Seminelí
Loma 12–15 


Loma 12–15 

Faaitaha ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi

ʻĪmisi
Young men and young women walk through Crystal Gardens at Navy Pier in Chicago. There are palm trees and other plants in the background.

Kuo ʻi ai nai ha taimi kuo faingataʻa ai ke ke ongoʻi faaitaha mo e kau mēmipa kehe ʻo e Siasí?Naʻe haʻu e Kāingalotu ʻi Loma naʻe moʻui ‘i he kuonga ʻo Paulá mei ha ngaahi puipuituʻa mo ha ngaahi anga fakafonua kehekehe.Naʻe ʻi ai ha ngaahi taimi ʻe niʻihi ne nau fetaʻemahinoʻaki mo fekeʻikeʻi ai. Ko hono talí, naʻe fakalotolahiʻi kinautolu ʻe Paula ke nau “felototahaʻaki” (Loma 12:16). ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke ʻiloʻi ha ngaahi founga ke ke toe faaitaha ange ai mo e kau mēmipa ʻo e Siasi ʻo e Fakamoʻuí. 

Ko hono ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoní. ʻI he taimi ʻoku ako ai e kau akó ke ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he folofolá, te nau lava ʻo maheni ange ai mo e ngaahi moʻoni te ne tataki kinautolu ki he Fakamoʻuí. ʻOku fiemaʻu ʻa e faʻa fakakaukaú mo e ngāué ki hono ʻiloʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻI hono ʻiloʻi ʻe he kau akó e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení, toe fakamatalaʻi mahino mo faingofua e ngaahi moʻoni ko ʻení ke tokoni ke manatuʻi kinautolu ʻe he kau akó ʻi he kahaʻú.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:27 pea fakakaukau ki he ʻuhinga ʻe fiemaʻu ai ʻe he ʻEikí e kāingalotu ʻo Hono Siasí ke nau fāitahá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Te tau lava kotoa ʻo faaitaha

Vahevahe e talanoa ko ʻení mo e kalasí, pe vahevahe ha talanoa pe sīpinga ʻe taha ʻokú ne fakatātaaʻi ha faingataʻa tatau.

Naʻe papitaiso ʻa Maika mo hono fāmilí ʻi he taʻu ʻe tolu kuohilí. Kuo fuoloa ʻeni e feinga ʻa e fāmili ʻo Maiká ke anga ki ha tōʻonga moʻui foʻou ʻi heʻenau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí, ka naʻa nau maʻu ha poupou fakasōsiale mo ha tali mālohi mei he kāingalotu honau koló. Kimuí ni mai, naʻe tali ʻe he tamai ʻa Maiká ha ngāue foʻou, pea naʻe hiki hono fāmilí ki ha feituʻu kehe. Kuo ʻalu ʻa Maika ki he lotú mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e toʻu tupú ʻi hono uooti foʻoú ʻi ha ngaahi uike siʻi, ka ʻoku faingataʻa ke ne ongoʻi ʻoku tali lelei ia ai. ʻOku ngali angalelei e toʻu tupú, ka ko e tokolahi ʻo kinautolu ʻoku ngalingali ko e kau mēmipa fuoloa ʻo e Siasí, pea ʻoku fifili ʻa Maika pe te nau hanga ʻo fakamāuʻi ia koeʻuhi ko ʻene ngaahi tōnounoú mo e taʻetaukei ʻi he Siasí.

  • Ko e hā ha faleʻi te ke ʻoange kia Maika ke tokoni kiate ia ʻi he tūkunga ko ʻení?

  • Ko e hā ha faleʻi te ke fai ki he toʻu tupu ʻi he uooti foʻou ʻo Maiká?

