Seminelí
Fakataukei Fakatokāteliné: Mātiu 5:14–16


Fakataukei Fakatokāteliné: Mātiu 5:14–16

“Tuku ke Ulo Pehē Hoʻomou Māmá ʻi he ʻao ʻo e Kakaí”

ʻĪmisi
A young adult Asian woman looking forward and upward.

Naʻe fakahinohinoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ākongá ke nau hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga ki he niʻihi kehé ʻaki ʻenau muimui kiate Iá. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ke hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga ki he niʻihi kehé pea ofi ange ki he Fakamoʻuí.

Fakamanatuʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu e ʻilo fakalaumālié. Toutou fakamanatuʻi mo e kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ‘e tolu ʻo e maʻu e ʻilo fakalaumālié: ngāue ʻi he tuí, vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá, mo e fekumi ki ha mahino lahi ange ʻo fakafou he ngaahi maʻuʻanga tokoni fakalangí. ʻI he lēsoni ko ʻení, ʻe malava ʻe hono fakamanatuʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻo ʻai ke fakaʻaongaʻi ia ʻe he kau akó lolotonga ʻa e ngāue fakaangaanga ki hono fakaʻaongaʻí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha taha ʻi heʻenau moʻuí ʻoku hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei kiate kinautolu. Hili iá pea ʻai ke nau fakakaukau ke fetuʻutaki ki he tokotahá ni pe fai ha kiʻi tohi ke fakahaaʻi ʻaki ʻenau houngaʻiá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ako maʻuloto mo fakamatalaʻi

ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke nau ako maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ko iá. Ko ha sīpinga ʻeni ʻe taha ʻo e founga hono fakahoko ʻení.

Lau ʻa e Mātiu 5:14–16 .

Tā ha fakatātā ʻo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ko e “Tuku ke ulo pehē hoʻomou māmá ʻi he ʻao ʻo e kakaí” pea mo hono fakamoʻoni fakafolofolá, Mātiu 5:14–16 . ʻI hoʻo tā fakatātaá, fakakaukau ki ha ngaahi founga ke fakakau ai ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá ke tokoniʻi koe ke ke manatuʻi ia.

Toutou lau ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá lolotonga hoʻo sio ki he fakatātaá. Hili iá peá ke hanga kehe leva, pea feinga ke toe lau maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofola mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ko iá mei hoʻo manatú.

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, fakaʻaiʻai e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ʻenau fakatātaá ke fakamatalaʻi ʻa e moʻoni ʻi he potufolofola fakataukei fakatokāteliné kae ʻikai ko e talanoa pē fekauʻaki mo e fakatātaá.

Vahevahe hoʻo fakatātaá mo ha kaungā ako, pea fakamatalaʻi ʻa e founga ʻokú ne fakatātaaʻi ai ʻa e kupuʻi lea mahuʻinga ʻo e fakataukei fakatokāteliné mo e fakamoʻoni fakafolofolá.

Kapau ʻe lava, fakakaukau ke tautau ha niʻihi ʻo e ngaahi fakatātaá ʻi he kalasí ke lava ʻa e faiakó mo e kau akó ʻo toe vakai ki ai ʻi he ngaahi lēsoni he kahaʻú pe toe vakaiʻi ʻa e ngaahi ʻekitivitií.

Akoako ki hono fakaʻaongaʻí

ʻI hono fakaʻaongaʻi ʻo e akoako ko ʻení, te ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ke fakapapauʻi ʻa e founga ke hoko ai ko ha faʻifaʻitakiʻanga ki he niʻihi kehé pea fakaafeʻi kinautolu ke nau ofi ange ki he Fakamoʻuí.

Toe vakaiʻi ʻa e palakalafi 5–12 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ‘i he konga Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022).

Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ʻa e vitiō “Bullying—Stop It” (10:22), ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, ko e fakatātā ki hono akoako ke fakahokó.

Ngaahi fakakaukau ki he founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e vitioó ʻi he “Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó.”

Lau ʻa e talanoa ko ʻení pea fakakaukau ki he founga te ke lava ʻo tali ai kapau naʻá ke ʻi he tūkunga ko ia ‘o Loló.

Ko Loló, ko ha taulaʻeiki ne toki fakanofo foʻou, ʻokú ne feohi mo hono ngaahi kaungāmeʻá, pea ʻoku kamata fakamatala ʻe ha niʻihi tokosiʻi ha ngaahi fakahua ʻuli mo lea taʻefakaʻapaʻapa fekauʻaki mo ha taha ʻoku ʻiloʻi ʻe Lolo. ʻOku ongoʻi taʻefiemālie ʻa Lolo peá ne ʻiloʻi ʻoku hala e meʻa ʻoku nau faí. ʻI heʻene fifili pe ko e hā e meʻa ke faí, naʻe tafoki hono kaungāmeʻa ko Sesí, ko ha mēmipa ʻo ha tui fakalotu kehe pea ʻoku saiʻia moʻoni ai ʻa Lolo ʻo pehē ange, “ʻEi, ko e hā ʻokú ke hā ngali fuʻu fakamātoato aí?”

