Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
ʻAho 27 ʻo Siulaí–ʻaho 2 ʻo ʻAokosí. ‘Alamā 39–42: “Ko e Palani Lahi ʻo e Fiefiá”


“ʻAho 27 ʻo Siulaí–ʻaho 2 ʻo ʻAokosí. ‘Alamā 39–42: ʻKo e Palani Lahi ʻo e Fiefiá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“ʻAho 27 ʻo Siulaí–ʻaho 2 ʻo ʻAokosí. ʻAlamā 39–42,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2020

ʻĪmisi
Sīsū mo Mele

Fefine, Ko e Hā ʻOkú Ke Tangi Aí? fai ʻe Mark R. Pugh

ʻAho 27 ʻo Siulaí–ʻaho 2 ʻo ʻAokosí

ʻAlamā 39–42

“Ko e Palani Lahi ʻo e Fiefiá”

Ko e akonaki ko ia ʻa ʻAlamā ʻi he ‘Alamā 39–42 ʻoku mohu fakatokāteline mo ne fakamahinoʻi ha ngaahi moʻoni mahuʻinga. ʻI hoʻo ako e ngaahi vahe ko ʻení, fakalaulauloto pe ko e fē ʻa e ngaahi moʻoni ʻe mahuʻinga taha ki hoʻo kalasí pea mo e meʻa te ke lava ʻo fai ke tokoniʻi ai kinautolu ke nau ʻilo e ngaahi moʻoni ko ʻení.

Lekooti ʻa e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Koeʻuhí ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha faingamālie ke vahevahe ai ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e ʻilo fekauʻaki mo e ʻAlamā 39–42, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke nau vakaiʻi nounou e ngaahi vahe ko ʻení mo kumi ha faʻahinga meʻa ne lea ʻaki pe fakahoko ʻe ʻAlamā naʻe ongo kiate kinautolu.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné

ʻAlamā 39

Ko e angahala fakasekisualé ko e meʻa fakalielia ia ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí.

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he fakamatala ki he aʻusia ʻa Kolianitoní ʻi he faiangahalá mo e fakatomalá? Mahalo naʻa lava ke lau ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ʻAlamā 39:1–14, ʻo kumi ʻe hanau niʻihi e meʻa hala naʻe fai ʻe Kolianitoní, kae kumi ʻe ha niʻihi ʻa e meʻa naʻe ngali naʻá ne tataki ia ki he faiangahalá, pea kumi ʻe ha niʻihi e faleʻi naʻe fai ange ʻe ʻAlamaá. ʻI heʻenau fakamatalaʻi ko ia e meʻa ʻoku nau maʻú, te nau lava ai ke aleaʻi ʻa e founga te tau lava ai ʻo fakaʻehiʻehi mei hano toe fai ha ngaahi fehālaaki tatau.

  • Ko e taimi ʻoku fai ʻe he kakaí ha ngaahi angahala fakasekisualé, ʻoku nau faʻa ongoʻi lotofoʻi pe mole e ʻamanakí pea ʻe lava ke nau ongoʻi ʻoku ʻikai hanau toe mahuʻinga. Ko e hā ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he ʻAlamā 39–42 ʻoku nau ueʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau ongoʻi ʻa e ʻamanaki lelei ko ē ʻoku fakaiku ki he fakatomalá? ʻE lava ʻo tokoni ka vahevahe ʻa e fakamatala naʻe fai ʻe Sisitā Soi D. Sōnasi ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e faikehekehe ʻo e moʻui tāú pea mo hotau mahuʻinga ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá. (Vakai foki, Lynn G. Robbins, “Tuʻo Fitungofulu Liunga Fitu,” Ensign pe Liahona, Mē 2018, 21-23.)