Naʻe fai ʻe Paula ʻene tohi ki he kakai Lomá lolotonga ha taimi naʻe kamata lotu fakataha ai ha kāingalotu kehekehe ʻo e Siasí mei ha ngaahi puipuituʻa fakalotu mo fakafonua kehekehe. Naʻe ʻi ai ha ngaahi taimi naʻe ʻikai felotoi pe fakamaauʻi taʻetotonu ai ʻe he Kāingalotu ko ʻení ʻa e kāingalotu kehe ʻo e Siasí, ‘a ia naʻe kehe ʻenau ngaahi filí mei haʻanautolú. Ko e taha ʻo e ngaahi lēsoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi akonaki ʻa Paula ʻi he Loma 12–15, neongo ʻoku tau maʻu kotoa ha ngaahi faikehekehe, ka ʻe lava ke feinga e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau faaitaha ʻo fakafou ʻi he ngaahi akonaki ʻa Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā ʻe lava ke faingataʻa ai ke ongoʻi uouangataha mo e kāingalotu kehe ʻo e Siasí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki heʻenau teuteu ki he kalasí kimuʻa pea fai e fehuʻi hokó. ʻE ala tokoni foki ke nau lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:27 .

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he ʻEikí ke uouangataha ʻa e kāingalotu ʻo Hono Siasí?

Fakakaukau ki he ongo ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e kakai ʻi ho uōtí pe koló, ko hoʻo kaungāako seminelí, pe kāingalotu kehe ʻo e Siasí. Lolotonga e lēsoni ko ʻení, fakakaukau ki ha founga ʻe lava ke ke toe uouangataha ange ai mo e kau mēmipa kehe ʻo e Siasi ʻo e Fakamoʻuí.

Ngaahi akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e uouangatahá

Fakaʻaliʻali e ngaahi seti veesi ko ʻení ke ako ʻe he kau akó. Mahalo ʻe tokoni ke vahe ʻa e seti veesi takitaha ki ha kulupu tokosiʻi ʻo e kau akó.

Ke tokoni ke fakatōkakano ange ʻe he kau akó ʻa e meʻa ʻoku nau akó, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke fili ha veesi pe kupuʻi lea ʻe taha pea faʻu ha fakatātā ke fakatātaaʻi ʻaki e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he vēsí. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke tā ʻe he kau akó ha fakatātā pe faʻu ha foʻi fakatātā fakatahataha ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e vēsí.

Loma 12:10–15

Loma 12:16–21

Loma 14:10–13, 19

Loma 15:1–7

Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe e meʻa ne nau ako mei heʻenau akó. Kapau naʻe faʻu ʻe he kau akó ha fakaʻaliʻali fakatātā, fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ia mo e niʻihi kehé. Fakaʻaongaʻi e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ke fai ha fealēleaʻaki mahuʻingamālie fekauʻaki mo e uouangatahá.

  • Ko e hā naʻá ke ako mei he ngaahi veesi naʻá ke akó ʻe lava ʻo tokoni ke ke uouangataha ange ai mo e niʻihi kehé?

  • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe heʻetau feinga ke faaitaha mo e niʻihi kehé ke tau hoko ʻo hangē ange ko Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ha ngaahi aʻusia mei hoʻo moʻuí pe moʻui ʻa e niʻihi kehé kuó ne fakahaaʻi atu ʻa e mahuʻinga ʻo e faaitaha mo e kāingalotu kehe ʻo e Siasí?

Fakaʻaongaʻi e meʻa kuó ke akó

Fakakaukau ki he meʻa kuó ke ako mo ongoʻi fekauʻaki mo e uouangatahá ʻi hoʻo ako he ʻaho ní. Tuku ha kiʻi taimi ke palaniʻi ai e founga te ke fakaʻaongaʻi ai e ngaahi akonakí ni ʻi hoʻo moʻuí. Hiki ha taumuʻa fekauʻaki mo e founga te ke feinga ai ke uouangataha ʻi ha tūkunga ʻe taha pe lahi ange mei heni:

  • Feohi mo e kau mēmipa ʻo hoʻo kalasi ʻi he Kau Finemuí pe kōlomu lakanga fakataulaʻeikí

  • Feohi mo e kau mēmipa ʻo hoʻo kalasi seminelí

  • Feohi mo e kau mēmipa kehe ʻi ho uōtí pe koló

ʻE ala tokoni foki ke hiki ha faʻahinga faingataʻa pē ʻokú ke fehangahangai mo ia ʻi hono aʻusia hoʻo taumuʻá. ʻE lava fēfē ke ke ikunaʻi e ngaahi ʻahiʻahi ko ʻení? ʻE tokoniʻi fēfē au ʻe he ʻEikí?

