Seminelí
Fakamanatu ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné 18


Fakamanatu ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné 18

Fakaʻaongaʻi ‘a e Ngaahi Potufolofola Fakataukei Fakatokāteliné

ʻĪmisi
Siblings studying in Peru

Ko e taha ʻo e ngaahi taumuʻa ʻo e fakataukei fakatokāteliné ke tokoniʻi koe ke ke ako ʻa e founga ke fakaʻaongaʻi ʻi hoʻo moʻuí ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné.ʻE ʻoatu ʻe he lēsoni ko ʻení ha ngaahi faingamālie ke ke ʻahiʻahi fakaʻaongaʻi ai ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ki he Fuakava Foʻoú ʻi hoʻo moʻuí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke kole ki ha kaungāmeʻa ʻe toko ua pe tolu pe kau mēmipa ʻo e fāmilí ke vahevahe mo kinautolu ha potufolofola ʻe taha ʻi he Fuakava Foʻoú ʻoku nau fakaʻamu ke ako mo fakaʻaongaʻi ʻe he toʻu tupu kotoa pē ʻi he māmaní, mo fakaʻaongaʻi ʻi heʻenau moʻuí. Fakaafeʻi e kau akó ke hiki hifo e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ʻoku vahevahe ʻe honau kaungāmeʻá mo e fāmilí pea mateuteu ke vahevahe e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ko iá ʻi he kalasí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné

ʻE ala fiemaʻu ke akoʻi ha lēsoni potufolofola fakataukei fakatokāteline ke fetongi ʻaki ʻa e lēsoni fakamanatu ko ʻení. Vakai ki he taimitēpile ki he vave hono akoʻí ʻa ia ʻoku ʻomi ʻe he talēkita fakaʻēliá pe vahefonuá pe kouʻōtineitá ke fakapapauʻi ʻe akoʻi e lēsoni kotoa pē ʻo e fakataukei fakatokāteline ki he potufolofolá lolotonga e fakahoko ʻa e seminelí.

Ko ha founga ʻe taha ke fetongi ʻaki e talanoa fakatātā ko ʻeni ki he soká ko hano faʻo ha fanga kiʻi laʻipepa iiki ʻe 150 ʻi ha poulu. Tohiʻi ʻa e “fakataukei fakatokāteline” ʻi ha taha ʻo e ʻū laʻipepá. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke toʻo hake ha laʻipepa ʻe taha mei he poulú pea vakai pe ko e laʻipepa “fakataukei fakatokāteliné” ia.

https://pixabay.com/photos/soccer-goalie-goal-tender-game-1501546/https://pixabay.com/photos/soccer-football-soccer-player-1477569/

ʻĪmisi
Soccer player with ball ricocheting off his chest.

Fakakaukauloto angé ki ha toko 150 ʻo e kau sipoti lelei taha ʻo e māmaní ʻoku nau feinga ke hoko ko ha tokotaha leʻo-kolo ʻi ha timi soka ongoongoa. Te ke lava nai ʻo fakakaukauloto ki he tuʻunga faingataʻa ʻe aʻu ki ai ke fili ʻe he kau faiako sipotí ha tama sipoti pē ʻe taha?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e meʻa ʻe ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau faiako sipotí ke fakasiʻisiʻi ʻaki ʻa e tokolahi ‘o e kakai ʻe filí?

ʻOku ʻi he Fuakava Foʻoú ha ngaahi veesi ʻe meimei 8,000. Ko ha veesi pē ʻe 53 mei ai (fakafuofua ki he veesi ʻe 1 mei he veesi ʻe 150 kotoa pē) ʻoku fakakau ʻi he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻe 24 ʻo e Fuakava Foʻoú. Fakakaukauloto ki he faingataʻa ʻo hono fili pe ko e fē e ngaahi potufolofola mei he Fuakava Foʻoú kotoa ʻoku totonu ke ako ko ha ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné.

