Fuakava Motuʻá 2022
ʻAokosi 8–14. Saame 1–2; 8; 19–33; 40; 46: “Ko Hoku Tauhí ʻa e ʻEikí”


“ʻAokosi 8–14. Saame 1–2; 8; 19–33; 40; 46: ʻKo Hoku Tauhí ʻa e ʻEikí,’” Haú, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Motuʻa 2022 (2021)

“ʻAokosi 8–14. Saame 1–2; 19–33; 40–46,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2022

ʻĪmisi
ʻAʻeva ʻa Sīsū mo e fanga sipí

Ko Hoku Tauhí ʻa [e ʻEikí], tā ʻe Yongsung Kim, havenlight.com

ʻAokosi 8–14

Saame 1–2; 8; 19–33; 4046

“Ko Hoku Tauhí ʻa e ʻEikí”

ʻOua naʻa fakangatangata pē ki he ngaahi Saame pe ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fili atu ʻi he lēsoni ko ʻení. Tuku ke fakahinohinoʻi koe ʻe he Laumālié ki he ngaahi moʻoni te ne tokoniʻi koe ke ke ongoʻi ofi ange ai ki he ʻEikí.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻOku ʻikai ke tau ʻiloʻi fakapapau pe ko hai naʻá ne hiki ʻa e ngaahi Saamé. ʻOku ʻi ai ha ngaahi sāme naʻe hiki ʻe he Tuʻi ko Tēvitá, ka ko e lahi tahá ʻoku ʻikai ke ʻiloʻi e kau tangata tohí ia. Ka ʻi he hili hono lau ʻo e ngaahi Saamé, ʻoku hangē pē ʻoku tau ʻiloʻi e loto ʻo e kau faʻu Saamé, neongo ʻa e ʻikai ke tau ʻiloʻi honau hingoá. Ko e meʻa pē ʻoku tau ʻiló ko e ngaahi Saamé ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e lotu ʻa e kau ʻIsilelí, pea ʻoku tau ʻilo naʻe lahi hono faʻa fakaʻaongaʻi kinautolu ʻe he Fakamoʻuí. ʻOku tau ʻilo lahi ki he loto ʻo e kakai ʻa e ʻOtuá ʻi he kuonga muʻá, mei he ngaahi Saamé. ʻOku tau sio ki he anga ʻenau ongo ki he ʻOtuá, meʻa naʻa nau hohaʻa ki aí, mo e founga naʻa nau maʻu ai e nongá. ʻI heʻetau hoko ko e kakai tui ʻo e ʻaho ní, ʻi he feituʻu kotoa ʻo e māmaní, ʻoku tau kei fakaʻaongaʻi e ngaahi leá ni ʻi heʻetau lotu ki he ʻOtuá. ʻOku hangē ʻoku lava ke sio mai e kau tangata tohi ʻo e ngaahi Saamé ki hotau ngaahi lotó ʻo hangē ʻokú ne ʻiloʻi ha founga ke fakahaaʻi ai e anga ʻetau ongo ki he ʻOtuá, meʻa ʻoku tau hohaʻa ki aí, mo e founga ke tau maʻu ai e nongá.

Ki ha vakai fakalūkufua ki he tohi ʻo e ngaahi Saamé, vakai, “Saame” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakatāutaha ʻo e Folofolá

Saame 1; 23; 26–2846

ʻOku akoʻi mai ʻe he ngaahi Saamé ke tau falala ki he ʻEikí.

Mahalo te ke fakatokangaʻi ʻi hoʻo lau e ngaahi Saamé ʻa hono faʻa fakahaaʻi ʻe he kau faʻu saame ʻa e ilifiá, mamahí, pe loto-hohaʻá. Ko e ngaahi ongo angamaheni pē ia, ʻo aʻu ai pē ki he kakai ʻo e tuí. Ka ko e meʻa fakalaumālie ʻoku makehe ai e ngaahi Saamé ko e anga hono fakaleleiʻi ha palopalema, kau ai ʻa e falala kakato ki he ʻEikí. Fakakaukau ki he ngaahi pōpoaki fakalaumālie ko ʻení ʻi hoʻo lau e Saame 1; 23; 26–2846. Vakaiʻi e ngaahi meʻá ni, pea hiki ʻa e meʻa ʻokú ke ʻiló:

  • Ngaahi fakaafe ke falala ki he ʻEikí:

  • Ngaahi lea ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e ʻEikí:

  • Ngaahi lea ʻokú ne fakamatalaʻi e nongá, mālohí, mo e ngaahi tāpuaki kehe ʻokú Ne foaki maí:

  • Ko e ngaahi lea ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa kinautolu ʻoku falala kiate Iá:

Saame 222

ʻOku hanga ʻe he ngaahi Saamé ʻo tuku taha ʻetau fakakaukaú ki he moʻui mo e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsū Kalaisí.

