Seminelí
Toe Vakaiʻi Fakataukei Fakatokāteline 11


Toe Vakaiʻi Fakataukei Fakatokāteline 11

Ako pea Fakahoko

ʻĪmisi
Painting of Christ reading to people from a scroll in a synagogue.

ʻE tokoni e lēsoni ko ʻení ke ke toe vakaiʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻoku maʻu ʻi he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné pea ʻe tokoni atu ke ke ʻahiʻahi fakahoko hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻi ha ngaahi tūkunga kehekehe.

Fakakau e kau akó ʻi he akó. ʻOku ngalingali ke manatuʻi ange ʻe he fānau ako ko ia ʻoku nau kau mālohi atu ki he aʻusia fakaakó ʻa e meʻa naʻa nau akó. Fakaafeʻi e kau akó ke nau kau ʻi he ngaahi ʻekitivitī ʻoku kau ai e ngaungaue fakatuʻasinó mo e fengāueʻaki mo e kakaí mo e ngaahi meʻa ʻi honau ʻātakaí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Kapau ʻe lava, ʻoange ki he kau akó ha tatau ʻo e laʻipepa tufa ʻoku fakakau ʻi he lēsoni ko ʻení. Fakaafeʻi ke nau toe vakaiʻi e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ʻo e fakataukei fakatokāteliné mo e ngaahi kupuʻi lea mahuʻingá. Kole ange foki ke nau fakakaukau ki ha ngaahi tūkunga ʻe ala tokoni ai e ngaahi moʻoni ʻoku maʻu ʻi he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻE ala fie maʻu ke akoʻi ha lēsoni fakataukei fakatokāteline ʻo fetongi ʻaki ʻa e lēsoni ko ʻení. Vakai ki he taimi-tēpile ki he vave hono akoʻí ʻa ia ʻoku ʻomi ʻe he talēkita fakaʻēliá pe vahefonuá pe kouʻotineitá ke fakapapauʻi ʻe akoʻi e lēsoni fakataukei fakatokāteline takitaha lolotonga e lele ʻa e seminelí.

Vakaiʻi e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné

Tuku ha taimi ke toe vakaiʻi ai e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻi he Fuakava Foʻoú. Ko e fē ʻokú ke ʻiloʻi leleí? Ko e fē ngaahi potufolofola ʻoku ʻikai ke ke feangai mo iá?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi potufolofola ko ʻení ʻoku mahuʻingamālie taha kiate koé?

Kapau ʻe ʻaonga ki he kau akó hano toe vakaiʻi ʻo e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ʻo e fakataukei fakatokāteliné mo e ngaahi kupuʻi lea mahuʻingá, fakakaukau ke fai ha taha ʻo e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení pe fakahoko kotoa:

Fakatokangaʻi ange: ʻI he lolotonga ʻo e ngaahi ʻekitivitī peheé, ʻe ala tokoni ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau ngāue tautau toko ua. Fakakaukau ke fakatauhoa ʻa e kau ako ʻoku fie maʻu tokoní mo e kau ako ʻoku nau loto fiemālie mo malava ke tokoniʻi kinautolú.

1. Fakaʻaliʻali e ngaahi fakamoʻoni fakafolofolá ʻi ha tafaʻaki ʻe taha ʻo e palakipoé pea mo e ngaahi kupuʻi lea mahuʻingá, ʻa ia ʻoku hiki ʻi ha hokohoko kehekehe, ʻi he tafaʻaki ʻe tahá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau sio pe ko e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola mo e ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga ʻe fiha te nau lava ʻo fakatauhoa ʻo tonú. Fakaafeʻi kinautolu ke fakaʻaongaʻi ʻenau folofolá ke vakaiʻi ʻaki ʻenau ngāué.

2. Fakaʻaliʻali ha konga ʻo ha kupuʻi lea mahuʻinga, pea fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakakato ia pea ʻoange ha fakamoʻoni fakafolofola.

