Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
ʻAho 31 ʻo ʻAokosí–6 ʻo Sepitemá Hilamani 13–16: “Ongoongo Fakafiefia ‘o e Fiefia Lahí”


ʻAho 31 ʻo ʻAokosí–6 ʻo Sepitemá Hilamani 13–16: ‘Ongoongo Fakafiefia ʻo e Fiefia Lahí,’” Haʻu, ʻo Muimui ‘Iate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“31 ʻAokosí–6 Sepitemá. Hilamani 13–16,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2020

ʻĪmisi
Ko e faiako ʻa Samuela ko e Tangata Leimaná ʻi he funga ʻaá

Ko Samuela ko e Tangata Leimana ʻi he Funga ʻAá, tā ‘e Arnold Friberg

ʻAho 31 ʻo ʻAokosí–ʻaho 6 Sepitemá

Hilamani 13–16

“Ongoongo Fakafiefia ʻo e Fiefia Lahí.

Ko e fē ʻi he ngaahi akonaki mo e ngaahi kikite ʻa e tangata Leimana ko Samuelá ʻokú ke pehē ʻe ʻaonga lahi taha ki he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí? ʻI hoʻo ako ko ia e Hilamani 13–16, fakakaukauloto pe te ke lava fēfē ʻo tokoniʻi kinautolu ke nau maʻu ha ʻuhinga ʻi he ngaahi vahe ko ʻení.

Lekooti ʻa e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe mo ha hoa ha faʻahinga meʻa ne nau ako, ha meʻa naʻe mahino lelei ange kiate kinautolu, pe ko ha meʻa naʻa nau ngāueʻi ʻi heʻenau lau e fakamatala ʻo Samuela ko e tangata Leimaná ʻi he Hilamani 13–16 ʻi he uike ní. Hili ia pea tuku ki ha niʻihi tokosiʻi ke nau vahevahe ia mo e toenga ʻo e kalasí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné

Hilamani 13

ʻOku lea e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí mo ngāue fakatatau mo e fakahinohino ʻa e ʻOtuá.

  • Naʻe kole ʻe he ʻEikí kia Samuela ko e tangata Leimaná ke ne fai ha faʻahinga meʻa naʻe ngali fuʻu faingataʻa: ke malanga ki he kakai naʻa nau ʻuluaki kapusi ia ki tuʻa mei honau koló. ʻE ala fakamanatu ʻe hano lau ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e Hilamani 13:2–5 ʻa e ngaahi meʻa faingataʻa kuo kole ange ʻe he ʻEikí ke nau faí. Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá. Naʻe tokoniʻi fēfē nai kinautolu ʻe he ʻEikí? Hangē ko ‘ení, ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi aʻusia ʻi ha taimi naʻe fakahū ai ʻe he ʻEikí ha meʻa ki honau lotó ʻa ia naʻá Ne fie maʻu ke nau lea ʻaki ki ha taha (vakai, veesi 4). Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuo mātāʻia ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi ha taimi ne nau muimui ai ki he fakahinohino ʻa e ʻEikí?

    ʻĪmisi
    Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni

    ʻOku fakahinohino kitautolu ʻe he palōfitá kia Sīsū Kalaisi.

  • Neongo naʻe fakapatonu e ngaahi fakatokanga ʻa Samuelá ki he kakai Nīfai loto fefeká, ka ʻoku ʻi he Hilamani 13 ha ngaahi lēsoni kiate kitautolu kotoa. Koeʻuhí ke tokoni ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ʻuhinga fakataautaha ʻi heʻene ngaahi leá, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke nau kumi ʻi he Hilamani 13 ha pōpoaki ʻoku ngali mahuʻinga ki hotau kuongá. (Kapau ‘oku nau fie maʻu tokoni, te ke lava ʻo hiki ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ʻi he palakipoé: 8, 21–22, 26–29, 31, mo e 38.) Hili ia pea te nau lava ʻo vahevahe ʻa e meʻa ne nau maʻú, tautau-toko ua, ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki, pe mo e kalasí fakakātoa. Ko e hā ha pōpoaki tatau mo ia kuo fai mai ʻe he kau palōfitá kiate kitautolu he ʻahó ni?

Hilamani 14; 16:13–23

ʻE lava ke fakamālohia ʻe he ngaahi fakaʻilongá mo e ngaahi meʻa fakaofó ʻa e tui ʻa kinautolu ʻoku ʻikai fakafefeka honau lotó.

