Seminelí
Loma 8:18–39 


Loma 8:18–39 

“[Ko e] ʻOfa ʻa e ʻOtuá, ʻA Ia ʻOku ʻIa Kalaisí” 

ʻĪmisi
woman sitting alone

Kuo ʻahiʻahiʻi nai koe ke ke fifili lolotonga ha ngaahi tūkunga fakatupu loto-mamahi, taʻetotonu, pe faingataʻa, pe ʻoku tokanga atu nai e ʻOtuá kiate koe? ʻOku kau ʻi he tohi ʻa Paula ki he Kāingalotu ʻi Lomá, ʻa ia ne kātekina ʻe hanau niʻihi ha ngaahi ʻahiʻahi kovi, ha pōpoaki fakafiemālie ki ha taha pē ʻoku faingataʻaʻia.ʻE lava ke tokoni atu e lēsoni ko ʻení ke ke ongoʻi ʻa e ʻamanaki lelei mo e fakafiemālie ʻoku fakafou ʻi he ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí ʻi hoʻo fehangahangai mo e ngaahi ʻahiʻahí mo e veiveiuá. 

Ko e ako ʻo e ongoongoleleí ko ha ʻekitivitī ia ʻoku fakatefito ʻi ʻapi. Kumi ha ngaahi faingamālie ke poupouʻi e kau akó ke vahevahe e meʻa ʻoku nau aʻusia ʻi he seminelí mo honau ngaahi fāmilí pea vahevahe e meʻa ʻoku nau ako ʻi ʻapí mo honau kaungāakó.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fai ha meʻa maʻá ha mēmipa ʻo e fāmilí te ne fakahaaʻi ʻene ʻofá ʻi he ngaahi ngāué, kae ʻikai ʻi he leá, pea ke nau mateuteu ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau ako mei he aʻusia ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e hā nai e meʻa te ke faleʻí?

Fakakaukau ki he meʻa ʻe ala fokotuʻu mai ʻe ha toketā ke tokoni ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení:

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fokotuʻu mai e meʻa ne nau mei faleʻí kapau ko e toketaá kinautolu. ʻE lava ke fakaafeʻi ha niʻihi ki muʻa ʻi he kalasí pea ʻoange kiate kinautolu ha laʻipepa ʻoku ʻi ai ha mahaki fakaesino angamaheni hangē ko ia ʻoku hā atu ʻi laló. Te nau lava ʻo fakamatalaʻi honau fokoutuá pea fekumi ki ha faleʻi nounou ki he founga ke faitoʻo ʻaki honau tūkungá.

  • Flu ʻi he keté

  • Fasi e louhiʻivaʻé

  • Langa ʻulu lahi

  • Ko ha momoko

Tali e ngaahi fehuʻi ko ‘ení:

  • Ko e hā ha faleʻi pau ʻe ala fai ki he ngaahi tūkunga takitaha ko iá?

  • Ko e hā ha faleʻi fakalūkufua ʻe ala tokoni ki he ngaahi tūkunga kotoa ko iá?

Ko e moʻoni, ko e ngaahi faingataʻa kotoa pē ʻoku ʻikai fakatuʻasino hono natulá. ʻOku tokolahi ha kakai ʻoku nau fefaʻuhi mo ha ngaahi faingataʻa fakaeʻatamai, fakaeloto, mo fakalaumālie. ʻOku ʻafioʻi ʻe hotau Fakamoʻuí ʻa e founga ke tokoniʻi mo fakamālohia ai kitautolu takitaha, neongo pe ko e hā ʻoku tau fefaʻuhi mo iá. Neongo ʻoku makehe e ngaahi ʻahiʻahi ʻa e tokotaha kotoa pē, ka kuo akoʻi mai ʻe he ʻOtuá ha ngaahi moʻoni taʻengata ʻe lava ke tokoni mo fakafiemālieʻi kitautolu ʻi ha faʻahinga tūkunga faingataʻa pē.

Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ha lisi nounou ʻo e ngaahi faingataʻa te ke fiemaʻu tokoni ai pe ko e niʻihi ʻokú ke ʻofa aí.

