Seminelí
Fakataukei Fakatokāteliné: Mātiu 5:36-39


Fakataukei Fakatokāteliné: Mātiu 5:36-39

Ko e Ongo Fekau Lahí

ʻĪmisi
Jesus is shown with a group of people speaking to a scribe about the two great commandments. Outtakes: include close ups of people in the crowd. (Scene filmed at ext. the temple court of the Women)

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻi he Mātiu 22:36–39, ʻa e ongo fekau lalahi ʻe uá. ʻE tokoni atu e lēsoni ko ʻení ke ke akoako fakaʻaongaʻi e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he potufolofola ko ʻení mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu e ʻilo fakalaumālié ke mahino e founga ke talangofua fakatouʻosi ai ki he ongo fekaú ke ʻofa ki he ʻOtuá mo ʻofa ki ho kaungāʻapí.

Tokoniʻi e kau akó ke nau ako e founga ke nau maʻu ai e tali ki he ngaahi fehuʻí ʻOku fakataumuʻa ʻa e fakataukei fakatokāteliné ke akoʻi ki he kau akó ʻa e “founga ke fekumi ki he moʻoní, founga ke fakakaukau ai ki ha fakamatala foʻou, mo e founga ke tali ʻaki ʻenau ngaahi fehuʻí.” Te ke lava ʻo fakakaukau pe ko e ngaahi fehuʻi fē ʻe ala tokoni ki he kau akó ke nau fakaangaanga e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e maʻu e ʻilo fakalaumālié pea tataki kinautolu ʻi he “founga kuo fokotuʻu fakalangi ki hono ʻiloʻi ʻo e moʻoní” ʻiate kinautolu pē, kae ʻikai ko e ʻoange ki he kau akó ʻa e tali ki he fehuʻi kotoa pē (vakai, Chad H Webb, “Fakataukei Fakatokāteliné” [lea ne fai ʻi he fakamafola ʻa e ako fakataʻu ʻo e Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú, Sune 14, 2016], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org).

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi ʻa e ngaahi fakamoʻoni fakataukei fakatokāteliné mo e ngaahi kupuʻi lea mahuʻingá ʻi ʻapi ʻaki haʻo kole ki ha taha ke fakafehuʻi kinautolu pe fakaʻaongaʻi ʻa e polokalama Fakataukei Fakatokāteliné. ʻE lava foki ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau ngāueʻi ʻenau palaní ke tauhi ʻa e ongo fekau lalahi ʻe uá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke akoʻi hili ʻa e lēsoni ʻi he Mātiu 22:34-40, ko e lēsoni fakaʻuhinga ki he potufolofola fakataukei fakatokāteline ko ʻení. Kapau ʻoku fie maʻu ke hiki e lēsoni fakataukei fakatokāteline ko ʻení ki ha uike kehe ke fakafenāpasi mo e taimi-tēpile ʻa e akó, fakapapauʻi ke akoʻi foki mo e lēsoni fakaʻuhinga fekauʻaki mo iá lolotonga e uike ko iá.

Ako maʻuloto mo fakamatalaʻi

Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī ko ʻení pe ko ha ʻekitivitī nounou ʻe taha ke tokoni ke ako maʻuloto ʻe he kau akó ʻa e potufolofola fakataukei fakatokāteliné mo e kupuʻi lea mahuʻingá.

Ako maʻuloto ʻa e kupuʻi lea mahuʻinga “Ke ke ʻofa ki he ʻEiki ko ho ʻOtuá. … Ke ke ʻofa ki ho kaungāʻapí” ki he fakamoʻoni fakafolofolá Mātiu 22:36–39 .

