Seminelí
Fakataukei Fakatokāteliné: Luke 22:19–20


Fakataukei Fakatokāteliné: Luke 22:19–20

“Fai Eni ʻi he Fakamanatu Kiate Au”

ʻĪmisi
Sacrament trays with bread and water.

ʻI hoʻo ako ʻa e Mātiu 26:26–30, naʻá ke ako fekauʻaki mo hono fakafeʻiloaki ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ouau ʻo e sākalamēnití ki Heʻene kau ākongá ʻi he ʻOhomohe Fakaʻosí. Te ke maʻu ʻi he lēsoni ko ʻení ʻa e faingamālie ke fakatupulaki hoʻo taukei ʻi he tokāteline ʻo e sākalamēnití. Te ke fai ia ʻi hono ako maʻuloto ʻo e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea mahuʻinga ki he potufolofola fakataukei fakatokāteline Luke 22:19–20, ʻo fakafou ʻi hono fakamatalaʻi ʻo e tokāteliné, pea ʻi hono fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié.

ʻAi ke toe vakaiʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié. ʻOange maʻu pē ha ngaahi faingamālie ki he kau akó ke nau toe vakaiʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu e ʻilo fakalaumālié: ngāue ʻi he tuí, vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá, pea fekumi ki ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí (Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné [2022], “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié”). ʻE fakaangaanga e kau akó ke fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he ʻekitivitī fakaangaanga takitaha. Toe vakaiʻi feʻunga ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní koeʻuhí ke manatuʻi mo fakaʻaongaʻi ia ʻe he kau akó ʻi heʻenau moʻuí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa ʻokú ne tokoniʻi kinautolu ke nau manatuʻi ʻa e Fakamoʻuí ʻi heʻenau maʻu ʻa e sākalamēnití pea mateuteu ke fakaʻaongaʻi pe vahevahe ʻa e aʻusia ko ʻení ʻi he lēsoni ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ako maʻuloto mo fakamatalaʻi

ʻOku teuteuʻi ʻa e lēsoni fakataukei fakatokāteline ko ʻení ke akoʻi hili ʻa e lēsoni “Mātiu 26:26–30; Luke 22:19–20,” ʻa ia ko e lēsoni fakaʻuhinga ia ki he potufolofola fakataukei fakatokāteline Luke 22:19–20 . Kapau ʻoku fie maʻu ke hiki e lēsoni fakataukei fakatokāteline ko ʻení ki ha uike kehe ke feau e taimi-tēpile ʻa e akó, fakapapauʻi ke akoʻi foki mo e lēsoni fekauʻaki mo iá lolotonga e uike ko iá.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakatātaaʻi tautau toko ua ʻa e tūkunga ko ʻení, pe fakaafeʻi ha ongo tamaiki ako ke na fakatātaaʻi ʻa e tūkungá ki he kalasí fakakātoa.

Fakakaukauloto ʻokú ke ʻomi ha kaungāmeʻa ki he lotú ʻoku ʻikai ke ne ʻilo ha meʻa fekauʻaki mo e tui fakalotu kuo fokotuʻutuʻú pe ko Sīsū Kalaisi. Hili e houalotu sākalamēnití, ʻokú ne fehuʻi, “Ko e hā e taumuʻa hono tufaki takai ʻo e maá mo e vaí ki he taha kotoa?”

  • Te ke lava fēfē ʻo fakamatalaʻi ki hoʻo kaungāmeʻá ʻa e ouau ʻo e sākalamēnití?

ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke nau ako maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofola ki he potufolofola fakataukei fakatokāteline ko e Luke 22:19–20 mo e kupuʻi lea mahuʻinga ʻoku ʻoatu fakataha mo iá. Ko e ʻekitivitī ko ʻení ko ha founga ia ʻe taha ke fakahoko ai ʻeni. Fakakaukau ke liliu e ʻekitivitī ko ʻení ʻaki hono fakaʻatā e kau akó ke nau ngāue tautau toko ua pe fakakulupu iiki pe fakakau kotoa e kalasí pea hiki e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea mahuʻinga ʻi he palakipoé.

Fakaʻaongaʻi ha peni vahevahe ʻi hoʻo tohinoa akó ke hiki maʻamaʻa ʻa e fakamoʻoni fakafolofola mo e kupuʻi lea mahuʻinga ko ʻení: “ Luke 22:19–20 : Naʻe fekau ʻe Sīsū Kalaisi, maʻu ʻa e sākalamēnití ʻko e fakamanatu ia kiate au.’”

