Seminelí
1 Kolinitō 1–4


1 Kolinitō 1–4

Sīsū Kalaisi: Ko Hotau Fakavaʻe Paú

ʻĪmisi
Temple of Apollo, Corinth, built about 600 B.C. This would have been one of the most imposing structures in Corinth in Paul’s day. Temples and shrines housing images of pagan deities were prevalent throughout the Greco-Roman world, and members of the Church in cities like Corinth would have encountered them daily. Paul noted that before the saints in Corinth had converted, they had been carried away unto these dumb [voiceless] idols, even as [they] were led (1 Cor. 12:2).

Fakakaukau ki he nunuʻa kovi ʻoku maʻu ʻe he fakakikihí, hīkisiá, ngaahi akonaki halá, mo e angaʻulí ʻi he māmaní he ʻaho ní.Naʻe fefaʻuhi e kāingalotu ʻo e Siasí he kuonga muʻá ʻa ia naʻa nau nofo ʻi Kolinitoó mo e ngaahi faingataʻa tatau ko ʻení.Lolotonga e malanga ʻa e ʻAposetolo ko Paulá ʻi ʻEfesō lolotonga ʻene fononga fakafaifekau hono tolú, naʻá ne tohi ki he Kāingalotu Kolinitoó ke fakamālohia kinautolu mo fakamanatu ange ke nau falala kia Sīsū Kalaisi.ʻE lava ke tokoni atu e lēsoni ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻi hono langa ʻetau moʻuí ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí ke tau ikunaʻi e ngaahi faingataʻa fakamāmaní. 

Fakamoʻoniʻi e tokāteline moʻoní. Kumi ha ngaahi faingamālie ke fakamoʻoni ai ki he tokāteline moʻoní. ʻI hoʻo fai hoʻo fakamoʻoni ki he tokāteline moʻoní, ʻe fakapapauʻi atu ʻe he Laumālié ʻa hono moʻoni ʻo e tokāteliné ʻi he loto ʻo kinautolu ʻokú ke akoʻí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke kole ki ha mēmipa ʻo e fāmilí pe kaungāmeʻa ke fakamatalaʻi e founga kuo tokoniʻi ai kinautolu ʻe he langa ʻenau moʻuí ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí ke nau matuʻuaki e ngaahi faingataʻa kehekehe ʻi he moʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e kei faivelenga ʻi he ngaahi tūkunga faingataʻá

Fakakaukauloto ʻoku ʻoatu ʻe ha kaungāmeʻa ofi ʻoku nofo ʻi ha kolo kehe ʻa e pōpoaki ko ʻení kiate koe:

“ʻOku faingataʻa ʻaupito hono ʻākilotoa kitautolu ʻe he ngaahi ivi tākiekina kovi ʻi he feituʻu kotoa pē. ʻOku tokolahi e kakai heni ʻoku ʻikai ke nau tauhi e ngaahi fekaú, pea ʻoku fakaangaʻi ʻe hanau niʻihi ʻa e Siasí. ʻOku ou ʻiloʻi ha niʻihi kehe kuo mole ʻenau fakamoʻoní ʻi he ngaahi tūkunga tatau pea ʻoku ʻikai ke u loto ke hoko ia kiate au. ʻOku ʻi ai ha faleʻi?”

  • Ko e hā te ke talaange ki ho kaungāmeʻá?

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ivi tākiekina kovi mo fakatuʻutāmaki kuó ke fakatokangaʻi ʻi he feituʻu ʻokú ke nofo aí?

  • ʻOku hanga fēfē ʻe he ngaahi ivi tākiekina ko ʻení ʻo poleʻi he taimi ʻe niʻihi ke ke tuʻumaʻu ʻi hoʻo tuí?

ʻI hoʻo ako e lēsoni ko ʻení, fakakaukau ki hoʻo faivelenga ʻi he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻa fakamāmaní pe ngaahi ivi tākiekina koví. Fekumi ki ha fakahinohino ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke ke ʻiloʻi e founga ke fakamālohia ai ho fakavaʻé ʻia Sīsū Kalaisí, pea kumi ha ngaahi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke ikunaʻiʻaki hoʻo ngaahi faingataʻaʻiá.