Fakakaukau ke tufa ha ʻū laʻipepa pea fakaafeʻi e tokotaha ako takitaha ke ne hiki hifo ha faingataʻaʻia ‘e taha ‘oku nau moʻua ai pe moʻua ai ha taha ʻoku nau ʻofa ai. Talaange ki he kau akó ʻe lava ke vahevahe ki he kalasí ʻa e meʻa ne nau tohí ka he ʻikai fakahā ke ʻilo honau hingoá. Tānaki e ʻū laʻipepá, lau fakalongolongo kinautolu, pea hiki ha ngaahi ʻahiʻahi kehekehe ʻi he palakipoé ʻa ia ʻoku mahuʻinga tahá—tautautefito ki he ngaahi ʻahiʻahi ʻoku tokolahi ha kau ako ʻoku nau lave ki aí. ʻAi ke vakai e kau akó ki he lisi ko ʻení ʻi heʻenau tali e fehuʻi ko ʻení, pea ʻi he ngaahi taimi totonu lolotonga e lēsoní.

  • Ko e hā kuó ke ʻosi ʻilo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní, Sīsū Kalaisi, pea mo e palani ʻo e fakamoʻuí ʻoku tokoni atu ʻi he ngaahi faingataʻa ko ʻení? Kuo tokoniʻi fēfē koe ʻe he ‘ilo ko iá?

Neongo ʻoku ʻikai fakasiʻisiʻi ʻe hoʻo fakamoʻoní ʻa e moʻoni, mamahi, pe faingataʻa ʻo e ngaahi ʻahiʻahi ʻokú ke aʻusia mo e niʻihi ʻokú ke ʻofa aí, ka te ne lava ʻo ʻomi ha ʻamanaki lelei, fakafiemālie, mo ha fakakaukau taʻengata lolotonga e ngaahi ʻahiʻahi ko iá.

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali e ngaahi potufolofola ko ʻení.

Ne hili pē ha ngaahi taʻu siʻi mei hono ‘ave ʻe Paula ʻene tohi ki he kakai Lomá, naʻe fehangahangai e Kāingalotu ʻi Lomá mo ha ngaahi fakatanga fakalilifu. Lau ʻa e Loma 8:18, 24–25, 28, 31–39 , pea fakaʻilongaʻi ʻa e kupuʻi lea takitaha ʻokú ke tui ʻe lava ʻo tokoni pe fakafiemālieʻi ʻaki ha taha, neongo pe ko e hā honau ngaahi faingataʻaʻiá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakakato e ʻekitivitī ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó.

  • Hiki ha kupuʻi lea mei he ngaahi veesi ko ʻení naʻe makehe kiate koe. Ko e hā naʻá ke fili ai ʻa e kupuʻi lea ko iá?

ʻI he taimi ko ʻení, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe e kupuʻi lea ne nau hikí. ʻI heʻenau vahevahé, fakakaukau ke tuhu ki ha ngaahi ʻahiʻahi pau ʻi he lisi ʻi he palakipoé pea kole ange ke nau fakamatalaʻi e founga ʻe lava ke tokoni mo fakafiemālieʻi ai ʻe he ngaahi moʻoni ʻoku ʻi he kupuʻi lea naʻa nau ʻiló ha taha ʻi he tūkunga pau ko iá.

  • Hiki e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe mo ho ngaahi ʻofaʻangá ʻe hoʻo ʻiloʻi e ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he kupuʻi lea ko iá mo ha niʻihi ʻo ho ngaahi faingataʻaʻiá.

  • Fakakaukau ke ke ako maʻuloto e potufolofola naʻá ke filí. Te ke lava foki ʻo faʻu ha fakamanatu fakaʻaho ʻo e kupuʻi lea ko ʻení ʻi ha meʻangāue fakaʻilekitulōnika, pe hiki ia ʻo tuku ʻi ha feituʻu te ke lava ʻo vakai ki ai he ʻaho kotoa pē ʻi he ngaahi ʻaho ka hoko maí.

ʻOku nofotaha ʻa e konga ko ʻeni ʻo e lēsoní ʻi ha kupuʻi lea ʻe taha ʻi he Loma 8:39 . ʻE lava ke ke fakatefito ʻi ha kupuʻi lea pe ngaahi moʻoni kehekehe ʻe taha pe lahi ange ʻoku akoʻi ʻi he Loma 8 kapau ʻoku nau felāveʻi ange mo e kau akó.

