Seminelí
Mātiu 11:27; Sione 5:19, 30; Sione 8:18–28


Mātiu 11:27; Sione 5:19, 30; Sione 8:18–28

“ʻE Fakahā Ia ʻe he ʻAló”

ʻĪmisi
Christ is sitting down on the ground in the temple teaching a group of people. Outtakes included some more of Jesus teaching, the other outtakes with this image are from a different title: “Jesus Christ. Light of the World” showing Christ after the event of the Woman taken in Adultery and the Jews questioning his authority.

Naʻe fakamoʻoniʻi ʻe he Fakamoʻuí te tau lava ʻo ʻiloʻi lelei ange ʻa e Tamai Hēvaní ʻaki ʻetau ako ʻa e sīpinga ʻa Hono ʻAló. Ko e meʻa kotoa pē naʻe folofola ʻaki mo muimui ki ai ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he sīpinga ʻa ʻEne Tamaí pea naʻe fakataumuʻa ia ke ʻomi kakato ange kitautolu ki he Tamaí. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e tuʻunga ʻo e Tamai Hēvaní mo e ongo ʻokú Ne maʻu kiate koé.

Ko hono tokoniʻi e kau akó ke nau akó. ʻOku fakamāmaʻi ʻa e kau akó ʻi he taimi ʻoku nau fekumi ai ʻi he folofolá ke maʻu ha mahino pea nau ʻiloʻi ʻiate kinautolu pē ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻOku totonu ke ʻoange ha faingamālie ke nau fakamatalaʻi ʻa e ongoongo leleí ʻi he ngaahi lea pē ʻanautolu pea mo vahevahe mo fakamoʻoniʻi ʻa e meʻa ʻoku nau ʻilo mo ongoʻí. ʻOku tokoni ʻeni ke ʻohifo ʻa e ongoongo leleí mei honau ʻatamaí ki honau lotó.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki honau vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní pea mo e founga te nau lava ʻo fakamālohia ai iá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku fakamatala ʻa e lēsoni ko ʻení ki he fakamatala ʻe akoʻi ʻi he Haʻu, Muimui ʻIate Au ʻi he taimi ʻoku ako ai ʻe he fakafoʻituituí mo e ngaahi fāmilí ʻa e Mātiu 14 ; Maʻake 6 ; Sione 5–6, pea pehē ki he taimi te nau ako ai ʻa e Sione 7–10 . ʻOku ʻi heni ʻa e lēsoni ko ʻení ke fakaʻatā ha feituʻu ki ha ngaahi lēsoni kehe lolotonga ʻa e ngaahi uike kimui angé. ʻE lava ke akoʻi ia ʻi he lolotonga ʻo e uike lolotongá pe hiki ki ha taha ʻo e ngaahi uike kimui angé.

ʻIlo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní

Fakakaukau ki he ngaahi meʻa ko ʻení:

ʻI ha lea ʻi ha houalotu sākalamēniti kimuí ni mai, naʻe fanongo ai ‘a Kolotiō ki ha pehē ʻe ha mēmipa ʻo hono uōtí, “ʻOku ou ʻilo ʻoku ʻafioʻi mo ʻofaʻi au ʻe he Tamai Hēvaní. ʻOkú Ne ʻafioʻi ʻeku ngaahi fiemaʻú mo feinga ke tokoniʻi au.” Naʻe ʻohovale ʻa Kolotiō peá ne fifili pe naʻá ne ʻiloʻi fēfē kotoa ʻeni fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní. ʻI heʻene fakakaukau ki he meʻa naʻá ne ʻilo fakatāutaha fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní, naʻá ne ongoʻi hangē naʻe ʻikai ke fuʻu lahi. Naʻe aʻu pē ki heʻene feinga ke lau e folofolá pea naʻe ʻikai foki ke ola lelei.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke tau ongo tatau ai mo Kolotiō ʻi he taimi ʻe niʻihi?

  • ʻOku faingataʻa fēfē kiate kitautolu ʻa e ongo ko ia ʻoku ʻikai ke tau ʻiloʻi ʻa e Tamai Hēvaní pe ʻilo fekauʻaki mo Iá?

ʻOange ki he kau akó ha founga ke vakaiʻi ai ʻiate kinautolu pē ʻa e meʻa ʻoku nau ʻiloʻi mo mahino’i ‘iate kinautolu fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní. Ko e ʻekitivitī ko ʻení ko ha founga ia ʻe taha ke fakahoko ai ʻeni.

