Seminelí
Fakahā 20:11–15


Fakahā 20:11–15

Ko e Fakamaau Fakaʻosí

ʻĪmisi
Resurrected Christ with arms outstretched stands above a throng of people of all races and times, some prone, some standing. The people on the right side of Christ are in the attitude of worship. The people on the left side of Christ are in anguish. Scenes of ruin are in the foreground and background. The Washington D.C. temple is pictured in the upper left corner.

Kuó ke fifili nai pe ʻe fēfē ʻa e Fakamaau Fakaʻosí? Naʻe kikiteʻi ʻe he ʻAposetolo ko Sioné ʻa e ʻaho lahi ko iá. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoni ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e Fakamaau Fakaʻosí pea teuteu ke maʻu ha aʻusia fakaʻofoʻofa ʻi he ʻao ʻo Sīsū Kalaisí ʻi he ʻaho ko iá.

Ko hono siofi e ngaahi ongo ʻa e kau akó. ʻAi ke ke ʻiloʻi e kau ako ʻoku nau ongoʻi hohaʻa ʻi hono aleaʻi ha ngaahi moʻoni pau ʻo e ongoongoleleí. ʻI he lēsoní kotoa, kumi ha ngaahi founga ke fakapapauʻi ai kiate kinautolu ʻa e ʻofa mo e manavaʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e Fakahā 20:12 pea omi mateuteu ki he kalasí mo ha ngaahi fehuʻi ʻoku nau maʻu fekauʻaki mo e Fakamaau Fakaʻosí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e Fakamaau Fakaʻosí

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali e fakatātā ‘i he kamataʻanga ‘o e lēsoní.

  • ʻOkú ke pehē ʻe fēfē e ongo ʻe maʻu ʻe ha kakai kehekehe ʻi he Fakamaau Fakaʻosí? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e meʻa ʻokú ne fakapapauʻi mai pe ʻoku mateuteu ha taha ki he ʻaho ko iá?

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku ʻomi ʻe Sīsū Kalaisi ke tokoni ke tau teuteu ai ki he ʻaho ko iá?

Tohi ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e meʻa ʻokú ke ʻamanaki te ke fakakaukau ki ai mo ongoʻi ʻi he taimi ʻokú ke tuʻu ai ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá ke fakamāuʻí. ʻOkú ke ongoʻi mateuteu fēfē nai?

ʻOku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻiate kitautolu pea ʻokú Na finangalo ke fakafonu kitautolu ʻaki ʻa e melinó mo e fiefiá ʻi he ʻAho ʻo e Fakamāú. ʻOkú Na folofola mai kiate kitautolu ʻi he folofolá mo e kau taki ʻo e Siasí ʻi he kuonga ní ke akoʻi kitautolu fekauʻaki mo e meʻa ʻe hoko he Fakamāú mo e founga ke mateuteu ki aí.

Hili e mamata ʻa Sione ki ha meʻa-hā-mai ʻo e Nofotuʻí (vakai, Fakahā 20:1–3) mo e Toetuʻu ʻa e kau māʻoniʻoní (vakai, Fakahā 20:4–6), naʻá ne mamata ki he Fakamaau Fakaʻosí. Lau ʻa e Fakahā 20:11–12 , ʻo kumi ki he meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻOtuá ki he ʻAposetolo ko Sioné fekauʻaki mo e Fakamaau Fakaʻosí.

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni naʻá ke ako meia Sione fekauʻaki mo e Fakamaau Fakaʻosí?

Ko ha moʻoni ʻe taha ʻe lava ke tau ako mei he potufolofola ko ʻení ʻe fakamaauʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá mei he ngaahi tohi kuo tohí ʻo fakatatau ki heʻetau ngaahi ngāué.

Ngaahi Fehuʻi fekauʻaki mo e Fakamaau Fakaʻosí

Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ha ngaahi fehuʻi ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e potufolofola ko ʻení pe ngaahi meʻa kehe ʻokú ke fakaʻamu ke mahino lelei ange fekauʻaki mo e Fakamaau Fakaʻosí.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe mo e kalasí ha niʻihi ʻo ʻenau ngaahi fehuʻí.

