Seminelí
Mātiu 13:3–8, 18–23


Mātiu 13:3–8, 18–23

Ko e Talanoa Fakatātā ʻo e Tangata Tūtuuʻí

ʻĪmisi
Tomato seedlings growing in the soil

Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ha talanoa fakatātā fekauʻaki mo ha tangata ʻokú ne tūtuuʻi ha tengaʻi ʻakaú. Naʻe tō ʻa e ngaahi tengaʻi ʻakau ko ʻení ʻi ha faʻahinga kelekele kehekehe, pea naʻe kehekehe ʻa e ngaahi olá. Ko e meʻa tatau pē, ʻoku maʻu ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá ʻi ha ngaahi founga kehekehe ʻe kinautolu ʻoku fanongo ki aí. ʻE tokoni atu e lēsoni ko ʻení ke teuteuʻi ho lotó ke maʻu mo tanumaki e folofola ʻa e ʻOtuá.

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi meʻa mo e ngaahi fakatātā. ʻE lava ke tokoni e ngaahi meʻá mo e ngaahi fakatātaá ke fakakaukauloto e kau akó ki he kakai, ngaahi feituʻu, ngaahi meʻa naʻe hoko, ngaahi meʻa mo e ngaahi fakataipe ʻi he folofolá. Hangē ko ʻení, ʻoua ʻe talanoa pē ki ha ngaahi meʻa ʻi he folofolá kae fakaafeʻi e kau akó ke nau tā fakatātaaʻi kinautolu.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ʻeni meí he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻáe Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: “Ko e hā ʻoku faʻa ongoʻingofua ai ʻe hotau lotó ʻa e moʻoní, pea taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻahiʻahiʻi kitautolu ke tekeʻi ia?” (“Māʻasi 20-26. Mātiu 13; Luke 8; 13: ‘Ko Ia ʻOkú ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia’” Ha’u, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻou 2023).

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Teuteuʻi koe ke ke fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá

Fakakaukau ke kamata e kalasí ʻaki hano fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi tali ki he fehuʻi naʻe fakaafeʻi kinautolu ke nau fakalaulauloto ki ai ʻi he teuteu ki he kalasí.

Tuku ha kiʻi taimi ke ke fakafuofuaʻi ai hoʻo loto fiemālie ke maʻu e folofola ʻa e ʻOtuá. Fakaʻaongaʻi ʻa e meʻafua ko ʻení ʻaki ʻa e ngaahi fakamatala takitaha ko ʻení:

Taimi Lahi—Taimi ʻe Niʻihi—Tātāitaha

Fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi fakamatalá pe lau māmālie kinautolu koeʻuhí ke maʻu ʻe he kau akó ha taimi ke fakakaukau ai ki heʻenau ongoʻingofua fakatāutaha ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá. ʻOku fiemaʻu ke fakalaulauloto fakalongolongo ʻa e kau akó ki heʻenau ngaahi talí, kae ʻikai ko e talí leʻolahi.

ʻOku ou ako ʻa e folofolá ʻaki e taumuʻa ke ako mo tupulaki.

ʻOku ou feinga ke fakatokangaʻi e tākiekina ʻa e Laumālié ʻi heʻeku moʻuí pea muimui ki he ngaahi fakahinohino ʻoku ʻomi kiate aú.

ʻOku ou fakafanongo mo talangofua ki he faleʻi ʻa e ʻEikí ʻoku fakafou mai ʻi Heʻene kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló.

ʻOku ou feinga ke fakamālohia ʻeku fakamoʻoni fakatāutaha kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí.

Kuó ke vakaiʻi ʻeni hoʻo tōʻonga fakakaukau fekauʻaki mo e folofola ʻa e ʻOtuá, ʻokú ke mateuteu ai ke ako ʻa e talanoa fakatātā ʻo e tangata tūtuuʻí. ʻI he talanoa fakatātā ko ʻení, naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ha ngaahi palopalema ʻe lava ke ne taʻofi ʻa e ngaahi tengaʻi ʻakaú mei heʻene tupu, tupu hono aká, mo maʻu ha fua. Hangē ko e kotoa ʻo ʻEne ngaahi talanoa fakatātaá, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he ʻEikí ha ngaahi ʻelemēniti angamaheni ke akoʻi ʻaki e ngaahi lēsoni fakalaumālié.

