Fuakava Motuʻá 2022
7–13 Māʻasi. Sēnesi 37–41: “Naʻe ʻIa Siosefa ʻa [e ʻEikí]”


“7–13 Māʻasi. Sēnesi 37–41: ‘Naʻe ʻIa Siosefa ʻa [e ʻEikí],’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“7–13 Māʻasi. Sēnesi 37-41,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2022

ʻĪmisi
Siosefa ‘o ‘Isipité ʻi he fale fakapōpulá

Tā fakatātā ʻo Siosefa ‘o ‘Isipité ʻi he fale fakapōpulá, tā ʻe Jeff Ward

7–13 Māʻasi

Sēnesi 37–41

“Naʻe ʻia Siosefa ʻa [e ʻEikí]”

Ko e hā ha ngaahi moʻoni mei he Sēnesi 37–41 ʻoku fie maʻu ke mahino lelei ange ki he fānau ʻi hoʻo kalasí? Tokanga ki he ngaahi ueʻi fakalaumālie ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo teuteu ke faiakó.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻOange ki he fānaú ha ngaahi miniti siʻi ke nau tā ha meʻa kuo nau ako fekauʻaki mo e ongoongoleleí ʻi ʻapi pe ʻi he lotú. Kole ki he fānaú ke nau vahevahe mo talanoa fekauʻaki mo ʻenau ʻū fakatātaá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Sēnesi 37

Te u lava ʻo angalelei ki hoku fāmilí.

Naʻe meheka e ngaahi tokoua ʻo Siosefá kiate ia pea naʻa nau angakovi kiate ia. Te ke tokoni fēfē ke mahino ki he fānaú ʻa hono mahuʻinga ʻo e angalelei ki he niʻihi kehé, kae tautautefito ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Ke fakamatala ʻa e talanoa kia Siosefa mo hono ngaahi tokouá mei he Sēnesi 37, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ʻū fakatātā ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí pe “Siosefa ʻi ʻIsipité” (ʻi he Ngaahi Talanoa mei he Fuakava Motuʻá). Tuku ki he fānaú ke nau tokoni ʻaki haʻanau vahevahe ha ngaahi fakaikiiki ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo e talanoá. ʻEke ange ha ngaahi fehuʻi hangē ko e, “Naʻe angakovi fēfē ʻa e ngaahi tokoua ʻo Siosefá kiate iá?” Tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi meʻa ne mei fai ʻe he ngaahi tokouá ke fakahaaʻi e ʻofa kia Siosefá. Ko e hā e meʻa ʻoku totonu ke tau fai ʻi he taimi ʻoku tau ongoʻi ʻita ai ki ha kau mēmipa ʻo hotau fāmilí?

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha fāmili (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 112), pe fakaafeʻi e fānaú ke nau tā ha fakatātā ʻo honau fāmilí. Kole ange ke nau vahevahe ha ngaahi founga ʻe lava ke nau angalelei ai ki he kau mēmipa ʻo honau fāmilí.

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e ʻofa ʻi hotau ngaahi fāmilí, hangē ko e “Ko ha Fāmili Fiefia” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 104). Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tokoni ki hotau fāmilí ke fiefiá?

  • Tuku ki he fānaú ke nau valivali ʻa e peesi ʻekitivitī ki he uike ní pea, ʻi he konga ʻatā ʻi laló, tā ai ha fakatātā ʻo e kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻoku nau angalelei.

Sēnesi 37:18–28; 39:20–23

ʻE lava ke tokoniʻi au ʻe he ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku hoko ai ha ngaahi meʻa ʻoku koví.

Ne lahi e ngaahi meʻa kovi ne hoko kia Siosefá, ka naʻá ne fili ke tauhi e ngaahi fekaú pea naʻe ʻiate ia ʻa e ʻEikí. ʻE lava ke ako mei heni e fānau īkí ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tokoniʻi kinautolu lolotonga e ngaahi taimi faingataʻa ʻo ʻenau moʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakamatalaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa faingataʻa ne hoko kia Siosefá (vakai, Sēnesi 37:23–28; 39:20; pe “Siosefa” mo e “Siosefa ʻi ʻIsipité,” ʻi he Ngaahi Talanoa mei he Fuakava Motuʻá). ʻO ka hili hoʻo talanoa ki he fānaú fekauʻaki mo e faingataʻa kotoa pē ne fehangahangai mo Siosefá, fakaafeʻi ke nau toe lea ʻaki ʻa e, “Naʻe ʻia Siosefa ʻa [e ʻEikí]” (Sēnesi 39:2).

  • Vahevahe ha ʻū fakatātā ʻo hano tokoniʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kakai ne nau fehangahangai mo e faingataʻá (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 40–43). Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ʻa e founga ne tokoniʻi ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kakaí. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ʻi he taimi ʻoku hoko ai ha ngaahi meʻa kovi kiate kitautolú.

