Fuakava Motuʻá 2022
8–14 ʻAokosi. Saame 1–2; 8; 19–33; 40; 46: “Ko Hoku Tauhí ʻa [e ʻEikí]”


“8–14 ʻAokosi. Saame 1–2; 8; 19–33; 40; 46: ʻKo Hoku Tauhí ʻa [e ʻEikí],’” Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au—Ma‘á e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“8–14 ʻAokosi. Saame 1–2; 8; 19–33; 40; 46,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Motuʻá 2022

ʻĪmisi
ko e ʻaʻeva ʻa Sīsū mo e fanga sipí

Ko Hoku Tauhí ʻa [e ʻEikí], tā ʻe Yongsung Kim, havenlight.com

8–14 ʻAokosi

Saame 1–2; 8; 19–33; 4046

“Ko Hoku Tauhí ʻa [e ʻEikí]”

Palani ha ngaahi founga ke vahevahe ai ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ngaahi aʻusia fakalaumālie ʻoku nau maʻu ʻi heʻenau lau ʻa e tohi Sāmé.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻE lava ke faingofua hono fakaafe‘i e kau mēmipa ‘o e kalasí ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau ‘ilo ʻi he tohi Sāmé, ʻo hangē ko hano fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Ko e hā naʻe akoʻi atu ʻe he Laumālié ʻi hoʻo lau ʻa e tohi Sāmé he uike ní? Ko e fē ʻa e ngaahi saame naʻe tokoni atu ke ke ongoʻi ofi taha ai ki he ʻEikí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné

Saame 1; 23; 26–2846

ʻOku akoʻi kitautolu ʻe he ngaahi Sāmé ke tau falala ki he ʻEikí.

  • ‘Oku fokotuʻu mai ʻe he lēsoni ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Aú—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí ke lau ʻa e Saame 1; 23; 26–2846 ʻo kumi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

    • Ngaahi fakaafe ke falala ki he ‘Eikí

    • Ngaahi lea ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e ʻEikí

    • Ngaahi lea ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e nonga, mālohi, mo e ngaahi tāpuaki kehe ʻokú Ne foakí

    • Ngaahi lea ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a kinautolu ʻoku falala kiate Iá

    Te ke ala hiki ʻa e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau hiki, ʻofi ki he kupuʻi lea takitaha, ha meʻa ne nau maʻu ʻi he Saame 1; 23; 26–28; pe 46. Kapau te nau fie maʻu tokoni, te ke ala fakahinohino kinautolu ki he ngaahi veesi ko ʻení: Saame 1:1–4; 23:1–6; 26:1, 6–8, 12; 27:1, 3, 8, 14; 28:1, 7; 46:1–3, 10. ʻE lava ke fevahevaheʻaki ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ngaahi ongo ne nau maʻu fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻi heʻenau lau ʻa e ngaahi saame ko ʻení.

  • Koe‘uhí naʻe hangē ʻa e ngaahi Sāmé ha ngaahi himi ki he kakai ʻIsilelí, te ke ala fakaafeʻi ha kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fokotuʻu atu ha ngaahi himi ʻokú ne fakamanatu kiate kinautolu ʻa e ngaahi saame ne nau lau ʻi he uike ní. Te nau lava ‘o vakai ki he fakahokohoko fakamotuʻalea ‘o e “Folofolá” ʻi he faka‘osinga ʻo e tohi himí ki ha ngaahi fakakaukau (vakai foki ki he lisi ‘i he “Ngaahi Maʻu‘anga Tokoni Kehé”). ʻE lava ke hivaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha niʻihi ʻo e ngaahi himi ko ʻení mo fakahā ʻa e ngaahi kaveinga tatau ʻi he ngaahi himí mo e ngaahi sāmé. Ko e hā ha ngaahi pōpoaki ʻo e melino mo e tui kia Sīsū Kalaisi ʻoku tau maʻu heni?

Saame 2; 22; 31:5

ʻOku tataki ʻe he ngaahi Sāmé ʻetau fakakaukaú ki he moʻui mo e ngāue ʻa Sīsū Kalaisí.