  • Mahalo naʻa ʻaonga ke aleaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ngaahi tuʻunga ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e angamaʻá, ko ha konga hoʻomou fealēleaʻakí. ʻE lava ke ʻaonga ange hoʻomou fealēleaʻakí kapau ʻe fakatefito ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoní kae ʻikai ko ha lisi ʻo ha ngaahi meʻa ke fai pe ʻikai fai. Hangē ko ‘ení, te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakahā atu ha ngaaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā kia Kolianitoni ʻi he ʻAlamā 39. ʻIkai ngata aí, te nau lava ʻo toe vakaiʻi ʻa e “Maʻa Fakasekisualé” ʻi he Ki Hono Fakamālohia ‘o e Toʻutupú mo ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ʻi heʻenau fakakaukaú: “Kapau te ke fakamatalaʻi fakanounou e kotoa ʻo e ngaahi faleʻí ʻaki ha tefitoʻi moʻoni pē ʻe taha, ko e hā ia?” pe “Ko e hā e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻokú ke ʻilo heni ʻoku tokoni atu ke ke moʻui ʻaki e fono ʻo e angamaʻá?” ʻE toe lava foki ke fakamanatu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e konga ko ʻení ʻi he Ki Hono Fakamālohia ‘o e Toʻutupú, ʻo kumi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e moʻui ʻaki e fono ʻo e angamaʻá pea mo e ngaahi nunuʻa ʻo e talangataʻa ki he fonó ni. ʻOku kehe fēfē ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení mei he meʻa ʻoku akoʻi ʻe he māmaní? ʻOku tokoniʻi fēfē ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻa e anga ʻo ʻetau fakakaukau ki he fono ʻo e angamaʻá? Mahalo naʻa ʻaonga ki hoʻo kalasí ke nau lau e fakamatala ʻa Sisitā Uenitī Nalesoni ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ʻi heʻenau tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

  • ʻOku faingofua he taimi ʻe niʻihi ke tau tui ʻoku ʻikai uesia ʻe heʻetau ngaahi filí ʻa e niʻihi kehé—tokua ko ʻetau ngaahi angahalá ko e meʻa fakafoʻituitui. Ko e hā naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā kia Kolianitoni ʻi he ʻAlamā 39:11–12 fekauʻaki mo e kovi ʻo ʻene ngaahi filí? Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakalaulauloto pe ko hai ʻe uesia ʻe he ngaahi fili lelei pe kovi fakatouʻosi ʻoku nau faí. Te nau toe lava foki ke vahevahe ʻa e founga naʻe tokoniʻi ai kinautolu ʻe ha ngaahi tōʻonga mo e sīpinga ʻa ha niʻihi kehe ke nau fili ai e totonú.

ʻAlamā 40–42

ʻOku hanga ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻo ʻai ke lava ʻo hoko e palani ʻo e huhuʻí.

  • Naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā ha ngaahi moʻoni kia Kolianitoni, ʻoku fie maʻu ke mahino kiate kitautolu kātoa, kau ai e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e taumuʻa ʻo e moʻuí, maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié, toetuʻú, mo e fakamāú. Fakakaukau ke ke fili ha taha ʻo e ngaahi akonaki ʻa ʻAlamaá pea tuku ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ha miniti ʻe ua ke nau kumi ai ʻi he ʻAlama 40–42 (fakafoʻituitui pe tauhoa) pea hiki ki he lahi tahá ʻa e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e tefitó, fakatatau mo ia te nau lava ke maʻú. Hili ia pea ʻe lava ke fevahevaheʻaki e kau mēmipa ʻo e kalasí, pe mo e kalasí kotoa ʻa e meʻa ne nau maʻú. Te mou lava ʻo toe fai ʻa e foungá ni ʻi he ngaahi tefito kehé, ka feʻunga e taimí. Ko e hā naʻe mātuʻaki mahuʻinga ai ke mahino e ngaahi moʻoni ko ʻení ki he foha ʻo ʻAlamā ko Kolianitoní?

  • ʻE lava ke fakatō-mamafaʻi ʻe he fakamatalaʻi ʻe ʻAlamā e tuʻunga ʻo e laumālié ʻi he hili ʻo e moʻui ko ʻení, ki he fakakaukau ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí fekauʻaki mo hono mahuʻinga ʻo e haʻu ki he Fakamoʻuí mo e fakatomalaʻi ʻetau ngaahi angahalá ʻi he moʻui ní. Te ke lava ke hiki ʻa e Kau Angatonú (Kau Fakatomalá) mo e Kau Faiangahalá (Taʻe-fakatomalá) ‘i he palakipoé pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau kumi ʻi he ʻAlamā 40:11–26 pea hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe ʻAlamā ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e tuʻunga takitaha ʻo e faʻahinga kakaí ni ʻi he hili ʻo e maté. ʻE lava fēfē ke ueʻi kitautolu ʻe he ngaahi akonakí ni ke tau fakatomalá? Ke ʻilo lahi ange fekauʻaki mo e meʻa ʻoku hoko ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié, vakai, 1 Pita 3:18–20; 4:6 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 138:29–37.