  • ʻOku fokotuʻu mai ʻe he lēsoni ʻo e uike ko ʻení ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Aú—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí ke tau kumi e ngaahi fakaʻilonga kuo foaki mai ʻe he ʻEikí kiate kitautolú “koeʻuhí ke [tau] … tui ai ki hono huafá” (Hilamani 14:12). Mahalo naʻa lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí e meʻa naʻa nau ʻilo ʻi heʻenau fakakaukauloto ki he foʻi fakakaukau ko ʻení. Fakapapauʻi ke fakamatalaʻi ange, ko e ngaahi fakaʻilonga ʻi heʻetau moʻuí ʻe siʻi ange hono ʻiloá kae fakataautaha ange, ʻi he ngaahi fakaʻilonga naʻe kikiteʻi ʻe Samuelá. Ko e hā ha ngaahi taumuʻa kehe ki he ngaahi fakaʻilongá ʻoku fokotuʻu mai ʻi he Hilamani 14:28–30? ʻE lava foki ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi meʻa kehe kuo fai ʻe he ʻEikí ke tokoni ke nau fakatupulaki ha tui kiate Ia.

  • ʻE lava ke langaki ha tui kia Sīsū Kalaisi pea mo Hono misioná ʻi hano lau fekauʻaki mo e founga naʻe fakahoko ai e ngaahi kikite ʻa Samuelá. Mahalo naʻa lava ke ngāue ʻaki ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí e Hilamani 14 ke ʻai ha saati ʻo hiki ʻi he tafaʻaki ʻe tahá e ngaahi kikite ʻa Samuela ki he ʻaloʻi mo e pekia ʻa Kalaisí, pea ʻi he tafaʻaki leva ʻe tahá ʻa e ngaahi potufolofola ʻo e feituʻu naʻe fakahoko ai e ngaahi kikite ko ʻení. ʻE ala fakakau ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi mei he 3 Nīfai 1:15–21 mo e 3 Nīfai 8:5–25. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau ʻilo ki he ngaahi kikite ko ʻení mo honau fakahokó?

  • Mahalo kuo ʻosi fakatokangaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí—ʻi he Hilamani 16 mo ha ngaahi feituʻu kehe ʻi he folofolá—ʻoku ʻikai ko ha meʻapau ke fakatupu ʻe he mamata ki he ngaahi fakaʻilongá mo e ngaahi meʻa fakaofó ha taha ke tui kia Kalaisi. Fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga mei he folofolá ʻo ha niʻihi fakafoʻituitui naʻa nau mamata ki ha ngaahi fakaʻilonga ka naʻe ʻikai pē ke nau tui. Fakatatau mo e Hilamani 16:13–23, ko e hā naʻe ʻikai tui ai ha kakai tokolahi ʻi he kuonga ʻo Samuela ko e tangata Leimaná ki he ngaahi fakaʻilongá mo e ngaahi kikité? ʻOku fakalotoʻi fēfē ʻe Sētane ʻa e kakaí ke nau “falala ki honau ivi ʻonautolú pea ki honau poto ʻonautolú” ‘i he ʻahó ní.? (Hilamani 16:15). Ko e hā ʻoku tau ako mei he fakamatala ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni ke tau fakaʻehiʻehi ai mei he ngaahi fehālaaki peheé?

Hilamani 15:3

ʻOku valokiʻi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu ʻoku ʻofa aí.

  • ʻOku ʻi he ngaahi lea ʻa Samuelá ha ngaahi valoki fefeka lahi, ka ʻoku ʻomai ʻe he Hilamani 15:3 ha fakakaukau mavahe ʻi he valoki mei he ʻEikí. Ko ha founga ʻe taha ke mahino ai ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e fakakaukau ko ʻení ko hano lau fakataha e veesi ko ʻení mo fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ha fakamoʻoni kuo nau mamata ai ki he ʻofa mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá ʻi he ngaahi kikite mo e ngaahi fakatokanga ʻa Samuelá. ʻOku hoko fēfē ʻa e valoki mei he ʻEikí ko ha fakaʻilonga ʻo ʻEne ʻofá?

  • Ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau mēmipa ʻo e kalasí e pōpoaki ʻi he Hilamani 15:3, te ke lava ʻo vahevahe ʻa e ngaahi taumuʻa ʻe tolu ki he valokiʻi fakalangi naʻe akoʻi ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoní (vakai, “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé”). Vahevahe ʻa e kalasí ki ha kulupu ‘e tolu, pea kole ki he kulupu takitaha ke nau aleaʻi ha taha ʻo e ngaahi taumuʻa ko ʻení (ʻe lava ke tokoni ʻa e ngaahi potufolofola mo e vitiō ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé). Hili ia pea ʻe lava ke vahevahe ʻe he kulupu takitaha mo e kalasí ha faʻahinga ʻilo mei heʻenau fealēleaʻakí, ʻoku tokoni ke mahino lelei ange kiate kinautolu hono valokiʻi ʻe he ʻEikí ʻakinautolu ʻoku ʻofa aí.

Hilamani 16

‘Oku fakahinohino kitautolu ʻe he palōfitá ki he ʻEikí.