Tā ha foʻi haati pea hiki ʻa e mataʻifika 1 mo e 2 ʻi lalo ai. Tohiʻi he tafaʻaki ʻo e fika 1, “Ke ke ʻofa ki he ʻEiki ko ho ʻOtuá”;ʻi he tafaʻaki ʻo e fika 2, tohiʻi,“Ke ke ʻofa ki ho kaungāʻapí.” Tuhu ki he hātí, pea fakahā ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá. Hokó, tuhu ki he mataʻifika takitaha. ʻI hoʻo fai iá, fakamatalaʻi ʻa e konga ʻo e kupuʻi lea mahuʻinga ʻoku fekauʻaki mo e mataʻifiká. Toutou fai e founga ko ʻení.

Ko e taumuʻa ʻo e konga ko ʻení ke fakaafeʻi e kau akó ke nau akoako fakamatalaʻi e ngaahi moʻoní ki he niʻihi kehé, ko ia ai ʻe lava ke ʻaonga ʻa hono vahe ʻo e ngaahi hoá pe ngaahi kulupú.

Lau ʻa e Mātiu 22:36–39, pea fakamanatuʻi hoʻo ako kimuʻa ʻo e ngaahi veesi ko ʻení.

  • Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo ʻofa ki he ʻOtuá ʻaki hotau lotó kotoa? Te tau ʻofa fēfē nai ʻi hotau kaungāʻapí ʻo hangē pē ko kitautolú?

  • ʻOkú ke pehē nai ko e hā e ʻuhinga ne fakahokohoko pehē ai ʻa e ongo fekaú ni?

Akoako hono fakaʻaongaʻí

Fakakaukau ke toe vakaiʻi mo e kau akó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tolu ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié: Vahevahe leva ʻa e kalasí ke nau tauhoa pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki pea fakaafeʻi e kau akó ke nau taufetongi ʻi hono fakamatalaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní mei heʻenau manatú. Kole ki he kau akó ke nau fakamatalaʻi fakanounou atu ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he fakalea pē ʻanautolú.

ʻO ka fie maʻu, toe vakaiʻi ʻa e palakalafi 5–12 ʻo e konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻo e Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022).ʻI ha ngaahi tūkunga ʻe niʻihi, mahalo te tau fāinga ke ʻiloʻi e founga ke muimui ai ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá mo fakahaaʻi ha ʻofa kiate kinautolu ʻoku ʻikai ke nau talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá.

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Lini G. Lōpini ʻo e Kau Fitungofulú ʻo pehē:

ʻĪmisi
Former Official Portrait of Elder Lynn G. Robbins. Photographed March 2017. Replaced October 2019 (with Telescope ID: 2298123)

ʻOku tau fulihi ʻa e ongo ʻuluaki fekau maʻongoʻonga tahá ʻi heʻetau feinga ke ʻuluaki fakafiemālieʻi e niʻihi kehé kae ʻikai ko e ʻOtuá (vakai, Mātiu 22:37–39). Ko hono fakangaloʻi ia ʻo e tokotaha ʻoku tau fakafofongaʻí. Ka, kuo tau fehalaaki kotoa ʻi he meʻá ni ko ʻetau manavahē ki he tangatá. …

ʻOku fakahoko e ngaahi fili angatonú ʻi hono manatuʻi ʻa e hokohoko totonu ʻo e ongo fekau ʻuluaki mo hono ua maʻongoʻonga tahá. …

Ne tokanga taha maʻu pē ʻa e Fakamoʻuí, ko hotau Faʻifaʻitakiʻanga Maʻongoʻongá ki Heʻene Tamaí. Naʻá Ne ʻofaʻi mo tokoniʻi ʻa Hono kaungā tangatá, ka naʻá Ne folofola, “ʻOku ʻikai te u maʻu ʻa e fakamālō mei he tangatá” ( Sione 5:41).

(Lynn G. Robbins, “Ko Hai ʻOkú ke Fakafofongaʻí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2014, 9, 11)

Fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení kimuʻa peá ke fai ʻa e ʻekitivitī ko ʻení.

  • Kuó ke manavasiʻi nai ke fakatonutonu ʻi he ʻofa pe faleʻi hao kaungāmeʻa koeʻuhí naʻe ʻikai ke ke loto ke fakaʻitaʻi kinautolu?

