Leksiyon 130: Doktrina ug mga Pakigsaad 115–120

Gipapahawa sa Missouri

Pagdangop sa Dios Panahon sa Atong mga Kasakitan

Ang tinglarag ug tingtugnaw sa 1838–39 mao ang panahon sa grabeng kalisdanan alang sa mga Santos sa Missouri. Samtang migrabe ang tensiyon tali sa mga miyembro sa Simbahan ug ubang mga residente sa Missouri, gimando ni Governor Lilburn W. Boggs nga pahawaon sa estado ang mga Santos. Panahon niini nga mga kalisdanan, daghan ang midangop sa Dios ug nakadawat sa Iyang tabang. Kini nga leksiyon makatabang sa mga estudyante nga mas tinguhaon ang pagdangop sa Dios dihang mag-atubang sila og lisod nga mga sitwasyon.

Mga Posibleng Kalihokan sa Pagkat-on

Asa ka modangop?

Ikonsiderar ang pagpakita sa mosunod nga pamahayag og pagdapit sa usa ka estudyante nga basahon kini og kusog.

Si Elder Joseph B. Wirthlin (1917–2008) sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles mitudlo:

Ang paagi nga kita moatubang sa kalisdanan mahimong usa ka importanteng hinungdan kon unsa kita kamalipayon ug kamalamposon sa atong kinabuhi. (Joseph B. Wirthlin, “Bisan Unsa ang Mahitabo, ug Dawata Kini,” Liahona, Nob. 2008, 26)

• Unsa ang pipila ka ehemplo nga imong mahunahunaan nga nagpakita kon unsay gitudlo niini nga pamahayag?

Dapita ang mga estudyante nga maghunahuna og lisod nga mga sitwasyon nga ilang giatubang o nasinati sa miagi. Dayon dapita silang hunahunaon kon unsay sagad nilang reaksyon o giunsa nila pagtubag sa ilang malisod nga mga sitwasyon. Pwede nimong hangyoon ang ubang andam nga estudyante nga ipakigbahin sa klase ang mga tubag nga dili kaayo personal.

Samtang nagtuon dasiga ang mga estudyante nga hatagan og pagtagad ang mga pag-aghat sa Espiritu. Makatabang ang espirituhanon nga mga pag-aghat aron ilang mahibaloan kon unsay gusto sa Dios nga ilang tubag sa lisod nga situwasyon.

Mga kalisdanan sa Missouri

Ipasabot nga sa 1839, gibanabana nga mga 8,000 hangtod 10,000 ka Santos ang namuyo sa amihanang Missouri. Tali sa Enero ug Marso, kadaghanan nila ang gipugos pagpapahawa sa ilang mga yuta ug panimalay. Ang mosunod nga mga summary makatabang sa mga estudyante nga masabtan ang konteksto nga nakaingon niini nga mga kahimtang. Pwede nimong ipakita ang mga summary, o iprinta kini ug tahasan ang pipila ka estudyante sa pagpakigbahin niini sa klase.

Imbes gamiton ang mga summary, pwede nimong tan-awon ang “1838: The Year the Saints Were Driven Out of Missouri” (5:15), nga anaa saChurchofJesusChrist.org.

1. Lima ka tuig human gipugos sa pagpapahawa ang mga Santos sa Jackson County, Missouri, nakatukod sila og bag-ong mga komunidad sa ubang mga lugar sa estado. Daghang residente sa Missouri ang nasuko kay nagkadaghan na ang mga Santos, ug usab sa mga pagdeklarar sa mga lider sa Simbahan nga depensahan sa mga Santos ang ilang kaugalingon batok sa mga manggugubot nga grupo sa umaabot. Misamot pa gayod ang kahimtang, usa ka gamayng grupo sa mga miyembro sa Simbahan ang nagsugod sa pagpanghulga sa mga kaaway sa Simbahan (tan-awa sa Mga Santos, 1:353–356).

2. Ang nagkagrabeng tensiyon tali sa mga Santos ug mga residente sa Missouri sa kadugayan maresulta sa pisikal nga mga komprontasyon. Napugos pagbiya ang mga Santos nga anaa sa gagmayng pamuluy-anan samtang giguba sa mga maggugubot nga grupo ang ilang mga balay ug kabtangan. Sa Oktubre 25, 1838, tulo ka lalaking Santos sa Ulahing mga Adlaw ug usa ka sakop sa milisya sa Missouri ang namatay sa gitawag og Gubat sa Crooked River (tan-awa sa Mga Santos, 365–368, 1:374–78, 379–393).