Fakaʻaongaʻi e sīpinga sitepu ʻe fā ko ʻení ke ako e talanoa fakatātā ʻo e tangata tūtuuʻí. Neongo pe ko e hā e founga naʻá ke tali ʻaki e ngaahi fakamatala ʻi ʻolungá, ʻoku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke teuteuʻi ho lotó ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke ʻoatu ma’au. ʻI hoʻo akó, kumi ha ngaahi founga ke maʻu ai ha aʻusia mahuʻingamālie mo e folofola ʻa e ʻOtuá.

Kapau naʻe fakafeʻiloaki ʻa e sīpinga ko ʻení ʻi he lēsoni kimuʻá, fakakaukau ke kole ki he kau akó ke nau fakamanatu ʻa e ngaahi sitepu takitaha, pea hiki ia ʻi he palakipoé.

  1. Kumi ha ngaahi fakaikiiki mahuʻinga.

  2. Fai ha ngaahi fakafehoanaki fakalaumālie.

  3. ʻIloʻi ha ngaahi lēsoni mahuʻinga.

  4. Fakapapauʻi hono fakaʻaongaʻi fakatāutahá.

Kumi ha ngaahi fakaikiiki mahuʻingá

ʻE lava ke ngāue tautau toko ua ʻa e kau akó ʻi he ʻekitivitī ko ʻení. ʻE lava ke lau ʻe ha tokotaha ako ʻe taha ʻi he hoa takitaha ʻa e ngaahi ʻuluaki vēsí kae fakamatalaʻi ʻe he tokotaha ‘a e ngaahi fakaikiiki mahuʻingá. ʻE lava leva ke nau takitaha tā ha fakatātā ʻi heʻenau tohinoa akó. ʻE lava leva ke fetongi e kau akó pea toe fai pē ʻa e meʻa tatau ki he ngaahi veesi kehé.

Ko e founga ʻe taha ke fakakaukauloto ai ki he ngaahi fakaikiiki mahuʻingá ko hono tā ʻa e konga takitaha ʻo e talanoa fakatātaá. Vahevahe ha peesi ʻi hoʻo tohinoa akó ki ha konga ʻe fā. Lau ʻa e ngaahi vēsí pea tā ha fakatātā faingofua ʻo e meʻa ʻoku fakamatalaʻí.

  1. Mātiu 13:3–4

  2. Mātiu 13:5–6

  3. Mātiu 13:7

  4. Mātiu 13:8

Kapau ʻoku fiemaʻu tokoni ʻa e kau akó ke mahino ʻa e meʻa ke taá, fakakaukau ke ʻoange ha ngaahi sīpinga hangē ko ʻení:

ʻĪmisi
Drawings of a bird with a seed, the sun shining on a plant, thorns growing around a plant, a wheat plant.

Fai ha ngaahi fakafehoanaki fakalaumālie

Lau ʻa e ngaahi fakamatala ʻa Sīsū ki he talanoa fakatātaá ʻi he ngaahi veesi ko ʻení. Hiki ha faʻahinga fakafehoanaki pē naʻá Ne fai ʻi he tafaʻaki hoʻo ngaahi fakatātaá.

ʻE lava ke ngāue fakafoʻituitui, tauhoa, pe fakakulupu iiki ʻa e kau akó. Kapau te nau ngāue fakakulupu, vahevahe e ngaahi vēsí ki he kau mēmipa ʻo e kulupú pea kole ki he kau akó ke lipooti ki heʻenau kulupú e meʻa ne nau maʻú.

  1. Mātiu 13:19

  2. Mātiu 13:20–21

  3. Mātiu 13:22

  4. Mātiu 13:23

ʻIloʻi ha ngaahi lēsoni mahuʻinga

Ke ʻiloʻi e ngaahi lēsoni mahuʻingá, ʻe ala tokoni ke fai ha ngaahi fehuʻi ʻe lava ke akoʻi fakataautaha ai koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní. Makehe ange meí he ngaahi fehuʻi ko ʻení, fakakaukau ki ha ngaahi fehuʻi kehe te ke lava ʻo fai.

