Fuakava Foʻoú 2023
11–17 Tīsema. Fakahā 6–14: “Naʻa Nau Ikuna … ʻaki ʻa e Taʻataʻa ʻo e Lamí”


“11–17 Tīsema. Fakahā 6–14: ʻNaʻa Nau Ikuna … ʻaki ʻa e Taʻataʻa ʻo e Lamí,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻou 2023 (2021)

“11–17 Tīsema. Fakahā 6–11,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2023

ʻĪmisi
Sīsū ʻoku tuʻu ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi fetuʻú

Fakatahatahaʻi e ʻātí ʻe Eric Johnson: Ko e Fakataha Alēlea Lahí, tā fakatātaaʻi ʻe Robert T. Barrett; pupunga fetuʻú ʻi he angalelei ʻa e European Space Agency

11–17 Tīsema

Fakahā 6–14

“Naʻa Nau Ikuna … ʻaki ʻa e Taʻataʻa ʻo e Lamí”

Naʻe pehē ʻe Siosefa Sāmita ko e tohi Fakahaá “ko ha taha ia ʻo e ngaahi tohi mahinongofua taha kuo fekau ʻe he ʻOtuá ke tohí” (ʻi he Journal, December 1842–June 1844; Book 2, 10 March 1843–14 July 1843, 98, JosephSmithPapers.org). Te ke tokoniʻi fēfē e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau ʻilo ʻa e ngaahi moʻoni mahinongofua ʻi he ngaahi vahe ko ʻení?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Ke tokoni ke toe fakamanatu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻilo ne nau maʻu ʻi heʻenau ako ʻa e Fakahā 6–14, hiki ʻa e fika 6 ki he 14 ʻi he palakipoé. ʻE lava ke tohi e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi he tafaʻaki ʻo ha fika, ha faʻahinga ʻilo pē ne nau maʻu ʻi he ngaahi vahé ʻoku fekauʻaki mo ha taha ʻoku moʻui ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

Fakahā 6

ʻOku fakaava ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi fakamaʻu ʻo e tohí.

  • Ke tokoni ke sioloto e kau mēmipa ʻo e kalasí ki he tohi mo e meʻa fakamaʻu ʻe fitú (vakai, Fakahā 5:1), te ke lava ʻo fakamatalaʻi ko e ngaahi takainga tohi ʻo e kuonga muʻá naʻe faʻa fakamaʻu ʻaki ha kiʻi meʻi ʻumea pe teʻelango. ʻE lomiʻi ha foʻi mama pe sitapa ki he ʻumeá pe teʻelangó kimuʻa pea toki fefeka, ʻo fakamahinoʻi ʻa e mafai ʻo e taha ʻokú ne fakamaʻu ʻa e takainga tohí pea taʻofi ai ha kakai ʻoku ʻikai fakamafaiʻi ke toe fakaava ia. ʻE lava leva ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha faʻahinga ʻilo ne nau maʻu ʻi he lolotonga ʻenau lau fekauʻaki mo e tohi ko ʻení ʻi he Fakahā 6; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:6–7; mo e fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino ʻa e ʻuhinga fakataipe ʻo e tohi ko ʻení? ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻiloʻi ko e Fakamoʻuí ʻa e tokotaha te Ne fakaava kotoa ʻa e ngaahi fakamaʻu ʻo e tohí? (vakai, Fakahā 5:1–9).

Fakahā 7–11

“Ko e ngaahi puleʻanga ʻo e [māmaní] kuo ʻo hotau ʻEikí.”

  • ʻE ala faingataʻa ke mahino ʻa e Fakahā 7–11. Ko ha tāpuaki ʻe taha ʻo ha kalasi Lautohi Faka-Sāpaté ko e lava ke fetokoniʻaki ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke mahino ʻa e folofolá. Te ke lava ʻo hiki ha lisi ʻo ha ngaahi fehuʻi ʻoku maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí kau ki he ngaahi vahe ko ʻení pea fakaafeʻi kinautolu ke nau fevahevaheʻaki ha ngaahi ʻilo. Fakalotolahiʻi e kau mēmipa kotoa ʻo e kalasí—ʻa kinautolu te nau ala ongoʻi ʻoku lahi ange ʻenau ʻiló mo kinautolu te nau ala ongoʻi ʻoku ʻikai ke lahi fēfē ʻenau ʻiló—ke vahevahe ʻenau ʻilo ki he ngaahi vahe ko ʻení.