  • Hivaʻi ha foʻi hiva fekauʻaki mo e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí ʻiate kitautolú, hangē ko e “Sīsū Hotau Kaumeʻa ʻOfá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 37). Vahevahe ha aʻusia naʻá ke ongoʻi ai ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá lolotonga ha taimi faingataʻa. Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Sīsū, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ʻa ʻenau ongo fekauʻaki mo Iá.

Sēnesi 41:15–36, 47–57

ʻE lava ke fakatokanga mai ʻe he ʻOtuá kiate au kau ki ha fakatuʻutāmaki.

Naʻe tokoniʻi ʻe he ʻOtuá ʻa Siosefa ke mahino kiate ia ko e misi ʻa Feló ko ha fakatokanga ia ke tokateu ki ha ngaahi taimi faingataʻa ʻoku hanganaki mai he kahaʻú. Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻe lava ke fakatokanga ange ʻe he ʻOtuá kiate kinautolu ʻo kau ki ha fakatuʻutāmaki, ʻo kau ai ʻa e fakatuʻutāmaki fakalaumālié.

ʻĪmisi
Siosefa he fale fakapōpulá ʻokú ne fakaʻuhingaʻi ha ngaahi misi

Joseph Interpreting the Butler and Baker’s Dreams [Ko Hono Fakaʻuhingaʻi ʻe Siosefa ʻa e Misi ʻa e Sevānití mo e Tangata Taʻo Maá] tā ʻe François Gérard

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tufaki holo ʻi he lokí ha ʻū fakatātā ʻo e meʻakai, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau tānaki kinautolu pea “tokonaki” ia ʻi ha foʻi hina. Fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ke talanoa ki he fānaú fekauʻaki mo e founga ne fakatokanga ai ʻe he ʻOtuá kia Felo ke mateuteu ki ha taimi ʻe hala ai ha meʻakaí (vakai, Sēnesi 41:15–36, 47–57). Tuku ki he fānaú ke nau tā ha ʻū fakatātā ʻo e ngaahi meʻa ne misi ki ai ʻa Feló pea fakaʻaongaʻi leva ʻenau ʻū fakatātaá ke akoʻi honau fāmilí ʻi ʻapi.

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e palōfita lolotongá. Fakamatala ki he fānaú ha ngaahi akonaki pe fakatokanga kuo ʻomi ʻe he ʻOtuá kiate kitautolu ʻo fakafou ʻiate ia. Fakamatalaʻi ange ʻe tāpuekina mo maluʻi kitautolu ʻi heʻetau muimui ki he palōfitá. Fakaafeʻi e fānaú ke nau fakatātaaʻi ha ngaahi meʻa te nau lava ʻo fai ke muimui ai ki he faleʻi ʻa e palōfitá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Sēnesi 39:1–3, 20–23; 41:38

Kapau ʻoku ou faivelenga, ʻe tokoniʻi au ʻe he ʻOtuá lolotonga e ngaahi taimi faingataʻá.

Neongo ne foua ʻe Siosefa ha ngaahi faingataʻa lahi, ka naʻá ne kei faivelenga pē pea naʻe “ʻiate ia ʻa [e ʻEikí]” (Sēnesi 39:3). ʻE ala tokoni ʻene ngaahi aʻusiá ke ongoʻi ʻe he fānaú ʻoku nau loto-falala ʻe tokoniʻi kinautolu ʻe he ʻOtuá lolotonga e ngaahi faingataʻá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau kumi e ngaahi lea pe kupuʻi lea ʻi he Sēnesi 39:1–3, 20–23; 41:38 ʻokú ne fakahaaʻi naʻe ʻia Siosefa ʻa e ʻOtuá lolotonga ʻene ngaahi taimi faingataʻá. Kapau ʻe lava, fakaafeʻi e fānaú ke nau faʻu ha kiʻi fakatokanga ʻoku fakahaaʻi ai ha taha ʻo e ngaahi kupuʻi lea ne nau maʻú. Fakalotolahiʻi kinautolu ke nau ō mo ʻenau ngaahi fakaʻilongá ki ʻapi ke fakamanatu ange ʻe ʻiate kinautolu e ʻEikí lolotonga ʻenau ngaahi faingataʻá.

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ʻenau fakakaukau ki he ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “naʻe ʻia Siosefa ʻa [e ʻEikí]” (Sēnesi 39:2). Fakaafeʻi ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia ne nau ongoʻi ai naʻe ʻiate kinautolu pe ko honau fāmilí ʻa e ʻEikí lolotonga ha taimi faingataʻa. Vahevahe ha ngaahi aʻusia mei hoʻo moʻuí ʻoku faitatau mo ia.