  • Ko hono lau ko ia ʻo e ngaahi Sāmé—tautautefito ki he ngaahi Saame ʻoku fakamatala ki he moʻui ʻa e Fakamoʻuí—ʻe lava ʻo hoko ko ha founga maʻongoʻonga ke fakamālohia ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí. Te ke lava ʻo vahevahe ʻa e kalasí ki ha fanga kiʻi kulupu tautau toko ua pe toe tokolahi ange pea ʻoange ki he kulupú takitaha ha taha ʻo e ngaahi potufolofola taki ua ko ʻení: Saame 2:1–3 mo e Ngāue 4:24–28; Saame 2:7 mo e Ngāue 13:30–33; Saame 22:1 mo e Mātiu 27:45–46; Saame 22:7–8 mo e Mātiu 27:39–43; Saame 22:16 mo e Luke 23:32–33; Saame 22:18 mo e Mātiu 27:35; Saame 31:5 mo e Luke 23:46. Kole ki he kulupú takitaha ke nau kumi ʻa e founga naʻe fakahoko ai ha kikite ʻi he Sāmé ʻi he moʻui ʻa e Fakamoʻuí pea mou aleaʻi ʻa e founga ʻoku fakamālohia ai ʻe he ngaahi potufolofolá ni ʻenau fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí.

    Pe, te ke hiki ʻa e ngaahi potufolofolá ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakatauhoa ʻa e pōpoaki mei he tohi Sāmé mo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he Fuakava Foʻoú.

    Te ke toe lava foki ke fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakamatala ha ngaahi fakamoʻoni fakafolofola kehe fekauʻaki mo e Fakamoʻuí naʻa nau maʻu ʻi heʻenau ako ʻa e ngaahi Sāmé (hangē ko e Saame 34:20; 41:9; vakai foki, Luke 24:44).

    Hili hono alea‘i ʻe he kau mēmipa ‘o e kalasí ʻa e ngaahi potufolofola ko ‘ení, te nau lava ʻo talanoa ki he ʻuhinga naʻe ala mahuʻinga ai ʻa e ngaahi saame ko ʻení ki he kakai Siu naʻa nau ʻilo ʻa e Fakamoʻuí. Ko e hā ʻoku nau mahuʻingamālie ai kiate kitautolú?

Saame 23

“Ko hoku tauhí ʻa [e ʻEikí].”

  • Koeʻuhí ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí hono aleaʻi ʻo e tala-fakatātā mo e fakataipe ʻi he Saame 23, fakakaukau ke ke fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi fakakaukau ʻi he sāmé, hangē ko ia ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí. Hili ia pea ke toki kole ange ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau talaatu ha ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga ʻi he sāmé pea mou aleaʻi pe ko e hā ʻoku nau fakafofongaʻí. Hangē ko ‘ení, ko e hā ʻoku ʻomi ʻe he ongo kupuʻi lea “fakatokoto … ʻi he ngoue lau maʻuiʻuí” pe “vai ʻoku tafetafe mālié” ki hoʻo fakakaukaú? Ko e hā ʻoku fakataipe ʻe he “vaʻakaú” mo e tokotokó”? ʻE ala ʻuhinga ki he hā ʻa e fonu mahuohua ʻetau “ipú”? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi fakataipe ko ʻení fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí? Te ke ala fokotuʻu ange ke toe lau ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e sāmé, pea fetongi ha niʻihi ʻo e ngaahi fakataipé ʻaki ha ngaahi ʻuhinga ʻe aleaʻi ʻe he kalasí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni kehé

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehe

Ngaahi himi fekauʻaki mo e ngaahi Sāmé.

Ko Hono Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaʻaongaʻi e hivá. “ʻOku fakaafea mai ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí ʻe he ngaahi himí, mo fakatupu ʻa e loto ʻoku ʻapasiá, [mo] fakatahaʻi kitautolu ko [ha] kāingalotu, [pea] mo ʻomi ha founga ke tau ʻoatu ai ha fakafetaʻi ki he ʻEikí. … ʻOku taki kitautolu ʻe he ngaahi himí ki he fakatomalá mo e ngaahi ngāue leleí, langaki ʻa e fakamoʻoní mo e tuí, fakafiemālieʻi ʻa e ongosiá, fakanonga kinautolu ʻoku loto mamahí, mo ueʻi kitautolu ke tau kātaki ki he ngataʻangá” (Ngaahi Himí, ix).

Paaki