  • Ko e hā ʻoku haʻu ki he fakakaukau ʻa e kau mēmipa hoʻo kalasí ʻi he taimi ʻoku nau ongona ai e ongo foʻi lea ko e “kuo fakafoki” pe “fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí”? Fakaafe’i kinautolu ke nau kumi ʻi he ʻAlamā 41 ʻa e founga hono fakaʻaongaʻi ʻe ʻAlamā e ongo foʻi leá ni. Ko e hā ʻene ʻuhinga ki aí? Ko e hā ʻe fakafoki mai kiate kitautolú? Ko e hā ʻe ʻaonga ai ke tau lau e palani ʻa e Tamai Hēvaní ko ha “palani ‘o e fakafoki” maí? (veesi 2).

  • ʻE ala vahevahe ʻe ha kau mēmipa ʻe niʻihi hoʻo kalasí ʻa e fehuʻi naʻe ngali ke ʻi he fakakaukau ʻa Kolianitoní—ʻoku totonu pe sai nai ke tauteaʻi ʻe ha ʻOtua ʻofa ʻa ʻEne fānaú? (vakai, ʻAlamā 42:1). Mahalo te ke lava ke kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakalaulauloto pe te nau tali fēfē ʻa e fehuʻi ko ʻení pea kumi ʻa e talí ʻi he ʻAlamā 42:7–26.

  • Kapau ʻokú ke ongoʻi ʻe taau, ʻe ala ʻaonga ki he kau mēmipa hoʻo kalasí ke nau kumi ha veesi ʻi he ʻAlamā 42 te nau lava ke fakafōtunga ʻaki ha kiʻi fakatātā faingofua pe fakaʻilonga ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku tau fie maʻu ai e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí. ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e meʻa ne nau taá, pea ʻe lava ʻa e toenga ʻo e kalasí ke feinga ke maʻu e veesi ʻokú ne fakafofongaʻí. Hili ia pea te nau lava ʻo aleaʻi ʻa e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo hono mahuʻinga ʻo e feilaulau ʻa e Fakamoʻuí.

    ʻĪmisi
    ko ha fefine ʻoku lotu

    Te tau lava ʻo maʻu ha fakamoʻoni ko Sīsū Kalaisi hotau Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga maʻuʻanga tokoni

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

ʻOku mahuʻinga lahi ʻa hotau laumālié.

Sisitā Soi D. Sōnasi

“Tuku muʻa ke u fakamahinoʻi ʻa e fie maʻu ke fakafaikehekeheʻi ʻa e ongo foʻi lea mātuʻaki mahuʻinga ko ʻení: mahuʻingá mo e tāú. ʻOku ʻikai ke na tatau. ʻOku ʻuhinga ʻa e mahuʻinga fakalaumālié ki heʻetau fakamahuʻingaʻi kitautolu ʻi he founga ʻoku fakamahuʻingaʻi ʻaki ʻe he Tamai Hēvaní kitautolú, kae ʻikai ko e founga ʻa e māmaní. Naʻe fakapapauʻi hotau mahuʻingá kimuʻa pea tau toki haʻu ki he māmaní. “Ko e ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻoku taʻe-fakangatangata pea ʻe tuʻuloa ʻo lauikuonga.”

“ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻoku maʻu ʻa e tāú ʻi he talangofuá. Kapau te tau faiangahala, ʻoku tau taʻetaau, ka ʻoku ʻikai ʻaupito ke tau taʻe-mahuʻinga! ʻOku hokohoko atu pē ʻetau fakatomalá mo ʻetau feinga ke hangē ko Sīsuú, ka ʻoku kei kakato pē hotau tuʻunga mahuʻingá. Hangē ko e akonaki ʻa Palesiteni Pilikihami ʻIongí: “Ko e laumālie taʻefeʻunga taha ʻi he funga ʻo e māmaní ʻi he taimi ní … ʻoku mahuʻinga tatau ia mo e ngaahi māmaní.” Te tau kei mahuʻinga pē ki he Tamai Hēvaní ʻo tatau ai pē” (“Mahuʻinga Taʻe-Hano-Tatau,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2017, 14).