Sēnesi 37:3–28

Te u lava ʻo fiefia ʻi he taimi ʻoku hoko ai ha ngaahi meʻa lelei ki he niʻihi kehé.

Naʻe tākiekina ʻe he meheká ʻa e ngaahi tokoua ʻo Siosefá ke nau fai ha ngaahi fili fakalilifu. Naʻe fakamamahiʻi ʻe heʻenau ngaahi fili halá ʻa Siosefa pea naʻe loto-mamahi lahi ai ʻenau tamaí. ʻE ala tokoni ʻa e talanoa ko ʻení ki he fānaú ke nau fili ke fiefia ʻi he taimi ʻoku tāpuekina ai ʻe he ʻEikí ʻa e niʻihi kehé.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau toe vakaiʻi ʻa e Sēnesi 37:3–11 pea tā ha ʻū fakatātā ʻo e kote mo e ongo misi ʻa Siosefá. Ko e hā e ongo ʻa e ngaahi tokoua ʻa Siosefá fekauʻaki mo Siosefá? Ko e hā ha founga ne mei kehe ai ʻenau fakafōtungá? Aleaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke fiefia ʻi he taimi ʻoku hoko ai ha ngaahi meʻa lelei ki he kakai kehé.

  • Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ha ngaahi tūkunga ʻa ia ʻe lava ke ongoʻi meheka ai ha taha ki ha taha kehe. Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo hono fakahaaʻi e ʻofá ki he niʻihi kehé, hangē ko e “Ke Mou Feʻofaʻaki” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 74). Fakamamafaʻi ange ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ke tau fetongi e ngaahi ongoʻi meheká ʻaki e ngaahi ongo ʻo e ʻofa.

Sēnesi 39:7–12

Te u lava ʻo hola mei he ʻahiʻahí ʻi he tokoni mai ʻa e ʻEikí.

ʻI he fehangahangai ʻa e fānau ʻokú ke akoʻí mo e ngaahi ʻahiʻahí ʻi he toenga ʻo ʻenau moʻuí, ʻe lava ke nau maʻu ha ivi mei he sīpinga ʻa Siosefa ke hola mei he ʻahiʻahí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Siosefa mo e uaifi ʻo Potifaá (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 11), pea vahevahe ʻa e talanoa ʻi he Sēnesi 39:7–12. Naʻe tekeʻi fēfē ʻe Siosefa ʻa e ʻahiʻahí? Tokoniʻi e fānaú ke nau fekumi ki he ngaahi foʻi lea ʻi he Sēnesi 39:7–12 ʻokú ne tali ʻa e fehuʻi ko ʻení—hangē ko ʻení, ne ʻiloʻi ʻe Siosefa ko e feohi mo e uaifi ʻo Potifaá ʻe “halaia ai ki he ʻOtuá” (veesi 9).

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi tūkunga ʻa ia ʻe lava ke ʻahiʻahiʻi ai ʻa e fānau ʻi honau toʻú ke nau fai ha ngaahi fili hala. Kole ange ke nau fakatātaaʻi ʻa e founga ʻe lava ke nau muimui ai ki he sīpinga ʻa Siosefá ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení—hangē ko ʻení, ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke tau manatuʻi ʻa e ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku ʻahiʻahiʻi ai kitautolú?

  • Fakaʻaliʻali ha foʻi makinito ʻe ua, ʻokú na fakafofongaʻi ʻa e ʻOtuá mo Sētane, pea mo ha kiʻi foʻi ukamea hangē ko ha pine fakamaʻu pepa, ʻokú ne fakafofongaʻi kitautolu. Fakaʻaongaʻi ʻa e ongo foʻi makinitó ke fakatātaaʻi ko ʻetau ofi ange ki he ʻOtuá, ko e mālohi ange ia ʻa ʻEne tākiekina kitautolú, pea ko e meʻa tatau pē ʻoku hoko ʻi he ofi ange kia Sētané. Ko e hā te tau lava ʻo fai ke ʻunuʻunu ke ofi ki he ʻOtuá? ʻOku tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau vahevahe ha ngaahi founga ke fakakakato ʻaki ʻa e sētesi ko ʻení: “Te u lava ʻo hangē ko Siosefá ʻaki ʻa e .” Kole ange ke nau vahevahe mo honau fāmilí ʻa e founga ne nau fakakakato ʻaki ʻa e sētesí.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaafeʻi ke vahevahe. ʻI hoʻomou aleaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, kole ki he fānaú ke nau vahevahe ʻenau fakakaukaú, ongó, mo e ngaahi aʻusiá. Te ke ʻilo ai ʻoku lahi e ngaahi ʻilo ʻuhingamālie ʻoku nau maʻú.

Paaki