  • Ko e hā nai ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke tau ako meí he talanoa fakatātā ko ʻení?

  • Ko e hā ka fiemaʻu ai ʻe he Fakamoʻuí ke u ʻiloʻi pe ʻoku fēfē hoku lotó?

Te ke lava foki ʻo fakakaukauloto ki he founga ʻe ala fakaʻaongaʻi ai ʻa e talanoa fakatātaá ʻi he moʻuí. Hangē ko ʻení, feinga ke ke fakakaukau ki he founga ʻe lava ke kehe ai e ngaahi tōʻonga ʻa ha taha ʻoku hangē hono lotó ko e kelekele makamaká pe kelekele talatalá meí he ngaahi tōʻonga ʻa ha taha ʻoku hangē hono lotó ko e kelekele leleí. ʻI hoʻo fakakaukau ki he ngaahi ngāue ko ʻení, fakakaukau ke hiki ha niʻihi ʻo kinautolu ʻi he tafaʻaki hoʻo fakatātā takitaha.

ʻE lava ke kole ki he kau akó ke nau ʻomi ha ngaahi sīpinga ʻe niʻihi ʻo e ngaahi ngāue ne nau hikí. Kapau ʻoku faingataʻa ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga, ʻe lava ke ʻaonga ʻa e ngaahi tūkunga ʻi he konga ki he “Ngaahi ʻEkitivitī Tokoni Ki he Akó.”.

  • Ko e hā ha ngaahi fokotuʻu te ke lava ʻo ʻoange ki ha taha ʻoku fefeka hono lotó, makamaka, pe talatalá?

Fakapapauʻi hono fakaʻaongaʻi fakatāutahá

Fakakaukau ki he tuʻunga ho lotó pea ko e fē ʻi he faʻahinga kelekele ʻe fā ʻokú ne fakamatalaʻi lelei taha koé. Kapau ʻoku ʻikai ke ʻi he tuʻunga fakalaumālie ho lotó ‘i he taimí ni ʻo hangē ko ia ʻokú ke fiemaʻú, ʻiloʻi te ke lava ʻo liliu.

Fakatefito ʻi he meʻa kuó ke ako he ʻaho ní, tuku ha kiʻi miniti ke ke fakalaulauloto ai ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke fakalakalaka ai e tuʻunga ho lotó.

  • Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakaafeʻi ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá ki ho lotó ?

  • Ko e hā ha ngaahi ngāue te ke fai ke fakaleleiʻi ʻaki e tuʻunga ho lotó?

  • Ko e hā e ngaahi faingataʻa te ke kole ki he ʻEikí ke tokoni atu ke ke ikunaʻí?

ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau ako he ʻahó ni fekauʻaki mo e ʻEikí mo ʻEne fakaʻamu ke tupulaki ʻEne folofolá ʻi hotau lotó.

Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Naʻe lea ‘a Palesiteni Dallin H. Oaks ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ha lea ʻi he konifelenisi lahí ʻi he talanoa fakatātā ʻo e tangata tūtuuʻí. ʻOku tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻo fakaʻaongaʻi ʻene ngaahi fakamatalá.

Ko e hā ʻa e ngaahi tengaʻi ʻakau naʻe “tō ʻi he veʻehalá”? (vakai Mātiu 13:4, 19))

ʻĪmisi
Official Portrait of President Dallin H. Oaks taken March 2018.

Ko ia, ko e ngaahi tenga ko ia naʻe “mokulu ‘i he veʻehalá,” ( Maʻake 4:4) naʻe ‘ikai aʻu ia ki ha kelekele ʻa ia ne nau mei lava ai ‘o tupú. ‘Oku nau tatau mo e akonaki ‘oku tō ki ha loto ‘oku fefeka pe taʻe mateuteu.

