Seminelí
Fakahā 6–7


Fakahā 6–7

“Ko Hai ʻe Faʻa Tuʻu Ai?”

ʻĪmisi
A family gathers inside the Conference Center. They are looking at a statue of the Christus.

Naʻe mamata ʻa e ʻAposetolo ko Sioné ‘i he konga ‘o ‘ene maʻu fakahaá ki ha meʻa-hā-mai ʻo e Lami ʻa e ʻOtuá ʻokú Ne fakaava ʻa e ʻuluaki meʻa fakamaʻu ʻe ono ʻo e tohi kuo fakamaʻú. ʻI hono fakaava ʻo e meʻa fakamaʻu hono onó, naʻe fakahā kia Sione ha ngaahi faingataʻa lahi, ne hoko mai ai mo ha vīsone ki he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá ʻa ia kuo nau maʻa ʻo fakafou ʻi he taʻataʻa fakalelei ʻo e Fakamoʻuí ʻi heʻenau moihū ki he ʻafioʻanga ʻo e ʻOtuá (vakai ki he Fakahā 7:9–15). ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke ongoʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e falala kia Sīsū Kalaisí ke ke hoko ʻo haohaoa mo faivelenga lolotonga ʻa e ngaahi faingataʻa ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí.

Ko hono fakahaaʻi e ngaahi tokoni ʻa e kau akó. Kumi ha ngaahi founga ke fakahaaʻi mo fakahīkihikiʻi ai e ngaahi tokoni ʻa e tokotaha ako takitaha. Fakahaaʻi maʻu pē ki he kau akó ʻoku mahuʻinga mo fakahoungaʻi ʻenau kau ki he ngaahi alēlea akó.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke lau e fehuʻi ʻoku hā ʻi he Fakahā 6:17 pea haʻu mateuteu ke vahevahe e meʻa ʻoku nau pehē ʻe fiemaʻu ke matuʻuaki ʻaki e ngaahi faingataʻa ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e fakaava ‘o e ʻuluaki meʻa fakamaʻu ʻe onó

ʻI hoʻo tohinoa akó, tali ai e ngaahi fehuʻi ko ení:

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻokú ke hohaʻa ki ai fekauʻaki mo e moʻui ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ha meʻa ʻokú ke vēkeveke ki ai fekauʻaki mo e moʻui ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻĪmisi
A modern replica of an ancient papyrus scroll, folded and sealed with multiple clay seals. Sealing an ancient document in this way identified its owner and his authority, made the document legally binding, and protected it from unauthorized disclosure. Jesus Christ’s role as the only person worthy to open and read the sealed book in Revelation 5 highlights His authority as the executor of God’s plan of salvation.

Manatu ʻi he Fakahā 5 , naʻe mamata ʻa Sione ki ha tohi naʻe fakamaʻu ʻaki ha meʻa fakamaʻu ʻe fitu pea ko Sīsū Kalaisi pē naʻe taau ke fakaava iá. Naʻe fakafofongaʻi ʻe he meʻa fakamaʻu takitaha ha vahaʻataimi ko e taʻu ʻe 1,000 ʻo e hisitōlia fakamatelie ʻo e māmaní (vakai ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:7). ʻI he kamataʻanga ʻo e Fakahā 6:12 , naʻe mamata ʻa Sione ki hono fakaava ʻo e meʻa fakamaʻu hono onó. ʻOku fakafofongaʻi ʻe he meʻa fakamaʻu hono onó ʻa e taʻu ʻe tahaafe ʻo aʻu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí pea ʻoku ngalingali ʻoku kau ai ʻa e taimi ʻoku tau lolotonga moʻui aí.

Ke maʻu ha fakamatala mo ha ngaahi fakaʻuhinga ki he ngaahi fakataipe naʻe fakamatalaʻi ʻe Sione ki he ʻuluaki meʻa fakamaʻu ʻe onó (vakai ki he Fakahā 6:1–11), vakai ki he “Revelation 6. The First Six Seals” ʻi he New Testament Student Manual (2014), 542–43.

Lau ʻa e Fakahā 6:12–16 , ʻo kumi ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ne hoko naʻe mamata ki ai ʻa Sione lolotonga hono fakaava ʻo e meʻa fakamaʻu hono onó.

  • Ko e hā ʻoku makehe kiate koe mei he ngaahi veesi ko ʻení?

  • Ko e hā ʻokú ke ako mei he veesi 15–16 fekauʻaki mo e tuʻunga fakalaumālie ʻo ha tokolahi ʻoku nau moʻui lolotonga hono fakaava ʻo e meʻa fakamaʻu hono onó?

Lau ʻa e Fakahā 6:17 pea fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e fehuʻi ʻi he veesi ko iá.