  • Kuó ke ongoʻi nai kuo pau ke ke fili ʻi he meʻa ʻoku ʻamanaki atu ki ai e niʻihi kehé pea mo e meʻa ʻoku ʻamanaki atu e ʻEikí ke ke faí?

Fakakaukau ke ʻoange ha pepa pe fanga kiʻi kaati tohi ke tohi ai ʻa e kau akó koeʻuhí ke nau lava ʻo fakafetongi kinautolu mo e kau ako kehé.

Hiki ha tūkunga ʻa ia ʻe ala faingataʻa ai ki ha taha ke ʻofa ki he ʻOtuá mo muimui ki Heʻene ngaahi fekaú pea fakahaaʻi foki ʻa e ʻofá ki he niʻihi kehé. (Fakatokangaʻi Ange: ʻOua naʻá ke faʻu ha tūkunga ʻe lava ke fakatokangaʻi ʻe he niʻihi kehé ʻoku fekauʻaki mo ha tokotaha pe kaungā ako pau.)

Kapau ʻe fie maʻu, ʻoku fakakau e ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi tūkunga ʻe ala hokó ʻi he konga ʻo e “ʻEkitivitī Ako ʻOku Tānaki Maí.”

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakafetongi mo aleaʻi e ngaahi tūkungá mo e kau mēmipa kehe ʻo e kalasí. ʻE ala tokoni hono fai iá ki he kau akó ke nau fetuʻutaki mo maʻu ha fakakaukau lahi ange. ʻE lava ke tānaki mo tufaki ha ngaahi tūkunga kehekehe (ʻe ala tokoni ʻa e ʻikai ʻilo ki ai ha tahá ke ongoʻi fiemālie ange ʻa e kau akó ke faitotonu).

Vakaiʻi mo sivisiviʻi ‘a e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí, ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá

Fakakaukau ki he tokotaha ʻi ho tūkungá ʻi hoʻo tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

  • Ko e hā ha ngaahi fakakaukau te nau ala tākiekina ha taha ke fili ke fakafiemālieʻi e niʻihi kehé kae ʻikai fakahōifua ki he ʻOtuá?

  • ʻE tokoni fēfē nai hono maʻu ha mahino ki he palani ʻo e fakamoʻui ʻa e Tamai Hēvaní pe ngaahi akonaki kehe ʻo e ongoongoleleí ke fakaleleiʻi e ngaahi mahalo hala ko ʻení?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻe ala tokoni ki he tokotahá ke vakai ki he niʻihi kehé mei Heʻena fakakaukaú?

Fekumi ke maʻu ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

  • ʻE tokoni fēfē nai ʻa e ngaahi moʻoni ʻi he Mātiu 22:36–39 ki hono tataki ʻo e tokotaha ko ʻení?

Lau ʻa e ngaahi fakamatala ko ʻeni mei he kau palōfita ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní ke vakai pe ko e hā ha ngaahi fakakaukau ʻe ala tokoni ki he tokotaha ʻi ho tūkungá.Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku fakaangaʻi kimautolu ko e kau taki ʻo e Siasí ʻi heʻemau tuʻu maʻu ʻi he ngaahi fono ʻa e ʻOtuá, taukapoʻi e tokāteline ʻa e Fakamoʻuí, mo fakafepakiʻi e ngaahi teke mei he kakai hotau kuongá. …

… Ka he ʻikai nai te mau toe taʻe-tokanga ange ʻi he ʻikai ke mau fakahā ʻa e moʻoní ʻo—ʻikai akoʻi e meʻa kuo fakahā mai ʻe he ʻOtuá?

(Russell M. Nelson, “The Love and Laws of God” [Brigham Young University devotional, Sept. 17, 2019], 3, speeches.byu.edu)

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí:

ʻĪmisi
Official Portrait of President Dallin H. Oaks taken March 2018.