Fakakaukau ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni takitaha ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ke tokoni atu ke ke maʻu ai ha tali.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke ngāue mo ha kaungā ako pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki. Mahalo ʻe tokoni ke fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi fakahinohino ko ʻení ki he kau akó.

Vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá

Fili ha taha ʻo e kakai ʻi he talanoá (Sesi pe ko e tokotaha ʻoku manukiʻí).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ongo ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e tokotaha naʻá ke filí?

  • ʻE liliu fēfē nai e tali ʻa Lolo ki he fehuʻi ʻa Sesí ʻi heʻene vakai ki he tokotaha ko ʻení ʻo hangē ko e ʻafio ʻa e ʻEikí kiate kinautolú?

Fekumi ki ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni fakalangi kuo fokotuʻú

  • ʻE tokoni fēfē hono manatuʻi mo fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Mātiu 5:14–16 kia Lolo?

  • Ko e hā mo ha toe ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangi ʻokú ke pehē ʻe lava ʻo tokoni kia Loló?

Ngāue ʻi he tuí

  • Ko e hā ʻe ala faingataʻa ai kia Lolo ke ngāue ʻi he tuí ʻi he tūkunga ko ʻení?

  • Ko e hā ʻokú ke fokotuʻu ange ʻe lava ke fai ʻe Lolo ke ngāue ʻi he tuí?

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau vahevahe ʻenau ngaahi talí. Fakakaukau ke ʻiloʻi mo fakahīkihikiʻi e kau akó ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu e ʻilo fakalaumālie ʻoku nau lave ki aí.

Fakakaukau ki ha tūkunga tatau mo Loló ʻokú ke fehangahangai mo ia he taimí ni pe te ke fehangahangai mo ia he kahaʻú.

  • ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻe he meʻa naʻá ke ako he ʻaho ní ke ke hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga ki he niʻihi kehé?

Fakamanatu

Tokoni ke toe vakaiʻi ʻe he kau akó ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ki he Mātiu 5:14–16 ʻi ha lēsoni ka hokó. Ko e fakatātā ʻeni ʻe taha.

Vakai ki he fakatātā naʻá ke tā ki he Mātiu 5:14–16 . Toutou lau ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá ʻi hoʻo sio ki aí. Feinga ke ke toutou lau maʻuloto ia.

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

ʻEkitivitī makehe ki he fakamatala fakataukei fakatokāteliné

ʻĪmisi
A camp fire.
ʻĪmisi
A young woman standing in a dark room holding a light bulb.
ʻĪmisi
Hand holding objects

Fakaʻaliʻali e ngaahi ʻīmisi ʻo ha ngaahi maʻuʻanga maama, hangē ko ha afi, foʻi ʻuhila, kasa, mo e alā meʻa pehē. Fakaafeʻi e kau akó ke fili ha meʻa pea fakaʻaongaʻi ia ke fakamatalaʻi ha foʻi moʻoni naʻe maʻu ʻi he Mātiu 5:14–16 .

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoni ki hono teuteu ʻenau fakamatalá.

  • Ko e hā ʻa e maama ʻoku totonu ke tau fakaulo atú?

  • Te tau lava fēfē ʻo fakaulo atu ʻa e maama ko iá?

Ko hono fakaʻaongaʻi ʻo e akoako fetongitongí

ʻOku fakahaaʻi ʻe he vitiō “Bullying—Stop It” (10:22), ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, ha ngaahi sīpinga ʻo e ngāue ʻa e kau talavoú mo e kau finemuí ʻi he tuí. Fakakaukau ke taʻofi e vitioó ʻi he 4:08. Pea aleaʻi leva ha ngaahi meʻa ʻokú ne fakafaingataʻaʻiaʻi ai ʻi he taimi ʻe niʻihi ke ngāue ʻi he tuí. Hokó, fakaafeʻi e kau akó ke nau sio ki he founga ʻoku ngāue ai ʻa e talavoú ʻi he tuí pea vakai ki he tūkungá mei ha fakakaukau ʻoku taʻengatá. Hili e vitioó, ʻe lava ke aleaʻi ʻe he kau akó ʻa e founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e Mātiu 5:14–16 ko ha maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangi ke tokoniʻi kitautolu ʻi ha tūkunga hangē ko ia naʻe fakaʻaliʻali ʻi he vitioó.

Paaki