Mahalo ko ha taimi lelei ʻeni ke fakaafeʻi ai e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú mei he ʻekitivitī teuteu ʻa e tokotaha akó.

  • Te ke toe fakalea fēfē nai e fehuʻi ‘a Sioné ʻi he lea pē ʻaʻau?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻa e tali ki he fehuʻi ʻa Sioné?

Neongo ʻa e kikiteʻi ʻo e fakaʻauhá mo e faiangahalá lolotonga e ngaahi ʻaho fakaʻosí, fakakaukau ki he meʻa kotoa kuo fai ʻe he ʻEikí pea ʻoku lolotonga fakahoko ke tokangaʻi Hono Kāingalotú ʻi he teuteu ki Heʻene toe hāʻele mai ki he māmaní.

  • Ko e hā kuo fai ʻe he Fakamoʻuí pea ko e hā ʻokú Ne fai he taimí ni ke teuteuʻi mo maluʻi Hono Kāingalotú?

ʻI he hoko atu hoʻo akó, kumi e ngaahi akonaki ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke tali e fehuʻi ʻi he Fakahā 6:17 . Fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe hoʻo falala kia Sīsū Kalaisí ke ke ongoʻi ʻa e melinó mo e fiefiá ʻi hoʻo feinga ke kātakiʻi ʻa e ngaahi faingataʻa fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní.

ʻOku mamata ʻa Sione ki he teuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Maí mo ha mata meʻa-hā-mai ki he puleʻanga fakasilesitialé

ʻI he Fakahā 7 , naʻe mamata ʻa Sione ki ha kau ʻāngelo ʻe toko fā naʻe fekauʻi mai mei he ʻOtuá ʻa ia ʻoku nau maʻu ʻa e mālohi ke fakatou fakahaofi mo fakaʻauha ʻa e moʻui ʻi he māmaní (vakai ki he Fakahā 7:1 ; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:8). Naʻe tomuʻa mamata ʻa Sione ki he teuteu ʻa e kau ʻāngelo ko ʻení ke lilingi hifo ʻa e fakaʻauha ki he māmaní ʻi he teuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí. Naʻá ne mamata foki ki hono maluʻi ʻo e kau mēmipa ʻo e faʻahinga ʻo ʻIsilelí (vakai ki he Fakahā 7:1–8 ; 9:3–4). Naʻá ne mamata leva ki ha vīsone ʻo e puleʻanga fakasilesitialé.

Kapau ʻe ʻaonga ki he kau akó ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e kau taulaʻeiki lahi ʻe toko 144,000 (vakai ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:11) naʻe fakamatalaʻi ʻe Sioné, fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku maʻu ʻi he “Fakahā 7:2–8. Ko hai e ngaahi faʻahinga ʻe 144,000 ʻo e faʻahinga ʻo ʻIsilelí, pea ko e hā naʻe fakaʻilongaʻi ʻi honau laʻé?” ʻi he konga “Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá.”

Lau ʻa e Fakahā 7:9–12 , ʻo kumi e founga naʻe fakamatalaʻi ʻaki ʻe Sione ʻa e kakai ʻi he puleʻanga fakasilesitialé.

  • Ko e kakai ʻe toko fiha naʻe mamata ki ai ʻa Sioné, pea ko e hā ʻoku mahuʻinga aí?

  • Ko e hā ʻoku makehe kiate koe fekauʻaki mo e ngaahi lea mo e tōʻonga ʻa e kakai ko ʻení?

Hokó, lau ʻa e Fakahā 7:13–14 pea kumi e ngaahi tāpuaki ʻi he kahaʻú ʻoku fakatatali maʻá e kau faivelengá mo e meʻa naʻe malava ai ʻa e kakaí ʻo hū ki he ʻao ʻo e ʻOtuá.

  • ʻOku tokoni fēfē ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ke tali e fehuʻi ʻoku ʻomi ʻi he Fakahā 6:17 ?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻo e fō honau kofú ke hinehina ʻi he taʻataʻa ʻo e Lamí?

Ko ha tefitoʻi moʻoni ʻe taha ʻe lava ke ʻilo mei he ngaahi veesí ni ko e te tau fiefia ʻi he nāunau fakasilesitialé mo e ʻOtuá, kapau te tau kātakiʻi faivelenga e ngaahi faingataʻá pea hoko ʻo haohaoa ʻia Sīsū Kalaisi.

Makehe mei hono ʻoange ki he kau akó ʻa e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ko ʻení, fakakaukau ke fakaafeʻi ke nau kumi e ngaahi folofola ʻokú ne fakatātaaʻi e founga ʻe lava ke fakamaʻa ai kitautolu ʻi he taʻataʻa ʻo Sīsū Kalaisí. Ko e founga ʻe taha te nau lava ʻo fai ai ʻení ko haʻanau fekumi ʻi he ngaahi tefito hangē ko e “ Fakamolemolé ” pe “ Fakamāʻoniʻoniʻí ” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá.