Fakaafeʻi e kau ako ne nau fakakakato e ʻekitivitī teuteu ʻa e tokotaha akó, ke hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola naʻe fili ʻe he ngaahi kaungāmeʻá pe kau mēmipa ʻo e fāmilí. Fakamahinoʻi ange ʻoku lahi ha ngaahi faikehekehe ʻi he ngaahi potufolofola ʻoku hiki he palakipoé pea ʻoku lahi ha ngaahi potufolofola ‘oku mahuʻinga ke ako mo fakaʻaongaʻi ʻe he toʻu tupú. Fai leva ʻa e fehuʻi ko ʻení:

  • Kapau naʻe kole atu ke ke tokoni ʻi hono fili e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné, ko e hā ha ngaahi founga te ke fakaʻaongaʻi ke fili ʻaki e ngaahi potufolofola naʻá ke filí?

Fili ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻe ua ʻoku ʻikai ke ke maheni mo ia, mei heni. Lau kakato ʻa e potufolofolá, pea fakapapauʻi e ngaahi ʻuhinga ʻokú ke pehē naʻe fili ai e ngaahi potufolofola ko iá ko ha ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline maʻá e toʻu tupu ʻi he funga ʻo e māmaní ke fakatefito ai ʻenau tokangá.

Fakataukei Fakatokāteline ʻo e Fuakava Foʻoú: 1 Kolinitō–Fakahā

1 Kolinitō 6:19–20

“Ko homou sinó ko e fale tapu ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.”

1 Kolinitō 11:11

“ʻOku ʻikai ai ʻa e tangatá kae ʻi he fefiné, pea ʻoku ʻikai ai ʻa e fefiné kae ʻi he tangatá, ʻi he ʻEikí.”

1 Kolinitō 15:20–22

“ʻOku hangē ʻoku mate kotoa pē ʻia ʻĀtamá, ʻe pehē foki ʻe moʻui kotoa pē ʻia Kalaisi.”

1 Kolinitō 15:40–42

ʻI he Toetuʻú, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi nāunau ʻe tolu.

ʻEfesō 1:10

“ʻI he kakato ʻo e ngaahi kuongá naʻá ne tuʻutuʻuni, ke ne fakakātoa fakataha ʻa e meʻa kotoa pē ʻia Kalaisí.”

ʻEfesō 2:19–20

ʻOku fokotuʻu ʻa e Siasí “ki he tuʻunga ʻa e kau ʻaposetolo mo e kau palōfita, ko hono fuʻu maka tuliki ʻa Sīsū Kalaisi pē.”

2 Tesalonika 2:1–3

“ʻA e ʻaho ʻo Kalaisí … ʻe ʻikai hoko ʻa e ʻaho ko iá, ʻo kapau ʻe ʻikai tomuʻa hoko ʻa e liliu koví.”

2 Tīmote 3:15–17

“Ko e ngaahi tohi māʻoniʻoní … ʻoku faʻa fakapoto koe ki he fakamoʻuí.”

Hepelū 12:9

Ko e Tamai Hēvaní ko e “Tamai ʻo e ngaahi laumālié.”

Sēmisi 1:5–6

“Ka ai hamou taha ʻoku masiva ʻi he potó, ke kole ʻe ia ki he ʻOtuá.”

Sēmisi 2:17–18

“Tuí, kapau ʻoku ʻikai ʻi ai ʻa e ngaahi ngāué, ʻoku mate ia.”

1 Pita 4:6

“[Naʻe] malangaʻaki ai ʻa e ongoongoleleí kiate kinautolu foki kuo maté.”

Fakahā 20:12

“Pea naʻe fakamāuʻi ʻa e pekiá … ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi ngāué.”

ʻĪmisi
New Testament Seminary Teacher Manaul - 2023

Fakakaukau ke kole ki he kau akó ke nau ʻalu takai ʻi he lokí pea vahevahe ha taha ʻo e ngaahi potufolofola ne nau filí mo ha kau ako tokosiʻi kehe. Fakaafeʻi kinautolu ke fekumi ki he kau ako ne nau fili ha ngaahi potufolofola kehe meiate kinautolú.