ʻOku lahi e ngaahi Saame ʻoku fekauʻaki mo e moʻui fakamatelie ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOku sio foki mo e kau Kalisitiane ʻi he kuonga ʻo e Fuakava Foʻoú ki he ngaahi fakafehokotaki ko ʻení—hangē ko ʻení, naʻa nau fakatokangaʻi ʻi he Saame 2 ha fakamatala ki hono fakamaauʻi ʻo Sīsū ʻe he Tuʻi ko Hēlotá mo Ponitiusi Pailató (vakai Ngāue 4:24–30). Fakakaukau ke lau e Saame 2 mo e 22 fakataha mo e Mātiu 27:35–46; Luke 23:34–35; mo e Sione 19:23–24. Sio ki ha ngaahi fehokotakiʻanga ʻi he lea ʻo e ngaahi sāme ko ʻení mo e moʻui ʻa e Fakamoʻuí, pea hokohoko atu e fekumi ki ha ngaahi fehokotakiʻanga tatau ʻi hoʻo ako e tohi Saamé ʻi he ngaahi uike ka hokó.

Fakakaukau ko ha Siu koe he taimi ʻo Sīsuú naʻe maheni mo e Saamé mo ʻilo ʻene fehokotaki mo e moʻui ʻa e Fakamoʻuí. ʻOku tāpuekina fēfē koe ʻe he ʻilo ko ʻení?

Vakai foki, Saame 31:5; 34: 20; 41:9; Luke 24:44; Hepelū 2:9–12.

Saame 8; 1933

“ʻOku fonu ʻa māmani ʻi he lelei ʻo e ʻEikí”.

Mahalo ʻe ueʻi fakalaumālie koe ʻi hoʻo lau e Saame 8; 19; mo e 33 ke ke fakakaukau ki hono lahi mo fakaʻofoʻofa e ngaahi meʻa ne fakatupu ʻe he ʻEikí. Tokanga ki hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ongó ʻi hoʻo fai iá. ʻOku fēfē hono hanga ʻe he ngaahi fakatupu ʻa e ʻEikí ʻo “fakahā ʻa e nāunau ʻo e ʻOtuá” kiate koe? Saame 19:1).

Saame 19:7–1129

ʻOku mālohi ʻaupito e folofola ʻa e ʻEikí, “fiefia ʻo e lotó.”

Ko e ngaahi lea ko ia ʻi he Saamé hangē ko e fakamoʻoni, ngaahi fono, fekau, mo e fakamāú ‘oku lava ke ʻuhinga ia ki he folofola ʻa e ʻEikí. Manatuʻi ʻeni ʻi hoʻo lau ʻa e Saame 19:7–11. Ko e hā ʻoku fokotuʻu mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení kiate koe kau ki he folofola ʻa e ʻEikí? Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he Saame 29 kau ki Hono leʻó? ʻI he meʻa ʻokú ke aʻusiá, ʻoku tatau fēfē e folofola pe leʻo ʻo e ʻEikí mo e ngaahi fakamatalá ni?

ʻĪmisi
Temipale Konisepisione Sīleí

Kuo pau ke tau maʻa fakalaumālie mo haohaoa ke hū ki he ʻao ʻo e ʻEikí.

Saame 24; 26–27

ʻOku fie maʻu ʻa e haohaoá ʻi he hū ki he ʻao ʻo e ʻEikí.

Koeʻuhi he naʻe langa e temipale ʻi Selusalemá ʻi ha moʻunga, ʻe lava ke ʻuhinga e kupuʻi lea ko ia ko e “moʻunga ʻo e ʻEikí” ʻi he (Saame 24:3) ki he temipalé pe ki he ʻao ʻo e ʻOtuá. Ko e hā ʻoku fakalahi mai ʻe he Saame 24 ki hoʻo mahinó? Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ʻa hono maʻu ʻo ha “nima maʻa, mo ha loto haohaoa”? Saame 24:4).

Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he Saame 26 mo e 27 fekauʻaki mo e Fale ʻo e ʻEikí?