Toutou lau leʻolahi ʻa e potufolofola ko ʻení mo e kupuʻi lea mahuʻinga he folofolá. Tamateʻi leva ha foʻi lea pe mataʻifika ʻe ua, pea akoako toe lea ʻaki ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi leá. Toe fai pē ʻa e sīpinga tatau ko ʻení, tamateʻi ʻa e ngaahi foʻi leá pe fiká pea lau maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea mahuʻingá, kae ʻoua kuo tamateʻi kotoa ʻa e ngaahi foʻi leá mo e ngaahi fiká. Hili ia peá ke hiki ʻa e lahi taha ʻo e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola mo e kupuʻi lea mahuʻinga taha te ke lavá mei hoʻo manatú.

Akoako fakahokó

Kapau ʻe fie maʻu, tokoni ki he kau akó ke toe vakaiʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié. Ko e founga ʻe taha ke fakahoko ai ʻení ko hono ʻai ke fakakakato ʻe he kau akó ʻa e ʻekitivitī ko ʻení. ʻOku ʻikai totonu ke laka hake ʻi he miniti ʻe tolu ki he nimá ʻa e toe vakaiʻi ko ʻení.

Toe fakamanatu nounou ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié (vakai, Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné [2022], “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié”). Fili ha taha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tolu ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié pea tā ha fakaʻilonga faingofua pe fakatātā ʻokú ke ongoʻi ʻokú ne fakafofongaʻi ia.

Akoako fakaʻaongaʻi he taimí ni ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié mo e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he Luke 22:19–20 ʻaki hono lau ʻa e tūkunga ko ʻení pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku muimui maí.

ʻOku fakataumuʻa ʻa e tūkunga ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke nau laka atu ʻi hono fakatahatahaʻi pē ha lisi ʻo e ngaahi meʻa ke fai lolotonga e sākalamēnití mo fakakaukau lahi ange fekauʻaki mo hono ʻai e sākalamēnití ke hoko ko ha aʻusia mahuʻingamālié.

Fakakaukau ke liliu ʻa e tūkungá ke ʻaonga taha ki he kau akó.

ʻOku taʻu 15 ʻa Siuti, kuó ne hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí ʻi he kotoa ʻo ʻene moʻuí, pea kuó ne ʻalu maʻu pē ki heʻene ngaahi fakatahaʻanga fakalotú. ʻOkú ne nofo mo ʻene faʻeé mo ʻene kuifefiné, ʻa ia ko ha ongo faʻifaʻitakiʻanga lelei kiate ia. ʻI he Sāpate ne toki ʻosí, naʻe mātuʻaki tokanga ʻa Siuti ki he ngaahi tefito ʻa e kau leá ʻi he houalotu sākalamēnití. Naʻe vahevahe ʻe he tokotaha lea takitaha ha ngaahi aʻusia mālohi mo fakamātoato fekauʻaki mo hono maʻu ʻo e sākalamēnití mo e founga ʻoku tokoni ai ke fakatupulaki e ivi tākiekina ʻo e Fakamoʻuí ʻi heʻenau moʻuí. Naʻe hoko ʻeni ke ne fakakaukau ai ki he teʻeki ke ne maʻu ha ngaahi aʻusia tatau mo iá. Naʻá ne fakatokangaʻi ʻoku faʻa tohoakiʻi ʻene tokangá ʻe heʻene telefoní pe ko e meʻa ʻoku fai ʻe he niʻihi kehé lolotonga e sākalamēnití, pe ko ʻene fakakaukau ki he vave ʻene lava ʻo foki ki ʻapi ʻo kiʻi mohé.

  • Kuó ke ongo‘i pehē nai kimuʻa?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ‘oku ongoʻi pehē ai e kakaí ‘i he taimi e ni’ihi?

ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke nau akoako fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ke tokoni kia Siuti ʻi he tūkunga ko ʻení. Ko e founga ko ʻení ko ha founga ia ʻe taha ke fakahoko ai ʻení.

Kapau ʻoku fie maʻu ʻe he kau akó ha tokoni lahi ange ʻi hono fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ki he tūkunga ko ʻení, fakakaukau ke fakaʻaongaʻi e ngaahi fehuʻi ʻoku hiki atu ʻi lalo ʻi he ngaahi ʻuluʻi tohi mataʻāʻaá ke tataki ʻaki ha fealēleaʻaki.

Hili hono tali ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení, faʻu ha ʻuluʻitohi ki he tefitoʻi moʻoni ʻe tolu takitaha ʻo hono Maʻu e ʻIlo Fakalaumālié: (1) ngāue ʻi he tuí, (2) vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá, mo e (3) fekumi ki ha mahino lahi ange ʻo fakafou he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fakalangí.

Hiki ʻi lalo ʻi he ʻuluʻi tohi takitaha ha ngaahi founga pau ʻe lava ke tokoni ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié kia Siuti mo hono tūkungá. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fokotuʻu ange ha ngaahi founga pau ʻe lava ke ne ngāue ai ʻi he tuí, vahevahe ʻa e founga ʻe ala tokoni ai hono tauhi ha fakakaukau ʻoku taʻengatá ʻi hono tūkungá, pea fokotuʻu ange ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangi te ne ala fakaʻaongaʻi ki ha tataki mo ha fakahinohino.