3. Ang Gobernador sa Missouri nga si Lilburn W. Boggs nakadawat og gipalabian nga mga report nga nag-ingon nga 50 hangtod 60 ka taga-Missouri ang namatay sa gubat. Nakadawat usab ang gobernador og sinumpaang sayop nga mga akusasyon batok kang Joseph Smith gikan sa nasukong kanhi lider sa Simbahan. Sa Oktubre 27, 1838, mipagawas si Gobernador Boggs og ehekutibong mando, nga nagpahayag nga “Ang mga Mormon kinahanglan isipon nga mga kaaway, ug kinahanglan gayod nga patyon o palayason sa estado” (tan-awa sa Mga Santos, 1:391–92).

4. Human gipagawas ni Gobernador Boggs ang iyang mando, gidakop sa mga sakop sa milisya sa Missouri silang Propeta Joseph Smith ug ang uban pang mga lider sa Simbahan. Giatake sa manggugubot nga grupo ang lungsod sa Far West ug ang ubang pamuluy-anan sa Santos sa Ulahing mga Adlaw (tan-awa sa Mga Santos, 1:394–407, 408–418).

   • Kon miyembro ka sa Simbahan niining panahona, unsa kahay imong bation o unsa kaha ang imong mga pangutana?

   • Unsa nga mga aksiyon kaha ang gusto nimong himoon?

Niining lisod nga mga panahon, daghang Santos ang nagpakitag hugot nga pagtuo pinaagi sa pagdangop sa Dios.

Ang mosunod nga asoy makatabang sa mga estudyante nga makita ang ehemplo sa usa ka miyembro sa Simbahan nga midangop sa Dios sa panahon sa iyang mga kalisdanan. Ikonsiderar ang pagpanghatag sa handout nga nag-ulohan og “Ang Asoy ni Amanda Smith sa Hawn’s Mill.”

Pwede ninyong tun-an kini nga asoy isip usa ka klase, nga magpulipuli ang pipila ka estudyante sa pagbasa og kusog sa lainlaing bahin sa asoy. Pwede pod tun-an sa mga estudyante ang asoy uban sa gamayng grupo.

Ang Asoy ni Amanda Smith sa Hawn’s Mill

Sa Oktubre 30, 1838, giatake sa manggugubot nga grupo ang pamuluy-anan sa Santos sa UIahing mga Adlaw nga nailhang Hawn’s Mill. Gipusil sa manggugubot nga grupo ang mga lalaki ug mga bata nga lalaki nga misulod sa pandayan aron motago ug depensahan ang ilang katawhan. Desisiyete ka Santos sa Ulahing mga Adlaw ang napatay sa pag-atake, ug kapin sa dosena ang nasamdan.

Apil sa nasamdan ang sayis anyos nga si Alma Smith, nga nawala ang tibuok lutahan sa bat-ang human siya napusilan. Nabalaka kaayo ang inahan ni Alma nga si Amanda Barnes Smith dihang nakit-an niya siya. Nagbangutan usab siya pag-ayo tungod sa kamatayon sa iyang bana ug 10 anyos nga anak nga lalaki tungod sa pag-atake.

Kay wala may laing makatabang niya, gitapok ni Amanda ang nahibilin pa niyang mga anak ug nag-ampo alang sa giya. Siya miampo, “O, akong Langitnong Amahan, Imong nakita ang akong makaluluoy nga batang samaran ug nasayod sa akong kawalay kasinatian. O, Langitnong Amahan, tudloi ako unsay buhaton.”

Samtang nahuman na og ampo si Amanda, nakadungog siyag tingog nga nagtudlo niyang sagulan og tubig ang abo. Gigamit niya ang solusyon aron hugasan ang samad ni Alma hangtod nga malimpyo kini. Dayon, giaghat si Amanda nga magkuhag gamot sa kahoy nga elm ug gidugmok kini. Gibutang niya ang dinugmok nga gamot sa samad ni Alma ug giputos kini og panapton.

