“Lēsoni 74—Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60–62: ‘Tokanga ki he Leʻo ʻo Ia ʻOkú Ne Maʻu ʻa e Mālohi Kotoa Pē,’” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí (2025)
“Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60–62,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí
Lēsoni 74: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60–62
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60–62
“Tokanga ki he Leʻo ʻo Ia ʻOkú Ne Maʻu ʻa e Mālohi Kotoa Pē”
ʻI ʻAokosi 1831, naʻe fakahinohinoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻi he ʻofa ha kulupu ʻo ha kaumātuʻa lolotonga ʻenau fononga faingataʻa mei Mīsuli ki ʻOhaioó. Naʻe tokoni ʻEne faleʻí ke mahino ki he kaumātuʻá ʻa e ngaahi meʻa ʻokú Ne fiemaʻu mo finangalo kiate kinautolu ʻi heʻenau fononga ki ʻapí. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoni ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e ngaahi fiemaʻu mo e finangalo ʻo e Fakamoʻuí kiate kinautolú.
Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó
Ngaahi Filí
Ke kamata ʻa e kalasí, fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi tūkunga ko ʻení:
Fakakaukauloto ʻoku faingataʻaʻia ha toko ua ʻo ho ngaahi kaungāmeʻa ofí ʻi ha ngaahi founga kehekehe ʻi hono fakahoko ha filí. ʻOku tātātaha ke fekumi ha kaungāmeʻa ʻe taha ki ha tokoni pe fakahinohino mei he ʻOtuá pea ʻokú ne feinga ke fakahoko e lahi taha ʻo e ngaahi filí ʻiate ia pē. ʻOku lotua ʻe he kaungāmeʻa ʻe tahá ha fakahinohino pea ʻokú ne momou ke fakahoko ha faʻahinga fili pē kae ʻoua kuó ne ongoʻi fakapapau kuo tali mai ia ʻe he ʻEikí.
-
Ko e hā nai ha ngaahi ʻuhinga ʻoku ngalingali ke ongoʻi ai ʻe he kaungāmeʻa takitaha ʻa e meʻa ʻokú ne ongoʻí?
-
Ko e hā ha ngaahi taʻefemahinoʻaki ʻokú ke vakai ki ai ʻi he ongo tūkungá fakatouʻosi?
Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau ki he ngaahi fili ʻoku fiemaʻu ke nau fai ʻi heʻenau moʻuí pea fakakaukau pe te nau lava ʻo fakafelāveʻi ki ha taha ʻo e ongo tūkunga ko ʻení. Poupouʻi kinautolu ke fekumi ki ha ngaahi moʻoni ʻi he lēsoni ʻo e ʻaho ní ʻa ia ʻe lava ʻo tokoni ʻi heʻenau ngaahi filí.
“Te u lea kiate kimoutolu ʻo kau ki hoʻomou fonongá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60:5)
Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e puipuituʻa ki he ngaahi akonaki te nau ako ʻi he ʻaho ní, lau pe fakamatalaʻi fakanounou ʻa e fakamatala ʻi he palakalafi ko ʻení.
ʻI ʻAokosi 1831, naʻe kamata ʻe Siosefa Sāmita mo ha kaumātuʻa ʻe niʻihi ha fononga ʻi ha maile ʻe 800 tupu (1,287 km) ki honau ngaahi ʻapi ʻi Ketilani, ʻOhaioó. Naʻa nau nofo ʻi Mīsuli ʻi he ngaahi uike siʻi kimuʻá, ʻa ia naʻe fakahinohinoʻi ai kinautolu ʻe he ʻEikí ke nau ngāue ke langa ha kolo ko Saione. Lolotonga ʻenau fononga ki ʻapí, naʻe ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa e kulupú fekauʻaki mo e founga mo e huʻunga ʻo ʻenau fonongá. Naʻe poupouʻi kinautolu ʻe he ʻEikí ʻi ha ngaahi fili ʻe niʻihi ke fakaʻaongaʻi ʻenau fakakaukau lelei tahá pea fili maʻanautolu pē. ʻI he ngaahi fili kehé, naʻá Ne ʻoange ha ngaahi fakahinohino pau mo ha ngaahi fekau ke tataki kinautolu.
ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ʻa e saati ko ʻení ke ako ʻa e ngaahi veesi ʻoku hiki atú. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke hiki ʻa e sātí ki heʻenau tohinoa akó. Fakakaukau foki ke hiki ia ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ha kau ako kehekehe ke hiki ki ai ʻa e ngaahi talí hili ʻenau ako ʻa e ngaahi vēsí. Te ke lava ʻo vahevahe fakakulupu ʻa e kau akó pea vahe ange ke nau ako fakataha ha potufolofola ʻe taha pe kotoa ʻo e ngaahi potufolofolá.
|
Ko e meʻa naʻe mahuʻinga ki he ʻEikí |
Ko e meʻa naʻe ʻikai mahuʻinga ki he ʻEikí | |
|---|---|---|
-
Ko e hā ha ngaahi faikehekehe naʻá ke fakatokangaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻi he meʻa naʻe mahuʻinga mo e meʻa naʻe ʻikai ke mahuʻinga ki he ʻEikí ?