ʻOku ʻi ai ha fakakaukau makehe ʻi he konga “Ngaahi ʻEkitivitī Tokoni ki he Akó”.

Fakakaukau ki he meʻa kuó ke ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo e founga kuo tākiekina ai koe ʻe he ʻilo ko iá. Tohiʻi ʻi ha laʻipepa pe ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e ongo foʻi lea “Tamai Hēvaní” ʻi lotomālie. Tohi takai ʻi he ngaahi lea ko ʻení ʻa e meʻa ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní.

  • ʻE tokoniʻi fēfē ʻe he feinga kakato ange ke ʻiloʻi ʻa e Tamai Hēvaní ʻa e moʻui ʻa ha taha?

ʻI hoʻo ako ʻa e lēsoni ko ʻení, kumi ki he ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Hono ʻAló ʻe lava ʻo tokoni ke mahino lelei ange kiate koe ʻa Hona tuʻunga totonú mo e ongo ʻokú Na maʻu kiate koé. Fakakaukau ke tānaki atu ʻa e meʻa ʻokú ke akó ki he laʻipepa fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní.Naʻe folofola maʻu pē ʻa Sīsū Kalaisi kau ki Heʻene Tamaí pea fakahoko ia ʻi ha taumuʻa mahuʻinga. Lau ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení, ʻo kumi e meʻa naʻe fie maʻu ʻe Sīsū ke ʻilo ʻe Hono kau muimuí fekauʻaki mo Ia mo e Tamai Hēvaní:

Hiki e ngaahi fakamoʻoni fakaolofolá ʻi he palakipoé. Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau ako fakafoʻituitui e ngaahi veesi ko ʻení. Hili ia pea te nau lava ʻo vahevahe ʻa e meʻa ne nau maʻú, ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki, pe mo e kalasí fakakātoa.

Mātiu 11:27 (kau ai ʻa e liliu ‘a Siosefa Sāmita ʻi he futinouti c)

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē e meʻa naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí mei he me’a na’a ke lau?

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Jeffrey R. Holland ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá (Quorum of the Twelve Apostles) ha founga mahu’inga ʻe taha ke tau ‘ilo ai ‘a e Tamai Hēvani.Mahalo te ke fie mamata ʻi he “Ko e Mafimafi ‘o e ‘Otua,” ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, mei he taimi 0:00 ki he 1:07 pe lau ʻa e fakamatala ko ʻení.

ʻĪmisi
Official Portrait of Elder Jeffrey R. Holland. Photographed January 2018.

Mei he ngaahi taumuʻa fisifisimuʻa lahi naʻe fakahoko ʻi he moʻui mo e ngāue fakafaifekau ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, ʻoku ʻikai faʻa fakamanatua ha tafaʻaki mahuʻinga ʻe taha ʻo e ngāue fakafaifekau ko iá. Naʻe ʻikai mahino kakato ia ki Hono kau muimuí ʻi he taimi ko iá, pea ʻoku tokolahi e kau Kalisitiane ʻi onopooni ʻoku ʻikai ke nau maʻu ia he taimí ni, ka naʻe toutou folofola ʻaki mo fakamamafaʻi ia ʻe he Fakamoʻuí Tonu pē. Ko e moʻoni maʻongoʻonga ia ko ia ko e ngaahi meʻa kotoa pē naʻe haʻu ʻa Sīsū ke tala mo fakahokó, ʻo kau ai pea tautefito ki Heʻene mamahi mo e feilaulau fakaleleí, naʻá Ne fakahaaʻi mai kiate kitautolu ʻa e ʻOtua ko ʻetau Tamai Taʻengatá mo Hono ʻulungāngá, pea mo ʻEne līʻoa kakato ki Heʻene fānaú ʻi he kuonga mo e puleʻanga kotoa pē. Naʻe feinga ʻa Sīsū ʻi he lea mo e ngāue, ke Ne fakahā mai pea ʻai ke tau ʻilo fakataautaha ʻa e natula totonu ʻo ʻEne Tamaí, ʻa ia ko ʻetau Tamai Hēvaní.

(Jeffrey R. Holland, “The Grandeur of God,” Ensign pe Liahona, Nov. 2003, 70)

  • Ko e hā ʻokú ke ako mei he fakamatala ‘a ‘Eletā Holland?