ʻI he fononga fakafaifekau hono ua ʻa e ʻAposetolo ko Paulá, naʻá ne malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí ʻi Kolinitō ʻi ha meimei taʻu ʻe ua (vakai ki he Ngāue 18:1–18) pea fokotuʻu ai ha kolo ʻo e Siasí. (Ke ‘iloʻi e kolo ko Kolinitoó, vakai ki he Ngaahi Mape ʻo e Tohi Tapú, fika 13, “ Ko e Ngaahi Fononga Fakafaifekau ʻa e ʻAposetolo ko Paulá .”) Ko Kolinitoó ko ha senitā fefakatauʻaki tuʻumālie ia pea ko e kolomuʻa ia ʻo e vahefonua Loma ko ʻAkeiá. Naʻe lotu ha kakai tokolahi ʻo Kolinitō ki he ngaahi ʻotua tamapuá pea naʻa nau angaʻuli. Naʻe ʻi ai foki mo ha niʻihi naʻa nau angatuʻu mo fakakikihi. ʻI he ʻātakai ko ʻení, naʻe faingataʻa ki ha kāingalotu tokolahi ʻo e Siasí ke nau tuʻu maʻu ʻi he ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí. ʻI he taimi naʻe tohi ai ʻa Paula ki he Kāingalotu Kolinitoó ke tokoniʻi kinautolu ʻi honau ngaahi faingataʻaʻiá, naʻá ne lea fekauʻaki mo e fakavaʻe kuó ne fakatoka maʻanautolú.

Lau ʻa e 1 Kolinitō 2:1–5 mo e 1 Kolinitō 3:10–11 , ʻo kumi e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e fakavaʻe ko ʻení.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke langa ho makatuʻungá (fakavaʻé) ʻia Sīsū Kalaisí?

ʻI he Tohi ʻa Molomoná, naʻe toe tapou foki ʻa Hilamani ki hono ngaahi fohá ke nau langa ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí. Lau ʻa e Hilamani 5:12 , ʻo kumi e ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa ʻe Hilamaní.

  • Ko e hā te ke lava ʻo vahevahe mo ho kaungāmeʻá mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻe ala ʻaongá?

Ko e moʻoni ʻe taha ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi potufolofola ko ʻení ko e taimi ʻoku tau langa ai e fakavaʻe ʻo ʻetau moʻuí ʻia Sīsū Kalaisí, te tau lava ʻo ikunaʻi ʻa e ivi tākiekina ʻo Sētané mo e ngaahi faingataʻa fakamāmaní.

  • Ko e hā ʻokú ke ʻilo, ongoʻi, pe tui ki ai fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke fiemaʻu Ia ke hoko ko ho fakavaʻé?

Tokoniʻi e kau akó ke fakaloloto ʻenau mahinó, mo ongoʻi e moʻoni mo e mahuʻinga ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Ko e ʻekitivitī ko ʻení ko e founga ia ʻe taha ke fakahoko ai ʻeni. ʻE lava ke fakahoko fakakalasi ʻe he kau akó ʻa e ʻekitivitií ʻi he palakipoé, pe ko hono fakaʻaliʻali e ngaahi fakahinohinó, pea ʻe lava leva ke fakakakato ʻe he kau akó ʻa e ʻekitivitií ʻi heʻenau tohinoa akó.

  • Tā ha fale ʻoku fefeka hono fakavaʻé. Hiki ʻi he tafatafaʻaki falé ha ngaahi faingataʻa pe ivi tākiekina kovi ʻokú ke fehangahangai mo ia.

  • Tohi ʻi he fakavaʻé pe takatakai ʻi he fakavaʻé ʻa e ngaahi meʻa te ke lava ʻo fai ke fakatefito ai hoʻo moʻuí ʻi he Fakamoʻuí.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻi he palakipoé ʻenau tali ki he ongo ʻekitivitī kimuʻá.