Vakai foki, Saame 15; David A. Bednar, “Nima Maʻa mo ha Loto Haohaoa,” Liahona, Nōvema 2007, 80–83.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

Saame 22.Lolotonga hono lau ʻe ha mēmipa ʻe taha ʻo e fāmilí ʻa e sāme ko ʻení, ʻe lava ke sio e kau mēmipa kehé ki he ngaahi meʻa ʻoku faitatau ʻi he Mātiu 27:35–46. Te nau lava ʻo vahevahe ʻenau ongo kau kia Sīsū Kalaisí mo ʻEne feilaulau maʻatautolú.

Psalm 23.Ko e Saame 23 naʻá ne ueʻi fakalaumālie ha ngaahi himi lahi, hangē ko e “Ko e ʻEikí ko e Tauhi Sipi” (Ngaahi Himi, fika 55). Mahalo naʻa loto ho fāmilí ke nau hivaʻi ha taha ʻo e ongo himi ko ʻení mo fakaʻilongaʻi e ngaahi lea ʻi he sāmé naʻe ngalingali ke ne ueʻi fakalaumālie e fakalea ʻo e hivá. Pe mahalo te nau fiefia ke tā ha fakatātā ʻo ha meʻa ʻoku nau maʻu ʻi he sāmé pe ʻi he himí pea tuku ki he toenga ʻo e fāmilí ke nau mateʻi e ngaahi veesi pe fakalea ʻoku hoa mo e fakatātaá. ʻOku fēfē e hoko ʻa e ʻEikí ko hotau tauhi sipí?

Saame 24:3–5.Ke fakamamafaʻi e mahuʻinga ʻo hono maʻu ʻo ha nima maʻa mo ha loto haohaoá, te ke lava ʻo lau e Saame 24:3–5 lolotonga e fanofano ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí. Ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he nimá ʻi he sāme ko ʻení? Ko e hā ʻoku fakataipe ki ai e lotó? Ko e hā te tau fai ke fakamaʻa fakalaumālie ai hotau nimá mo fakahaohaoaʻi ai hotau lotó?

Saame 30:5, 11.ʻOku ʻi he Saame 30:5 ʻa e talaʻofa ko e “kapau ʻe ʻi ai ha tangi ʻi he pō, ʻe hoko ‘a e fiefia ʻi he pongipongí.” Kuo liliu fēfē ʻe he ʻEikí ʻetau mamahí ko ha fiefia? Mahalo naʻa loto lelei ha kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e fāmilí ke nau fakatātaaʻi e meʻa ʻoku fakamatalaʻi ʻi he veesi 11.

Saame 33.Fakatokangaʻi angé pe ʻoku tuʻo fiha hono ngāueʻaki e foʻi lea ko e kotoa pē ʻi he saame ko ʻení. Ko e hā ʻoku tau ako kau ki he ʻEikí mei hono toutou fakaʻaongaʻi ʻo e foʻi lea ko ʻení, tautautefito ki he veesi 13–15?

Saame 46:10.Mahalo te mou fai fakataha ha meʻa ʻoku fie maʻu ai e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau “fakalongo pē.” ʻOku tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he fakalongo peé ke tau ʻilo ai e ʻOtuá? Ko e hā ha ngaahi faingamālie ʻoku tau maʻu ke fakalongo pē pea ʻilo ai e ʻOtuá?

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ‘o e fānaú, vakai ki he lēsoni ʻo e uike ko ‘eníʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Ko e ʻEiki ko e Tauhi-sipi,” Ngaahi Himí, fika 55.

Fakatupulaki e Ako Fakatāutahá

Mohu founga. ʻOku faʻa ueʻi fakalaumālie ʻe he ngaahi folofola hangē ko e Saamé e kakaí ke nau mohu founga ʻi hono fakahikihikiʻi ʻo e ʻEikí. Kapau ʻokú ke ongoʻi ke fakahaaʻi hoʻo mateakí ʻi he mūsiká, maaú, fakatātaá, pe ha founga kehe, fakahoko leva e meʻa ʻokú ke ongoʻí. Fakakaukau ke vahevahe ʻa e meʻa ʻokú ke fokotuʻutuʻú ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke langaki ʻenau tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi.

ʻĪmisi
Fua ʻe Sīsū e sipí ʻi hono umá

Ko e Tauhisipi Leleí,tā ʻe Ken Spencer

Paaki