Ko e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí

Kimuʻa pea vahevahe e foʻi moʻoni ko ʻení, fakaafeʻi e kau ako naʻa nau fakakakato e fokotuʻu ki he teuteu ʻa e tokotaha akó ke vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau fai ke fakahaaʻi ʻaki ʻenau ʻofá ki ha taha.

‘E lava ke hanga ‘e ha taha ‘o e ngaahi kupuʻi lea kuó ke fakaʻilongaʻi ‘i he ngaahi veesi ko ‘ení ‘o akoʻi e foʻi moʻoni “[ʻoku ʻikai ha meʻa te ne lava] ‘o fakamāvae ʻa kitautolu mei he ʻofa ʻa e ʻOtuá” ( Loma 8:39).

ʻOku finangalo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke ke ʻiloʻi ʻokú Na ʻofa ʻiate koe. ʻOkú Na fakahaaʻi ʻa e ʻofa ko iá ʻi he ngāue mo e lea fakatouʻosi.

  • Fakatatau ki he Loma 8:32 , ko e hā naʻe fai ʻe he Tamai Hēvaní ke fakahaaʻi ʻokú Ne ʻofa ʻiate koé?

Lau e potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻi he Sione 3:16 , pea fakatokangaʻi ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻa e Tamai Hēvaní ki hono ʻomi Hono ʻAló ki he māmaní. Mahalo te ke fie fakafekauʻaki pe fakafehokotaki e potufolofola ko ʻení ki he Loma 8:32 .

Ke tokoni ke ongoʻi ʻe he kau akó e fakamoʻoni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kinautolu kau ki he ʻofa ʻa e ʻOtuá, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke hivaʻi pe fanongo ki he hiva Palaimeli ko e “Naʻá Ne Fekau Hono ʻAló” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 20).

Ko e finangalo lelei ko ia ʻa e Fakamoʻuí ke fakalelei maʻa ʻetau ngaahi angahalá ko ha fakamoʻoni foki ia ʻo ʻEne ʻofa kiate kitautolú (vakai ki he Loma 8:34–35 ; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:1–3).

  • Ko e fē ha taimi kuó ke ongoʻi ai e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi hoʻo moʻuí? Kuo tokoniʻi fēfē koe ʻe Heʻena ʻofá ʻi he ngaahi faingataʻá?

Fakakaukau ke vahevahe ha sīpinga fakataautaha ʻo e founga kuo tokoni ai ‘a hono maʻu ha mahino ki he ʻofa ʻa e ʻOtuá lolotonga e ngaahi taimi ʻo e faingataʻá.

Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e meʻa kuó ke ako he ʻahó ni fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻokú ke loto ke manatuʻí. Te ke lava foki ʻo fakakaukau ke fai ha kiʻi tohi pea ʻoange ia ki ha mēmipa ʻo e fāmilí pe kaungāmeʻa ʻe ala ʻaonga ki ai mei ha meʻa naʻá ke ako pe ongoʻi he ʻahó ni.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

ʻOku ʻuhinga ki he hā ‘a e “ʻikai ngali ke fakatatau e ngaahi mamahi [ʻoku tau foua ʻi he māmaní] ki he nāunau ʻa ia ʻe fakahā kiate kitautolú”? ( Loma 8:18)

Naʻe akonaki ʻa Sisitā Linitā S. Liivi, ko ha mēmipa mālōlō ʻo e Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá, ‘o pehē:

ʻĪmisi
Official portrait of Linda S. Reeves, sustained at the April 2012 general conference as second counselor in the Relief Society general presidency, October 2012. Released April 2017 General Conference.