  • Tali e fehuʻi ko ʻení: Kuo tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he ngaahi ngāue ko ʻení pe te nau lava fēfē ʻo tokoniʻi koe ʻi he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻá pe ngaahi ivi tākiekina koví?

ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ha faingamālie ki he kau akó ke nau ako lahi ange ai ki he ngaahi akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e mavahevahé mo e fakakikihí kae pehē ki he ngaahi fakatuʻutāmaki ʻo hono ohi mai e poto fakaemāmaní kae ʻikai ko e poto ʻo e ʻOtuá. Fakakaukau ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e kau akó pea mo e lahi ʻo e taimi ʻe lava ke nau maʻu ke fakapapauʻi ai pe te nau fai e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ʻi he kalasí. ʻE lava ke fili ʻe he kau akó ha taha ʻo e ngaahi ʻekitivitií ke fai ʻiate kinautolu pē pe ʻi ha kiʻi kulupu tokosiʻi. Ko e meʻa ‘e tahá, ʻe lava ʻe he kalasí kotoa ʻo fai ha taha pē ʻo e ngaahi ʻekitivitií.

ʻI he tohi ʻa Paula ki he kakai Kolinitoó, naʻá ne fakamatala ai ki ha ngaahi palopalema lahi, peá ne akoʻi ‘a e founga naʻe maʻu ai ʻe he Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí ha mālohi ke tokoniʻi ke ikunaʻi ʻe he kakai Kolinitoó honau ngaahi faingataʻaʻiá (vakai ki he, 1 Kolinitō 1:23–24). ʻOku nofotaha e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ʻi ha palopalema ʻe ua mei he ngaahi palopalema ko iá. Lau e ngaahi fili ko ʻení pea fili e meʻa ʻe taha ʻe mahuʻingamālie taha kiate koe ke ke akó.

Fili A: Māvahevahe mo e fakakikihi

Ko e pole ʻe taha naʻe fefaʻuhi mo e Kāingalotu Kolinitoó ko e fakakikihí. Naʻe tupu ʻa e konga ‘o e fakakikihí koeʻuhí naʻa nau tui ne makatuʻunga honau tuʻunga ʻi he Siasí ʻi he tuʻunga mahuʻinga ʻo e tokotaha naʻá ne papitaiso kinautolú (vakai ki he 1 Kolinitō 1:12).

ʻI he tafaʻaki ʻo hoʻo fakatātā ʻo e falé, ‘e lava ke ke lisi ai ha ngaahi founga ʻokú ke fehangahangai ai mo e māvahevahe pe fakakikihi ʻi ho uōtí, fāmilí, pe tukui koló.

Tokanga ke fakapapauʻi ʻoku ʻikai fakafeʻiloaki ʻe he ngaahi sīpinga ʻoku ʻomi ʻe he kau akó ha laumālie ʻo e ʻita pe fakakikihi ki he aʻusia fakaakó. Kapau ʻe hoko ha fakakikihi, fakaʻaiʻai e kau akó ke nau maʻu ha mahino mo ha ʻofa koeʻuhí ke kei ʻi ai pē ʻa e Laumālié.

  • Ko e hā ha ngaahi nunuʻa ʻo e māvahevahe mo e fakakikihí?

Lau ʻa e 1 Kolinitō 1:10–13 mo e 1 Kolinitō 3:3–9 , ʻo kumi e founga naʻe feinga ai ʻa Paula ke tokoniʻi e kakaí ke langa ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā naʻá ke vakai ki ai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni ki he kakaí ke nau ikunaʻi e ngaahi māvahevahé mo e fakakikihí?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku tokoniʻi ai koe ʻi hono langa hoʻo moʻuí ʻia Sīsū Kalaisí ke ke uouangataha pea siʻisiʻi ange ai e fakakikihi mo e niʻihi ʻoku mou feohí?