Ko e tefitoʻi moʻoni ʻe taha te tau lava ʻo akó ko hono fakahaaʻi mai ʻe he ngaahi folofola mo e ngāue ʻa Sīsū Kalaisí kiate kitautolu ʻa e ʻulungaanga ʻo e Tamai Hēvaní.

Fakakaukau ke hiki ʻa e moʻoni ko ení ʻi he palakipoé.

  • ʻOkú ke vakai fēfē ki he moʻoni ko ʻeni naʻe akoʻi ʻi he folofola ʻa e Fakamoʻuí naʻá ke toki laú?

Naʻe fakamatalaʻi lahi ange ʻe ʻEletā Holland ʻa e moʻoni ko ʻení. Mahalo te ke fie mamata ʻi he “Ko e Mafimafi ʻo e ʻOtuá” mei he taimi 11:25 ki he 12:49 pe lau ʻa e fakamatala ko ʻení.

ʻĪmisi
Official Portrait of Elder Jeffrey R. Holland. Photographed January 2018.

Ka ʻi hono fafanga ʻo e fiekaiá, fakamoʻui ʻo e mahakí, valokiʻi ʻo e mālualoí, mo e kole ke tuí—ko hono fakaʻaliʻali mai ia ʻe Kalaisi kiate kitautolu e founga ʻa e Tamaí, ʻa e Tokotaha ‘ʻoku manavaʻofa mo angaʻofá, tuai ki he houhaú, kātaki fuoloa pea fonu ʻi he lelei kotoa pē.” Naʻe fakahā ʻe Kalaisi ʻi Heʻene moʻuí pea tautefito ki Heʻene pekiá, “‘Ko e ʻaloʻofa eni ʻa e ʻOtuá ʻoku ou fakahaaʻi kiate kimoutolú, pea mo haʻakú foki.” ʻOku tau fakatokangaʻi ʻi he fakafōtunga ʻe he ʻAló ʻa e tokanga kakato ʻa e Tamaí, ʻi Heʻene kaungā mamahi mo fevahevaheʻaki ʻa e mamahi ʻi he ngaahi angahala mo e loto mamahi ʻatautolu kātoá, ʻa e ʻuhinga taupotu ʻo e talaki: “He naʻe ʻofa pehē ʻa e ʻOtuá ki māmani, naʻá ne foaki hono ʻAlo pē taha naʻe fakatupú, koeʻuhí ko ia kotoa pē ʻe tui kiate iá ke ʻoua naʻa ʻauha, kae maʻu ʻa e moʻui taʻengatá. He naʻe ʻikai fekau ʻe he ʻOtuá hono ʻAló ki māmani ke fakamalaʻia ʻa māmani; ka koeʻuhí ke moʻui ʻa māmani ʻiate ia” [ Sione 3:16–17 ].

(Jeffrey R. Holland, “The Grandeur of God,” Ensign pe Liahona, Nov. 2003, 72)

Tokoni ke akoako fakahoko ʻe he kau akó hono fakaʻaongaʻi ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení (vakai ki he ngaahi lea mo e ngāue ʻa e Fakamoʻuí) ke ako lahi ange fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní. ʻOku ʻoatu ʻi lalo ha sīpinga ʻe taha ʻo e founga ke fakahoko ai ʻení.

Fili ʻi he folofolá ʻa e fakamatala ʻokú ke saiʻia taha ai fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí. Hiki ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá pea fakamatalaʻi fakanounou ʻa e potufolofolá. Hili ia pea tali leva e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo e ongo ʻokú Ne maʻu fekauʻaki mo koe mei he meʻa ʻoku folofola ʻaki pe fai ʻe Sīsū Kalaisi ʻi he fakamatala ko ʻení?

  • ʻOku kaunga fēfē hono ʻiloʻi ʻeni fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní ki ho vā fetuʻutaki mo Iá?

  • ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻe ha vā fetuʻutaki lelei ange mo e Tamai Hēvaní?