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke kumi ai e tali ki hoʻo ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fili ke fekumi ki he ngaahi foʻi lea mahuʻingá ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá. Pe te ke fekumi ʻi he ChurchofJesusChrist.org pe ko e polokalama Gospel Library. Ko ha ngaahi fehuʻi ʻeni mo ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu atu ke ke fakakau ʻi hoʻo akó:

ʻI he ako ʻa e kau akó, fakakaukau ke lue takai ʻi he lokí ʻo kumi ʻa kinautolu ʻe ngali fiemaʻu tokoní. Kapau ʻe ʻaonga, fakakaukau ke ke ako fakalongolongo ʻi ha kiʻi taimi mo ha toko taha ako pe toko ua pea vahevahe ha ngaahi fakamatala ʻaonga ʻoku maʻu ʻi he konga ʻo e lēsoní ki he “Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá”.

Poupouʻi e kau akó ke lekooti e meʻa ʻoku nau akó ʻi heʻenau tohinoa akó pe ʻi heʻenau folofolá ʻo ofi ki he Fakahā 20:12 . Mahalo te nau fie hiki foki ʻi heʻenau folofolá ʻa e ngaahi fehuʻi mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻe tokoni ke tali e ngaahi fehuʻi ko iá.

Ko ha founga ʻe taha, ʻe lava ke fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi fehuʻi ʻe fā ko ʻení ʻi he ngaahi feituʻu kehekehe ʻo e lokí mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku fokotuʻu atu ʻi lalo ʻi he fehuʻi takitaha. ʻE lava leva ke fakatahataha ʻa e kau akó ki he fehuʻi ʻoku nau filí pea ako ia mo honau toʻú. Ka ʻikai, ʻe lava ke hiki e ngaahi fehuʻi takitaha ʻe faá ʻi ha sila pea faʻo ha fanga kiʻi laʻipepa ʻi loto kuo hiki ai e ngaahi maʻuʻanga tokoní. ʻE lava ke tuku ʻa e ngaahi sila ko ʻení ʻi muʻa ʻi he lokí. ʻE lava ke fili ʻe he kau akó ha sila ʻoku ʻi ai ha fehuʻi ʻoku nau fie ʻilo ki ai, ako ia ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku fokotuʻu atu ʻi lotó, pea fakafoki leva ʻa e silá pea fili ha fehuʻi kehe. (Mahalo naʻa fiemaʻu ke teuteuʻi ha ngaahi sila ki he fehuʻi takitaha.)

1. Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi tohi naʻe mamata ʻa Sione naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he ʻEikí ʻi he fakamāú?

Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá , “Tohi ʻo e Moʻuí”

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:6–7

3 Nīfai 27:24–26

2. Ko hai ʻe pau ke hoko ko hotau Fakamāú, pea ko e hā ʻokú Ne hoko ai ko e tokotaha lelei taha ke fakamaauʻi kitautolú?

Sione 5:22

3 Nīfai 27:14–15

1 Samuela 16:7

3. Ko e hā e meʻa ʻe makatuʻunga ai hono fakamāuʻi kitautolú?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137:9

Mōsaia 4:30

4. ʻE lava fēfē ke u mateuteu ki he Fakamaau Fakaʻosí?

3 Nīfai 27:16–20

Fakahā 20:13, 15 ; 22:11–12

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau vahevahe mo e kalasí ʻa e meʻa naʻa nau akó. ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoni ki hono kamataʻi ha fealēleaʻakí.

  • Ko e hā ha meʻa naʻá ke ako fekauʻaki mo e Fakamaau Fakaʻosí?

  • ʻE liliu fēfē ʻetau ngaahi tōʻongá ʻe he mahino mo e tui ki he tokāteline ko ʻení?

  • Ko e fē ʻi he ngaahi ʻulungaanga ʻo e Fakamoʻuí ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke falala kiate Ia ke hoko ko hoʻo Fakamāú? Te Ne tokoniʻi fēfē koe ke teuteu ki he Fakamaau Fakaʻosí?

Ko hoʻo tohi ʻo e moʻuí

Toe lau ʻa e Fakahā 20:12 pea fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e kupuʻi lea “ko e tohi ʻo e moʻuí.” ʻI he ʻuhinga ʻe taha, ko e tohi ʻo e moʻuí ko ha lekooti ia ʻo e moʻui ʻa e tokotaha takitaha.