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e kalasí. Kumi ha ngaahi founga ke fakahīkihikiʻi ai kinautolu ʻi heʻenau ngaahi fakakaukaú, pea fakaʻaiʻai e kau akó ke nau muimuiʻi ʻenau ngaahi palaní. Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo mou aleaʻi he ‘aho ní.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he ngaahi faingataʻa naʻe fehangahangai mo e Siasí ʻi Loma lolotonga e kuonga ʻo Paulá?

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Kuenitini L. Kuki ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá :

ʻĪmisi
Official portrait of Elder Quentin L. Cook. Called to the Quorum of the Twelve Apostles on 6 October 2007.

Ko e tukufakaholo hotau Siasí ʻoku maʻu ia mei he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Ko e Tohi ʻa e ʻAposetolo ko Paulá ki he kakai Lomá ʻoku loloto ʻaupito. …

… Naʻe enginaki ʻe Paula ki he kau Siú mo e kau Senitailé ke nau tauhi ʻa e ngaahi fekaú, pea feʻofaʻaki, pea ko e angamāʻoniʻoní ʻoku iku ia ki he fakamoʻuí.

Ko e tukufakaholo ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻoku ʻikai ko ha tukufakaholo faka-Siu pe faka-Senitaile ia. ʻOku ʻikai ke makatuʻunga ia mei he lanu ʻo e kilí pe feituʻu ʻoku nofo ai ha taha. Neongo ʻetau fiefia ʻi ha ngaahi tukufakaholo mahuʻinga, ka ʻoku totonu ke tau tukuange e ngaahi konga ʻo e tukufakaholó ʻa ia ʻoku fepaki mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

(Quentin L. Cook, “Taha Honau Lotó ʻi he Māʻoniʻoni mo e Uouangataha,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2020, 20–21)

Ko e hā ʻe lava ke hoko ʻi heʻetau feinga ke hoko ko e kau mēmipa uouangataha ʻo e Siasi ʻo e Fakamoʻuí?

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Siaosi T. Pesela ʻo e Kau Fitungofulú ʻo pehē:

ʻĪmisi
Elder Jorge T. Becerra, First Quorum of the Seventy official portrait.

ʻOku tau fiemaʻu ʻa e tokotaha kotoa ʻi he uooti mo e kolo takitaha—ʻa kinautolu ʻoku mālohí mo kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. ʻOku fiemaʻu ʻa e tokotaha kotoa ki he ngāue mahuʻinga ki hono fakamāmaʻi ʻo e “sino [kakato] ʻo Kalaisí.” ʻOku ou faʻa fifili pe ko hai nai ʻoku ʻikai kau mai ki heʻetau ngaahi haʻofangá ʻa ia ʻe lava ke ne fakamālohia mo fakamoʻui kitautolú.

(Jorge T. Becerra, “Siʻi Fānau Fakaʻofa,” Liahona, Mē 2021, 40)

Naʻe vahevahe ‘e Sisitā Seiloni ʻIupangikē ʻo e Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá ʻa e talanoa ko ʻení:

ʻĪmisi
Official Portrait of Sister Sharon Eubank. Photographed in 2017.

Naʻe ngāue mālohi e Kāingalotú ʻi he 1842, ke langa ʻa e Temipale Nāvuú. Hili hono fokotuʻu ʻa e Fineʻofá ʻi Māʻasí, naʻe faʻa haʻu ʻa e Palōfita ko Siosefá ki heʻenau ngaahi fakatahá ke teuteuʻi kinautolu ki he ngaahi fuakava faaitaha toputapu ʻe vavé ni ʻenau fakahoko ʻi he temipalé.

