Fekumi ki ha Mahino Lahi Ange ʻo Fakafou ʻi he Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kuo Fokotuʻu Fakalangí
Ko e taha ʻo e ngaahi taumuʻa ʻo e fakataukei fakatokāteliné ke tokoniʻi koe ke ke ako mo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e mahuʻinga ʻo e fekumi ki he moʻoní ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tala kuo ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi he ʻofa.
Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó
Te ke fekumi ʻi fē ki ha ngaahi talí?
Ko e tuʻu ‘a e ʻea ki he fakaʻosinga ʻo e uike ko ení
Ko e hingoa ʻo e kolomuʻa ‘o Greenland
Ko ha founga feimeʻatokoni ki ha pasitā pe poulu laise
Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení.
Ko e hā ha ngaahi maʻuʻanga fakamatala naʻá ke fakaʻaongaʻi (pe te ke angamaheni ʻaki) ke fekumi ki he fakamatalá?
Ko e hā ʻokú ke falala ai ki he ngaahi maʻuʻanga fakamatala ko ʻení fekauʻaki mo e faʻahinga fehuʻi pehení?
Te tau maʻu ʻi fē ʻa e ngaahi tali mei he ʻOtuá?
Ko e fē ha feituʻu te ke fokotuʻu ange ki he kakaí ke nau fekumi ai ki he ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi mahuʻinga fekauʻaki mo e ʻOtuá, Siasí, pe ko e palani ʻo e fakamoʻuí?
Fakakaukau ki ha faʻahinga fehuʻi pē ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e ʻOtuá, Siasí, pe ko e palani ʻo e fakamoʻuí. ʻE lava ke kau heni ha fakamatala kuó ke lau pe fanongo ai pea ke fifili pe ongoʻi taʻefiemālie ki ai. Fekumi ki he Laumālie Māʻoniʻoní ke ne tataki koe ʻi hono ako ‘o e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he lēsoni ko ʻení, ʻa ia ʻe ala tokoni atu kiate koé.
Lau ʻa e ngaahi potu folofola ko ʻení, ʻo kumi ki he founga ʻe lava ke tāpuekina ai kitautolu ʻe he ngaahi maʻuʻanga moʻoni ʻoku akoʻi mai ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení.
Ko e hā ‘a e ngaahi maʻuʻanga moʻoni naʻá ke maʻu ʻi he ngaahi potu folofola ko ʻení? Ko e hā ‘a e ‘uhinga te tau lava ai ʻo falala kakato ki he ngaahi maʻuʻanga fakamatala ko ʻení?
Ko e fē nai ha feituʻu ʻe malava ke fekumi ai ha kakai tokolahi ki ha fakamatala fekauʻaki mo ha ngaahi fehuʻi fakalaumālie te ke lava ke fakatokanga atu kiate kinautolu? Ko e hā hono ʻuhingá?
Fēfē kapau ʻoku ʻikai ke u fakapapauʻi pe ʻoku falalaʻanga fēfē ha maʻuʻanga fakamatala?
Ko e taha ʻo e ngaahi founga angamaheni taha ke fekumi ai ki ha fakamatala he ngaahi ʻaho ni ko hono fakaʻaongaʻi ʻo e ʻinitanetí. ʻOku tau lava ʻo maʻu ʻi he ʻinitanetí ha ngaahi maʻuʻanga fakamatala lelei ‘oku lahi. ʻI he taimi tatau, ʻoku fakahaaʻi mai ʻe he ʻinitanetí kiate kitautolu ha ngaahi maʻuʻanga fakamatala taʻefalalaʻanga mo taʻemoʻoni. Naʻe fakatokanga mai ʻe ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:
ʻOku ʻikai ha meʻa sivi “moʻoni” ʻi he fakamatala ʻinitanetí. ʻOku ʻi ai ha ngaahi fakamatala, neongo ʻene ngali moʻoní, ka ʻoku ʻikai pē moʻoni.
(Neil L. Andersen, “Siosefa Sāmita,” Ensign pe Liahona, Nōvema. 2014, 29)
Lau ʻa e palakalafi 12 ʻo e “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” konga ʻo e Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku fakatuʻutāmaki ai ke fekumi ki he tali ki he ngaahi fehuʻi fakalaumālié mei he ngaahi maʻuʻanga tokoni taʻeʻiloa pe taʻefalalaʻangá.