“Karon hgda sama ana, ug ayaw paglihok,” giingnan niya ang iyang anak, “ug himoan ka sa Ginoo og bag-ong bat-ang.”

Ang samad ni Alma nakapugong kang Amanda ug sa iyang pamilya sa pagbakwit human sa pag-ataki. Paglabay sa mga semana, ang manggugubot nga grupo naghatag og tagal alang niya ug sa uban nga nahibiling mga Santos sa pagpahawa. Nagkadako ang kahadlok ni Amanda samtang nagkaduol ang tagal. Mitago siya sa gibugkos nga mga punoan sa mais aron makaampo og kusog nga dili madunggan. Dayon nakadungog siyag tingog nga gibalikbalik kining mga pulonga:

• Kalag nga diha kang Jesus misalig,

• Dili ako sa kaaway pakabig;

• Kalag nga sa impyerno gitinguha,

• Ako dili, dili gayud, mobiya!

Kining mga pulonga gikan sa himno nga “Unsa Kalig-on ang Tukuranan” (Mga Himno, num. 44) nakatabang kang Alma nga mobatig kalig-on ug kadasig.

Wala madugay, samtang anaa sa gawas si Amanda dihang nadungog niyang misinggit ang iyang mga anak sulod sa iyang balay. Midalidali siyag sulod sa balay ug nakita si Alma nga nagdagandagan sa kuwarto. “Ayo na ko, Ma, Ayo na ko!” miingon siya. Pagkahuman, mibiya si Amanda ug ang iyang mga anak sa Hawn’s Mill.

(Gikutlo ug mubo nga gipagpasabot gikan sa Mga Santos, 1:394–398, 401–04, 430–431)

• Unsa ang mipatigbabaw kanimo gikan niini nga asoy?

• Unsay imong nakat-onan o gibati bahin sa Langitnong Amahan ug kang Jesukristo samtang imong gibasa kini nga asoy?

Samtang ipakigbahin sa mga estudyante ang ilang mga tubag sa nag-unang pangutana, ikonsiderar ang pagdapit kanila sa pagpakigbahin sa mga kamatuoran nga ilang nakat-onan nga magamit nila sa ilang mga pagsulay. Usa ka kamatuoran ang pwede nga mailhan sa mga estudyante mao ang: Dihang modangop kita sa Dios sa atong mga kalisdanan, masinati nato ang Iyang paggiya, paghupay, ug kusog.

Ikonsiderar ang pagkanta o pagpaminaw sa himno nga “Unsa Kalig-on ang Tukuranan” (Mga Himno, num. 44) uban sa klase. Anaa sa bersikulo 7 ang mga pulong nga nakapalig-on kang Amanda.

Mga kasulatan nga motabang nato sa pagdangop sa Dios

Paggahin og panahon sa pagpangitag mga kasulatan nga makapadako sa imong tinguha sa pagdangop sa Dios dihang ikaw mag-atubang og mga kalisdanan. Pwede nimong tun-an ang pipila o tanan sa mosunod nga mga tudling o mangitag lain pa.

• Mga Panultihon 3:5–6

• Jacob 3:1

• Mosiah 24:14–15

• Alma 36:3

• Doktrina ug mga Pakigsaad 68:6

• Unsay imong nakaplagan nga makahuloganon sa mga bersikulo nga imong gitun-an? Ngano man?

• Kanus-a ka gipanalanginan sa Dios o ang uban nga imong kaila kay midangop kamo Kaniya panahon sa malisod nga sitwasyon?

Isip kabahin sa inyong panaghisgot sa nag-unang pangutana, ikonsiderar ang pagpakigbahin sa imong kaugalingong kasinatian.

Hunahunaa ang imong kinabuhi

Aron tabangan ang mga estudyante nga pamalandongan ang ilang nakat-onan ug gibati, dapita silang tubagon ang bisan usa sa mosunod nga mga pangutana diha sa ilang mga journal sa pagtuon.

• Unsay imong nakat-onan o gibati karon nga makapalig-on nimo sa sunod nga mag-atubang ka og malisod nga sitwasyon?

• Unsang butanga ang gibati nimo nga giaghat kang himoon samtang nagtuon karon?