-
Ko e hā ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi akonaki ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ki he ngaahi tūkunga ʻokú ke fehangahangai mo ia ʻi hoʻo moʻuí?
Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 62:8, ʻo kumi e faleʻi ʻa e ʻEikí ʻe lava ʻo tokoni kiate kitautolu ʻi he taimi kuo pau ke tau fai ai ha ngaahi fili ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha fakahinohino paú.
Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ha foʻi moʻoni naʻa nau ako mei he faleʻi ʻa e ʻEikí ʻi he veesi ko ʻení. Te nau lava ʻo fakahaaʻi ha tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: ʻOku ʻamanaki mai ʻa e ʻEikí ke tau fai ha ngaahi fili lahi ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi fakahinohino ʻa e Laumālié pea mo ʻetau fakakaukaú.
Mahalo te ke fie fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:26–29, ʻo kumi ʻa e ngaahi akonaki ʻe lava ʻo tokoni ke mahino lelei ange kiate kinautolu ʻa e founga ʻoku ʻamanaki mai ʻa e ʻEikí ke tau fai ʻaki ʻetau ngaahi filí. ʻE lava ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakafekauʻaki pe fakafehokotaki ʻa e ngaahi veesi ko ʻení mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 62:8.
Nofotaha ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni fakauluí: Ki ha ako lahi ange ʻi he founga hono fakahoko ʻení, vakai ki he ako “Tukutaha e tokangá ki he ngaahi moʻoni ʻoku nau tataki ki he uluí mo langaki ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí” ʻi he Fakatupulaki Ngaahi Taukei ʻa e Faiakó: Akoʻi ʻa e Tokāteliné. Fakakaukau ke akoako ʻa e taukeí pea ʻeke ha ngaahi fehuʻi ʻe tokoni ki he kau akó ke nau ʻiloʻi mo fakamatalaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakauluí.
-
ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fakafalala ki heʻetau fakakaukaú pea pehē ki he ngaahi fakahinohino ʻa e Laumālié ʻi heʻetau fai ʻa e ngaahi filí?
-
ʻE tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe he moʻoni ko ʻení ʻi he ngaahi fili ʻoku fekauʻaki mo ʻetau ngaahi tuʻunga moʻuí pe tuʻunga ʻulungaanga mahuʻingá?
Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ha ngaahi aʻusia naʻa nau fai ai ha ngaahi fili ʻo makatuʻunga ʻi heʻenau fakakaukau pē ʻanautolú pea mo e ngaahi fakahinohino ʻa e Laumālié. Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻa e founga naʻe tāpuakiʻi ai kinautolu ʻe he ʻEikí ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení. Te ke ala fakakaukau foki ke vahevahe hoʻo ngaahi aʻusiá.
ʻOku akonaki ʻa e Fakamoʻuí fekauʻaki mo Ia
Lolotonga ʻa e fononga ki ʻOhaioó, naʻe aʻusia ʻe he kaumātuʻá ha ngaahi tūkunga taʻe-pau, ongosia, mo fakailifia ʻe niʻihi. Naʻe ʻi ai foki mo ha ngaahi taʻe-femahinoʻaki mo ha ngaahi fekeʻikeʻi. Naʻe vahevahe ʻe he Fakamoʻuí ha ngaahi akonaki mahuʻinga fekauʻaki mo Ia, ke tokoniʻi kinautolu. ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi akonaki ko ʻení ke mahino lelei ange ko hai Ia mo e meʻa te Ne lava ʻo fai maʻatautolú.
Ke tokoniʻi ʻa e kau akó ke teuteu ke ako ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, fakakaukau ke ʻai ke nau tohi ʻa e Sīsū Kalaisi ʻi lotomālie ʻi ha peesi ʻi heʻenau tohinoa akó. Te ke lava foki ʻo tohi ʻeni ʻi he palakipoé. ʻI hono ako ʻe he kau akó ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení, ʻe lava ke nau hiki ha ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e Fakamoʻuí takatakai ʻi Hono huafá.
Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60:1–4; 61:1–2, 36–39; 62:1–3, 9. Tokanga ki he meʻa ʻokú ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí mei he ngaahi veesi ko ʻení. Lekooti ʻa e ngaahi meʻa naʻá ke ʻiló ʻi hoʻo tohinoa akó.
ʻOange ki he kau akó ha faingamālie ke vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau ako pe ongoʻi fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mei he ʻekitivitī ako ko ʻení. ʻE lava ke nau aleaʻi fakakalasi, tauhoa, pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení.
-
Ko e hā e meʻa naʻá ke maʻu naʻe mei tokoni ki he kaumātuʻa ko ʻení ʻi heʻenau fonongá?
-
Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻe lava ʻo tokoni kiate koe pe ko e niʻihi kehe ʻi he moʻuí?
Fakaʻosi ʻa e lēsoní ʻaki hano fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakakaukau ki ha faʻahinga ueʻi naʻa nau maʻu mei he Laumālie Māʻoniʻoní ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa kuo nau ako mo aleaʻi ʻi he ʻaho ní. Poupouʻi kinautolu ke lekooti ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e ongó ʻi heʻenau tohinoa akó.