ʻI he ʻaho 9 ʻo Suné, naʻe pehē ʻe he Palōfitá “te ne malanga kau ki he ʻaloʻofá[.] Tau pehē ka taʻofi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi mo e kau ʻāngelo māʻoniʻoní ʻi ha ngaahi meʻa taʻemahuʻinga pehē, ko e hā nai ʻe hoko kiate kitautolú? Kuo pau ke tau feangaʻofaʻaki, pea ʻoua ʻe fakatokangaʻi ʻa e fanga kiʻi meʻa ʻoku ʻikai mahuʻingá.” Naʻe hoko atu ʻa Palesiteni Sāmita ʻo pehē, “ʻOku fakamamahi kiate au ʻa e ʻikai ke toe lahi ange ʻa e ongoʻi uouangatahá—kapau ʻoku faingataʻaʻia ha mēmipa ʻoku totonu ke ongoʻi ia ʻe he tokotaha kotoa—ʻi he uouangataha ʻa e lotó, ʻoku tau maʻu leva ʻa e mālohi mo e ʻOtuá” ” [“Minutes and Discourse, 9 June 1842,” 61, Joseph Smith Papers].

Naʻe ongo mamafa kiate au ʻa e kiʻi foʻi sētesi ko iá. ʻI he uouangataha ʻo e lotó, ʻoku tau maʻu ai ʻa e mālohi mo e ʻOtuá. Ko e māmani ko ʻení ʻoku ʻikai ko e meʻa ia ne u fakaʻamu ki aí. ʻOku lahi e ngaahi meʻa ʻoku ou loto ke tākiekina mo ngaohi ke lelei ange. Pea ko hono moʻoní, ʻoku lahi ʻa e fakafepaki ki he meʻa ʻoku ou fakaʻamu ki aí, pea ʻoku ou ongoʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai haʻaku mālohi. Kuó u fakalaulauloto ki ha ngaahi fehuʻi kimuí ni mai: ʻE founga fēfē ha mahino lelei ange kiate au ʻa e kakai ʻoku mau feohí? Te u tanumaki fēfē ha “uouangataha ʻo e lotó” hili ko iá ʻoku tau matuʻaki kehekehe kotoa pē? Ko e hā nai ha mālohi mei he ʻOtuá te u maʻu ʻo kapau te u kiʻi faaitaha ange mo e niʻihi kehé?

(Sharon Eubank, “ʻI he Uouangataha ʻo e Lotó, ʻOku Tau Maʻu ai ʻa e Mālohi mo e ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2020, 55)

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

ʻOku finangalo e ʻOtuá ke fakatapui ʻetau moʻuí kiate Ia pea fakaʻehiʻehi mei he hoko ʻo tatau mo e māmaní

Ke akoʻi ʻa e moʻoni ko ʻeni ʻoku maʻu ʻi he Loma 12:1–2 , ʻomi ki he kalasí ha ongo foʻi hina ʻoku fuo kehekehe ʻe ua mo ha ipu vai. Lingi e vaí mei ha hina ʻe taha ki ha hina ʻe taha, ʻo fakamahinoʻi ange ʻa e founga ʻoku fenāpasi ai ʻa e vaí mo e fuo ʻo e foʻi hina.

Fakamatalaʻi ange ʻi he fakatātā ko ʻení ʻoku fakafofongaʻi ʻe he vaí ʻa e kakaí pea fakafofongaʻi ʻe he ongo foʻi hiná ʻa e ngaahi tui mo e ngaahi tōʻonga fakaemāmani kehekehé. Fakaafeʻi e kau akó ke nau tali e fehuʻi ko ʻení: “Ko e hā ha ngaahi fakatuʻutāmaki ʻe lava ke hoko ʻi he hokohoko atu ke fakatatau ki he ngaahi tui mo e ngaahi tōʻonga fakamāmaní?”

Founga ʻe taha ke kamata ʻaki ha lēsoni : lēsoni ki he taufalé

ʻOmi ha taufale ki he kalasí pe fakaʻaliʻali hano fakatātā.

ʻĪmisi
A broom in a room at Cove Fort, Utah.

Aleaʻi ʻa e lelei ʻo hono fakaʻaongaʻi ʻo e kauʻi taufalé ke fakamaʻa ha falikí. Ko e hā ʻe hoko kapau te ke feinga ke fakamaʻa ʻaki ha foʻi tuʻaniu pē ʻe taha? Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa ʻe lava ke tokoni ai ʻa hono haʻi fakataha ha fanga foʻi tuʻaniu lahí ke mahino kiate kitautolu fekauʻaki mo e uouangatahá.

Paaki