Ako ha niʻihi pe kotoa ʻo e ngaahi potufolofola ko ʻení ke toe mahino ange ʻa e ʻuhinga ʻo e ʻai ke hinehina hotau pulupulú ʻi he taʻataʻa ʻo e Lamí mo e founga te ke lava ai ʻo maʻu ʻa e tāpuaki ko ʻení:

ʻĪsaia 1:18

ʻAlamā 7:14

Molomona 9:6

Molonai 10:32–33

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42–43

  • Ko e hā naʻá ke ako kau ki he Fakamoʻuí mo e mālohi ʻo ʻEne Fakaleleí?

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke ke kamata maʻu ai e mālohi faifakamaʻa ʻo Sīsū Kalaisí he taimí ni?

Melino pea fiemālie mo e ʻOtuá

Lau ʻa e Fakahā 7:15–17 , ʻo kumi ki ha ngaahi tāpuaki lahi ange naʻe mamata ki ai ʻa Sione ʻe aʻusia ʻe he kau māʻoniʻoní ʻi he puleʻanga fakasilesitialé.

  • Ko e fē ʻi he ngaahi tāpuaki ko ʻení ʻoku ongo ʻuhingamālie taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • ʻE tākiekina fēfē ʻe he maʻu ha mahino ki he ngaahi tāpuaki ko ʻeni he kahaʻú hoʻo tōʻonga he ʻaho ní?

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Fakahā 7:1 . Ko e hā ʻa e misiona mo e fakataipe ʻo e kau ʻāngelo ʻe toko faá?

ʻOku fakamatala ʻa e Fakahā 7:1 ki he kau ʻāngelo ʻe toko fā, ko e ngaahi tuliki ia ʻe fā ʻo e māmaní, pea mo e ngaahi matangi ʻe fā ʻo e māmaní. ʻOku faʻa fokotuʻu mai ʻe he fika fā ʻi he ngaahi folofolá ha kakato ʻo e feituʻu fakasiokālafí, ʻo hangē ko e ngaahi fakahinohino ʻe fā ʻi ha kāpasá. Naʻe foaki ki he kau ʻāngelo ko ʻení ʻa e misiona ke fakatukupaaʻi ʻa e ongoongolelei taʻengatá ki he “puleʻanga kotoa pē, faʻahinga, lea, mo e kakai kotoa pē” ( Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:8).

Fakahā 7:2–8 . Ko hai ʻa e faʻahinga ʻe 144,000 ʻo ʻIsilelí, pea ko e hā naʻe fakaʻilongaʻi ʻi honau laʻé?

Naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí kia Siosefa Sāmita ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:11 ko e fika 144,000 naʻe lau ki ai ʻi he Fakahā 7:4–8 ko e fika ia ʻo e kau fakafofonga mei he faʻahinga ʻe toko hongofulu mā ua ʻo ʻIsilelí ʻa ia ʻe fakanofo ke tokoniʻi e niʻihi kehé ʻi heʻenau feinga ki he hakeakiʻí. ʻOku ʻikai hangē ia ko e tui ʻa ha kakai ʻe niʻihi, ko e fakakātoa ʻo e kakai ʻe hakeakiʻí.

Fekauʻaki mo hono fakaʻilongaʻi ʻo e “kau tamaioʻeiki ʻa e … ‘Otuá ʻi honau foʻi laʻé” ( Fakahā 7:3), naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻokú ne “fakaʻilongaʻi ʻa e fakamaʻu ʻo e tāpuakí ki honau ʻulú, ʻo ʻuhinga ki he fuakava taʻengatá” (ʻi he History, 1838–1856 [Manuscript History of the Church], volume E-1, 1690, josephsmithpapers.org).

Te u lava fēfē ʻo kamata ʻa e ngāue ki hono fō hoku pulupulú ke hinehina “ʻi he taʻataʻa ʻo e Lamí”? ( Fakahā 7:14)

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Lini A. Mikoloseni ʻo e Kau Fitungofulú ʻo pehē:

ʻĪmisi
Final official portrait of Elder Lynn A. Mickelsen of the First Quorum of the Seventy, 1999. Released October 3, 2009 at general conference.

