefito ʻo e tuí.

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau hiki ha kiʻi lea nounou fekauʻaki mo e tuí, fakatomalá, papitaisó, pe ko hono maʻu e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní—ko ha meʻa ʻe lava ke nau vahevahe mo honau fāmilí. ʻE lava ke kau ʻi he lea takitaha ha potufolofola, ko ha aʻusia, pea mo ha fakamoʻoni. ʻE lava foki ke fakamatalaʻi ʻe he leá ʻa e founga ʻoku tokoni ai ʻa e tefitoʻi moʻoní ke tau toe foki ki he Tamai Hēvaní.

Mōsese 6:57–58

ʻOku fatongia ʻaki ʻe he mātuʻá ʻa e akoʻi ʻo ʻenau fānaú.

ʻOku falala ʻa e ʻOtuá ki he mātuʻá ke nau hoko ko e kau faiako tefito ʻi he ongoongoleleí ʻi honau fāmilí. Te ke fakalotolahiʻi fēfē ʻa e fānaú ke nau poupouʻi ʻenau mātuʻá ʻi he fatongia ko ʻení?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki ha fānau ke ne lau e Mōsese 6:58. Ko e hā e fekau ne ʻoange ʻe he Tamai Hēvaní ki he ngaahi mātuʻá ʻi he veesi ko ʻení? Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ʻĀtama mo ʻIvi ʻokú na akoʻi ʻena fānaú (vakai ki he lēsoni ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí), pea tuku ki he fānaú ke nau fakamatala e meʻa ʻoku nau sio ki ai ʻi he fakatātaá. Poupouʻi kinautolu ke nau talanoa kau ki ha ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻi he ongoongoleleí kuo nau ako mei honau fāmilí.

  • Tokoniʻi e fānaú ke nau fai ha fanga kiʻi tohi fakamālō ki heʻenau mātuʻá pe palani ha ngaahi founga kehe ʻoku faingofua ke fakahaaʻi ai ʻenau houngaʻia ʻi heʻenau mātuʻá. Hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e fāmilí, hangē ko e “Lea ʻaki Heni e ʻOfá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 102). Te tau tokoni fēfē ki heʻetau ongomātuʻá ke fakatupu ha ʻātakai ʻofa ʻi hotau tukui ʻapí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Te ke tokoni fēfē ki he fānaú ke hokohoko atu ʻenau akó ʻi tuʻa mei he loki akó? Te ke lava ʻo fakalotolahiʻi kinautolu ke nau manatuʻi e talanoa kia ʻĪnoké ʻi he taimi te nau fehangahangai ai mo ha meʻa faingataʻa ʻi he uiké ni.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaʻaongaʻi e ʻū peesi ʻekitivitií. Toe vakaiʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he lēsoní ʻi he lolotonga hono valivali ʻe he fānaú ʻa e ʻū peesi ʻekitivitií. Lau ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he pēsí ki he fānaú, ʻo ka fiemaʻu.

Paaki