Fili E: Ko e poto ʻo e māmaní

Naʻe fakamahuʻingaʻi ʻe he tokolahi naʻe nofo ʻi Kolinitoó ʻa e poto fakaemāmaní. Naʻe ʻikai ʻuhingamālie e pōpoaki ʻo ha Mīsaia naʻe tutuki ki ha kau Siu mo ha kau Senitaile tokolahi. ʻI he māmani ‘o Lomá, naʻe fakataipe ʻe he tautea ʻo e tutukí ʻa e fakamaá mo e ʻulungiá. Ko e fakakaukau ‘o ha taha naʻe loto-fiemālie ke faingataʻaʻia koeʻuhí ko e niʻihi kehé ko ha “vale” ia ki he kau Kalisí ( 1 Kolinitō 1:23). ʻOku pehē ʻe he kau Siú ko ha “tūkiaʻanga” ( 1 Kolinitō 1:23) ha Mīsaia naʻe pekia ʻi he kolosí koeʻuhí ne nau ʻamanaki ʻe ikunaʻi ʻe he Mīsaiá honau ngaahi filí.

Lau ʻa e 1 Kolinitō 1:17–25 , ʻo kumi e tali ʻa Paula ki he ngaahi tōʻonga fakakaukau ko ʻení.

Lisi ha ngaahi founga ʻe uesia pe fakafepakiʻi ai ʻe he poto ʻo e māmaní hoʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí, ʻi ha feituʻu pē ʻi hoʻo fakatātā ʻo e falé.

  • Ko e hā nai ka ʻikai mahino pe houngaʻia ai ha kakai ʻe niʻihi ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí he ʻahó ni?

  • Ko e hā ha ngaahi liliu ʻe ala hoko ʻi he taimi ʻe ʻilo mo ongoʻi ai ʻe ha taha ʻoku maʻu ʻe he Fakamoʻuí ha mālohi moʻoni ʻi heʻenau moʻuí? (vakai ki he 1 Kolinitō 1:24).

  • ʻE tokoni fēfē ʻa hono langa hoʻo moʻuí ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí ke ke fehangahangai ai mo e ngaahi fakakaukau fakamāmani ʻoku faingataʻá?

Ko hono langa ʻetau moʻuí ʻia Sīsū Kalaisí

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke vakaiʻi ai hoʻo moʻuí. Ko e hā ha ngaahi founga kuó ke langa ai ho makatuʻungá ʻia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ha ngaahi founga te ke loto nai ai ke fakalakalaká? ʻE tokoni fēfē hoʻo langa hoʻo moʻuí ʻi he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí mo ʻEne ongoongoleleí ke ke fehangahangai ai mo ho ngaahi faingataʻá mo e ngaahi ivi tākiekina koví? Fakakaukau ke lekooti hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ueʻi fakalaumālié ʻi hoʻo tohinoa akó.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú ke fakaʻosi ʻaki ‘a e kalasí. Tānaki atu foki mo e ngaahi ʻilo mo e fakamoʻoni fakatāutahá.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Ko e hā e ‘uhinga ‘oku tonu ke u langa ai hoku fakavaʻé ʻia Sīsū Kalaisí?

Naʻe fakamoʻoni ʻa ʻEletā Sī Hongi (Semi) Uongo ʻo e Kau Fitungofulú ʻo pehē:

ʻĪmisi
Official Portrait of Elder Chi Hong (Sam) Wong. Photographed in March 2017.

He ʻikai ke tau hinga, kapau ʻe langa hotau makatuʻungá ʻia Sīsū Kalaisi! ʻI heʻetau kātaki faivelenga ki he ngataʻangá, ʻe tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke fokotuʻu ʻetau moʻuí ʻi Heʻene maká, “pea ʻe ʻikai lavaʻi ʻa [kitautolu] ʻe he ngaahi matapā ʻo helí” ( Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:69). Mahalo he ʻikai ke tau lava ʻo liliu kotoa e ngaahi tūkunga ʻo e meʻa ʻe hoko maí, ka te tau lava ʻo fili e founga ke tau mateuteu ai ki he meʻa ʻe hoko maí.