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, fakakaukau ke hiki ha sīpinga ʻi he palakipoé ke maʻu ʻe he kau akó ha fakamoʻoni fakafolofola.

Kapau ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ʻū laʻipepa movetevete kae ʻikai ko ʻenau tohinoa akó, te nau lava ʻo pelu ua ʻenau laʻipepá ke hangē ha tohí. ʻE lava leva ke nau fakahingoa ʻa e takafi ʻi tuʻá ko e “Ko ʻEku Tohi ʻo e Moʻuí.”

Hiki ʻa e hingoa “Ko ʻEku Tohi ʻo e Moʻuí” ʻi ʻolunga ʻi ha peesi ʻi hoʻo tohinoa akó ʻoku teʻeki tohi ai ha meʻa, pea vahevahe leva ʻa e pēsí ki ha kōlomu ʻe ua. Fakahingoa ʻa e kōlomu toʻohemá ko e “ʻOku ou fiefia naʻá ku fai ia,” pea hiki ha lisi ʻi he kōlomu ko iá ʻo e ngaahi meʻa pau ʻokú ke houngaʻia ke maʻu ʻi hoʻo tohi ʻo e moʻuí. ʻE lava ke kau heni ʻa e:

  • Ngaahi ouau kuó ke maʻú.

  • Ngaahi ngāue lelei kuó ke fakahokó.

  • Ko hoʻo ngaahi holi māʻoniʻoní.

  • Ko hono fakatupulaki ho vā fetuʻutaki mo Sīsū Kalaisí.

Fakakaukauloto ki he ongo fakafiefia te ke ongoʻi ʻi ha ʻaho ke toe vakaiʻi mo e Fakamoʻuí ʻa e lekooti ʻo hoʻo māʻoniʻoní!

Fakahingoa he taimí ni ʻa e kōlomu toʻomataʻu ʻo e pēsí ko e “ʻOku ou fakaʻamu.” Hiki pe fakalaulauloto pē ki he ngaahi ngāue mo e ngaahi ouau māʻoniʻoni ʻokú ke fie tānaki ki hoʻo tohí kimuʻa ʻi he Fakamāú. Fakakau foki ai mo e ngaahi fili mo e tōʻonga fakakaukau te ke fakaʻamu ke tamateʻi mei he tohi ʻo e moʻuí ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

Kuo ʻai ʻe he Fakamoʻuí ke malava ʻo liliu ʻa e meʻa ʻoku lekooti fekauʻaki mo koe ʻi he tohi ʻo e moʻuí. Lau ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42–43 ʻa e ngaahi talaʻofa naʻá Ne fai kiate kinautolu ʻoku fakatomala fakamātoató.

  • ʻOku tokoniʻi fēfē ʻe he ngaahi talaʻofa ko ʻení hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo e Fakamaau Fakaʻosí pea mo hotau Fakamaāú?

Naʻe fakamatala ʻa Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa, ʻi heʻene kei ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakaí ʻo pehē:

ʻĪmisi
Official portrait of Elder Dieter F. Uchtdorf of the Quorum of the Twelve Apostles, 2006. Called as Second Counselor in the First Presidency, 3 February 2008. Made official portrait in 2008 replacing portrait taken in 2004.

Ko e ʻAho Fakamāú, ko ha ʻaho ia ʻo e ʻaloʻofa mo e ʻofa—ko ha ʻaho ʻe fakamoʻui ai e ngaahi loto kuo kafó, fetongi ai e loʻimata ʻo e mamahí ʻaki e loʻimata ʻo e houngaʻiá, pea fakatonutonu ai e meʻa kotoa pē.

ʻIo, ʻe ʻi ai ha ongoʻi mamahi lahi koeʻuhi ko e angahalá. ʻIo, ʻe ʻi ai e fakameʻapangoʻiá mo mamahi koeʻuhí ko ʻetau ngaahi fehalākí, fakavalevalé pea mo ʻetau loto fefeká ʻo mole ai e ngaahi faingamālie ki ha kahaʻu lelei angé.