3. Kamata lau māmālie ha kupuʻi lea mahuʻinga, foʻi lea ʻe taha he taimi. ʻI he taimi ʻoku fakakaukau ai e kau akó ʻoku nau ʻiloʻi e potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻoku fakamatala ki aí, te nau lava ʻo fakaava hake ki he potufolofola ko iá ʻi heʻenau folofolá.

ʻĪmisi
New Testament Seminary Teacher Manaul - 2023

Fakamoʻoni Fakafolofolá

Kupuʻi Lea Mahuʻinga mei he Folofolá

Luke 2:10–12

“He kuo ʻaloʻi kiate kimoutolu ʻi he ʻahó ni, ʻi he kolo ʻo Tēvitá, ʻa e Fakamoʻuí, ʻa ia ko Kalaisi ko e ʻEikí.”

Sione 3:5

“Kapau ʻe ʻikai fanauʻi ʻa e tangatá ʻi he vaí pea mo e Laumālié, ʻe ʻikai ʻaupito faʻa hū ia ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá.”

Sione 3:16

“He naʻe ʻofa pehē ʻa e ʻOtuá ki māmani, naʻá ne foaki hono ʻAlo pē taha naʻe fakatupú.”

Mātiu 5:14–16

“Tuku ke ulo pehē hoʻomou māmá ʻi he ʻao ʻo e kakaí.”

Mātiu 11:28–30

“Haʻu kiate au ʻa kimoutolu kotoa pē ʻoku feinga mo mafasiá, pea te u foaki ʻa e fiemālié kiate kimoutolu.”

Mātiu 16:15–19

Naʻe folofola ʻa Sīsū, “Te u ʻatu kiate koe ʻa e [ngaahi] kī ʻo e puleʻangá.”

Sione 7:17

“Pea ko ia ia ʻe fai ki hono finangaló, te ne ʻilo ʻa e akonakí.”

Mātiu 22:36–39

“Ke ke ʻofa ki he ʻEiki ko ho ʻOtuá. … Ke ke ʻofa ki ho kaungāʻapí.”

Luke 22:19–20

Naʻe fekau ʻe Sīsū Kalaisi, ke maʻu ʻa e sākalamēnití “ʻi he fakamanatu kiate au.”

Sione 17:3

“Pea ko ʻeni ʻa e moʻui taʻengatá, ko ʻenau ʻilo koe ko e ʻOtua moʻoni pē taha, mo Sīsū Kalaisi.”

Luke 24:36–39

“He ʻoku ʻikai kakano mo hui ha laumālie, ʻo hangē ko ia ʻoku mou ʻiló ni ʻiate aú.”

Ko e founga ʻe taha ke manatuʻi ai e ngaahi moʻoni ʻi he folofolá ko hono fakafekauʻaki kinautolu ki he ngaahi meʻa fakaʻahó. Fili ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻe ua, pea toe vakaiʻi ʻa e kupuʻi lea mahuʻinga ʻoku fekauʻaki mo e potufolofola takitaha. Hili iá pea fai ʻeni ki he potufolofola takitaha:

ʻĪmisi
Christmas lit white lightbulbs
  • Tā pe toʻo ha fakatātā ʻo ha meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku fekauʻaki mo e kupuʻi lea mahuʻinga ʻi he potufolofolá. (Hangē ko ʻení, ki he Mātiu 5:14–16 , te ke lava ʻo tā pe faitaaʻi ha foʻi maama).

  • Hiki ha fakamatala nounou ki he founga ʻoku fekauʻaki ai ʻa e meʻa ko iá mo e moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he potufolofolá.

Fakafehokotaki e ngaahi moʻoní ki heʻetau moʻuí

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ha foʻi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni ke tau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné. Naʻá ne akoʻi ʻoku hanga ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻo “ʻomi ha fakakaukau mahuʻinga ʻo e moʻoni taʻengatá ʻi heʻetau fononga ʻi he ngaahi tūkunga kehekehe, ngaahi faingataʻa, ngaahi fili, mo e ngaahi aʻusia ʻo e moʻui fakamatelié” (“Ko e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo ʻEku Ongoongoleleí,”Liahona, Mē 2021, 123–24). ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku maʻu ʻi he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ke tau ʻiloʻi e founga ke tali ʻaki e ngaahi tūkunga lahi ʻe ala hoko ʻi heʻetau moʻuí.