(Dallin H. Oaks, “Ko e Talanoa Fakatātā ʻo e Tangata Tūtuuʻí,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 32)

Ko e hā te ne lava ʻo fakatupu ha loto ʻo ha taha ke ʻi ha “ngaahi potu mamakamaká”? (vakai Mātiu 13:5, 20–21)

ʻĪmisi
Official Portrait of President Dallin H. Oaks taken March 2018.

Toʻu tupu, … ko ha sīpinga pau ʻeni. Kapau ‘oku tufa atu e mā mo e vai ʻo e sākalamēnití pea ‘okú ke lolotonga text he telefoní, fefanafanahi mo ha taha, vaʻinga keimi vitiō pe fai ha meʻa kehe ke taʻofi ai e meʻakai fakalaumālie mahuʻinga ko iá meiate koe, ‘okú ke fakavaivaiʻi hoʻo fakamoʻoní pea faingataʻa ai ke ke ongoʻi e Laumālié.

(Dallin H. Oaks, “Ko e Talanoa Fakatātā ʻo e Tangata Tūtuuʻí,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 33)

Te tau fakatokangaʻi fēfē nai ʻa e “ʻakau talatala” ʻo e moʻuí? (vakai Mātiu 13:7, 22)

ʻĪmisi
Official Portrait of President Dallin H. Oaks taken March 2018.

‘Oku tau tukulolo ki he “fiefia ‘o e māmāni ko ʻení” [ Luke 8:14 ](1) ‘i he taimi ‘oku maʻunimā ai kitautolú, ‘a ia ʻoku maumauʻi ai e meʻaʻofa mahuʻinga ‘a e ‘Otuá ko e tauatāina ke filí, (2) ‘i he taimi ‘oku tohoakiʻi ai kitautolu ‘e he meʻa maumautaimí, meí he ngaahi meʻa ‘oku taʻengata hono mahuʻingá; pea (3) mo e taimi ‘oku tau kikivi ai ‘oku ʻi ai ‘etau totonu ki he koloá, ‘a ia ‘okú ne holoki ʻetau tupulaki fakatāutaha te tau taau mo feʻunga ai ke aʻusia hotau ikuʻanga taʻengatá.

‘Oku lomekina kitautolu ‘e he “tokanga ki he ngaahi meʻa ʻo e moʻuí ni,” [ Luke 8:14 ] ‘i he taimi ‘oku taʻofi ai kitautolu ʻe he manavasiʻi ki he kahaʻú, he ‘okú ne fakafeʻatungiaʻi ʻetau laka kimuʻa ‘i he tuí, falala ki he ‘Otuá mo ‘Ene ngaahi talaʻofá.

(Dallin H. Oaks, “Ko e Talanoa Fakatātā ʻo e Tangata Tūtuuʻí,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 34-35)

Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke maʻu ai ha fua meí he “kelekele leleí”? (vakai Mātiu 13:8, 23)

ʻĪmisi
Official Portrait of President Dallin H. Oaks taken March 2018.

‘Oku tau maʻu e folofola kuo tōkaki ʻe he ongoongoleleí. ʻOku tau takitāuhi e fatongia ke fokotuʻu e meʻa ke tau fakamuʻomuʻá pea fai e meʻa ‘e hoko ai hotau lotó ko ha kelekele moʻuí pea tau maʻu ai ha ututaʻu ʻoku mahú. Kuo pau ke tau feinga ke tuʻu taʻeueʻia pea ‘ului moʻoni ki he ongoongolelei ‘o Sīsū Kalaisí (vakai Kolose 2:6–7). ‘Oku tau aʻusia e ului ko ‘ení ‘i he lotú, lau folofolá, ngāue tokoní, pea mo hono kai maʻu pē ‘o e sākalamēnití ke ‘iate kitautolu maʻu pē ‘a Hono Laumālié.