  • Ko e hā ʻoku tau ako meiate kinautolu naʻa nau tali e ngaahi akonaki ʻa Samuelá ʻi he Hilamani 16? Ko e hā ʻoku tau ako meiate kinautolu naʻa nau fakasītuʻaʻi iá? ʻE fakalaumālie ke fanongo ki ha vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e founga naʻa nau maʻu ai ʻenau fakamoʻoni ki he mahuʻinga ʻo e muimui ki he kau palōfita moʻuí. Te nau lava foki ke vahevahe ha founga te nau fakaʻaongaʻi ai ʻa e Hilamani 16 pe ngaahi lea ʻa ʻEletā ʻEnitasoni ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ke fakamatalaʻi ki ha taha ʻa e ʻuhinga ne nau fili ai ke muimui ki he palōfitá.

ʻĪmisi
learning icon

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Ke poupouʻi ke lau ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e 3 Nīfai 1–7 he uike ka hokó, te ke lava ʻo talaange ko e lahi ʻo e ngaahi kikite naʻa nau lau fekauʻaki mo e uike ko ʻení, ʻe fakahoko ia ʻi he ngaahi vahe ko ʻení.

ʻĪmisi
fakaʻilonga maʻuʻanga tokoni

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Ngaahi taumuʻa ʻo e valoki fakalangí.

Naʻe vahevahe ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ha taumuʻa ʻe tolu ʻo e valoki fakalangí, (vakai, Ko Kimoutolu ʻOku Ou ʻOfa aí, ʻOku Ou Valokiʻi mo Tauteaʻi,” Ensign pe Liahona, Mē 2011, 97–100):

  1. “Ke fakalotoʻi kitautolu ke fakatomala.” Vakai, ‘Eta 2:14–15; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:27; 93:41–50; 105: 6.

  2. “Ke fakaleleiʻi mo fakamāʻoniʻoniʻi kitautolu.” Vakai, Mōsaia 23:21–22; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:1–5; 136:31.

  3. “Ke toe fakatonutonu hotau hala ʻi he moʻuí ke fenāpasi mo e meʻa ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ko ha hala ʻoku lelei angé.” Vakai ki he talanoa ʻo Palesiteni Hiu B. Palauni mo e vao fuamelié ʻi he lea ʻa ʻEletā Kulisitofasoní (peesi 98–99); “Ko e Finangalo ‘o e ʻOtuá” (vitiō, ChurchofJesusChrist.org).

ʻOku tau fiefia ke ʻi ai hatau palōfita.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila A. ʻEnitasoni:

“ʻOku ʻikai vaetuʻua ʻe ha palōfita ho vā mo e Fakamoʻuí. Ka, ʻokú ne tuʻu ʻi ho tafaʻakí ʻo fakahonohino mai ʻa e hala ki he Fakamoʻuí. Ko e fatongia maʻongoʻonga taha mo e meʻaʻofa mahuʻinga taha ʻa ha palōfita kiate kitautolu, ʻa ʻene fakamoʻoni ʻiloʻilo pau ko Sīsū ʻa e Kalaisí. Hangē ko Pita ʻo e kuonga muʻá, ʻoku fakahā ʻe hotau palōfitá, “[Ko Ia] ʻa e Kalaisí, ko e ʻAlo ʻo e ʻOtua moʻuí.” [Mātiu 16:16; vakai foki, Sione 6:69].

ʻE ʻi ai ha ʻaho he kahaʻú, te tau toe vakai mai ai ki heʻetau moʻui fakamatelié, pea te tau fiefia ne tau ʻaʻeva he māmaní ʻi ha kuonga ʻo e palōfita moʻuí. ʻOku ou lotua te tau lava ʻo lea he ʻaho ko iá ʻo pehē:

Naʻa mau fanongo kiate ia. Naʻa mau tui kiate ia. Naʻa mau ako ʻEne ngaahi leá ʻi he faʻa kātaki mo e tui. Ne mau lotua ia. Ne mau poupouʻi ia. Naʻa mau loto fakatōkilalo feʻunga ke muimui kiate ia. Naʻa mau ʻofa ʻiate Ia” (“Ko e Palōfita ʻa e ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Mē 2018, 27).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Feinga ke ke ʻiloʻi ʻa kinautolu ʻokú ke akoʻí. ʻOku ʻikai faitatau ha taha mo ha taha. Ko e taha kotoa pē ʻokú ke akoʻí ʻoku kehe hono puipuituʻá, ʻene fakakaukaú, mo e ngaahi meʻa ʻokú ne malavá. Lotua ke ke ʻiloʻi ha founga te ke lava ai ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi faikehekehe ko ʻení ke tokoniʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau ako. ʻI he mahino lelei ange kiate koe ʻa kinautolu ʻokú ke akoʻí, te ke lava leva ke ʻai ha ngaahi momeniti akoʻi mahuʻinga mo fakangalongataʻa. (Vakai Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 7.)

Paaki