Ikonsiderar ang pagdapit sa pipila ka estudyante sa pagpakigbahin sa ilang gisulat. Pagpamatuod sa mga kamatuoran nga inyong gihisgotan, ug dasiga ang mga estudyante nga molihok sa bisan unsa nga mga pag-aghat nga ilang nadawat.

Dugang nga mga Kapanguhaan

Asa ako makakat-og dugang bahin sa pagpapahawa sa mga Santos gikan sa Missouri?

Alang sa dugang impormasyon, tan-awa ang Mga Hisgutan sa Kasaysayan sa Simbahan, “Mormon-Missouri nga Gubat sa 1838,” ChurchofJesusChrist.org/study/history/topics.

Unsay mahitabo nako samtang magpabilin kong matinuoron sa Dios panahon sa akong mga pagsulay?

Si Elder Neil L. Andersen sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles mitudlo:

Sa pagkatinuod, ang mga pagsulay malisud. Mahimong anaay kasubo, kalibug, mga gabiing walay tulog, ug mga paghilak. Apan ang atong mga pagsulay dili kinahanglang moresulta sa espiritwal nga kalaglagan. Dili kinahanglang mopalayo kini kanato sa atong mga pakigsaad o sa panimalay sa Dios. …

Sama sa nagdilaab nga kalayo nga mousab sa puthaw ngadto sa asero, kon magpabilin kita nga matinud-anon atol sa lisud nga pagsulay sa atong hugot nga pagtuo, kita mahapsay ug malig-on sa espirituhanong paagi. (Neil L. Andersen, “Pagsulay sa Inyong Hugot nga Pagtuo,” Liahona, Nob. 2012, 41–42)

Unsa ang pipila ka paagi nga ako magpabiling matinuoron sa Dios panahon sa akong mga pagsulay?

Si Presidente Henry B. Eyring sa Unang Kapangulohan mitudlo:

Kon moabot ang mga unos sa kinabuhi, mahimo kamong lig-on tungod kay nagbarog kamo diha sa lig-on nga sukaranan sa inyong hugot nga pagtuo kang Jesukristo. Kana nga hugot nga pagtuo mogiya kaninyo ngadto sa inadlaw-adlaw nga paghinulsol ug makanunayon nga pagtuman sa pakigsaad. Dayon kamo kanunayng makahinumdom Kaniya. Ug latas sa mga unos sa kasilag ug kadaotan, mobati kamo nga lig-on ug malaomon.

Labaw pa niana, makita ninyo ang inyong kaugalingon nga motabang sa uban sa pagpalig-on sa ilang mga pagpamatuod. Ang hugot nga pagtuo kang Jesukristo kanunayng mosangpot sa mas dako nga paglaom ug sa mga pagbati og gugma nga putli ngadto sa uban, nga mao ang tinuod nga gugma ni Kristo. (Henry B. Eyring, “Lig-on diha sa mga Unos,” Liahona, Mayo 2022, 29)

Dugang nga mga Kalihokan sa Pagkat-on

Si Emma Smith ug ang iyang mga anak milayas sa Missouri

Samtang inyong hisgotan ang mga kahimtang nga hinungdan sa pagpapahawa sa mga Santos sa Missouri, pwede nimong ipasabot nga usa sa mga Santos nga gipugos sa pagpapahawa mao si Emma Smith. Lisod kaayo ni para kang Emma ug sa iyang upat ka bata pang mga anak kay ang bana ni Emma, si Propeta Joseph Smith, giaresto ug dili makatabang sa iyang pamilya.

Ikonsiderar ang pagbasa sa kasinatian ni Emma ug ang iyang tubag niining mga kahimtanga sa Mga Santos, 1:429–430. Pwede usab nimong paminawon ang girekord sa audio. Dayong dapita ang mga estudyante sa pagpakigbahin kon unsay nagpatigbabaw kanila gikan sa tubag i Emma. Hisgoti uban sa mga estudyante unsaon nila sa pagsunod sa panig-ingnan sa hugot nga pagtuo ni Emma.