‘Oku ʻikai ke u ʻiloʻi pe ko e hā ʻoku lahi pehē ai hotau ngaahi ʻahiʻahí, ka ʻoku ou ongoʻi ʻoku mahulu hake ʻa e palé, ʻoku taʻengata pea mo laui kuonga, ʻo fakafiefia pea mahulu hake ia heʻetau mahinó, he ko e ʻaho ʻe foaki ai ʻa e palé, te tau fie lea ki heʻetau Tamai ʻaloʻofa mo manavaʻofá ʻo pehē, “Ko e meʻa kotoa pē ʻena naʻe fie maʻú?” ʻOku ou tui kapau te tau manatuʻi mo ʻiloʻi fakaʻaho e loloto ʻo e ʻofa ʻetau Tamai Hēvaní mo hotau Fakamoʻuí kiate kitautolú, te tau loto fiemālie ke fai ha faʻahinga meʻa pē ke tau toe foki ai ki Hona ʻaó, ʻo ʻākilotoa ai kitautolu ʻe Heʻena ʻofa taʻengatá. … Ko e hā ka toe lau ai ʻetau mamahi hení, kapau ʻe aʻu ki he ngataʻangá ko e ngaahi ʻahiʻahi ko iá te ne fakafeʻungaʻi kitautolu ki he moʻui taʻengatá mo e hakeakiʻi ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá mo ʻetau Tamaí mo e Fakamoʻuí?

(Linda S. Reeves, “Taau mo Hotau Ngaahi Tāpuaki Kuo Talaʻofa Maí,” Ensign pe Liahona, Nōvema. 2015, 11)

ʻE lava fēfē ke hoko ʻetau ngaahi faingataʻá ke “fengāueʻaki fakataha […] ke lelei ai ʻa [kitautolu]”? ( Loma 8:28)

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Sēmisi K. Mātino ʻo e Kau Fitungofulú:

ʻĪmisi
Official Portrait of Elder James B. Martino. Photographed March 2017.

ʻOku ʻofa kakato mo haohaoa ʻetau Tamai Hēvaní ʻiate kitautolu, pea ʻokú Ne fakaʻatā kitautolu ke tau aʻusia ha ngaahi meʻa te nau lava ʻo fakatupulaki ai ʻa e ngaahi ʻulungaanga ʻoku tau fie maʻú ke tau hoko ʻo hangē ai ko Kalaisí. ʻOku hoko mai hotau ngaahi ʻahiʻahí ʻi ha ngaahi founga kehekehe, ka ʻoku hanga ʻe he meʻa takitaha ko iá ʻo ʻai ke tau hangē ai ko e Fakamoʻuí ʻi heʻetau ako ke ʻiloʻi ʻa e lelei ʻoku maʻu mei he meʻa takitaha ʻoku tau fouá. ʻI he mahino kiate kitautolu ʻa e tokāteline ko ʻení, ʻoku tau toe ʻiloʻi fakapapau ange ai e ʻofa ʻa e Tamaí. Mahalo pē he ʻikai ke tau ʻilo ʻi he moʻui ko ʻení ʻa e ʻuhinga ʻoku tau fetaulaki ai mo ha ngaahi meʻa pehení, ka te tau ongoʻi fakapapau ʻi hotau lotó ʻe lava pē ke tau tupulaki mei he meʻa ko ia ʻoku tau fouá.

(James B. Martino, “ʻOku Fengāueʻaki Fakataha ʻa e Meʻa Kotoa Pē ke Lelei,” Ensign pe Liahona, Mē 2010, 101)

ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e ʻikai ha meʻa te ne lava ʻo “fakamāvahe ʻa kitautolu mei he ʻofa ʻa e ʻOtuá”? ( Loma 8:39)

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni (1927–2018):

ʻĪmisi
Official portrait of President Thomas S. Monson, 2008.

ʻOku ʻofa hoʻomou Tamai Hēvaní ʻiate kimoutolu—fakafoʻituitui. Kuo teʻeki ai liliu e ʻofa ko iá. ʻOku ʻikai kaunga ia ki ho fōtungá, hoʻo koloá, pe ko e lahi e paʻanga ʻoku ʻi hoʻo ʻakauni he pangikeé. ʻOku ʻikai liliu ia ʻi ho ngaahi talēnití pe meʻa ʻokú ke lavá. ʻOku ʻi ai ia. ʻOku ʻi ai maʻu pē ia ʻi he taimi ʻokú ke loto mamahi pe fiefia aí, loto foʻi pe fakatuʻamelie aí. ʻOku ʻi ai e ʻofa ʻa e ʻOtuá maʻau ʻo tatau ai pē pe ʻokú ke ongoʻi taau ke maʻu ‘a e ‘ofá pe ʻikai. ʻOku ʻi ai maʻu ai pē ia.