ʻI he taimi ʻokú ke maʻu ai ha fakamatala foʻou fekauʻaki mo e ʻOtuá, Siasí, pe ko e palani ʻo e fakamoʻuí, ʻe tokoni ke ke fehuʻi kiate koe ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení fekauʻaki mo e maʻunga ʻo e fakamatalá. ʻI hoʻo lau ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení, kumi ʻa e ngaahi fehuʻi ʻokú ke fakakaukau ʻe tokoni lahi taha ʻi hoʻo fakakaukauʻi pe te ke falala pe ʻikai ki ha maʻuʻanga fakamatala. (Te ke lava foki ʻo ako ʻa e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola takitaha ʻoku ʻomaí.)
Ko e fē ʻi he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻokú ke pehē ʻe ʻaonga taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?
ʻOkú ke pehē ko e hā ha ngaahi fehuʻi kehe ʻoku totonu ke fai ʻe ha taha fekauʻaki mo e fakamatala ʻoku nau fehangahangai mo iá?
ʻI he ʻekitivitī akoako ko ʻení, ʻe lava ke ngāue fakafoʻituitui pe fakakulupu iiki ʻa e kau akó. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke ʻoua naʻa ngata pē ʻi heʻenau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau maʻú, kae fakaʻaliʻali fakahokohoko ki he kalasí ʻa e founga naʻa nau maʻu ai ʻa e fakamatala falalaʻangá.
Ka ʻi ai ha taimi feʻunga, ʻe lava ke huluʻi ʻe ha ʻekitivitī ʻe taha ʻa e foʻi vitiō “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kuo Fokotuʻu Fakalangí,” ʻa ia ‘oku fokotuʻu atu ʻi he konga ʻo e lēsoní ki he “Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá”. ʻOku fakatātaaʻi ʻe he vitiō ko ʻení ha ngaahi meʻa moʻoni ne aʻusia ʻe he toʻutupú ʻi heʻenau fekumi ki ha ngaahi tali fekauʻaki mo e ʻOtuá pea mo e Siasí.
Fili ha konga ʻo e fakamatala kuó ke fanongo aí, pe ko ha fehuʻi ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e ʻOtuá, Siasí, pe ko e palani ʻo e fakamoʻuí. Hili iá pea fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke akoako fekumi ai ki he ngaahi talí ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi maʻuʻanga fakamatala kuo fokotuʻu fakalangí. ‘I he ngaahi meʻa kehé, te ke lava ʻo fakakaukauʻi ke kau ‘a e
lotú;
fekumi ʻi he folofolá ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, pe ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné;
fekumi ʻi he ngaahi lea ʻo e konifelenisi lahí, peesi Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí ʻi he ChurchofJesusChrist.org, pe Gospel Library app;
lau e ngaahi konga ʻoku fekauʻaki mo iá ʻi he ngaahi nāunau ʻa e Siasí hangē ko eKi Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú(tohi tufa, 2011) pe Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, topics.ChurchofJesusChrist.org;
fetuʻutaki ki ha taha ʻokú ke ʻiloʻi mo falala ki ai, hangē ko ha mātuʻa, pīsope, taki toʻu tupu ʻi ho uōtí pe koló, pe faiako semineli, ke tokoni atu ke maʻu e ngaahi talí.
ʻE lava ke maʻu pē ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ʻi he kalasí ke kamata ʻenau akó. Kapau ko ia, poupouʻi kinautolu ke hoko atu ʻenau akó mavahe mei he kalasí.
Ko e hā ‘a e meʻa naʻá ke ako lolotonga e lēsoni ko ʻení ʻe tokoni kiate koe ʻi hoʻo fehangahangai mo ha fakamatala foʻou fekauʻaki mo e ʻOtuá pe ko e Siasí?
ʻOkú ke pehē ko e hā ‘a e ‘uhinga ʻoku mahuʻinga ai ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi maʻuʻanga fakamatala ʻokú ke kumi ki ai ke maʻu e ngaahi talí mo e fakamatalá?
Fakakaukau ke fai hoʻo fakamoʻoni ki he ʻofa ʻoku fakahaaʻi ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, ʻaki hono ʻomi kiate kitautolu e ngaahi maʻuʻanga tokoni fakalangi ʻo e moʻoní.
Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá
Ko e hā ʻoku totonu ke u fai kapau ‘e ʻikai ke u lava ʻo maʻu ha tali ki ha fehuʻi ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí?
Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:
ʻĪmisi
Official portrait of Elder Neil L. Andersen of the Quorum of the Twelve Apostles, 2010, August.