  • Ko e hā te ke faleʻi kia Siuti ke kamata fai ke fakaleleiʻi ai ʻene ngaahi hohaʻá?

  • Te ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni takitaha ʻe tolu ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ke tokoni kia Siuti?

Tokoniʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga ke fetuʻutaki ai mo manatuʻi ʻa Sīsū Kalaisi lolotonga e ouau ʻo e sākalamēnití. ʻI he tali ʻa e kau akó, fakakaukau ke fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻe he meʻá ni ke ke manatuʻi ʻa e Fakamoʻuí? Te ke lava fēfē ʻo fakafehokotaki mo manatuʻi ʻa e Fakamoʻuí kae ʻikai ko e fakahoko pē ʻo e ngaahi meʻa ʻoku faí?

Ngāue ʻi he tuí

  • Ko e hā ha faleʻi te ke fai kia Siuti ʻe lava ʻo tokoni ke ne maʻu ha aʻusia lelei ange ʻi hono maʻu ʻo e sākalamēnití?

  • Ko e hā ʻe ala hoko ko e fakafeʻātungia ʻi heʻene fakahoko ʻa e ngaahi liliu ko ʻení? Te ne ikunaʻi fēfē ʻa e ngaahi faingataʻa ko ʻení?

Vakaiʻi mo sivisiviʻi ‘a e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí, ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá

  • Ko e hā ha ngaahi fehuʻi te ke lava ʻo ʻeke kia Siuti ke tokoniʻi ia ke sio ki hono tūkungá ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá? Ko e hā te ke fili ai ʻa e ngaahi fehuʻi ko iá?

Fekumi ke maʻu ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

  • Ko e hā ʻoku akoʻi ‘i he Luke 22 mo e ngaahi folofola kehé pe ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻe ala tokoni kia Siutí?

  • Ko e fē mo ha toe feituʻu ʻe lava ke kumi tokoni ki ai ʻa Siuti ke fakaleleiʻi ʻene aʻusia ʻi hono maʻu ʻo e sākalamēnití?

Toe Vakaiʻi

ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī fakamanatu ko ʻení ki ha lēsoni ʻe akoʻi ʻi he kahaʻú:

ʻOange ki he tokotaha ako takitaha ha kiʻi kaati pe kiʻi nouti ʻoku ala fakapipiki. Fakaafeʻi kinautolu ke tohi ʻa e “ Luke 22:19–20 : Naʻe fekau ʻe Sīsū Kalaisi, maʻu ʻa e sākalamēnití ʻʻi he fakamanatu kiate auʼ” ʻi heʻenau kātí pe fanga kiʻi nouti fakapipikí pea tamateʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi foʻi lea mo e mataʻifika mei he potufolofola ko ʻení mo e kupuʻi lea mahuʻingá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakafetongi kaati pe fakamatala pea vakai pe te nau lava ʻo fakafonu e ngaahi foʻi lea pe mataʻifika ʻoku puliá. Fakaafeʻi leva e kau akó ke nau feinga ke lau maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofola mo e kupuʻi lea ko iá.

ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Tūkunga ʻe tahá

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e tefitoʻi fatongia ʻo e sākalamēnití ʻi he maʻulotú, fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ʻa e tūkunga kehe ko ʻení:

Naʻe toki maʻu ʻe ʻElitoni ha ngāue ʻoku fie maʻu ia ke ngāue ʻi he Sāpaté. Naʻe ʻikai ke ne fakakaukau ko ha fuʻu meʻa lahi ke liʻaki e lotú ʻi ha Sāpate ʻe taha pe ua he māhina. Ka ʻoku ʻiloʻi ʻe ʻElitoni he taimí ni naʻa mo e ngaahi ʻaho Sāpate ʻoku ʻikai ke ne ngāue aí, ʻoku faingataʻa ke ongoʻi ha faʻahinga fakaʻaiʻai ke ʻalu ki ai. ʻOkú ne ongoʻi taʻeoliʻia ʻi he lotú pea ʻoku ʻikai haʻane fekauʻaki pe fehokotaki mo ha taha ʻi ai.

Hili hono vahevahe e tūkungá, aleaʻi e founga ʻe lava ke tokoni ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu e ʻilo fakalaumālié ki he tūkunga ʻo ʻElitoni. Ko ha konga ‘o hoʻomou alēleá, fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he ngaahi tāpuaki ʻe ala mole meia ʻElitoni ʻi he ʻikai ke ne maʻu maʻu pē ʻa e sākalamēnití.

Paaki