Ka ʻoku ou tui he ʻikai ngata pē heʻetau fiemālie ki he fakamaau ʻa e ʻOtuá; ka te tau ofo mo lōmekina foki ʻi Heʻene ʻaloʻofá, manavaʻofá, angaʻofá pea mo ʻEne ʻofa kiate kitautolu ko ʻEne fānaú.

(Dieter F. Uchtdorf, “Hono ʻIkai Maʻongoʻonga ko e Palani ʻa Hotau ʻOtuá!Ensign pe Liahona, Nōvema 2016, 21)

Fakalaulauloto ki he meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke fai ke teuteu ke tuʻu ʻi he ʻao ʻo e Fakamoʻuí ʻi he ʻAho ʻo e Fakamāú.

Fakamoʻoniʻi ange ʻe hoko ʻa e Fakamaau Fakaʻosí ko ha aʻusia fakaofo kiate kinautolu kotoa ʻoku fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá mo feinga ke fakatupulaki ʻenau tui ki he Fakamoʻuí.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e Fakamaau haohaoá

Ke tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó kuo pau ke tuku ʻa e fakamaau fakaʻosi ʻo e fakafoʻituituí kia Sīsū Kalaisi, fakaafeʻi e kalasí ke nau faʻu ha ngaahi fakaikiiki ʻo e moʻui ʻa ha taha faʻu (fictitious). ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi fakaikīkí ʻa e ngaahi uiuiʻi faka-Siasi naʻa nau maʻú, tuʻunga lelei ʻo ʻenau akó, ko honau ʻulungāngá, pea mo ha niʻihi ʻo honau ngaahi mālohingá mo e vaivaí.

Hili iá pea fehuʻi ki he kau akó pe te nau ongoʻi fiemālie ke fili pe ko e fē ʻa e puleʻanga ʻo e nāunaú ʻoku totonu ke ʻalu ki ai ʻa e tokotaha faʻu ko ʻení. Fehuʻi ange pe ko e hā mo ha toe meʻa ʻe fiemaʻu ke nau ʻilo ke fai ai ha fakamaau haohaoa.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau aleaʻi e meʻa ʻoku ʻafioʻi ʻe he Fakamoʻuí fekauʻaki mo kitautolú ʻa ia ʻokú Ne fakaʻatā ai Ia ke ne fai ha fakamaau haohaoa fekauʻaki mo ʻetau moʻuí. Fehuʻi ange pe ko e hā ʻoku nau houngaʻia ai ke ʻiloʻi te Ne hoko ko honau Fakamaau fakatāutahá.

‘E haʻi ʻa Sētane lolotonga e Nofotuʻí

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha sēini pe ko ha fakatātā ʻo ha sēini. Kole ki he kau akó ke nau lau ʻa e Fakahā 20:1–3 , ʻo fekumi ki he tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko hai ʻoku haʻi ʻe ha sēini ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

  • Ko e hā e fuoloa hono haʻi iá?

  • Ko e hā e meʻa he ʻikai ke ne toe lava ʻo faí?

Fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e 1 Nīfai 22:26 ke ʻiloʻi e ʻuhinga ʻe taha ʻe haʻi ai ʻa Sētané.

Naʻe pehē ‘e Palesiteni Sīpenisa W. Kimipolo (1895–1985) “ʻI he taimi ʻoku haʻi ai ʻa Sētane ʻo ʻikai hano ivi tākiekina ʻi ha ʻapí—ʻi he taimi ʻoku haʻi ai ʻa Sētane ʻo ʻikai hano ivi tākiekina ʻi he moʻui ʻa ha toko tahá—kuo kamata leva ʻa e Nofotuʻí ʻi he ʻapi ko iá pea ʻi he moʻui ko iá” (The Teachings of Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball [1982], 172).

Fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e ʻAlamā 48:11–13, 17 ke vakai ki ha sīpinga ʻo ha tangata angatonu kuó ne ʻosi “haʻi” e ivi tākiekina ʻo Sētané mei heʻene moʻuí.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he founga te nau lava ai ʻo tafoki ki he ʻEikí pea fakasiʻisiʻi e ivi tākiekina ʻo Sētané ʻi heʻenau moʻuí.

Paaki