(Chi Hong [Sam] Wong, “He ʻIkai Ke Nau Ikuna; He ʻIkai Ke Tau Hinga,” Liahona, Mē 2021, 98)

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

“ʻE Kāinga Kuo Langa Ha Tuʻunga”

Fakakaukau ke hivaʻi mo e kau akó ʻa e “ʻE Kāinga Kuo Langa Ha Tuʻungá” (Ngaahi Himi, fika 37) kimuʻa pea kamata e lēsoní. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he mahuʻinga ʻo ha fakavaʻe mālohi ʻi heʻenau ako ʻa e lēsoni ko ʻení.

Fili F: Fakamāú mo e hīkisiá

Ko ha founga ako tānaki ʻeni ki he ʻekitivitī fakaʻosi ʻo e lēsoní.

‘I he 1 Kolinitō 4:1–3 , ‘oku hangē naʻe fakamaauʻi ʻe ha niʻihi ʻo e kāingalotu ʻo e Siasi ʻi Kolinitoó ʻa e ngāue ʻa Paula ʻi hono lakanga ko e faifekau mo e takimuʻa ʻo e Siasí. Mahalo ne nau fehuʻia ʻene fakamāú pe fakakaukau naʻe mei lelei ange ha taha kehe ia.

Lisi ʻi he tafaʻaki ʻo hoʻo fakatātā ʻo e falé ha ngaahi founga te ke ongoʻi ʻoku ʻahiʻahiʻi ai koe ke ke fakamāuʻi hoʻo kau takí.

Lau ʻa e 1 Kolinitō 4:1–7 , pea hiki ha lisi ʻo e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻe ala ʻaonga kiate koe pe ko ha taha kehe ʻokú ne fāifeinga ke taʻofi ʻa e hīkisiá mo e fakamaau taʻetotonu ki he niʻihi kehé.

Ko e hā ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea naʻe tokoni lahi taha kiate koé?

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke manatuʻi ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻEikí e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi taumuʻa hotau lotó? (vakai ki he 1 Kolinitō 4:5).

ʻE tokoni fēfē hono langa ho fakavaʻé ʻia Sīsū Kalaisí, ʻi he taimi ʻokú ke hīkisia ai pe ko ha niʻihi kehe pe fakamaau hala aí?

Fokotuʻu ʻa e uouangatahá ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi

ʻE lava ke fakaʻaongaʻi e foʻi vitiō ko ʻení ke fakatātaaʻi e founga, naʻa mo e taimi ʻoku lahi ai ʻa e faikehekehe ʻi he matakalí mo e anga fakafonuá, ʻe lava ke tau faaitaha ʻi heʻetau hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí ʻi heʻetau muimui kiate Iá. ʻE lava ʻo tokoni ke tali ʻe he kau akó ʻa e fehuʻi ko ʻení: ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻi hono langa hoʻo moʻuí ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí ke ke uouangataha ange mo e niʻihi ʻoku mou feohí?

Ko e ngaahi meʻa vaivai ʻo e māmaní

Fakakaukau ke lau mo e kau akó ʻa e 1 Kolinitō 1:26–27 pea ʻeke ange ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fili ai ʻe he ʻOtuá ʻa e niʻihi ʻoku pehē ʻe he māmaní ʻoku vale mo vaivaí ke malanga ʻaki ʻEne ongoongoleleí?

  • ʻE lava fēfē ʻe hono langa ha fakavaʻe mālohi ʻia Sīsū Kalaisí ʻo teuteuʻi koe ke ke vahevahe e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé?

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ha ngaahi aʻusia fakataautaha ʻo e ngāue fakafaifekaú pe ngaahi aʻusia mei he kau mēmipa ʻo e fāmilí naʻe ngāue fakafaifekau ʻa ia naʻe ngāue ai ʻa e ʻEikí ʻo fakafou ʻiate kinautolu ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke haʻu kia Kalaisí.

Paaki