(Thomas S. Monson, “ʻOku ʻIkai ʻAupito ke Tau Tuenoa,” Ensign pe Liahona, Nōvema. 2013, 123–24)

Koeʻuhí ʻoku ʻofa lahi ʻa e ʻOtuá, te Ne fakahaofi nai ʻa e tokotaha kotoa pē neongo pe ko e hā ʻenau filí?

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e meʻá ni fekauʻaki mo e ‘ofa ‘a e ‘Otuá:

ʻĪmisi
Portrait of Elder D. Todd Christofferson. Photographed in March 2020.

‘Oku fakamatalaʻi e ʻofa [‘a e ‘Otuá] ʻi he folofolá ko ha “ʻofa lahi mo fakaofo,” “ʻofa haohaoa,” “ʻofa huhuʻi,” mo e “ʻofa taʻengata.” Ko ha ngaahi foʻi lea lelei ange ʻeni he ko e foʻi lea ʻikai fai tuʻungaʻá te ne lava ke ʻomi ha fakakaukau hala fekauʻaki mo e ʻofa fakalangí, hangē ko ʻení, ʻoku kātakiʻi ʻe he ʻOtuá e meʻa kotoa pē, pea ʻoku ʻikai ke Ne fakamāuʻi kitautolu he ko ʻEne ʻofá ʻoku ʻikai fai tuʻungaʻa, pe ʻoku ʻikai ʻekeʻi ʻe he ʻOtuá ha meʻa meiate kitautolu he ko ʻEne ʻofá ʻoku ʻikai fai tuʻungaʻa, pe ʻoku fakamoʻui e taha kotoa ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá he ko ʻEne ʻofá ʻoku ʻikai fai tuʻungaʻa. Ko e ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻoku taʻe-fakangatangata pea ʻe tuʻuloa ʻo lauikuonga, ka ko ʻene fekauʻaki mo kitautolú ʻe makatuʻunga ia ʻi he meʻa ʻoku tau fai ki Heʻene ʻofá.

(D. Todd Christofferson, “Nofomaʻu ʻi Heʻeku ʻOfá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2016, 48)

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

‘Oku fakamahinoʻi mo fakapapauʻi ʻe he Tohi ‘a Molomoná e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he Tohi Tapú

Mahalo naʻe fakaafeʻi e kau akó ʻi ha lēsoni kimuʻa ke nau fakaʻaongaʻi e Tohi ʻa Molomoná ke tokoni ke mahino lelei ange kiate kinautolu e ngaahi tohi ʻa Paulá pe ko e ngaahi potufolofola kehe ʻi he Tohi Tapú.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau akoako fakahoko e taukei ko ʻení, ʻaki ʻenau fekumi ki he ngaahi potufolofola ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻokú ne fakapapauʻi mo fakamahinoʻi e ngaahi moʻoni naʻa nau ʻilo ʻi he Loma 8 . ʻE malava ke kau ʻi he ngaahi potufolofolá ʻa e 1 Nīfai 1:1 ; ʻAlamā 31:31 ; ʻAlamā 36:3 .

Ko e ʻofa ʻa e ʻOtuá mo e ngaahi tāpuaki ʻokú Ne foaki maʻatautolú

Fakakaukau ke ʻoange ha kiʻi pale ki he tokotaha kotoa pē ʻi he kalasí ʻoku loto-fiemālie ke fakakakato ha kiʻi ngāue faingofua. Kapau ʻoku fili ha taha ke ʻoua ʻe fakakakato e ngāué, fehuʻi ki he kau akó pe ʻoku taʻetotonu, pe fakamoʻoniʻi ʻoku ʻikai ʻofaʻi tatau ʻa e tokotaha akó kapau ʻoku ʻikai ke nau maʻu ʻa e pale tatau mo e kau ako naʻa nau fakakakato ʻa e ngāué.

Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi e fakamatala ʻa ʻEletā Kulisitofasoni ʻoku maʻu ʻi he konga “Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá” pea huluʻi e talanoa ʻa ʻEletā Lenilani ʻi he foʻi vitiō “Taʻetotonu Fakatupu Loto-Lilí” mei he taimi 1:16 ki he 2:28, ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, ke tokoni ke ʻilo ʻe he kau akó ʻoku tokoni ʻetau ngaahi filí ki he ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻú.

Paaki