Kuo pau ke tau feinga ke tauhi fakatouʻosi ʻa e ongo fekau lalahi ʻe uá. Ke fai iá, ʻoku tau feinga ai ke potupotutatau ʻa e fonó mo e ʻofá—ʻa hono tauhi e ngaahi fekaú mo ʻaʻeva ʻi he hala ʻo e fuakavá, pea kei ʻofa ʻi hotau ngaahi kaungāʻapí ʻi he hala fonongá. ʻOku fie maʻu ʻi he ʻaʻevá ni ke tau fekumi ki he ueʻi fakalangi fekauʻaki mo e meʻa ke tau poupouʻí mo ia ke fakafepakiʻí, pea mo e founga ke ʻofa mo fanongo lelei ai pea mo akoʻi lolotonga ʻa e fonongá.

(Dallin H. Oaks,“Fekau Lalahi ʻe,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2019, 75)

  • ʻE tokoni fēfē nai hono ʻiloʻi e ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he ngaahi fakamatala ko ʻení ki he tokotaha ʻi ho tūkungá?

Ngāue ʻi he tuí

  • Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he tokotaha ʻi ho tūkungá ke maʻu e tokoni ʻa e Tamai Hēvaní ke ʻiloʻi e founga ke ngāue aí?

  • Te nau lava fēfē nai ʻo ngāue ʻi ha founga ʻe tauhi fakatouʻosi ai e ongo fekau lalahi ʻe uá?

Kapau ʻe fakafetongi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi tūkungá, tānaki ʻa e ngaahi tūkungá pea fakafoki ki he kau ako naʻa nau hiki e ngaahi tūkungá, pe tuku ʻi ha funga tēpile pea tuku ke maʻu ʻe he kau akó.

Toe vakaiʻi ʻo e fakataukei fakatokāteliné

‘I ha kalasi ‘amui ange, toe vakaiʻi ʻa e fakamoʻoni fakafolofola ʻo e fakataukei fakatokāteliné mo e kupuʻi lea mahuʻingá, ʻaki hono fakaafeʻi ‘a e kau akó ke nau toe fakahoko ha ʻekitivitī ‘o hangē ko ʻení.

Hiki ʻa e fakamoʻoni fakafolofola mo e kupuʻi lea ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó pea fakafonu ʻa e ngaahi konga ʻoku ʻataá. 

Mātiu 22:36–39 : “Te ke ___ ki he ___ ko ho ___. … Te ke ʻofa ki ho ______.”

Toe lau ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea mahuʻingá ʻo ka fie maʻu. 

ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Ngaahi tūkunga ʻe ala hokó

Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ha taha ʻo e ngaahi tūkunga ko ʻení:

  • Kuo vete mali e ongomātuʻa ʻa Sitenitoní, pea ʻokú ne fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fakaʻosinga lahi taha ʻo e uiké ke nofo mo ʻene tamaí. ʻOku ʻikai saiʻia ʻene tangataʻeikí ʻi he ʻalu ʻa Sitenitoni ki he lotú pea ʻokú ne fokotuʻutuʻu ha ngaahi meʻa ʻi he taimi tatau pē mo e ngaahi houalotu ʻa e siasí. ʻOku loto ʻa Sitenitoni ke feohi mo ʻene tamaí, ka ʻokú ne toe fie talangofua foki ki he ʻEikí ʻaki ʻene ʻalu ki he lotú.

  • ʻOku toutou ongoʻi ʻe Sela ʻa e ngaahi ueʻi mei he Laumālie Māʻoniʻoní ke fakaafeʻi hono kaungāmeʻa ko Keipí ke ne lau ʻa e Tohi ʻa Molomoná, ka ʻokú ne tukunoaʻi pē ʻa e ngaahi ueʻi fakalaumālié koeʻuhí ʻokú ne ʻiloʻi ʻoku mālohi ʻa Keipi mo hono fāmilí ʻi ha tui fakalotu kehe pea ʻoku ʻikai ke ne loto ke fakaʻitaʻi ia.

Paaki