(Dallin H. Oaks, “Ko e Talanoa Fakatātā ʻo e Tangata Tūtuuʻí,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 35)

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Vakaiʻi e kelekelé kimuʻa pea tō

Vahevahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki, pea ʻoange ki he kulupu takitaha ha kiʻi foʻi hina ʻoku fakafonu ʻaki ha faʻahinga kelekele ʻoku fakamatalaʻi ʻi he talanoa fakatātā ʻo e tangata tūtuuʻí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau vakaiʻi e kelekelé pea aleaʻi e meʻa te nau fai ke lelei ai hono tō ha tengaʻi ʻakaú. ʻE lava ke kole ki he kau akó ke nau ako ʻa e talanoa fakatātaá ʻo kumi e meʻa ʻe lava ke fakafofongaʻi fakalaumālie ʻe he faʻahinga kelekele ko iá pea aleaʻi mo ʻenau kulupú ʻa e meʻa te nau lava ʻo ako mei aí.

Vakai pea fanongo ki he talanoa fakatātā ʻo e tangata tūtuuʻí

Fakakaukau ke huluʻi e foʻi vitiō “Parable of the Sower” (4:36) meí he taimi 0:00 ki he 0:55 pea fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamatalaʻi e ngaahi fakaikiiki mahuʻingá. ʻE lava leva ke mamataʻi ʻe he kau akó ʻa e foʻi vitioó meí he taimi 3:00 ki he 4:36 pea fai ha ngaahi fehokotaki fakalaumālie ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi fakamatala ʻa Sīsuú. Mahalo ʻe tokoni ke taʻofi e vitioó hili e fakaikiiki takitaha ke lava e kau akó ʻo aleaʻi e meʻa ʻoku nau akó.

Ko e talanoa fakatātā moʻoni ʻi he moʻuí

Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tūkunga ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke nau ʻiloʻi ʻa e faʻahinga kelekele, pe ngaahi tuʻunga ʻo e lotó. ʻE lava ke ʻomi ʻe he kau akó ha ngaahi fokotuʻu ke tokoni ki he tokotaha ʻi he tūkunga takitaha ke ofi ange ki he Fakamoʻuí pea fakaʻatā e folofola ʻa e ʻOtuá ke tupulaki ʻi honau lotó.

Naʻe fakafeʻiloaki ʻa Sikoti ki he ongoongolelei kuo fakafoki maí ʻe hono ngaahi kaungāmeʻá pea naʻe ʻikai fuoloa mei ai kuo papitaiso . Ka neongo ia, hili ha ngaahi māhina siʻi mei heʻene kau ki he Siasí, naʻe kamata ke manuki’i ia ʻe ha kakai ʻe niʻihi koeʻuhí ko ʻene ngaahi tui foʻoú. Naʻe ongoʻi ‘e Sikoti ʻe ʻikai te ne lava ʻo matuʻuaki e angakoviʻa e niʻihi kehé.

ʻOku sai pē ʻa Sila ʻi he akó, kau ʻi ha tulama, pea ʻoku manako ʻi heʻene ngāué. Koeʻuhí ko hono ngaahi fatongia fakaakó mo e ngāué, kuo fili ai ʻa Sila ia ke liʻaki e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Siasí pea ʻikai ke ne kau ki he seminelí he taʻú ni. ʻOkú ne loto moʻoni ke tokanga taha ki heʻene akó mo ʻene ngāue maʻuʻanga moʻui ʻi he kahaʻú.

Fai ha ngaahi fakafehoanaki ʻo fakaʻaongaʻi e Tohi ʻa Molomoná

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa hono fakafehoanaki ʻe ʻAlamā ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá ki ha tengaʻi ʻakaú (vakai ʻAlamā 32:26–43). Te nau lava foki ʻo ako ʻa e misi ʻa Līhai ki he ʻakau ʻo e moʻuí pea fakafehoanaki ʻa e kulupu takitaha ʻoku fakamatalaʻi ʻi he meʻa-hā-maí mo e faʻahinga kelekele ʻi he talanoa fakatātā ʻo e tangata tūtuuʻí (vakai 1 Nīfai 8:19–34)). ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau akó ʻa e founga ʻoku tānaki ai ʻe he ngaahi fakamatala ko ʻeni ʻo e Tohi ʻa Molomoná ki heʻenau mahino ki he ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻi he talanoa fakatātā ʻo e tangata tūtuuʻí.

Paaki