Fakakaukau ke hiki ʻa e ongo foʻi lea “Tamai Hēvaní” ʻi lotomālie ʻi he palakipoé. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau akó. Fakatatau mo e tokolahi ʻo e kalasí mo e lahi ʻo e taimi ʻe maʻú, ʻe lava ke lau pe fakamatalaʻi fakanounou ʻe he tokotaha ako takitaha ʻenau fakamatalá. Te nau lava ʻo hiki ʻa e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní ʻi Hono huafá ʻi he palakipoé. ʻE lava pē ke vahevahe ʻe he kau akó ha vitiō ʻo e ki he talanoá ʻi he Tohi Tapú pe Tohi ʻa Molomoná, kapau ʻoku maʻu.

Fekumi ki ha ueʻi mei he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo faʻu ha palani nounou ki he founga te ke lava ai ʻo fakamālohia ho vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní, pea hiki ia ʻi hoʻo tohinoa akó.

Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

ʻE lava fēfē ʻe heʻeku ʻiloʻi ʻa e Tamai Hēvaní ʻo tākiekina aú?

Naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá (1805–44) ʻo pehē:

ʻĪmisi
Half-length frontal portrait of the Prophet Joseph Smith, Jr. Joseph’s head is turned to the side in a three-quarter view, right hand on hip and his left hand holds sheets of papers. He is depicted wearing a dark brown suit and a white shirt and tie.

Kapau he ʻikai ke toe ʻilo ʻe ha [tokotaha] ha meʻa ka ko e kaí, inú, pea mo e mohé pē, pea ʻikai mahino ki ai ha taha ʻo e ngaahi fokotuʻutuʻu ʻa e ʻOtuá, ʻoku pehē pē ʻa e meʻa ʻoku mahino ki he monumanú. ʻOku kai, inu, mohe, mo ʻikai ke ne ʻilo ha toe meʻa fekauʻaki mo e ʻOtuá; ʻoku tatau ʻene ʻiló mo kitautolu, tuku kehe kapau te tau lava ʻo ʻilo ʻi he fakahinohino fakalaumālie ʻa e ʻOtua Māfimafí. Kapau he ʻikai mahino ki he [kakai] ʻa e ʻulungaanga ʻo e ʻOtuá, ta ʻoku ʻikai ke nau ʻiloʻi ʻa kinautolu.

Fakakaukau ke ke mamata ʻi he Vā Fetuʻutaki mo e ʻOtuá—Patrick” (0:59) mo e “Vā fetuʻutaki mo e ʻOtuá—Anipha” (0:55) ke vakai ki he ngaahi sīpinga ʻo e founga ʻe lava ke tākiekina ai ʻe heʻetau ʻiloʻi ʻa e Tamai Hēvaní ha moʻui ʻa ha taha.

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

ʻEkitivitī ʻe taha ki hono kamata ʻo e lēsoní

Fakakaukau ke vahevahe ha aʻusia fakataautaha ʻo e feinga ke ʻiloʻi lelei ange hoʻo mātuʻá, ngaahi kuí, pe ko ha taha kehe ʻo e mātuʻá pea mo e founga naʻe tākiekina ai iá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau mo vahevahe foki ha taha.Fakakaukau ke ke mamata ʻi he “Loto-toʻá: ʻOku ou Tui ʻOku ou Maʻu Ia Meiate Ia” (1:38), ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, ke vakai ki he founga naʻe fakatupulaki ai ʻe ha finemui ʻa e loto-toʻá ʻi heʻene ako ki heʻene kui tangatá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa ʻoku nau ʻilo mo ako fekauʻaki mo ʻenau Tamai Hēvaní.

Ko ha fakafuofuaʻi pē ʻe kita

Tokoniʻi e kau akó ke nau vakaiʻi ʻenau ngaahi feinga lolotonga ke ʻilo lahi ange ki he Tamai Hēvaní ʻaki hono kole ange ke nau fakakakato e savea ko ʻení:

(A) Loto ‘aupito ki ai (E) Loto ki ai (F) ʻikai loto pe taʻeloto ki ai (H) Taʻeloto ki ai (I) Ta’eloto ‘aupito ki ai

1. ʻOku fakaʻau pē ke u ʻilo lahi ange ki heʻeku Tamai Hēvaní.2. ʻOku ou ongoʻi hangē ʻoku ou ʻunu ke ofi ange kiate Iá.3. ʻOku mālohi tatau pē hoku vā mo e Tamai Hēvaní mo e meʻa ʻoku ou fiemaʻú.4. ʻOku ou ʻilo e founga ke fakamālohia ai hoku vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní.

Paaki