“30 ʻOkatopa–5 Nōvema. Hepelū 1–6: ‘Sīsū Kalaisi, “ko e Tupuʻanga ʻo e Moʻui Taʻengatá”’ Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻou 2023 (2021)
“30 ʻOkatopa–5 Nōvema Hepelū 1–6,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2023
Balm of Gilead [Lolo Faitoʻo ʻo Kiliatí], tā fakatātaaʻi ʻe Annie Henrie
30 ʻOkatopa–5 Nōvema
Hepelū 1–6
Sīsū Kalaisi, “ko e Tupuʻanga ʻo e Moʻui Taʻengatá”
Fakakaukau ke ke vahevahe mo e kau mēmipa hoʻo kalasí ha niʻihi ʻo e ngaahi ongo naʻá ke maʻu mei he Laumālie Māʻoniʻoní fekauʻaki mo e Hepelū 1–6. ʻI hono fai iá, ʻe lava ke ueʻi kinautolu ke nau takitaha fekumi ki ha ngaahi ongo ʻanautolu pē ʻi heʻenau ako ʻa e ngaahi folofolá.
Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí
Mahalo naʻa fie maʻu ʻe he kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e kalasí ʻoku ʻikai ke nau faʻa vahevahe ʻi he kalasí, ha kiʻi fakaafe makehe mo ha kiʻi taimi ke nau teuteu ai. Te ke lava ʻo fetuʻutaki ki hanau niʻihi tokosiʻi, ʻi ha toe ha ʻaho ʻe taha pe ua kimuʻa pea fai e kalasí ʻo kole ange ke nau omi mateuteu ke vahevahe ha veesi mei he Hepelū 1–6 ʻoku ʻuhingamālie kiate kinautolú.
Akoʻi ʻa e Tokāteliné
Ko Sīsū Kalaisi ʻa e “tupuʻanga ʻo e moʻui taʻengatá.”
-
Te ke fakalotolahiʻi fēfē e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ha ngaahi potufolofola ʻoku ʻuhingamālie fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi, ne nau maʻu ʻi heʻenau ako fakataautaha mo fakafāmili ʻi he uike ní. Fakakaukau ke faʻu ha kōlomu ʻe nima ʻi he palakipoé, taha ki he vahe takitaha ʻi he tohi Hepeluú. Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke tohi ʻi he kōlomu totonú ha ngaahi kupuʻi lea mei he ngaahi vahe ko ʻení naʻá ne akoʻi kinautolu fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi pea mo e fika ʻo e vēsí ʻi he feituʻu ʻoku maʻu ai ʻa e kupuʻi leá. ʻOku kaunga fēfē hono ʻiloʻi ʻo e ngaahi meʻa ko ʻeni fekauʻaki mo e Fakamoʻuí, ʻa ʻetau tui kiate Ia mo ʻetau fie muimui ʻiate Iá?
Naʻe kātekina ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē koeʻuhí ke lava ʻo mahino kiate Ia mo tokoniʻi kinautolu ʻi he taimi ʻoku tau faingataʻaʻia aí.
-
ʻE lava foki ke tokoni ʻa e Hepelū 2:9–18; 4:12–16; 5:7–8 ki he kakai ʻoku nau mamata ki he faingataʻaʻia ʻi he māmaní pea nau fifili pe ʻoku ʻafioʻi nai ʻe he ʻOtuá pe teitei tokanga mai. Mahalo ʻe lava ke fekumi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi he ngaahi vēsí ni ke maʻu ha ngaahi moʻoni ʻe ala tokoni ki he faʻahinga fehuʻi peheé. Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e founga ngāue ʻa e Fakamoʻuí ki he faingataʻaʻia ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá? ʻE ala ʻaonga foki ke fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga mei he folofolá naʻe tokoniʻi ai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e kakaí ʻi honau ngaahi faingataʻaʻiá (vakai, “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé”) pe hulu e vitiō “Ngaahi Faingataʻa ke Ikunaʻí” (ChurchofJesusChrist.org). ʻE lava ke aleaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo e founga ʻe lava ai e Fakamoʻuí ʻo tokoniʻi kitautolu ʻi heʻetau fehangahangai mo e ngaahi pole faingataʻá.
ʻOku ʻatā e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá kiate kinautolu ʻoku “[ʻikai] fakafefeka [honau] lotó.”