  • Te ke ala kamata ha fealeaʻaki ʻaki haʻo fehuʻi ki he kau mēmipa ʻo e kalasí pe ko e hā ha ngaahi kaveinga ne nau maʻu ʻi he Fakahā 7–11. Te nau lava ʻo vahevahe ha ngaahi veesi ʻoku maʻu ai ʻa e ngaahi tefito ko ʻení pea fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ngaahi tefito ko iá. Kapau te nau fie maʻu tokoni, te ke lava ʻo fokotuʻu ange ke nau lau ʻa e Fakahā 11:15–17. Ko e hā ha ngaahi kaveinga ʻoku nau maʻu ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, pea ʻoku fakamatalaʻi fēfē ʻa e kaveinga ko ʻení ʻi he toenga ʻo e ngaahi veesi ʻi he Fakahā 7–11? Neongo ʻoku fakamatalaʻi ʻe he ngaahi vahe ko ʻení ha ngaahi tau mo ha ngaahi mahaki fakaʻauha, ka ko e hā ʻoku tau maʻu ʻokú ne ʻomi kiate kitautolu ha ʻamanaki lelei mo e falala kia Sīsū Kalaisí?

Fakahā 12–14

ʻOku tau ikunaʻi ʻa Sētane “ʻaki ʻa e taʻataʻa ʻo e Lamí, mo e lea ʻo [ʻetau] fakamoʻoní.”

  • ʻE lava ʻo tokoni ʻetau ako ki he Tau ʻi he Langí ke mahino lelei ange kiate kitautolu ʻa e moʻui ʻi māmaní. ʻE lava ke lau ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e Liliu ʻe Siosefa Sāmita, Fakahā 12:7–11 (ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá) pea mo kumi e founga ʻoku tau ikunaʻi ai ʻa Sētane mo hono kakai tokolahí. Ko e hā mo ha toe ngaahi ʻilo ʻoku tau maʻu mei he ngaahi fakamatala ki he Tau ʻi he Langí ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá pe Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí? (topics.ChurchofJesusChrist.org). Ko e hā ʻoku tau ako ʻe lava ʻo tokoni ke tau ikunaʻi ʻa e filí?

  • ʻOku fakamatalaʻi ʻa e tau ʻi he vahaʻa ʻo e leleí mo e koví ʻi he Fakahā 13–14. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he vahe 13 fekauʻaki mo e founga ʻoku fakahoko ai ʻe he fuʻu ngatá ʻa e tau ko ʻení? Fakatatau mo e vahe 14, ʻoku tauʻi fēfeeʻi ia ʻe he Lamí? ʻE mālie ka ʻai ha lisi ʻo e ngaahi founga ʻe fakahoko ai ʻe he faʻahi takitaha ʻene taú ʻo fakatatau mo e ongo vahe ko ʻení. Ko e hā ha ngaahi faitatau mo e ngaahi faikehekehe ʻoku tau fakatokangaʻi?

  • Ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e Lami “naʻe tāmateʻi talu mei he fakatupu ʻo māmaní”? (Fakahā 13:8; vakai foki, Fakahā 5:6). Fakakaukau ke ke tokoni ki he kau mēmipa hoʻo kalasí ke nau maʻu e tali ki he fehuʻi ko ʻení ʻaki haʻanau lau fakakalasi e Mōsaia 3:13 mo e Mōsese 7:47. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e ikunaʻi ʻa Sētane “ʻaki ʻa e taʻataʻa ʻo e Lamí”? (Fakahā 12:11).

Fakahā 14:6–7

“Ne u mamata ki ha ʻāngelo kehe ʻe taha … kuo ʻiate ia ʻa e ongoongolelei taʻengatá.”

  • ʻOku fokotuʻu mai ʻe he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí ke tau ako ki ha faʻahinga ʻāngelo kehekehe naʻa nau fakafoki mai ʻa e “ongoongolelei taʻengatá … kiate kinautolu ʻoku nofo ʻi he māmaní” (Fakahā 14:6). Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau akó. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:36–40 fekauʻaki mo e Fakahā 14:6–7? ʻOku tau kau fēfē ʻi he ngāue ʻa e ʻāngelo ʻoku lau ki ai ʻi he Fakahā 14:6–7?  

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

ʻOku sai pē ke te pehē “ʻOku ʻikai ke u ʻilo.” “Neongo ʻoku fakanatula pē ke tau loto ke tali e foʻi fehuʻi kotoa, ka ʻe ʻi ai ha ngaahi tūkunga ʻe lelei ai ke te pehē ange pē, ‘ʻOku ʻikai ke u ʻilo. Tau ako ki he fehuʻi ko iá ʻiate kitautolu pē he [uiké ni], pea te tau lava ʻo aleaʻi ia he kalasi hokó’” (Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamoʻuí, 25). Hili iá pea kole leva ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau kumi ha ngaahi tali ʻi he folofolá mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻa e Siasí.

Paaki