Temporaryong dangpanan sa Quincy, Illinois

Ikonsiderar ang pagpasabot nga kadaghanan sa mga Santos nga gipugos sa pagpapahawa gikan sa Missouri walay kaadtoan. Ilang giatubang ang mabugnaw nga mga kondisyon sa tingtugnaw nga panahon samtang nanghawa sila niadtong tingtugnaw sa 1839. Daghan ang nakakaplag og temporaryong kadangpan tabok sa Sapa sa Mississippi diha sa Quincy, Illinois, usa ka gamayng lungsod nga adunay 1,600 ka lumulupyo nga anaa sa mga 170 ka milya (275 ka kilometros) gikan sa Far West.

Dapita ang mga estudyante ngahandurawon nga residente sila sa Quincy, Illinois, sa tingtugnaw sa 1839.

• Unsa kahay imong hunahuna o pagbati bahin sa kalit nga pag-abot sa daghan kaayong mga Santos sa Ulahing mga Adlaw?

Ipasabot nga pipila sa mga residente sa Quincy ang nagtigom aron hisgotan ang kahimtang, ug nauyonan nila ang mosunod nga resolusyon:

Ang mga langyaw nga bag-o lang nangabot dinhi gikan sa Estado sa Missouri, nailhan sa ngalan nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, angayan gayod sa atong simpatiya ug labing mabinationg pagtagad, ug … morekomendar kami ngadto sa Mga Lumulupyo sa Quincy, sa paghatag kanila sa tanang kamabination nga mahatag ubos sa ilang mahimo, isip mga tawo nga anaa sa kasakit. …

…Morekomendar kami sa tanang mga lumulupyo sa Quincy, nga sa tanan nilang pakighimamat sa mga estranghero, nga sila … magmatngon gayod nga dili mohimo og bisan unsang panagsultihanay o ekspresyon nga tuyo nga makapasakit sa ilang mga pagbati, o sa bisan unsang paagi maghunahuna mahitungod niadtong, kinsa ubos sa matag tawhanong balaod, angayan gayod sa atong simpatiya. (Quincy Argus, Mar. 16, 1839, [1])

• Unsa kahay imong bation ngadto sa mga residente sa Quincy kon ikaw ang anaa sa kahimtang sa mga Santos?

• Unsaon nimo pagsunod ang ehemplo sa pagkabuotan nga gipakita sa mga residente sa Quincy?

Isip kabahin sa inyong panaghisgot sa nag-unang pangutana, ikonsiderar ang pagtan-aw sa “SWhen We Were Strangers” (3:05).

Gipasaylo ni Joseph Smith si William W. Phelps

Ipasabot nga si William W. Phelps maoy kanhing iladong lider sa Simbahan sa Missouri. Nasuko si Phelps ni Propeta Joseph Smith human gitangtang sa Simbahan tungod sa dili maayo nga binuhatan. Ang iyang sayop nga testimoniya batok kang Joseph Smith sa usa ka korte sa Missouri nakadugang sa pagpapahawa sa mga Santos gikan sa estado. Usa ka tuig ang milabay, human mapugos ang mga Santos sa pagbiya sa ilang mga balay ug napriso og pila ka bulan si Joseph Smith, misulat si Phelps kang Joseph Smith aron mangayog pasaylo.

Basaha ang tubag sa Propeta kang Brother Phelps sa Mga Santos, 1:476-77. Isip alternatibo, pwede pod nimong tan-awon ang “Required to Forgive” (7:52) aron makita ang paglarawan niini nga mga panghitabo.

Human makakat-on ang mga estudyante bahin sa tubag sa Propeta kang Brother Phelps, ikonsiderar ang paghisgot sa mga pangutanang sama sa mosunod:

• Unsay imong makat-onan gikan sa panig-ingnan ni Joseph Smith nga puwedeng maggamit sa imong kinabuhi?

• Sa unsang paagi ang pagpili ni Joseph sa pagpasaylo nagpahinumdom nimo kang Jesukristo?

• Sa unsang paagi nga napanalanginan ang imong kinabuhi pinaagi sa buhat sa pagpasaylo?

Mahimong interesado nga masayod ang mga estudyante nga human sa kamatayon ni Propeta Joseph Smith, gisulat ni William W. Phelps ang mga pulong sa himno nga “Pagdayeg sa Tawo” (Mga Himno, num. 19). Ikonsiderar ang pagkanta niini nga himno isip usa ka klase.