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, ʻe lava ke tohi ʻe he kau akó ʻa e tūkungá ʻi muʻa ʻi ha laʻipepa pea mo e potufolofola fakataukei fakatokāteliné pea fakamatalaʻi ʻi mui.

Fakamatalaʻi ha tūkunga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai ʻe ha taha ha foʻi moʻoni mei ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻokú ke fili. Fakamatalaʻi ange ʻa e founga ʻe lava ke tokoni ai hono fakaʻaongaʻi ʻo e moʻoni ko iá ki he tokotahá ke ne maʻu e tokoni ʻa e Fakamoʻuí.

Fakakaukau ke tānaki e ngaahi tūkunga ʻa e kau akó pea lau ia ki he kalasí. ʻE lava heni ke fanongo ʻa e kau akó ki he ngaahi fakakaukau ʻa honau kaungāakó mo ʻiloʻi ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ha ngaahi moʻoni kehekehe ʻi ha tūkunga pē ʻe taha.

Ko e founga ʻe taha ke fakatupulaki ai e kau mai ʻa e tokotaha akó ko hano lau ha tūkunga pea fakaafeʻi e kau akó (fakafoʻituitui pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki) ke hiki ha potufolofola fakataukei fakatokāteline mo ha kupuʻi lea mahuʻinga ʻoku nau pehē ʻe lava ʻo tokoni ki he tokotaha ʻi he tūkungá. Kapau ʻoku ʻiloʻi ʻe ha tokotaha ako pe kulupu ha foʻi moʻoni kehe mei he moʻoni naʻe tohi ʻe he tokotaha ako totonú, fakaafeʻi kinautolu ke fakamatalaʻi e founga ʻe lava ke tokoni ai e foʻi moʻoni ko iá.

Fakakaukau ki he ngaahi moʻoni ʻa e Fakamoʻuí

Fakakaukauloto ki he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné mo e ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga naʻe akoʻi lolotonga e konga ʻuluaki ʻo e taʻú (vakai ki he saati ʻoku ʻasi ʻi he konga kimuʻa ʻo e lēsoní).

Fai ha kiʻi tohi nounou ki ha taha ʻe vave pē ʻene kamata seminelí pea ʻoku ʻikai ke ne ʻilo fekauʻaki mo e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné. Fakamatalaʻi ange ʻa e founga ʻe tokoniʻi ai kinautolu ʻe he ngaahi potufolofolá ke nau ʻiloʻi lelei ange ʻa e Fakamoʻuí pea te ne ʻoange kiate kinautolu ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi mo e ngaahi faingataʻa ʻe ala hoko ʻi heʻenau moʻuí. Fakakaukau ke vahevahe ha sīpinga ʻo ha taimi naʻe tāpuekina ai koe pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo,ʻi hoʻo ʻiloʻi mo manatuʻi e ngaahi moʻoni ʻa e Fakamoʻuí naʻe akoʻi ʻi he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné.

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Fakafaivaʻí

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Soi D. Sōnasi, ʻa ia naʻe hoko ko e Palesiteni Lahi ʻo e Palaimelí, ʻe lava ʻe hono fakafaivaʻí ʻo “fakamālohia ʻa e fānaú ke nau mateuteu ʻi ha ʻātakai faingataʻa” (“Ngaahi Fetalanoaʻaki Mahuʻingá,” Liahona, Mē 2021, 13). ʻE lava ke fakaafeʻi e kau akó ke nau feinga ke ʻiloʻi ha tūkunga ʻe lava ke tokoni ai ha foʻi moʻoni mei ha potufolofola fakataukei fakatokāteline. Hili iá pea te nau lava leva ʻo fakatātaaʻi ʻa e tali ki he tūkungá ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e moʻoni mei he potufolofola fakataukei fakatokāteliné.

Paaki