Ko hotau fatongiá ke fai e ngāue ʻo e fakatomalá. Kuo pau ke tau liʻaki ʻetau ngaahi angahalá kae lava ke kamata hono fakamaʻa kitautolú. Ko e talaʻofa ʻa e ʻEikí te Ne fakamaʻa hotau ngaahi kofú ʻaki Hono taʻataʻá [vakai ki he Fakahā 7:14 ]. Naʻá Ne foaki ʻEne moʻuí pea mamahi maʻa ʻetau ngaahi angahala kotoa pē. Te Ne lava ʻo huhuʻi kitautolu mei heʻetau hinga fakatāutahá. ʻOkú Ne fakamafaiʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke ne fakamaʻa kitautolu ʻi ha papitaiso ʻaki ʻa e afí, ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí, ʻo Ne foaki Ia ko e totongi huhuʻi maʻa ʻetau ngaahi angahalá.

(Lynn A. Mickelsen, “The Atonement, Repentance, and Dirty Linen,” Ensign pe Liahona, Nov. 2003, 12)

ʻE lava fēfē ke u maʻu ʻa e mālohi mo e maluʻi ʻoku foaki ʻe he Fakamoʻuí ki Hono Kāingalotú lolotonga e ngaahi ʻaho fakaʻosí?

ʻI he 1 Nīfai 14:12–17 , naʻe mamata ʻa Nīfai ki he faiangahalá mo e fakaʻauha ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí pea naʻe “fakamahafu [ʻa e Kāingalotú] ʻaki ʻa e māʻoniʻoní pea mo e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi he fuʻu nāunau lahi” ( veesi 14). ʻI heʻene lea kau ki he founga te tau lava ai ʻo fakamahafu kitautolu ʻaki ʻa e ngaahi tāpuaki tatau ko iá, naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo pehē:

ʻĪmisi
Official Portrait of President Henry B. Eyring taken March 2018.

Te tau fakamahafu fēfē kitautolu ʻaki ʻa e māʻoniʻoní mo e mālohí? Ko ʻetau tauhi ʻa e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoni mo fakaʻapaʻapa ki he lakanga fakataulaʻeikí. Ko ʻetau fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava toputapú, ngāue ki heʻetau hisitōlia fakafāmilí, pea ʻalu ki he temipalé. Ko ʻetau feinga maʻu pē ke fakatomala pea kole ki he ʻEikí ke “ngāue ʻaki ʻa e taʻataʻa fakalelei ʻo Kalaisí koeʻuhi ke [tau] lava ʻo maʻu ha fakamolemole ʻo [ʻetau] ngaahi angahalá” ( Mōsaia 4:2). Ko ʻetau lotu mo ngāue mo fakamoʻoni mo fakamālohia [ʻetau] tui kia Sīsū Kalaisí.

(Henry B. Eyring, “Fakamahafuʻaki ʻa e Māʻoniʻoní,” Liahona, Māʻasi. 2017, 4)

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Fakahā 6:1–11 . Ko e ʻuluaki meʻa fakamaʻu ʻe nimá

Ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau akó e ʻuhinga ʻo e ngaahi meʻa fakamaʻu ko ʻení, fakakaukau ke ʻai ke nau ako ha potufolofola ʻe taha pe lahi ange mei he ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ko ʻení pea tā e meʻa ʻoku nau fakamatalaʻí:

Meʻa fakamaʻu ʻuluakí ( Fakahā 6:1–2)

Meʻa fakamaʻu uá ( Fakahā 6:3–4)

Meʻa fakamaʻu tolú ( Fakahā 6:5–6)

Meʻa fakamaʻu faá ( Fakahā 6:7–8)

Meʻa fakamaʻu nimá ( Fakahā 6:9–11)

Tuku ke vahevahe ʻe he kau akó e meʻa ne nau tā fakatātaaʻí. Ke maʻu ha tokoni ki hono fakaʻuhingaʻi ʻo e ngaahi fakataipe ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, vakai ki he “Revelation 6. The First Six Seals” ʻi he New Testament Student Manual (2014), 542–43.

“Naʻe fakamahafu ʻa kinautolu ʻaki ʻa e māʻoniʻoní pea mo e mālohi ʻo e ʻOtuá” ( 1 Nīfai 14:14)

Fakakaukau ke vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi founga ʻoku tāpuakiʻi mo maluʻi ai ʻe he Fakamoʻuí Hono Kāingalotú ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ʻaki hano fakaafeʻi e kau akó ke fakafehokotaki pe fakafekauʻaki e Fakahā 6:12–17 mo e 1 Nīfai 14:12–17 . Vahevahe mo e kau akó ʻa e lea ʻa Palesiteni ʻAealingi ʻi he konga “Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá” pea fakakaukau ke fai ange ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ke fakamahafu kitautolu ʻaki e mālohi ʻo e ʻOtuá?

  • ʻOku tokoniʻi fēfē koe ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke ke malu mo taau lolotonga e moveuveu ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí?

Paaki