-
ʻOku ʻi he Hepelū 3 mo e 4 ha kole ki he Kāingalotú ke ʻoua ʻe fakafefeka honau lotó he te nau fakafīsingaʻi ai ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe finangalo ʻa e ʻOtuá ke foaki maʻanautolú. ʻI hoʻo lau mo hoʻo kalasí ʻa e Hepelū 3:7–4:2, aleaʻi e ngaahi founga ʻe lava ai ke fakaʻaongaʻi e ngaahi aʻusia ʻa ʻIsileli he kuonga muʻá kiate kitautolu he ʻahó ni, ʻo hangē ko hono fakaʻaongaʻi ki he kakai Hepeluú ʻi he Siasí ʻi he kuonga muʻá (vakai ki he naunau ako fekauʻaki mo e ngaahi veesi ko ʻení ʻi he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí). Ko e hā te tau lava ʻo fai ke fakamolū ai hotau lotó mo ongongofua ki he finangalo ʻo e ʻEikí? (vakai, Lea Fakatātā 3:5–6; ʻAlamā 5:14–15; ʻEta 4:15). ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e founga kuo tāpuekina ai kinautolu pe ko ha niʻihi kehe ʻoku nau ʻilo, koeʻuhí he kuo nau loto-vaivai mo loto-fakatomala.
Kuo pau ke ui ʻe he ʻOtuá ʻa kinautolu ʻoku ngāue ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá.
-
ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e pōpoaki ʻi he Hepelū 5 fekauʻaki mo hono ui ʻe he ʻOtuá ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí, kiate kinautolu kotoa pē ʻoku vaheʻi ʻe he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke ngāue ʻi he ngaahi uiuiʻi faka-Siasí. Koeʻuhí ke tokoni ke ʻilo ʻe hoʻo kalasí hono ʻuhinga ʻo e “ui ʻe he ʻOtuá, hangē ko ʻĒloné,” fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke nau toe vakai ki he fakamatala ʻo e maʻu ʻe ʻĒlone hono uiuiʻí ʻi he ʻEkesōtosi 4:10–16, 27–31; 28:1. Ko e hā ha ngaahi ʻilo mei he talanoa ko ʻení ʻoku tokoni ke mahino kiate kitautolu ʻa e Hepelū 5:1–5? ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e founga kuo nau maʻu ai ha fakamoʻoni naʻe uiuiʻi ʻe he ʻOtuá ha taha ke ne fakahoko ha uiuiʻi pau—mahalo, te nau kau ai. Naʻe tokoniʻi fēfē kinautolu ʻe he fakamahino ko iá, ke nau poupouʻi lelei ange ʻa e tokotahá ʻi hono uiuiʻí?
“ʻOku ʻikai toʻo ʻe ha tangata ʻa e ngāue tapú ni kiate ia, ka ko ia kuo ui ʻe he ʻOtuá, ʻo hangē ko ʻĒloné” (Hepelū 5:4). ʻOku Ui ʻe Mōsese ʻa ʻĒlone ki he Ngāué, tā fakatātā ʻa Harry Anderson
Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé
Ngaahi sīpinga fakafolofola ʻo e kakai naʻe fakafiemālieʻi ʻe Sīsū Kalaisí.
-
Sione 8:1–11: Naʻe fakafiemālieʻi ʻe he ʻEikí ʻa e fefine naʻe moʻua ʻi he tonó.
-
Sione 11:1–46: Naʻe fakafiemālieʻi ʻe he ʻEikí ʻa Mele mo Māʻata hili e pekia hona tuongaʻane ko Lāsalosí.
-
ʻĪnosi 1:4–6: Naʻe fakamolemoleʻi ʻe he ʻEikí e ngaahi angahala ʻa ʻĪnosí mo toʻo ʻene ongoʻi halaiá.
-
Mōsaia 21:5–15: Naʻe fakamolū ʻe he ʻEikí e loto ʻo e kau Leimaná pea nau fakamaʻamaʻa e ngaahi kavenga ʻa e kakai ʻo Limihaí.
-
Mōsaia 24:14–15: Naʻe fakamālohia ʻe he ʻEikí ʻa e kakai ʻo ʻAlamaá ke nau lava ʻo fuesia ʻenau ngaahi kavengá.
-
ʻEta 12:23–29: Naʻe fakafiemālieʻi ʻe he folofola ʻa e ʻEikí ʻa Molonai.
-
3 Nīfai 17:6–7: Naʻe fakamoʻui ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kakai Nīfaí ʻi honau ngaahi vaivaí.
-
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:7–10: Naʻe fakafiemālieʻi ʻe he ʻEikí ʻa Siosefa Sāmita (vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 123:17).
Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí
Fokotuʻu ha ʻātakai fakalaumālie. Ko e taimi ʻokú ke ohi ai ha ʻātakai nonga mo ʻofa ʻi ho loki akó, ʻe lava leva ke faingofua ange e ongo ʻa e Laumālié ki he loto ʻo kinautolu ʻokú ke akoʻí. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakaafeʻi e ivi tākiekina ʻo e Laumālié ki homou loki akó? Te ke lava nai ʻo toe fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi seá pe fakaʻaongaʻi ha ngaahi fakatātā pe fasi ke fakaafea ʻa e Laumālié? (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 15.)