Fuakava Foʻoú 2023
25 Sepitema–1 ʻOkatopa. Kalētia: “ʻAʻeva ʻi he Laumālié”


“25 Sepitema–1 ʻOkatopa. Kalētia: ‘ʻAʻeva ʻi he Laumālié,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻou 2023 (2021)

“25 Sepitema–1 ʻOkatopa. Kalētia,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2023

ʻĪmisi
hā ʻa Kalaisi kia Paula ʻi he fale fakapōpulá

Naʻe ʻaʻahi e Fakamoʻui kuo toetuʻú kia Paula ʻi he fale fakapōpulá (vakai, Ngāue 23:11). ʻE lava ke fakatauʻatāinaʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi mei he “haʻamonga ʻo e pōpulá” (Kalētia 5:1).

25 Sepitema–1 ʻOkatopa

Kalētia

“ʻAʻeva ʻi he Laumālié”

ʻI hoʻo lau ʻi he faʻa lotu mo fakalaulauloto ki he tohi Kalētiá, ʻe akoʻi atu ʻe he ʻEikí ʻa e meʻa ʻoku fie maʻu ke ke vahevahe mo hoʻo kalasí. ʻOku fakahaaʻi ʻe hoʻo lekooti hoʻo ngaahi ongó hoʻo fakahoungaʻi e ʻOtuá mo ʻEne tokoní.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻOku faʻa fakaiku e ako folofolá ki ha ngaahi fealēleaʻaki ʻuhingamālie mo e fāmilí pe ngaahi kaungāmeʻá ki he ongoongoleleí. Naʻe hoko ʻeni ki he kau mēmipa hoʻo kalasí he uiké ni? Fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

Kalētia 1:6–7; 3:1–5; 4:8–21; 5:1, 13–14

ʻOku ʻomi ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻa e tauʻatāiná.

  • ʻE faingofua ange ke ako ha faʻahinga tohi pē ʻi he folofolá ʻi he taimi ʻoku tau ʻilo ai e ʻuhinga naʻe tohi aí. ʻI he ʻuhinga ko ʻení, ʻe ala lelei ke kamata ʻaki hoʻomou fealeaʻaki ki he tohi Kalētiá ha fehuʻi hangē ko e “ʻOkú ke pehē ko e hā e taumuʻa ʻa Paula ʻi heʻene hiki e tohi ko ʻení?” pe “Ko e hā e palopalema naʻe feinga ʻa Paula ke fakaleleiʻí?” Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke kumi ha fanga kiʻi tokoni ʻi he Kalētia 1:6–7; 3:1–5; 4:8–21. ʻOku fekauʻaki fēfē nai e pōpoaki ʻa Paulá mo kitautolu ʻi he ʻahó ni?

  • Naʻe pehē ʻe ha Kāingalotu Kalētia ʻe niʻihi naʻe fie maʻu ke hokohoko atu ʻenau moʻui ʻaki e fono ʻa Mōsesé. Kia Paulá, naʻe hangē ʻeni ia ko ha moʻui mo ha “haʻamonga ʻo e pōpulá” ʻi he fakahoa ki he “tauʻatāina” ʻoku foaki ʻe Sīsū Kalaisi kiate kitautolú (Kalētia 5:1). Ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí ke vakavakaiʻi e ngaahi akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e tauʻatāiná mo e pōpulá, te ke lava ʻo kole ange ke nau talaatu ha ngaahi ʻulungaanga mo ha ngaahi tōʻonga ʻokú ne taʻofi ʻetau tupulaki fakalaumālié (hangē ko e ngaahi anga fakafonuá, ʻulungaanga koví, tui halá, pe tokanga pē ki he ngaahi tōʻonga ki tuʻá kae ʻikai ko e ului ʻo e lotó). Fakatatau ki he Kalētia 5:1, 13–14, ʻoku tau maʻu fēfē ʻa e tauʻatāina mei he ngaahi loto mo e tōʻonga ko ʻení? Kuo tau aʻusia fēfē ʻa e tauʻatāina ʻoku maʻu ʻia Sīsū Kalaisí? Te tau tali fēfē ki ha taha ʻokú ne ongoʻi ʻoku taʻofi ʻe he moʻui ʻaki e ongoongoleleí ʻa e tauʻatāina fakatāutahá?

Kalētia 5:16–26

Kapau te tau “ʻaʻeva ʻi he Laumālié,” te tau maʻu ʻa e “fua ʻo e Laumālié.”

  • ʻOku fāifeinga ha kakai tokolahi ke nau ʻiloʻi e ivi tākiekina ʻo e Laumālié. ʻE lava ke tokoni ʻa e Kalētia 5. Mahalo te ke lava ʻo kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakatotolo ʻi he Kalētia 5:22–25 ke ʻilo e ngaahi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Paula ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e fua ʻo e Laumālié. Ko e hā ʻoku hoko ai e fuá ko ha fakatātā lelei ki he founga ʻoku tākiekina ai kitautolu ʻe he Laumālié? Mahalo naʻa lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e founga kuo hāsino ai e fua ko ʻení ʻi heʻenau moʻuí pe moʻui ʻa e kakai ʻoku nau ʻiloʻí. ʻOku kau ʻi ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe ke vakaiʻí ʻa e Mātiu 7:16–18; Sione 14:26–27; Molonai 7:13–17; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 11:12–13; mo e ngaahi lea ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé.”