Ko ho vā fetuʻutaki mo e ʻOtuá

Ko e ʻuhinga ʻe taha naʻe fili ai e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné, he ʻoku ʻi ai ha ngaahi moʻoni te ne lava ʻo fakamālohia ho vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻe taha kuó ne tokoniʻi koe ke fakamālohia ho vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí? Kuó ne faitokonia fēfē nai koé?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻokú ke ako fekauʻaki mo Kinaua mei he potufolofola ko ʻení?

ʻI he vahevahe ʻa e kau akó, fakakaukau foki ke vahevahe e ngaahi tali fakataautaha ki he ngaahi fehuʻi kimuʻá.

Ko hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi potufolofolá

Ko e taha ʻo e ngaahi taumuʻa ʻo e fakataukei fakatokāteliné ke tokoni ke ke fakaʻaongaʻi e ngaahi moʻoni ʻoku maʻu ʻi he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ki he ngaahi tūkunga ʻokú ke fehangahangai mo ia ʻi hoʻo moʻuí he taimí ni pea ʻi he kahaʻú. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke tokoni ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he 1 Pita 4:6 fekauʻaki mo e malanga ki he kau pekia ‘i he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié, ke fakafiemālieʻi ha kaungāmeʻa kuo mole hano ʻofaʻanga pe te ne lava ʻo fakalotolahiʻi koe ke ke fai e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí maʻa hoʻo ngaahi kuí.

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke ngāue tautau toko ua. ʻE lava ke faʻu ʻe ha tokotaha ako ʻe taha ha tūkunga ʻi he ʻahó ni, pea ko e tama ako ‘e taha ke ne faʻu ha tūkunga ʻi he kahaʻú. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ki he kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke taufetongi ʻi hono vahevahe ʻenau ngaahi tūkungá mo honau hoá. Fakaafeʻi leva e kau akó ke vahevahe pe ko e fē e ngaahi potufolofola ʻoku nau pehē ʻoku kaunga lelei taha ki he tūkunga honau hoá, pea fakahā mo e potufolofola ne nau fili ke fakaʻaongaʻi ki heʻenau tūkungá pea fakamatalaʻi e ʻuhinga ne nau fili ai iá.

‘E lava foki ke vahevahe ‘e ha niʻihi tokosiʻi ʻenau ngaahi tūkungá mo e kalasí. ʻE lava leva ke vahevahe ʻe he kalasí e ngaahi potufolofola ʻoku nau ongoʻi ʻoku kaunga lelei taha ki he tūkungá, kimuʻa pea fakahā ʻe he tokotaha akó ʻa e potufolofola naʻa nau filí pea mo hono ʻuhingá.

Ko hono ngāue ʻaki ʻi he kuonga ní

  • Ko e hā ha tūkunga moʻoni ʻoku fehangahangai mo e toʻu tupú he ʻahó ni ʻe lava ke fakamatalaʻi ʻe ha taha ʻo e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻoku hiki ʻi he sātí? Te ke lava ʻo tohi fekauʻaki mo ho ngaahi tūkungá, tūkunga ʻo ha taha ʻokú ke ʻilo, pe ngaahi tūkunga ʻo e toʻu tupú fakalūkufua.

  • Ko e fē ʻi he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ko ʻení ʻoku kaunga lelei taha ki he tūkunga naʻá ke tohí? ʻOku kaunga fēfē e ngaahi moʻoni ʻi he potufolofola ko iá ki he meʻa ʻoku hokó?

Ko hono ngāue ʻaki ʻi he kahaʻú

  • Ko e hā ha tūkunga te ke lava ʻo aʻusia ʻi hoʻo matuʻotuʻa angé ʻa ia ʻe lava ke tokoniʻi pe tataki ai koe ʻe ha taha ʻo e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné?

  • Ko e fē ʻi he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline ko ʻení ʻoku kaunga lelei taha ki he tūkunga ko iá? ʻOku kaunga fēfē e ngaahi moʻoni ʻi he potufolofola ko iá ki he meʻa ʻoku hokó?

Fakaafeʻi e kau akó ke fili ha potufolofola ʻe taha pea hiki ʻi heʻenau tohinoa akó ʻa e founga te nau fakaʻaongaʻi ai ʻi heʻenau moʻuí e ngaahi moʻoni ʻokú ne akoʻí.

Paaki