ʻOku ʻikai fenāpasi e fakakaukau ʻa e māmaní ki he feohi fakaesinó pea mo e fakakaukau ʻa e ʻOtuá.

Naʻe fakafehoanaki ʻe Sisitā Uenitī Nalesoni ʻa e anga ʻo e fakakaukau ʻa māmani ki he feohi fakasekisualé—“tangata pe fefine fakamāmaní”—mo e meʻa naʻá ne ui ko e “tuʻutuʻuni faka-ʻOtua ki he feohi fakaesino fakamalí”:

“ʻI he feohi fakaesino fakamāmaní, ha faʻahinga meʻa pē. ʻI he feohi fakaesino fakamalí, ʻoku fai ha tokanga lahi ke fakaʻehiʻehi mei ha faʻahinga meʻa pea mo e meʻa kotoa—ʻi ha lea pe fasi pe heleʻuhila—‘oku ne fakamamahiʻi e Laumālié, ho laumālié, pe ko ia ʻo ho malí.

“Lolotonga ʻoku holi kovi ʻa e feohi fakaesino fakamāmaní mo ne tāmateʻi ʻa e ʻofá, ʻoku fakatupu ʻe he feohi fakaesino fakamalí ha ʻofa lahi ange.

“ʻOku fakamoʻulaloaʻi ʻe he feʻauakí ʻa tangata mo fafine pea mo honau sinó, ka ʻoku fakaʻapaʻapaʻi ʻe he feohi fakaesino fakamalí ʻa tangata mo fafine pea fakalāngilangiʻi ʻa e sinó ko e taha ʻo e ngaahi pale maʻongoʻonga ʻo e moʻui fakamatelié.

“ʻI he feʻauakí, ʻe lava ai e fakafoʻituituí ke ongoʻi ʻoku ngāue halaʻaki, ngaohikovia, pea iku ʻo tuenoa ange. ʻI he feohi fakaesino fakamalí, ʻoku ongoʻi ai ʻe he ongomeʻa malí ha uouangataha mo ha ʻofa lahi ange, faitokonia pea mo ha mahino lahi ange.

“Ko e feʻauakí ʻokú ne haveki pea iku ʻo ne maumauʻi ʻa e ngaahi vā fetuʻutakí. Ko e feohi fakaesino fakamalí ʻokú ne fakamālohia e nofo-malí. ʻOkú ne poupouʻi, fakamoʻui, mo fakatoputapuʻi e moʻui ʻa e ongomeʻa malí pea mo ʻena nofo-malí. …

“ʻOku hoko ʻa e feʻauakí ko ha ʻāvea he ʻoku ʻikai ke ne teitei fakahoko hono ngaahi palōmesí. Ko e feohi fakaesino fakamali naʻe tuʻutuʻuni ʻe he ʻOtuá ʻoku nāunauʻia pea ʻe hoko atu ʻo taʻengata ʻi he ngaahi husepāniti mo e ngaahi uaifi ʻoku nau tauhi e fuakavá” (“Love and Marriages” [worldwide devotional, Jan. 8, 2017], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Teuteu kimuʻa. “ʻI hoʻo fakakaukauloto ki he founga ʻe faitāpuekina ai hoʻo kalasí ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻokú ke akoʻí, ʻe haʻu kiate koe ha ngaahi fakakaukau mo ha ngaahi ongo, ʻi hoʻo moʻui fakaʻahó—ʻi hoʻo ʻalu ki he ngāué, fai hoʻo ngāue fakaʻapí pe fengāueʻaki mo ho fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá. ʻOua naʻá ke lau ʻa e teuteu fakalaumālié ko ha meʻa ke fakaʻataʻatā ki ai ho taimí, ka ko ha meʻa ʻokú ke fai maʻu pē” (Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamo‘uí, 12).

Paaki