ʻĪmisi
ngaahi foʻi ʻāpele ʻi ha fuʻu ʻakau

Te tau lava ʻo maʻu ʻa e “fua ʻo e Laumālié” ʻi haʻatau fekumi ki ai.

Kalētia 6:7–10

ʻI he taimi ʻoku tau tūtuuʻi ai “ʻi he Laumālié,” te tau utu e ngaahi tāpuakí ʻi he taimi totonu.

  • ʻE lava ke tokoni hono ako e Kalētia 6:7–10 ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke toe loloto ange ʻenau fakakaukau ki he nunuʻa taimi lōloa ʻo ʻenau ngaahi filí. Te ke lava ʻo ʻomi ha ngaahi tengaʻi ʻakau kehekehe, fakataha mo ha fanga kiʻi ʻakau, fuaʻi ʻakau, pe vesitapolo ʻe lava ʻo tupu mei he ngaahi tengaʻi ʻakau takitaha ko ʻení (pe te ke ʻomi ha ngaahi fakatātā ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení), ke tokoni kiate kinautolu. ʻE lava ke ngāue fakataha e kau mēmipa ʻo e kalasí ke fakatauhoa e tengaʻi ʻakau takitaha mo e meʻa ʻokú ne fakatupú. Hili ia pea nau toki lau ʻa e veesi 7–10 mo talanoa fekauʻaki mo e ʻuhinga ke tūtuuʻi “[ki he] kakanó” mo e “ki he Laumālié.” (ʻE ala tokoni ʻa e pōpoaki meia ʻEletā ʻUlise Soalesi ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé”.) Ko e hā ʻoku tau utu ʻi he taimi ʻoku tau tūtuuʻi ai ki he kakanó? Ko e hā ʻoku tau utu ʻi he taimi ʻoku tau tūtuuʻi ai ʻi he Laumālié? (vakai, Kalētia 5:22–23).

  • ʻE ala ongoʻi ʻe ha kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e kalasí ʻoku nau “fiu ʻi he faileleí” (Kalētia 6:9)—mahalo koeʻuhí he ʻoku ʻikai ke nau fakapapauʻi ʻoku ʻi ai ha fua ʻo ʻenau ngaahi feingá. ʻE ala tokoni hano aleaʻi ʻo e Kalētia 6:7–10. Ke fakafeʻiloaki e ngaahi veesi ko ʻení, te ke ala fakaafeʻi ha tokotaha ʻi he kalasí ke lea nounou fekauʻaki mo ha taimi naʻe fie maʻu ai ke kātaki ʻi haʻane feinga ke tō ha faʻahinga meʻa. Ko e hā ʻe lava ke aʻusia ʻe he tokotahá ni, fakataha mo e Kalētia 6:7–10, te ne akoʻi kitautolu fekauʻaki mo ʻetau feinga ke “ʻaʻeva foki ʻi he Laumālié”? (Kalētia 5:25).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoní

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Ko e fua ʻo e Laumālié.

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī: “Te mou ʻilo ʻa e ueʻi ʻa e Laumālié ʻi hono ngaahi fuá—ko ia ʻoku fakamāmá, ko ia ʻoku langa haké, ko ia ʻoku lelei mo pau mo langaki moʻui mo fakaiku ki ha ngaahi fakakaukau ʻoku lelei ange mo e ngaahi ngāue ʻoku lelei angé, ʻoku ʻo e Laumālie ia ʻo e ʻOtuá” Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Kōtoni B. Hingikelī [2016], 133).

Ko e Tūtuuʻi ʻi he Laumālié.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā ʻUlise Soalesi: “ʻOku ʻuhinga e tūtuuʻi ʻi he Laumālié kuo pau ke hanga ʻe heʻetau ngaahi fakakaukaú, leá mo e ngāue kotoa pē ʻo ʻohake kitautolu ki he tuʻunga faka-ʻOtua ʻo ʻetau ongomātuʻa fakalangí. Ka, ʻoku fakamatala ʻa e folofolá ko e kakanó ko e natula fakaesino pe fakaekakano ia ʻo e tangatá, ʻokú ne fakaʻatā e kakaí ke tākiekina kinautolu ʻe heʻenau fie maʻu fakakakanó, holí, uʻá, pea mo e mālohi ʻo e kakanó kae ʻikai ke nau fekumi ki he ueʻi fakalaumālie mei he Laumālie Māʻoniʻoní” (“Nofo ʻi he Tafaʻaki ʻa e ʻEikí!,” Liahona, Mē 2012, 39).

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Tokoni ke felangakihakeʻaki ʻa e kau akó. “Ko e tokotaha kotoa pē ʻi hoʻo kalasí ko ha maʻuʻanga tokoni fungani ia ʻo e fakamoʻoní, ʻiló, mo e taukei ʻi hono moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe atu pea mou felangakihakeʻaki” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 5).

Paaki