He ʻikai maʻu ʻa e talí kotoa ʻi he taimi pē ko iá, ka ko e lahi taha ʻo e ngaahi fehuʻí ʻe lava ʻo fakaleleiʻi ʻi he ako fakamātoató pea mo e kumi e talí mei he ʻOtuá. …
ʻOku teʻeki ke fakamālohiʻi mai ʻe he tuí ia ke ʻoange ha tali ki he fehuʻi kotoa pē, ka ʻoku fekumi ʻa e tuí ki ha fakapapau mo ha loto-toʻa ke laka atu, ʻo pehē he taimi ʻe niʻihi, “ʻOku ʻikai ke u ʻilo ʻa e meʻa kotoa pē, ka ʻoku ou maʻu ha ʻilo feʻunga ke u vivili atu ʻi he hala ʻo e moʻui fakaākongá.”
ʻOku fakavaivaiʻi ʻa e tui ʻa ha taha kia Sīsū Kalaisi mo Hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí ʻi heʻene fakaʻutumauku ʻi he loto veiveiuá, pea fakaʻaiʻai ʻe he ngaahi tali mei he kau taʻetuí mo e kau taʻemateakí.
Ko e hā ʻoku totonu ai ke u fakaʻehiʻehi mei he fekumi ki ha tali fekauʻaki mo e Siasí meiate kinautolu kuo nau liʻaki iá?
Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila A. Mekisuela (1926–2004) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:
ʻĪmisi
Last official portrait of Elder Neal A. Maxwell, 1992.
“Ne vilitaki ha niʻihi ke ʻilo ki he Siasí ‘o ngāueʻaki ‘a e anga e vakai ki ai ʻo hono kau lavakí—hangē ia ko hano ʻinitaviu ha kau Siutasi ke mahino kiate kinautolu ʻa Sīsuú. ʻOku fakamatala lahi ange maʻu pē ʻa e kau lavakí ʻo kau kiate kinautolu kae ʻikai ko ia kuo nau mavahe mei aí.
(Neal A. Maxwell, “All Hell Is Moved” [Brigham Young University devotional, Nov. 8, 1977], 3, speeches.byu.edu)
ʻE uesia fakalaumālie fēfeeʻi au ʻe he ngaahi maʻuʻanga fakamatala ʻoku ou filí?
Sio ʻi he foʻi vitiō “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni kuo Fokotuʻu Fakalangí” (9:16), ʻoku ʻi he ChurchofJesusChrist.org. Kumi e founga naʻe uesia ai e toʻu tupu ʻi he vitioó ʻe he tokotaha ne nau fili ke fanongo ki aí, mo e feituʻu ne nau fili ke fekumi ai ki he ngaahi talí.
ʻE lava foki ke ʻaonga ʻa e foʻi vitiō “Fekumi ki he Moʻoní” (3:03), ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.
ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó
Lēsoni Fakataumuʻa
Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e kupuʻi lea “Moʻoni mei he ʻOtuá” ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e lokí mo e “Ngaahi Loi meia Sētané” ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e lokí.
Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukauloto ko e maʻuʻanga fakamatala kotoa pē ʻi he māmaní (kau ai e ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí kae pehē ki ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe hangē ko e ngaahi tohí, ngaahi pousi mītia fakasōsialé, fakakaukaú, fakatotoló, fakamatala ongoongó, mo e alā meʻa peheé) ʻoku fakafofongaʻi ia ʻe he faikehekehe ʻo e ongo kupuʻi lea ko ʻení. Fakamatalaʻi ange kapau ʻoku ʻomi ʻe he maʻuʻanga fakamatalá ha moʻoni lahi ange mei he ʻOtuá ʻo laka ange ia ʻi ha toe maʻuʻanga fakamatala kehe, ʻe ofi ange ia ki he kupuʻi lea “Moʻoni mei he ʻOtuá” ʻi he maʻuʻanga fakamatala ʻe tahá. ʻEke ange ki he kau akó ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:
Ko e hā e ngaahi maʻuʻanga fakamatala moʻoni ʻoku totonu ke fokotuʻu ofi taha ki he kupuʻi lea “Moʻoni mei he ʻOtuá”?
Ko e hā ha ngaahi maʻuʻanga fakamatala ʻoku faingataʻa ange ke fokotuʻu ʻi he tafaʻaki ʻo e kupuʻi lea ʻe taha pe ko e taha, koeʻuhí ʻoku ʻi ai fakatouʻosi ʻa e moʻoní mo e halá?